Dlaczego jesteśmy tacy… to pierwsza próba całościowego socjosemiotycznego i medioznawczego opisu kultury popularnej w PRL. Małgorzata Lisowska-Magdziarz przygląda się programom kultury masowej w socjalizmie realnym oraz kapitałom kulturalnym, gustom i potrzebom jej odbiorców. Opisuje działanie aparatów semiotycznych peerelu: miasta, fabryki, blokowiska, szkoły, kościoła, domu towarowego, mediów masowych. Analizuje prasę, programy telewizyjne i radiowe, seriale i filmy, pochody i festyny, dowcipy i powiedzonka, rzeczy, mody, zwyczaje, miejsca i wydarzenia. Pokazuje, jak ludzie dostosowują kulturę do własnych potrzeb, reinterpretują ją, a nawet używają jej przeciwko niej samej. Nie pisze, jacy są Polacy i dlaczego, ale zachęca do zadawania pytań i myślenia o tym, jak „kultura wielkoprzemysłowego społeczeństwa robotniczo-chłopskiego” może się odbijać w naszych nawykach kulturalnych, stylach życia, podziałach społecznych i decyzjach politycznych.
*
Podziwiać trzeba wielką wiedzę i łatwość, z jaką Autorka porusza się po skomplikowanej materii na styku kultury popularnej, kultury wysokiej, władzy, ekonomii i codzienności. (…) I nawet jeśli nie daje odpowiedzi wprost na pytanie o to, „jacy jesteśmy”, warto i tak się nad tym zastanowić, podać w wątpliwość niektóre opinie i zweryfikować dominujące interpretacje. Książka Małgorzaty Lisowskiej-Magdziarz daje zaczyn do rozmowy o sprawach wielce istotnych dla naszego społeczeństwa, pokazując możliwe interpretacje nie tylko fenomenu jakim był PRL w swej pokracznej modalności, ale też towarzyszących nam peerelowskich powidoków. Możemy, a w zasadzie: musimy wpisać wiedzę o nich w dyskusję o dzisiejszej polskiej rzeczywistości.
Z recenzji prof. dr. hab. Marka Jezińskiego
Badania nad represjami sowieckimi prowadziłam od 2011 roku w Moskwie i w różnych regionach w głębi Rosji, przemierzając ten kraj szlakami polskich zesłańców. Dzięki temu pozyskałam nowe, ważne dla studiów nad dziejami ludności polskiej na Wschodzie dokumenty, ale także poznałam miejsca, do których obywatele polscy trafiali jako jeńcy, więźniowie łagrów, deportowani czy wcieleni do batalionów budowlanych. [] Spotykałam miejscowych ludzi różnych narodowości i pochodzenia etnicznego. Opowiadali oni o przeszłości terenów, na których żyli, pokazywali nieznane lub zapomniane miejsca pamięci związane z polskimi zesłańcami z XVIII i XIX wieku oraz represjami sowieckimi z XX wieku. Słuchałam także opowieści o ich rodzinnych historiach.Dzięki tym wyprawom nie tylko poszerzyłam wiedzę historyczną, ale także poznałam lokalnie i regionalnie współczesną Rosję.fragment WstępuAnna Zapalec w swojej książce podejmuje trudne i bolesne zagadnienia związane z losem obywateli polskich poddanych represjom sowieckim podczas II wojny światowej. Autorka prezentuje szeroki wachlarz tematów, od propagandy sowieckiej po szczegółowe analizy życia codziennego deportowanych, wykorzystując przy tym bogaty materiał źródłowy, zarówno archiwalny, jak i wspomnieniowy; [] nie tylko dostarcza nowych danych archiwalnych, ale także proponuje nowe podejścia metodologiczne, łącząc historiografię z psychologią i socjologią.dr hab. Daniel Boćkowski, prof. UwBDr hab. Anna Zapalec, prof. UKEN - historyczka, zatrudniona w Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Prowadzi badania nad historią drugiej wojny światowej, zwłaszcza nad Holokaustem, zbrodniami wojennymi, migracjami przymusowymi, ruchem oporu oraz losami obywateli polskich na terenie ZSRS w XX wieku. Autorka wielu artykułów i kilku książek, takich jak Ziemia tarnopolska w okresie pierwszej okupacji sowieckiej (1939-1941), Druga strona sojuszu. Żołnierze brytyjscy w Polsce w czasie II wojny światowej oraz wspólnie z Jackiem Tebinką monografii pt. Polska w brytyjskiej strategii wspierania ruchu oporu. Historia Sekcji Polskiej Kierownictwa Operacji Specjalnych (SOE). Opublikowała także rozdział Powiat złoczowski w dwutomowym opracowaniu Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (red. Barbara Engelking i Jan Grabowski). Laureatka stypendiów krajowych i zagranicznych oraz wyróżnień i nagród naukowych, stypendystka m.in. Israel Institute for Advanced Studies (IIAS) na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie (2024).
Najczęściej używamy dużych korpusów, ale jesteśmy twórcami małych. Dostępna literatura dotyczy jednak głównie dużych korpusów i sposobów ich wykorzystania. O małych korpusach wspomina się najczęściej przy okazji definiowania dużych, ale nawet jeśli przygotowywany mały korpus wydaje nam się czymś ulotnym czy jednorazowym […], to warto go opracować tak, aby miał szansę na powtórne wykorzystanie i rozwijał możliwości architektury korpusowej.
Na rynku wydawniczym nie spotkamy wielu książkowych publikacji na temat małych korpusów, nie ma ich wiele na rynku anglosaskim, nieobecne są także w Polsce. Przywiązywanie małej wagi do tego typu materiałów okazuje się jednak błędem. Praca prof. Zaśko-Zielińskiej wykazuje wagę i znaczenie małych korpusów w praktyce językoznawczej, zapoznaje czytelnika z typem działań, które okazują się kluczowe dla analiz językoznawczych, ich zastosowań oraz wniosków z nich wypływających.
(z recenzji prof. dr hab. Barbary Lewandowskiej-Tomaszczyk)
Monika Zaśko-Zielińska kieruje Zakładem Lingwistyki Korpusowej w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się genologią lingwistyczną, lingwistyką korpusową i lingwistyką kryminalistyczną. Jest autorką i współautorką monografii Przez okno świadomości: gatunki mowy w świadomości użytkowników języka (2002), Listy pożegnalne: w poszukiwaniu lingwistycznych wyznaczników autentyczności tekstu (2013), współredaktorką (wraz z K. Kredensem) tomu Lingwistyka kryminalistyczna. Teoria i praktyka (2019) oraz współautorką pracy Od rozmowy do korpusu (wraz z A. Majewską-Tworek, M. Śleziak i A. Tworkiem). Jej współpraca z Clarin-PL zaowocowała przygotowaniem najstarszego zasobu (Mowa Wrocław) do wyszukiwarki danych konwersacyjnych Spokes w ramach prac zespołu Pracowni Polszczyzny Mówionej IFP UWr kierowanej przez Annę Majewską-Tworek. W ramach grantu NCN-u przygotowała Polski Korpus Listów Pożegnalnych, co stało się inspiracją do przyjrzenia się metodologii tworzenia małych korpusów, a zwłaszcza możliwościom dokumentowania języka pisanego w odmianie nieoficjalnej na podstawie korespondencji prywatnej. Zapoczątkowało to koncepcję Polskiego Korpusu Korespondencji Prywatnej (praca w zespole z K. Wabnicem i J. Krzywdzińskim), który powstaje dzięki współpracy ze studentami i doktorantami UWr.
Pasjonująca synteza dziejów wielkiego narodu europejskiego - łączy naukowy rygor z popularyzatorską ambicją, pragnieniem dotarcia do jak najszerszego grona odbiorców zainteresowanych przeszłością krainy rozciągającej się za Pirenejami. Autorzy zgłębiają historię kraju, który wydał geniuszy światowej kultury, włączył w obręb chrześcijańskiej cywilizacji wielkie przestrzenie Nowego Świata, zrodził uniwersalne archetypy konkwistadorów i mistyków, Wielkich Inkwizytorów i Książąt Niezłomnych, mit Don Kichota, Rycerza Smętnego Oblicza, oraz Don Juana, uwodziciela z Sewilli. Nowoczesne kompendium, opracowane przez trójkę wybitnych uczonych, obejmuje dzieje Hiszpanii od czasów rzymskich i średniowiecznych, przez renesans, oświecenie i rewolucję liberalną XIX wieku, aż do dyktatury generała Franco.
Kultura europejska jest uwięziona w przekonaniu o linearnym postępie. Ma to wiele plusów, ale i nie mniej minusów. Wydaje się nam, że ustawami albo perswazją zmienimy ludzką mentalność. Mądrzy Persowie wcześnie zdali sobie sprawę, że walka dobra i zła w nas samych nigdy nie ustanie. Bóg Mitra miał tysiąc oczu i uszu. Nigdy nie spał. Poruszał się uzbrojonym w strzały, topory i maczugi szybkim rydwanem. W walce wspomagali go herosi, wśród nich do dziś wszechobecny w Iranie Rustam, pogromca smoków, wiedźm i pięknych kobiet czyhających na głodnych miłości samotnych wędrowców. Razem odnosili zwycięstwa, póki z Północy nie przybyła Nausz, centkowana mucha roznosząca kłamstwo. Fałsz i pożądliwość, raz zasiane, mnożyły się jak chwasty. Choć stanowiły truciznę, przyjmowano je, zwłaszcza wśród elit, jak największą słodycz. Zwodzeni kłamstwem i pożądaniem ludzie stawali się nieomal marionetkami przeznaczenia. A mimo to kolejne pokolenia z pomocą Mitry i jego herosów stawały do walki. Wcale nie syzyfowej, jak nie jest pracą syzyfową – patrząc ludzką, a nie boską miarą – pielenie chwastów. Co robić? Wciąż to samo. Robić dobrze, co do nas należy.
Kompromis nie jest zapisany w naszych genach. W cywilizacjach, które nie potrafiły obchodzić się z różnorodnością, każde odstępstwo od zbiorowej normy groziło konfliktem. Jedność wymuszano bez pardonu: kijami, banicją, konfiskatą majątku, w ostateczności gniewem „ludu”, często sterowanym, przed czym nie cofają się nawet demokratyczne rządy. Rozumiano, że zgoda prowadzi do dostatku. Nie wiedziano, jak okiełznać naturalną różnorodność. Starożytny grecki pasterz Hezjod zalecał przede wszystkim szacunek dla prawa (ale też uważne przyglądanie się sędziom), bo bez niego ludzie pożrą się nawzajem jak dzikie zwierzęta. Zaraz za nim na drodze do dobrobytu położył pracę, uczciwość i oszczędność. Nie zapomniał, że przyjazny sąsiad jest skarbem, o który trzeba nieprzerwanie zabiegać, gdyż niezgoda to prosta droga do nieszczęść.
O tym, jak nie otwierać drzwi złu, które samo dobrze wie, którędy wejść, traktują eseje tej książki. Ich wspólnym mianownikiem jest podejście historyczne i zarazem obywatelskie. Dotyczą rządzących i rządzonych, populistów i technokratów (ich role nie zawsze są jednoznaczne, wbrew temu, o czym nas się zapewnia), demonstrantów i policji, uchodźców i pograniczników, pokoju i wojny, realizmu i emocji w polityce, wreszcie kobiet i mężczyzn w sytuacjach ekstremalnych.
JAN M. PISKORSKI – historyk na Uniwersytecie Szczecińskim, długie lata wydawca w Poznaniu, eseista, bywa też tłumaczem. Laureat nagrody Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk za całokształt twórczości. Jego książka Wygnańcy. Przesiedlenia i uchodźcy w dwudziestowiecznej Europie (PIW 2010) otrzymała nagrodę ministra nauki i szkolnictwa wyższego oraz nominacje do nagrody „Polityki” za najlepszą książkę historyczną roku oraz nagrody literackiej „Srebrny Kałamarz”. Współpracuje z „Odrą”, „Więzią”, „Kwartalnikiem Literackim Wyspa”, „Gazetą Wyborczą”, „Polityką”, „Rzeczpospolitą”. W ostatnich latach wydał w Bellonie: Polska – Niemcy. Blaski i cienie tysiącletniego sąsiedztwa, Pomeranika, Gorzka sól historii. Migracje i transformacje, w szczecińskiej Książnicy Pomorskiej Spacer między słowem a obrazem (z fotografikiem Timmem Stützem), w Universitasie eseje Bitwy o przeszłość. Nauka, polityka, media, edukacja, a w Oficynie Wydawniczej Atut opowiadania Syrena i profesor.
Antologia Opowiedz zwierzę zawiera 200 wierszy wybitnych polskich poetów XX i XXI wieku. To poezja dotykająca skomplikowanej, pięknej, ale i bolesnej relacji człowiek-zwierzę. Są wśród nich m.in. strofy Bolesława Leśmiana, Tadeusza Różewicza, Anny Świrszczyńskiej, Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej i te pisane przez poetki i poetów debiutujących w ostatnich kilkunastu latach. Bardzo interesujące jest, jak w miarę postępów wiedzy zmienia się sposób pisania o tej pogmatwanej, meandrującej relacji, jak poezja - najlepsza z diagnostyczek - opisuje ogromniejący etyczny problem.
Jednym z centralnych problemów Polski, którą znałem, był problem personalny, była selekcja ludzi, a ściślej: źle działający system selekcji materiału ludzkiego dobieranego do kierowania narodem. Adolf Bocheński był człowiekiem niewątpliwie genialnym. Wpływ jego na ludzi w Polsce ograniczał się do stosunkowo bardzo małego koła osób, wpływ na wypadki, na politykę polską - był żaden. Chcielibyśmy zawołać: gdyby selekcja ludzi działała w Polsce tak, jak działać powinna, ten młody człowiek winien był być naszym ministrem spraw zagranicznych, a nie ginąć jako podporucznik pod Ankoną.Stanisław Cat-Mackiewicz W dobie polityki zdominowanej przez marketing trudno zrozumieć, jak potężne znaczenie miało w przeszłości pisarstwo polityczne. Prasa, będąca w okresie międzywojennym zasadniczym miejscem debaty publicznej, wywierała potężny wpływ na polityczną praktykę. Partie i ośrodki polityczne formowały się wokół tytułów prasowych. Tych, którzy wracają do lektury przedwojennej prasy, zaskoczyć może nie tylko bogactwo publicystycznych talentów, ale także precyzja myśli, zdolność programowania konkretnych rozwiązań politycznych.Kazimierz M. Ujazdowski
W 1945 roku Polska znalazła się w otchłani klęski. Stało się tak nie tylko ze względu na zły los, ale też na skutek własnych naszych błędów, błędnej polityki kierowników naszego państwa i błędnych nastrojów społeczeństwa. () Możemy więc załamywać ręce i twierdzić, że zostaliśmy perfidnie oszukani i porzuceni przez sojuszników, i będzie to zgodne z prawdą. Ale to, co się nazywa "rozumem stanu" nie polega na biadaniu ex post nad przewrotnością wspólników, lecz na umiejętności przewidywania, czy układy nam proponowane będą czy też nie będą przez kontrahenta dotrzymane. A ci, którzy podjęli się kierować naszymi losami, nie tylko politycznie przewidywać, lecz politycznie myśleć nie umieli.Stanisław Cat-MackiewiczDo zasadniczych kwestii postawionych przez autora, takich jak oceny polityki brytyjskiej, skuteczność działań podejmowanych przez władze polskie czy celowość polskiego wysiłku wojennego, historycy ciągle wracają i na nowo podejmują o nich dyskusję. () nie można także pominąć faktu, że książka zawiera liczne wartościowe przemyślenia i oceny, jak chociażby ta dotycząca rzeczywistych skutków powstania warszawskiego.Prof. Andrzej Leon Sowa
31 grudnia 2020 r. w krajach Unii Europejskiej zaczęło formalnie obowiązywać europejskie prawo dla dronów. Stosunkowo jasne i zrozumiałe polskie przepisy, obowiązujące nieprzerwanie od 2013 r., zastąpiły obszerne, dość skomplikowane i niejednoznaczne zapisy rozporządzeń unijnych, których treść opracowała EASA – Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego. Niniejsza monografia jest próbą usystematyzowania podstaw prawa europejskiego dla dronów w sposób, który będzie zrozumiały dla wszystkich – również dla osób, które jeszcze nie miały okazji „mieć drona w rękach”. Znaczną część materiału poświęciłem również kwestiom praktycznym – zarówno przygotowaniom do pierwszych lotów, jak i późniejszej eksploatacji drona i jego podzespołów. Mam nadzieję, że trud i czas włożony w stworzenie tej publikacji przyczynią się do lepszego zrozumienia zasad lotów, a tym samym do bezpieczniejszego i legalnego korzystania z dronów w przestrzeni powietrznej. Jednocześnie zdaję sobie sprawę z dynamiki zmian zachodzących w tej branży, które to zmiany nie omijają prawa i zasad lotów. Niemniej pewne zasady pozostaną już niezmienne, a w przypadku tych, które prawdopodobnie ulegną modyfikacji, zostało to podkreślone w treści ze wskazaniem, gdzie szukać ewentualnych aktualizacji.
ze Wstępu
Michał Zawadzak – ur. 1983 r. w Lublinie, absolwent krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej na Wydziale Matematyki Stosowanej. Zamieszkały w Krakowie. Od najmłodszych lat miłośnik lotnictwa. Od 2014 r. twórca i redaktor portalu internetowego „Świat Dronów". Zawodowo związany z dronami jako instruktor i właściciel ośrodka szkoleniowego dla pilotów dronów (od 2016 r.), autor licznych artykułów dotyczących bezzałogowców, publikowanych m.in. w raportach „Rynek dronów w Polsce", w magazynie „Polityka”, w „Biuletynie bezpieczeństwa ULC”. W 2022 r. współpracował przy wdrożeniu w Polsce pierwszych długodystansowych transportów medycznych przy pomocy dronów. Od 2024 r. pełni funkcję sekretarza Polskiej Izby Systemów Bezzałogowych. Specjalista ds. prawa lotniczego i niezależny konsultant wspierający firmy we wdrażaniu systemów BSP do swoich działalności.
[] nieodmiennie wyrażam zachwyt nad odważnymi analizami dorobku klasyków, których Lech Witkowski rewitalizuje zupełnie od nowa, wskrzeszając ich idee i tożsamość w publicznej aktualnej obecności w naszym dzisiejszym świecie. [] eksponując myślenie o zjawiskach społecznych, łączy w sobie umiejętność pedantycznej uwagi ze stałym umiłowaniem do prowadzenia szerszych syntez teoretycznych. [] tworzy nowatorską całościową koncepcję, systematyzując analizy treści rozpraw wybitnych luminarzy nauki. [] Jest ona wręcz niewiarygodnie mocno powiązana z ogólną kulturą filozoficzną i precyzyjnie logiczną percepcją metodologiczną, zresztą nie tylko na polu edukacji.Z Przedsłowia prof. Andrzeja Radziewicza-Winnickiego, socjologa edukacji[] książka [] należy do takich opracowań, które można porównywać, jeśli chodzi o nowatorskość pomysłów, wnikliwość prowadzonych analiz, wagę propozycji zmierzających do lepszego rozumienia i doskonalenia życia społecznego, do dzieł najwybitniejszych przedstawicieli nauk społecznych i humanistycznych. [] również w Polsce działa Badacz o porównywalnej klasie dokonań, którym powinniśmy się szczycić, tak samo jak Niemcy szczycą się szkołą frankfurcką, a Francuzi są dumni ze swojej szkoły paryskiej.Z Posłowia prof. Stanisława Z. Kowalika, psychologa społecznegoObszerna praca [] jest kolekcją [] tekstów połączonych swoistą misją, która od wielu lat charakteryzuje publikacje Lecha Witkowskiego. Jest to misja naprawy i rozwoju humanistyki w Polsce, zatem misja krytyczna i - powiedziałbym - eschatologiczna zarazem. [] aura buntu i bardzo poważnego traktowania pracy akademickiej jako realnie i radykalnie formującej zarówno ludzkie podmiotowości, jak i realia społecznego świata [] w istotny sposób wyznacza klimat przedstawionych w książce esejów. [] Przede wszystkim jednak Autor dokonuje dziesiątek otwierających, problematyzujących reinterpretacji kanonicznych tekstów kulturowych rozsadzających ich ustabilizowaną w podręcznikach i praktyce akademickiej swojskość.Z recenzji prof. Tomasza Szkudlarka, filozofa i pedagogaEseje zbuntowane to zbiór szczególny w kontekście [] wnikliwości analiz i interpretacji, dokonanych diagnoz i prognoz, odniesień, porównań i odwołań do bogatej literatury z zakresu filozofii, pedagogiki, socjologii, literaturoznawstwa, nauk o kulturze, polityce itp. Lech Witkowski [] wskazuje na wypracowaną przez siebie koncepcję "humanistyki stosowanej", uwypuklając konteksty stanowiące wyzwania dla praktyki działań edukacyjnych i procesów rozwojowych jednostki. Zwraca uwagę, że jako "zbuntowany pesymista" nie widzi szans na poprawienie sytuacji, więc tym bardziej trzeba bić na alarm i szukać remedium na powstające patologie stające się treścią życia codziennego uczelni i innych szkół. [] analizami oraz interpretacjami dzieł światowych i krajowych Autor wskazał na potrzebę, a nawet konieczność przekraczania granic kulturowych, nabywania umiejętności wychodzenia poza te granice, co wyzwala inicjatywę, kreatywność, efektywność zrozumienia i porozumienia []. Wdrażając przekraczanie granic dyscyplin, rozszerzył ich pola badawcze, wprowadził nową terminologię i w efekcie przyczynił się do integracji dyscyplin humanistycznych i społecznych.Z recenzji prof. Jerzego Nikitorowicza, pedagoga, kulturoznawcy
Seria Historia i Polityka pod redakcją Jana Sadkiewicza
Niepodległościowa retoryka naszych partii irytuje mnie. Nie dlatego, że niepodległość lekceważę, lecz z tego powodu, że ta retoryka brzmi fałszywie. Deklamacje niepodległościowe nie wyrastają ze zrozumienia rzeczy, są płytkie i nie towarzyszy im świadomość, co trzeba w obecnych warunkach historycznych robić, aby niepodległość zachować i mieć z niej wymierne korzyści.
Bronisław Łagowski
Łagowski stanowi wzór bezkompromisowości i odwagi myślenia. Choć jego podejście do polityki traktuje kompromis jako wielką wartość, dziedzina myślenia jest dla niego tą sferą, w której nie należy iść na kompromisy.
Piotr Kimla
Wiele jego uwag, zazwyczaj przestróg, odnośnie do stanu polskiej polityki i państwa niestety potwierdziło się. „Lekcje Łagowskiego” w wielu obszarach są wciąż do odrobienia.
Maciej Zakrzewski
Łagowski uświadamia, że pytanie „Czy Polskę stać na niepodległość?” to nie jest retoryczny chwyt, wezwanie do boju czy okrzyk na wiecu, ale realny problem, nad którym elity narodu powinny się stale pochylać. Odpowiedź na to pytanie nie jest funkcją naszych pragnień, ale tego, czego potrafimy realnie dokonać. Polski z pewnością nie stać – jak podczas ostatniej wojny pouczał Ksawery Pruszyński – na luksus niemyślenia. Publicystyka Łagowskiego na taki luksus nie pozwala.
Jan Sadkiewicz
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Seria Nowy Regionalizm w Badaniach Literackich
Książka stanowi pokłosie badań nad literaturą osadniczą i postosadniczą, głównie lubuską, prowadzonych z perspektywy noworegionalnej. Tematem przewodnim jest przestrzeń ujmowana przez pryzmat „tropów topografii” i rozpatrywana w odniesieniu do powojennej polityki miejsca. Na plan pierwszy wysuwa się tu rola metaforyki przestrzennej w procesie zasiedlania Ziem Zachodnich i Północnych, wizje osadniczej arkadii i antyarkadii, sposób istnienia krajobrazu kulturowego polsko-niemieckiego pogranicza i winescape jako jego zielonogórska odmiana. Tym jednak, co najbardziej interesuje autorkę, jest kontrmit, który rozsadza narrację zakorzenienia / wrastania i – odsłaniając konflikt istniejący na styku tego, co prywatne i oficjalne – wydobywa ambiwalencje przesiedleńczego dyskursu.
„Tropy topografii to kolejna praca Małgorzaty Mikołajczak o literaturze regionalnej. Do ważnych tomów autorskich i zespołowych autorka dodaje bogatą problemowo książkę bilansującą jej dokonania z ostatnich lat. To, co zwraca uwagę, to monografizacja ujęcia. Małgorzata Mikołajczak nie tylko zestawia ze sobą teksty, które niedawno opracowała. Dodaje w swoich rozpoznaniach kolejne kategorie teoretyczne. W jej ujęciu nowy regionalizm literacki nie jest już tylko innym (i nowatorskim) odczytaniem piśmiennictwa regionu z wykorzystaniem: geopoetyki, tropologii, teorii postkolonialnej i postzależnościowej. Autorka włącza do swoich analiz: tematologię, antropologię kulturową, nowy historyzm, studia miejskie, poetyki gender (w wersji soft), spacjologię, ekokrytykę, komparatystykę... Małgorzata Mikołajczak dostrzega bowiem konieczność ciągłego sondowania i zgłębiania problematyki literatury regionalnej. Tej, która odzwierciedla procesy społeczne i jest świadectwem zadomowienia pisarzy w nowej przestrzeni (geograficznej, przyrodniczej, kulturowej i politycznej).
Tak pojmowane dociekania są potrzebne w edukacji szkolnej, uniwersyteckiej oraz obywatelskiej”.
Z recenzji profesora Jerzego Madejskiego, Uniwersytet Szczeciński
Małgorzata Mikołajczak – prof. dr hab., kierowniczka Zakładu Literaturoznawstwa w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego, od 2012 roku członkini Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk, redaktorka naukowa serii wydawniczej „Nowy regionalizm w badaniach literackich”, prezeska Lubuskiego Towarzystwa Naukowego i wiceprezeska Międzynarodowego Stowarzyszenia Studiów Polonistycznych. Zajmuje się teorią literatury i poezją współczesną, specjalizuje się w twórczości Zbigniewa Herberta i w regionalizmie literackim. Jej ostatnia książka nosi tytuł Ramiona Antajosa. Z teorii i historii regionalizmu literackiego w Polsce (2021).
Wyjazd Aleksandra Forda z Polski w marcu 1969 roku, z "dokumentem podróży" w jedną tylko stronę, obrósł już sensacyjnymi anegdotami. Hubert Drapella twierdził na przykład, że bezpośrednim powodem emigracji reżysera były wyliczone na "ponad milion złotych!" długi wobec PZPR z tytułu zaległych składek partyjnych. Pisał: "Wezwano go przed jakieś ważne biurko: zapłaci, czy woli wyjechać za granicę? Nie miał wyboru. Rozmówca wyciągnął więc z szuflady przygotowany paszport". Z kolei Jerzy Bergman przedstawił wyjazd twórcy "Krzyżaków" jako "ucieczkę" w "panice" po tym, jak "ktoś ze znajomych we władzach komunistycznych przekazał mu, że następnego dnia zostanie aresztowany i oskarżony o zniszczenie filmu polskiego".W przeciwieństwie do tego rodzaju różnych konfabulacji stanowisko historyków polskiego kina, możliwe co prawda do wyartykułowania dopiero po 1989 roku, jest jednoznaczne i ugruntowane. Przyczyną emigracji Forda była "haniebna kampania antysemicka" w Marcu 1968 roku, która uruchomiła proces czystek w przemyśle filmowym. Oskarżony o "wszystkie popełnione i niepopełnione grzechy" reżyser stał się ich "kozłem ofiarnym", "wyjechał z kraju i nigdy już do niego nie wrócił".W powszechnej natomiast opinii i dyskursie popularnym czy nawet plotkarskim dominuje mniej lub bardziej wyrafinowane doszukiwanie się przyczyn emigracji Forda w cechach jego charakteru i osobowości, wybujałym ego, despotyzmie i nieposkromionych ambicjach, sposobie prowadzenia przezeń działalności zawodowej i traktowania ludzi oraz negatywnym wpływie na kształt polskiej kinematografii. Generalnie więc obarcza się "cara polskiego kina" (taką właśnie etykietę mu przylepiając) przynajmniej częściową odpowiedzialnością za nagonkę i szykany, których w Marcu doświadczył, i prezentuje jego losy po 1969 roku jako pasmo kar, które mu się poniekąd należały za to, że wyrósł ponad miarę, grzeszył zbytnią butą, rozkochiwał w sobie kobiety, z zazdrości "podcinał skrzydła" ludziom lepszym od siebie, a tak w ogóle - przede wszystkim za to, że nikt go nie lubił.W naszej książce chcemy odejść jak najdalej od wszelkich podobnie łatwych wyjaśnień i zastanych formułek. Nie uważamy, by to, że Ford był jakoby "wszechwładny, mało kompetentny, zachowawczy, pełen dyktatorskich zapędów, niechętny nowościom i młodemu pokoleniu", mogło wystarczająco wytłumaczyć, co go spotkało w 1968 roku. Nie chcemy również zadowolić się dotychczasowymi ogólnikowymi odwołaniami do Marca i kampanii antysemickiej czy też reorganizacji i pokoleniowej zmiany warty w rodzimym kinie jako uzasadnieniami procesu, który doprowadził do detronizacji Forda i potraktowania go jako głównego w środowisku filmowym "kozła ofiarnego", a w rezultacie - do jego emigracji. Naszym zamiarem jest zaprezentowanie możliwie pełnego splotu okoliczności i panoramy wydarzeń w dłuższym interwale czasowym, a osiągających kulminację w latach 1968-1970, których głównym bohaterem będzie Aleksander Ford w decydujących momentach swego życia.
Herbarium krytyczne to zbiór 64 szkiców i recenzji ogłaszanych w ciągu ostatniego półwiecza na łamach najważniejszych krajowych pism literackich. Autorka omawia tu polską prozę i literaturę dokumentu osobistego, czyta na nowo dzieła kanoniczne, interesuje się przemianami współczesnej kultury. Wśród bohaterów tekstów Teresy Walas znajdują się zarówno Czesław Miłosz i Jerzy Andrzejewski, jak też Anna Bojarska i Antoni Lange, Karol Irzykowski i Jacek Dukaj.
*
Zarówno książki, które recenzowałam, jak i towarzyszące im omówienia były częścią i wytworem konkretnych, złożonych sytuacji literackich, żyły w pełni włączone do ich krwiobiegu. Odcięte od niego, trwają w odmiennym trybie egzystencji: wychodzą spod władzy własnego czasu teraźniejszego, ale tracą część swoich pierwotnych właściwości. Stąd pokrewieństwo tego zbioru z zielnikiem, które to słowo, powleczone warstwą dystansującego werniksu kultury, przekształciło się w „herbarium”.
(Od autorki)
*
Mamy do czynienia ze zbiorem tekstów, które wypada uznać za najcelniejsze, najbardziej charakterystyczne, najlepiej wprowadzające czytelnika w metodę i styl krytyki literackiej Teresy Walas, z kolekcją pozwalającą się zorientować w skłonnościach autorki, w jej sympatiach, przekonaniach ideowo-artystycznych… Herbarium krytyczne w żadnym razie nie jest zbiorem „zabytków krytycznoliterackich”. Poświadcza raczej naprawdę unikatowy fenomen ciągłości, bo też ostatecznie tak w roku 1970, jak i w roku 2020 Teresa Walas po prostu czyta i komentuje książki.
(dr. hab. Dariusz Nowacki, prof. UŚ)
Teresa Walas – literaturoznawczyni, badaczka i historyczka literatury, krytyk literacki, profesor nauk humanistycznych, całe życie zawodowe związana z polonistyką w Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracowała w Katedrze Teorii Literatury, następnie w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych. Założycielka kwartalnika „Wielogłos”, a także współzałożycielka i redaktorka „Dekady Literackiej” (późniejszej „Nowej Dekady Krakowskiej”). Wchodzi w skład zarządu Fundacji Wisławy Szymborskiej. Opublikowała monografie: Ku otchłani. Dekadentyzm w literaturze polskiej 1890–1905 (1986); Czy jest możliwa inna historia literatury? (1993); Zrozumieć swój czas. Kultura polska po komunizmie (2003). Przygotowała do druku m.in. Wybór poezji Zenona Przesmyckiego (Miriama). Członkini Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN Clubu.
Nie ulega wątpliwości, że współczesna medycyna jest bardziej skuteczna niż ta sprzed stu czy dwustu lat. Pod wpływem technologii postęp w tej dziedzinie wręcz przyspiesza. Ale czy postęp ten dotyczy także myślenia lekarskiego? Czy diagnoza wydana dziś jest bardziej wiarygodna niż taka sprzed stu lat? Najważniejszym problemem, z którym mierzy się autor, jest identyfikacja reguł kierujących rozumowaniem klinicznym. Ich źródła tkwią w dokonaniach nauki odsłaniającej przed nami rzeczywistość kryjącą się za zdrowiem i chorobą, a ich zastosowanie do ratowania ludzkiego życia stało się możliwe dzięki logice i matematyce. Autor zaprasza czytelników do podążenia ścieżkami myślenia lekarskiego. Po drodze okaże się, że doświadczamy czegoś wyjątkowego, co wykształciła historia odkryć naukowych, a współcześnie kształtuje technologia. Jednocześnie zobaczymy, że tytułowa zawodność to objaw nie słabości, lecz siły kryjącej się w myśleniu lekarskim."Wybór obszaru analiz jest doniosły poznawczo i interesujący pod względem filozoficznym. Autor wykazuje się w swoich rozważaniach umiejętnością krytycznego myślenia. Analizowane problemy racjonalności decyzji medycznych są osadzone w szerokiej perspektywie dyskusji poświęconych rozwojowi medycyny i koncepcji EBM. Pracę oceniam wysoko".Dr hab. prof UAM Tomasz Rzepińskidr Wojciech Rutkiewicz - filozof, nauczyciel i metodyk, który zarówno w pracy naukowej, jak i dydaktycznej skupia się na tematyce racjonalności i metod podejmowania decyzji. Od lat związany z Uniwersytetem Warszawskim, jednocześnie uczy w szkołach podstawowych, liceum, szkoli nauczycieli oraz prowadzi działalność edukacyjną. Za fundamentalne dla rozwoju uznaje kształtowanie krytycznego myślenia. Przejawia się to w jego działalności jako autora artykułów naukowych i popularnonaukowych w czasopismach ("Filozofia Nauki", "Kontakt", "Filozofuj!") oraz w publikacjach metodycznych (Filozofuj z dziećmi 2, Gra w szkołę).
Od słowa do słowa, toczy się rozmowa. Autor repetytorium leksykalnego dla poziomu średniozaawansowanego tą nauką kierował się tworząc nieprzeciętny zbiór ćwiczeń i zadań leksykalnych. Podstawowym celem repetytorium jest świadome rozwijanie kompetencji leksykalnej, pojmowanej za europejskim systemem opisu kształcenia językowego jako część składową językowej kompetencji komunikacyjnej. Co różni tę publikację od typowych repetytoriów leksykalnych? Przede wszystkim oferuje trening leksykalny także na poziomie zwrotów i kontekstów sytuacyjnych. Drugim trafnym pomysłem jest wykorzystanie podobieństw leksykalnych polszczyzny do innych języków - w każdym z rozdziałów zamieszczono ćwiczenie zbierające wyrazy podobne w językach polskim i angielskim. Z tą wyjątkową publikacją powinien zapoznać się każdy, komu zależy na usystematyzowaniu, utrwaleniu i powtórzeniu słownictwa polskiego. Praca doskonała dla uczących się i nauczających. Dla uczniów i mistrzów, z przesłaniem, że to właśnie trening czyni mistrza!
Tematem książki są modele kultury gruzińskiej funkcjonujące w polskim piśmiennictwie XIX wieku. Po 1830 roku na Kaukaz trafiało karnie wielu Polaków oskarżonych o działalność antycarską i udział w powstaniach. Kaukaz był dla Polaków obcym regionem, a wiedza na jego temat - nikła i matrycowana raczej przez wyobrażenia mitologizujące. Polscy zesłańcy, a później podróżnicy prowadzili dzienniki z Kaukazu, w których opisywali miejscowe ludy i lokalną przyrodę. Szczególnie bliska i atrakcyjna na tle muzułmańskiego Kaukazu wydała się zesłańcom i podróżnikom chrześcijańska Gruzja. Polacy dostrzegali podobieństwa w historii tego narodu z historią ich ojczyzny oraz w zachowaniu przedstawicieli obu kultur. Przekładało się to na zainteresowanie kulturą, historią i literaturą Gruzji. Wiele kaukaskich relacji publikowanych było w polskiej prasie bądź ukazywało się drukiem w formie książek. Tym samym opinie podróżników i zesłańców bardzo silnie wpływały na postrzeganie Kaukazu oraz Gruzji w polskiej kulturze. Celem monografii jest analiza modeli kultury gruzińskiej funkcjonujących w polskim piśmiennictwie w XIX wieku. Kamil Kozakowski - kulturoznawca, doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie nauk o kulturze i religii. Absolwent Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jego naukowe zainteresowania oscylują wokół historii i antropologii kultury. Książka dr. Kamila Kozakowskiego jest ważną i godną upowszechnienia propozycją wydawniczą, w której Autor porządkuje dziewiętnastowieczny stan wiedzy o kulturze gruzińskiej i sposobach jej prezentowania w piśmiennictwie polskim. W oparciu o obszerną literaturę źródłową, na którą składają się relacje z przymusowych najczęściej pobytów Polaków na Kaukazie, dokonuje on rekonstrukcji obrazu Gruzji upowszechnianego za pośrednictwem różnego typu publikacji. Odsłania stan wiedzy o dziejach tego kraju, jego walorach krajobrazowych (te partie pracy są znakomite), o bogatych tradycjach kulturalnych i kulturowym zapleczu charakterystycznych form zachowań społecznych mieszkańców" Z recenzji prof. dr hab. Ewy Kosowskiej, Uniwersytet Śląski w Katowicach
O skali poetyckiego głosu Tomasza Pułki świadczy już choćby liczba odniesień do jego legendy, fraz czy strategii twórczych w tomach rówieśników i autorów młodszych. U wielu poetów echem powracają cytaty z utworów autora Paralaksy w weekend, inni zaś przechwytują oswojone przez Pułkę formuły ekspresji i koncepty. Choć w perspektywie historycznoliterackiej Pułka wydaje się zdobywać względną autonomię, stając się autorem osobnym, spośród całego inwentarza gestów, gier z samą instancją wiersza i konwencjonalnym oglądem podmiotowości możemy wyłuskać takie, które sygnalizują pewną konsekwencję w sytuowaniu własnego idiomu wobec tego, co w polskiej poezji uznane zostało za nurty wskazujące wyjścia z impasu znaczenia. Niniejsza książka stanowi próbę całościowej lektury projektu poetyckiego Pułki. Autor analizuje źródła podejścia poety do anachronicznych już klisz filozofii języka, innowacje, którymi rozszczelniał zastane formy liryczne, a także ślady obecności jego języka w wierszach autorów, dla których pozostaje jednym z najistotniejszych punktów odniesienia. Nowe wyzwania drapieżnej realności politycznej i ekonomicznej sprowokowały odpowiedź Pułki, który w interpretacji Mellera toczył dramatyczny i dający natchnienie innym poetom spór ze światem opanowanym przez symulację medialną oraz kapitałową wraz z odpowiadającymi im reżimami władzy. Poetyka wiersza dysinformatywnego, stosowanie paralaksy, wizje narkonautyczne, chwyty poezji cybernetycznej, praktykowanie schizoanalizy lirycznej, nowe odmiany troski o "ja" - to tylko niektóre z aktywności poetyckich ukazanych przez Mellera, dzięki którym przekonująco wyjaśnił, dlaczego Tomasz Pułka dokonał zwrotu w dziejach polskiej poezji najnowszej i najmłodszej. prof. dr hab. Tomasz Mizerkiewicz Oskar Meller (ur. 1993) - historyk literatury, krytyk literacki; pracuje w Instytucie Filologii Polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim. Zajmuje się polską poezją najnowszą, przekładem poezji anglosaskiej oraz migracjami składniowymi w twórczości autorów diaspory żydowskiej. Szkice krytyczne, recenzje i artykuły naukowe publikował między innymi w "Czasopiśmie Zakładu Narodowego im. Ossolińskich", "Literaturze na Świecie", "Nowych Książkach", "Poznańskich Studiach Polonistycznych" i "Tekstach Drugich".
Zainspirowany koncepcją Simmla definiuję czas wolny jako taki, z którego wykorzystania jednostka nie ma obowiązku rozliczania się przed społeczeństwem. Zachowuję dla niego łaciński termin otium, by odróżnić go od czasu wolnego, który w tej czy innej formie podlega jednak kontroli społecznej. [ ] Można je przyrównać do tradycyjnego kieszonkowego, jakie dzieci dostają od rodziców: mogą je wydać na wszystko, byle nie na alkohol, papierosy, narkotyki i inne zastrzeżone prawem w ich wieku używki. Nie muszą się tłumaczyć, dlaczego regularnie wydają je na "głupoty". Cycerońska dignitas jest jednak czymś więcej niż nawet najbardziej zajmującym hobby, o czym czytelnicy przekonają się przy lekturze kolejnych esejów. Zupełnie zmienia charakter otium [ ]. Nie jest to już czas wolny od aktywności publicznej i zawodowej, ale czas wykorzystany na inną aktywność, nie mniej ważną dla tożsamości jednostki niż tamte. Dla wielu to właśnie ona i tylko ona - trzeba to ująć patetyczną, choć nadużywaną formułą - nadaje sens życiu. Jeśli cieszy się jeszcze społecznym uznaniem, daje im powody do "słusznej dumy" z etyki Arystotelesa, jeśli nie - wpisuje się przynajmniej w ich "filozofie życiowe". Inaczej niż negotium - o ile nie jest ono "powołaniem", ale normalnym wykonywaniem swoich powinności - otium tego rodzaju wyróżnia się refleksyjnym podejściem do samego czasu, przekonaniem, że jest on rzeczą cenną. Rzec można, że idea otium cum dignitate tworzy jedną z elit społeczeństwa, ale elitę szczególną, bo niemal niewidoczną. [ ] Z braku obiektywnych wskaźników i deklarowanej neutralności aksjologicznej akademicka socjologia może jedynie stwierdzić, że niektóre sposoby zagospodarowania czasu wolnego są "poważne" - bo niektórzy się w nie "na poważnie" angażują - a inne po prostu nie. Jedynie z perspektywy krytyki społecznej albo zaangażowanej socjologii dopuszczalne będzie stwierdzenie, że czas wolny niewypełniony żadnym sensownym zajęciem jest najzwyczajniej zmarnotrawiony. ze Wstępu
Podręcznik do nauki języka polskiego jako obcego pod tytułem: Język polski - chcę i mogę! w dwóch powiązanych ze sobą merytorycznie i kompozycyjnie częściach, jest propozycją przeznaczoną dla poziomu A1 (ESOKJ, 2003), adresowaną przede wszystkim do osób dorosłych, choć może być też wykorzystywany w pracy z młodzieżą. Książka jest owocem doświadczeń autorek zebranych w trakcie wieloletniej pracy z grupami początkującymi na różnego typu kursach w Uniwersytecie Jagiellońskim, w Międzynarodowym Centrum Kształcenia Politechniki Krakowskiej oraz w szkołach prywatnych. Koncepcja podręcznika wpisuje się w nurt podejścia komunikacyjnego. Celem nauczania w tym podejściu jest rozwijanie kompetencji komunikacyjnej uczących się, rozumianej jako umiejętność posługiwania się językiem obcym poprawnie pod względem językowym i adekwatnie do kontekstu sytuacyjnego. Ważny więc jest zarówno rozwój sprawności językowych (słuchania, mówienia, pisania i czytania), jak i leżących u ich podłoża - kompetencji lingwistycznych (gramatycznej, leksykalnej, fonologicznej i ortograficznej), o co zadbano w przygotowywanej pozycji. Podręcznik składa się z 15 jednostek, podzielonych na dwie części (pierwsza część ma 9 jednostek podstawowych i 3 powtórzeniowe; druga - 6 jednostek podstawowych i 2 powtórzeniowe oraz suplement, w którym, oprócz wielorakich ćwiczeń gramatycznych i słownikowych, jest kilka tekstów do czytania, pomyślanych jako materiały dodatkowe dla uczącego i uczącego się). Po każdych trzech jednostkach zamieszczono lekcję powtórzeniową, która pozwala nauczycielowi, i uczącym się monitorować przebieg i efektywność procesu kształcenia. W każdej lekcji, oprócz tekstów, dialogów, sytuacji komunikacyjnych, znajduje się duża liczba ćwiczeń językowych i sprawnościowych (jest ich w zależności od tematu od 20 do ok. 30).
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
