Ana Dragu, odwołując się do własnych doświadczeń, opowiada historię Saszy - chłopca z autyzmem - oraz wspólnej drogi matki i syna przez diagnozy, rumuński system zdrowia, noce bez snu i dni pełne niepewności. To także książka o samotnym macierzyństwie, o siostrze, która wchodzi w rolę przewodniczki, o poezji, która musi ustąpić miejsca neurobiologii.Grzeczne dłonie i Wszystko, co dobre, i wszystko, co złe na świecie to poruszające opowieści o wychowywaniu dziecka w spektrum, ale także o czułości, języku, który powstaje w rodzinie zbudowanej wokół inności, i codziennym heroizmie kobiety próbującej połączyć opiekę z pisaniem i pracę z samodzielnością.Bohaterowie literaccy już od czasów Gilgamesza czy Iliady nie tak znów rzadko "mają coś z głową". Od Cervantesa po Davida Fostera Wallace'a pisarze opracowują umysłowe dziwności. Lektura Swifta, Poego, Andersena, Lewisa Carrolla przybliża świat widziany oczyma autysty - na długo przed powstaniem tego słowa. Dziś z bolesnym fenomenem autyzmu (który patologią nie jest) oswajają nas fascynujące książki-dokumenty spisane ręką matek odmiennych dzieci. Taka też jest relacja Any Dragu, uzupełniona posłowiem jej syna. Literaturze poświęconej dramatycznej skądinąd konfrontacji z własnym spektrum - i, następczo, ze światem - przybyła pozycja przenikliwa i poruszająca. Wolno nie zgadzać się z jej stanowiskiem, nie można jednak zaprzeczyć, że opowieść o własnej przemianie wspiera autentyczny entuzjazm dla badaczy robiących, co się da, "by ocalić to, co jeszcze da się ocalić z naszych żyć". Eliza Kącka

W cieniu rozkwitających dziewcząt Arcydzieło, nie bardzo daje się definiować. Arcydziełem jest to, co do czego zgadzamy się, że jest arcydziełem. Musi zatem zyskać odpowiednią liczbę entuzjastów, a niekiedy trwa to długo. Musi przejść próbę czasu, a bywa przecież, że popada na pewien okres w zapomnienie. A przede wszystkim musi mieć w sobie to nieuchwytne coś, co pozwala mu spełnić powyższe warunki. Nie musi przy tym wcale zostać dokończone i ostatecznie wycyzelowane przez autora, by wspomnieć, obok Prousta, choćby Kafkę i Musila - ba! może być w połowie przerwane jak "Tristram Shandy". Jednym z jego atrybutów jest to, że umyka gatunkowej klasyfikacji, a do tego nabiera z czasem nowych walorów. W poszukiwaniu utraconego czasu stało się dla nas, poza wszystkim innym, arcyciekawą powieścią historyczną - jednym z najdoskonalszych literackich świadectw epoki, przede wszystkim zaś tego, co ukrywała uwodzicielska fizjonomia fin de sicle'u. Myślę, że o prawdziwej wielkości dzieła przekonujemy się, kiedy pozwalając mu się - nierzadko z trudem - porwać, spostrzegamy nagle, że nie tyle my czytamy, ile to ono podstępnie nami czyta, a najdziwniejsze nawet przypadki bohaterów w najbardziej nawet osobliwych dekoracjach ("Guliwer" Swifta na przykład) opowiadają o nas samych - i potem nigdy już nie potrafimy pozbyć się ich z pamięci. Jestem najgłębiej przekonany, że W poszukiwaniu utraconego czasu spełnia z naddatkiem wszystkie te kryteria. Wawrzyniec Brzozowski

Tratwa z pomarańczamiW tej autobiograficznej opowieści Maciej Hen wspomina epokę wczesnego PRL-u. Kreśli obraz życia codziennego widziany oczami dziecka. Chłopiec z warszawskiej inteligenckiej rodziny czyta książki, słucha Beatlesów, marzy o zostaniu artystą i przeżywa pierwsze miłości. Jednocześnie odkrywa swoją żydowską tożsamość i mierzy się z narastającym antysemityzmem, który zapowiada wypadki Marca '68. Obserwujemy, jak do świata bohatera powoli wdzierają się nieufność i strach. Żydzi są zmuszeni "podawać na wyjazd"."Tratwa z pomarańczami" pozostaje jednak pochwałą życia. Autor nie godzi się złożyć swojego dzieciństwa w ofierze Historii, jego książkę rozświetlają sceny pełne humoru, ciepłe wspomnienia miejsc i ludzi, czuły portret matki. W dziejowych zawirowaniach najpewniejszym ratunkiem okazuje się, nie po raz pierwszy, darząca się nawzajem troską mała, ludzka wspólnota.

W swojej piątej książce dr Michel Sapanet opowiada o niemal trzydziestu sprawach karnych, które analizował ze skalpelem w ręku. Strzelba myśliwska, nóż kuchenny, a nawet japoński miecz - każde narzędzie zbrodni pozostawia na ciele ofiary charakterystyczny ślad. Przeprowadzona z chirurgiczną precyzją sekcja zwłok pozwala odczytać tę śmiertelną sygnaturę i zweryfikować przebieg zdarzeń, choć czasem decydującą rolę odgrywa przypadkowe połączenie pozornie nieznaczących wydarzeń. Jednym z takich przypadków jest historia dziewięciomiesięcznego Nino. Gdyby nie wnikliwość zespołu patologów, zostałby uznany za kolejną ofiarę zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej. Sekcja zwłok wykazała jednak, że wcześniej dziecko było maltretowane i szarpano nim tak gwałtownie, że zmarło. Śmierć 75-letniej Marie-Lucie uznano za naturalną. Wszystko było już przygotowane do pochówku - trumna właśnie miała zostać zamknięta, gdy pojawiły się wątpliwości, które wstrzymały ceremonię. Zarządzona naprędce sekcja zwłok ujawniła dramatyczną prawdę: staruszkę pobito i uduszono. Inne przypadki każą Sapanetowi zastanowić się nad tym, że "narzędziem" zbrodni może być wyrządzona trauma, a czasami o sprawiedliwości decyduje wzorek na ręczniku. Tajemnicze miejsca zbrodni, wnikliwe operacje kryminalistyczne, szczegółowe rekonstrukcje wydarzeń, burzliwe rozprawy sądowe - autor z czarnym humorem, ostrą ironią i pasją do swojego zawodu przekonuje czytelnika, że od mrocznego przestępstwa do wyroku sądowego jest naprawdę długa droga. Warto przebyć ją razem z Michelem Sapanetem. Dr Michel Sapanet - biegły i wykładowca akademicki, od 1987 roku pracuje jako lekarz medycyny sądowej. Kieruje Instytutem Medycyny Sądowej w Poitou-Charentes w Szpitalu Uniwersyteckim w Poitiers. Jest autorem czterech książek, w tym Kronik lekarza sądowego.

Biblioróżnorodność to termin wykreowany przez chilijskich niezależnych wydawców w latach dziewięćdziesiątych, opiera się na idei bioróżnorodności.   Australijska wydawczyni i pisarka Susan Hawthorne opowiada się za kultywowaniem biblio-różnorodności, która odzwierciedla pełen zakres ludzkich możliwości tworzenia kultury.   Podkreśla, że tak jak bioróżnorodność jest podstawowym wskaźnikiem zdrowia ekosystemów, tak funkcjonowanie na rynku książki wielu podmiotów jest kluczowe dla jego rozwoju. Mocno akcentuje rolę niszowych, niezależnych wydawnictw, które w odróżnieniu od dużych korporacji wydawniczych mają większą swobodę w doborze tytułów i autorów, co pozwala na wydawanie bardziej nietypowych i eksperymentalnych utworów literackich dotyczy to zarówno treści i tematów, jak i autorów, gatunków literackich, perspektyw światopoglądowych.

Tematem książki jest stosunek Józefa Mackiewicza do spuścizny romantycznej, ze szczególnym uwzględnieniem dorobku Adama Mickiewicza. Autor Buntu rojstów jawi się w niej jako swobodnie dialogujący z tradycją odbiorca dziewiętnastowiecznej literatury, która często stanowiła dlań punkt wyjścia do namysłu nad współczesnością. Mackiewicz doskonale zdawał sobie sprawę z tego, że poezja wieszcza odcisnęła olbrzymie piętno na kilku pokoleniach Polaków żyjących w czasach zaborów, a nadto głęboka zapuściła korzenie w wiek dwudziesty, kładąc się swym rozległym cieniem na okresie międzywojennym. Ten, kto po odzyskaniu niepodległości pragnął lepiej pojąć motywacje i retorykę władz odrodzonego państwa, musiał skonfrontować się więc z zapleczem ideowym romantyzmu. Wyzwanie to podjął młody reportażysta Słowa, który dostrzegał niebezpieczeństwo nadmiernego uwikłania romantycznej mitologii w bieżącą politykę oraz świadomość polskiego narodu. Po 1945 roku romantyczne projekcje ponownie zawładnęły myśleniem niemałej części polskiej emigracji, dlatego liczne odniesienia do romantyzmu wydobywające na światło dzienne niepokojące analogie do ówczesnej teraźniejszości, odnajdziemy również w twórczości Mackiewicza powstałej na emigracji.Książka może posłużyć współczesnemu czytelnikowi za praktyczny przewodnik służący rozpoznaniu w utworach autora Drogi donikąd romantycznych kodów, które z różnych przyczyn uległy dzisiaj nieco pewnemu zatarciu. Czytanie Mackiewicza poprzez pryzmat literatury romantycznej poszerza spojrzenie na stylistyczne ukształtowanie jego dzieł oraz pozwala potraktować romantyczną aluzję jako ważny komponent artystycznego warsztatu pisarza, dając przy tym sposobność do głębszego wniknięcia w istotę poruszanych przez niego problemów.

    Sztuka, przy swojej ogromnej atrakcyjności, jest w przestrzeni publicznej zawsze intruzem. Chociażby dlatego, że pragmatyzmowi przestrzeni publicznej przeciwstawia swoją wartościową bezcelowość.   MAP  

Ta książka stworzyła Lalkę na nowo Olga Tokarczuk zaprasza bohaterów powieści Prusa na prywatną rozmowę. Słucha ich z uwagą i empatią, ale też niepokojem. Ich fascynujące historie niejednokrotnie rymują się z opowieściami naszej współczesności, a oni sami okazują się zaskakująco do nas podobni. „Tokarczuk po swojemu komentuje naszą najlepszą powieść po to, by mówić o sobie i wypowiedzieć swoje pisarskie credo”. Dariusz Nowacki „Gazeta Wyborcza” „W eseistycznym tomie Lalka i perła Tokarczuk przeprowadza fascynującą analizę w duchu jungowskim i składa wspaniały hołd polskiemu klasykowi”. „Die Zeit

Michnik nie sprawuje już rządu dusz, ale jad, który wsączył w polskie umysły, wciąż je zatruwa. Fałsze, które upowszechniała jego propaganda, wciąż˙ pokutują w publicznych sporach, a absurdy, które podniósł do roli aksjomatów, wciąż dla wielu pełnią rolę drogowskazów. Nie wolno milcząco przejść nad nimi do porządku dziennego i bez wchodzenia w polemikę, bez refleksji głosić rzeczy diametralnie sprzecznych. Choć polska ociężała umysłowo inteligencja właśnie tak najbardziej lubi – gotowa równie gorąco przyklaskiwać i temu, co mówi, że czarne, i temu, co dowodzi, że białe, byle owej sprzeczności nie eksponować, byle było słodko, miło, przyjemnie i bezkonfliktowo. Tak, Adam Michnik poniósł klęskę. Praktycznie na wszystkich możliwych polach. Ale czy to znaczy, że można udać, iż go nigdy nie było? Adam Michnik zasługuje na sprawiedliwość. Trzeba mu tę sprawiedliwość – jedni powiedzą „wymierzyć”, a inni „oddać”. Ale w każdym razie trzeba się na nią zdobyć. Trzeba wreszcie przynajmniej spróbować. Oto moja próba.

Muzyka była dla niego czymś więcej niż tylko dźwiękami. Była oddechem, pulsem, najczystszą formą istnienia. Przenikała każdy fragment jego duszy, stawała się nieodłącznym echem myśli i emocji. Dziś wciąż zdumiewa geniusz człowieka, który mimo narastającej ciszy wokół siebie, potrafił tworzyć dźwięki, jakby czerpał je nie ze słuchu, lecz z samej istoty wszechświata. Czy zapamiętał harmonie z czasów, gdy jeszcze słyszał? Czy nuty rozbrzmiewały w jego wnętrzu niczym niezniszczalne wspomnienie? Dla zwykłego, słyszącego człowieka niewyobrażalne jest cierpienie twórcy, który nigdy nie usłyszy swego własnego dzieła, a mimo to z uporem kształtuje je niczym rzeźbiarz formujący kamień, którego struktury nigdy nie dotknie wzrokiem. A jednak Beethoven nie poddał się rozpaczy. Przeciwnie, tkwiła w nim paląca potrzeba, by przelać muzykę na papier, by podzielić się nią ze światem, choć sam mógł jej już nie doświadczać w sposób, w jaki doświadczał jej dawniej. Jego życie i twórczość stały się symbolem walki, niemym świadectwem triumfu ducha nad ograniczeniami ciała. „Chciałem dowieść, że ten, kto postępuje dobrze i szlachetnie, zdolny jest przez to samo znieść nieszczęście” – pisał w lutym 1819 roku w liście do Magistratu Wiedeńskiego. Pragnął, by jego los, naznaczony bólem i samotnością, stał się podporą dla tych, którzy również cierpią. Chciał pokazać, że człowiek, mimo przeciwności losu, może wznieść się ponad własne słabości i zostawić po sobie coś, co przetrwa wieki. I tak też się stało. Jego muzyka, potężna, burzliwa, pełna bólu, ale i nadziei, do dziś rozbrzmiewa w sercach ludzi, przypominając, że nawet w największej ciemności można odnaleźć światło.

Jeszcze jeden tekst o Sycylii? Komu to potrzebne? Kto to będzie czytał? Jest tyle świetnych książek na temat tej wyspy. Ograniczając się tylko do wydań „Austerii” z ostatnich lat – wznowienie Jarosława Iwaszkiewicza, bardzo przydatna książka Joanny Olkiewicz, Jarosław Mikołajewski, Bogdan Frymorgen. A zagarniając nieco szerzej, ale w dalszym ciągu ograniczając się do naszych (moich) czasów – Lampedusa, Sciascia, Bufalino (też polskie wydanie „Austerii”) i było, nie było, Andrea Camilleri. A ileż było dobrych, bardzo dobrych i wspaniałych filmów o Sycylii: Salvatore Giuliano Francesca Rosiego, Rozwód po włosku Pietra Germiego, ważne wątki Ojca Chrzestnego Coppoli, Cinema Paradiso i Malena Giuseppe Tornatore i całe mrowie odcinków ukazujących przygody komisarza Montalbano, stojących znacznie wyżej od przeciętnej produkcji kryminałów. No i górujący nad całą resztą Lampart Luchina Viscontiego. Jak zmierzyć się z tekstami Adama Wodnickiego i Dariusza Czai, nie o Sycylii wprawdzie, ale wyznaczającymi najwyższy standard intelektualnej periegezy krajów śródziemnomorskich? A różne świetne teksty w „Zeszytach Literackich”, czy ostatnio w „Przeglądzie Politycznym”? Czy to nie naiwność, może wręcz bezczelność, by próbować do tych przebogatych obrazów dorzucić swój własny? Czy można zauważyć coś, czego nie zauważyli i nie zinterpretowali poprzednicy? A co z ryzykiem ośmieszenia się?

Pisma polityczne, memoriały i publicystyka

Najnowsza książka mistrza pióra Stanisława Michalkiewicza przenosi Czytelnika w samo centrum polskiej, "uśmiechniętej" sceny politycznej. Autor oprowadza po Vaginecie Donalda Tuska, zaprasza na narady jego koalicjantów, a nawet prezentuje zwarte (niczym pośladki Rafała Trzaskowskiego podczas Parad Równości) szwadrony demokracji walczącej. Innymi słowy książka to przenikliwa, wielowymiarowa, ale też po prostu zabawna analiza polityki uprawianej przez rodzimych wasali Reichsfuhreriny Urszuli Wodęleje. Publikacja jest bardzo na czasie zwłaszcza teraz, gdy linia porozumienia i walki nakazuje zwierać szeregi (rośnie żelazna hołota w karnych szeregach).

Jerzy Bralczyk i Lucyna Kirwil. Językoznawca i psycholog. Mąż i żona. Od 35 lat w nieustającej rozmowie - czasem poważnej, czasem całkiem niepoważnej, czasem spokojnej, czasem pełnej emocji, zawsze błyskotliwej, i nigdy nudnej.W książce Pokochawszy w rozmowie z Karoliną Oponowicz dyskutują o wszystkim tym, co z miłością związane: romantycznych wyznaniach, zakochaniu i odkochaniu, seksie, kłótniach, listach miłosnych, czułych słowach, kiczu, rozstaniach i miłości dojrzałej. Patrzą na sprawy a to pod kątem języka, a to emocji. A ponieważ te perspektywy nie zawsze się pokrywają, w wymianie zdań pomiędzy nimi nie brakuje ognia. Przy okazji Jerzy Bralczyk i Lucyna Kirwil opowiadają swoją historię miłosną, wspominają początki związku, najbardziej burzliwe kłótnie, językowe nieporozumienia, czy małżeńskie rytuały.Czy mówienie, że miłość jest jak róża to kicz? Jaka jest najpiękniejsza w literaturze scena oświadczyn? Co zrobić, żeby miłość trwała wiecznie? Dlaczego tyle seksualnych określeń ma związek z ptactwem? Jak się dobrze kłócić? Kiedy w łóżku rozmawiać, a kiedy milczeć? Czy profesor Bralczyk ogląda komedie romantyczne? Kto komu dał czarną polewkę? Dlaczego Lucyna Kirwil nie zwraca się do męża "Juruś"? To tylko kilka z pytań, na które odpowiedź pojawia się w książce Pokochawszy.

Nie spotkałem już Gisele, nie spotkałem Christine. O śmierci Gisele dowiedziałem się w Arles w 1991 roku. Nad tym fragmentem wspomnień życie zamknęło się jak muszla. Nie chcę do nich wracać. Niech zostaną, jakie są, niepełne, kalekie, nawet nie wiem, czy rzeczywiście prawdziwe. Prawdziwe są tylko we mnie. Żadna wiedza nie stanie się przez nie bogatsza. Od wielu lat w moich corocznych podróżach do Arles omijam Paryż. Nie znoszę tego miasta, nie lubię siebie w tym mieście, ale to nie znaczy, że nie jest mi bliskie, że wciąż nie boli ParyżKraków 19632013

Meskalina substancja o właściwościach halucynogennych, występująca w naturze w niektórych gatunkach kaktusów, np. w pejotlu, znana była Indianom od stuleci. W laboratorium wytworzono ją pod koniec XIX wieku, ale jej działanie długo jeszcze pozostawało dla naukowców zagadką. Aldous Huxley (18941963) brytyjski powieściopisarz, poeta i eseista postanowił osobiście poznać skutki jej zażycia i wyruszyć w najdalszą podróż wgłąb własnego umysłu, do świata wizji i znaczeń ukrytych przed naszym codziennym wzrokiem. Co wynikło ze zderzenia niezwykle wrażliwego umysłu pisarza z halucynogenną substancją? Owocem tego eksperymentu stały się eseje Drzwi percepcji (1954) i Niebo i piekło (1956). Huxley dokładnie opisał i zinterpretował swoje wizje. Wyciągnął z nich daleko idące wnioski, a samo psychodeliczne doświadczenie na zawsze odmieniło jego sposób patrzenia na otaczającą go rzeczywistość, religię, sztukę i innych ludzi. Bowiem czy drzwi percepcji, które raz zostaną uchylone, można będzie całkowicie zamknąć? Tekst ten stał się biblią hippisów, a Jim Morrison pod wpływem jego lektury postanowił nazwać swój zespół The Doors. Zatem weźmy tę książkę do rąk i uchylmy raz jeszcze za Aldousem Huxleyem owe tajemnicze drzwi percepcji...

Jan Hubert Pucicki   Urodził się 6 listopada 1969 r. w Krakowie. Ukończył Technikum Budowlane nr 2 oraz trzy lata studiów historycznych na Akademii Pedagogicznej w Krakowie. Jest sympatykiem nieistniejącej już partii politycznej Unii Wolności. Od pierwszych, wolnych wyborów w Polsce w 1990 r. głosuje na liberalnych demokratów. Jest zwolennikiem pełnej integracji europejskiej.   W książce Niebieskie Barwy Unii Wolności porusza zagadnienia historyczne, polityczne, filozoficzne i wyznaniowe. Jest to próba pogodzenia polityki i wiary tzn. liberalnej demokracji z chrześcijaństwem.   Światopogląd jest oparty na chrześcijańskiej demokracji - przyjęty od matki, która w latach 50-tych ubiegłego wieku studiowała na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Bogactwo tematyki podjętej przez autora zawiera także odniesienia do wiary rzymskokatolickiej, a konkretnie wydarzeń, jakie miały miejsce w Watykanie z udziałem Ojca Świętego Jana Pawła II i Księdza Kardynała Stanisława Dziwisza.

Recenzja wydawnicza pracy dra Adama Janasa „Pytanie o wychowanie”   Rozprawa „Pytanie o wychowanie” dra Adama Janasa jest autorskim, filozoficznym projektem, dotyczącym istoty wychowania. Autor umieszcza swoje rozważania w perspektywie wyznaczanej przez napięcie między transcendencją a immanencją, rzetelnie zarysowaną już na wstępie pracy. Najogólniej ujmując, rozprawa ta stanowi oryginalny i myślowo ożywczy projekt intelektualny, który, jak wynika z tekstu, ma być jednocześnie autorskim wyrazem myślenia o wychowaniu, osadzonym w doświadczeniach Autora. Podkreślam ten rys „autentyczności”, gdyż nie jest on oczywisty w rozprawach pedagogicznych, zwłaszcza pisanych dla celów promocji doktorskiej. Bez wątpienia Adam Janas zdołał ukazać swój niepowtarzalny sposób rozumienia wychowania i swoje podejście do sformułowania pytania o wychowanie, a następnie do trybu udzielenia na to pytanie odpowiedzi. Już na wstępie recenzji zaznaczam, że projekt Adama Janasa jest bardzo interesujący i dzięki licznym wątpliwościom, pytaniom, a nawet sprzeciwowi, jaki wywołuje u odbiorcy, a przynajmniej może wywołać, zasługuje na uwagę i rzetelną lekturę. W moje opinii jest to wartościowe i rzadko spotykane świadectwo refleksji pedagogicznej, osadzonej w lekturach filozoficznych i prowadzonej w odpowiedzialny i rzetelny sposób. W recenzji zwrócę uwagę na kilka warstw interpretacyjnych tekstu, wskażę również na jego mocne i nieco mniej mocne strony.   Jasność i precyzja w przestawieniu i dążeniu do osiągnięcia celu rozprawy   Pod względem przekazu merytorycznego Autor bardzo wyraźnie deklaruje swoje zamiary i myślowy pomysł na całość swojej wypowiedzi: „...celem książki będzie próba rozważenia wychowania jako doświadczenia etyczno–poznawczego otwierającego człowieka poza niego samego, ku temu, co go ontologicznie przekracza i pozwala mu stawać się tym, kim może i być powinien. Cel ten — jako idea kierunkowa dla podjętego ruchu myśli pedagogicznej — prowadzi poprzez doświadczenie otwarcia myślenia pojęciowego poza nie samo, ku niewysłowionemu wymiarowi ludzkiego istnienia, w obliczu którego człowiek może rozpoznawać oraz starać się osiągać właściwą sobie doskonałość” (s. 15-16). Próba bez wątpienia się powiodła, moim zdaniem, a co więcej nie skończyło się na niej. Autor bardzo wyraźnie stara się w sposób wartościujący i stanowczy przedstawić swój punkt widzenia, swoje podejście do sprawy wychowania, a właściwie szerzej – do tego, jak patrzy na świat i jak go rozumie. To dobrze. Mówiąc za Nietzschem, gorsze byłoby „mrużenie oczu” i nijakość. Autor nie obawia się o odbiór swojej wyrazistości, choć czasami wybory w sprawach najważniejszych, jak sam zauważa, wymagają pokory, a nawet milczenia. Autor nie waha się formułować ostrych i unikających kompromisu ocen i klasyfikacji, jednocześnie jednak zachowując właściwą rozprawie naukowej kulturę, takt i szacunek dla innych. Pewnie lepiej byłoby powiedzieć wprost, że celem tej rozprawy jest ukazanie czy rozjaśnienie fenomenu wychowania jako doświadczenia etyczno-poznawczego..., a nie tylko próba. Określenie „próba” odzwierciedla skromność Autora, ale akurat w tym wypadku precyzja nie zaszkodziłaby. Tak, czy inaczej, określenie celu jest wyraźne i nie można mieć wątpliwości, czy Autor wie, ku czemu zmierza. A to właśnie liczy się tu najbardziej. Jednocześnie wywód jest prowadzony w taki sposób, że czytelnik z łatwością może dostrzec, że sformułowana we wstępie deklaracja ”ruchu myśli pedagogicznej” (s. 15) rzeczywiście znajduje pokrycie w prowadzonych w tej pracy rozważaniach. Należy podkreślić, że ten ruch myśli, tak sprawnie zakomunikowany przez Autora, jest niezwykle cenną cechą całego wywodu.   Wartość merytoryczna rozprawy   Największą zaletą „Pytania o wychowanie” jest przemyślane i pełne samodzielnej refleksji ukazanie najbardziej wrażliwych, z punktu widzenia Autora, miejsc w pedagogice i filozofii, stanowiących o wyjątkowości wychowania jako ludzkiego doświadczenia. Autor ze swobodą porusza się zarówno w obszarze myśli pedagogicznej, jak i w tradycji filozoficznej, którą przyjmuje jako najważniejsze dla swoich badań pole poznawcze. I nie są to powierzchowne przywołania filozofów, lecz głębokie myślowo odwołania, które wyraźnie ukierunkowują wywód w całej rozprawie. Rzecz jasna, można się z Autorem w wielu miejscach nie zgadzać, a nawet odczuwać rozczarowanie. Sam mam wątpliwości, na przykład, czy uogólnione i w moim odczuciu mało finezyjne ujęcie tradycji hermeneutycznej, w tym odwoływanie się w tym samym trybie myślowym do klasyków i wybitnych myślicieli hermeneutyki filozoficznej (Gadamer), jak i do raczej drugorzędnych i wtórnych wobec tych pierwszych komentatorów (Sawicki) jest w tym rodzaju narracji, jaką przyjął Autor stosowne. Jednak niezależnie od różnych wyborów metodologicznych Autora, należy uznać jego umiejętność poruszania zagadnień w sposób prowokujący do myślenia, a zatem twórczy. Takich miejsc mojej niezgody z tym, jak sprawy ujmuje Autor znajduję znacznie więcej, ale to w moim przekonaniu świadczy o wartości tej rozprawy, ona naprawdę zaprasza do myślenia. Czasami w rozprawie brakuje pogłębienia niektórych tez czy myśli. Takim przykładem może być fragment: „Współczesna pedagogika jest nauką teoretyczno– praktyczną i społecznie użyteczną, ze względu na wytwarzaną przezeń wiedzę o wychowaniu, przystającą do zmieniających się warunków i nastrojów społecznych” (s. 13). Autor, mimo iż w kilku miejscach odwołuje się do książki A. Folkierskiej „Pytanie o pedagogikę” nie problematyzuje, nawet nie sygnalizuje, jeśli się nie mylę, zagadnienia naukowości pedagogiki. Rzecz nie w tym, aby na nowo roztrząsać zagadnienia, które już dawno temu były podnoszone, ale w tym, aby ukazać, że status naukowy jest jedną z istotniejszych trudności współczesnej pedagogiki, która może być pomocna w wyjaśnieniu zaniku zainteresowania całościowym spojrzeniem, tj. takim, które nie ucieka od filozoficznie, a nie ideologicznie rozumianej transcendencji. To nie jest zarzut w stosunku do rozprawy, jedynie pokazanie, że każdy jest narażony na działanie przedsądów, niezależnie od tego, jak bardzo deklaruje swoje oddanie myśleniu i dążeniu do doskonałości. Takich polemik można na podstawie lektury „Pytania o wychowanie” podjąć naprawdę wiele. To prawdziwa zaleta tej pracy. I jeszcze co do samego tytułu rozprawy i odniesienia do klasycznej już rozprawy A. Folkierskiej „Pytanie o pedagogikę”, w moim przekonaniu Autor bardzo stosownie odwołał się do klasycznej już książki A. Folkierskiej, zwłaszcza formułując tytuł swojej pracy niejako w nawiązaniu do książki założycielki zakładu „Filozoficznych Podstaw Pedagogiki” na Uniwersytecie Warszawskim. Traktuję to nawiązanie sformułowaniem tytułu jako ukłon Autora w stronę tak ważnej dla filozofii wychowania na Uniwersytecie Warszawskim postaci.   Warstwa formalna i językowa   Rozprawa jest nie tylko poruszająca intelektualnie, ale co nie mniej ważne, jest świetnym przykładem na to, jak wielkie znaczenie ma język, w którym wyrażamy swoje myśli. Polszczyzna Autora zasługuje na wyróżnienie. Bardzo troszczy się o poprawność i płynność wypowiedzi. Dzięki temu pracę czyta się bardzo przyjemnie. Czytelnik może skupić się na przekazie merytorycznym, gdyż Autor zadbał o precyzję i ścisłość wypowiedzi. W tekście natrafiłem na nieliczne niedoskonałości językowe, chyba wyłącznie interpunkcyjne. W warstwie językowej zachęcam Autora do dalszej pracy nad warsztatem, zawsze może być lepiej. To jest zresztą cechą immanentną warsztatu badacza humanistycznego. Myślę przede wszystkim o możliwie rzadkim odwoływaniu się do terminologii, która bywa, że zamiast nieść ze sobą myśl, być dla niej wehikułem, jest raczej dodatkowym szyfrem. Warto unikać stylistyki nadmiernie „naukowej”, ale także metaforyki, kiedy nie jest ona zbieżna ze stylistyką całej narracji i nie wpływa w decydujący sposób na myślowy przekaz. Znów, to nie jest zarzut, raczej uwrażliwienie podyktowane moim przekonaniem, że praca ta z łatwością wpisuje się w prawdziwie filozoficzną literaturę o edukacji i nie ma potrzeby udowadniania tego nadmierną terminologią filozoficzną.   Dobór literatury i obszaru problemowego   Praca bardzo dobrze wpisuje się zarówno w polską tradycję uprawiania filozofii wychowania, jak również we współczesną, pedagogiczną recepcję dzieł filozoficznych w Polsce. Autor bardzo dobrze dobrał myślicieli, których dzieła postanowił uczynić podstawą swoich badań. Jak już zaznaczyłem wcześniej, czasami może tylko warto zniuansować tę literaturę i nie traktować w ten sam sposób klasyków i dzieł źródłowych, co autorów literatury wtórnej i prac mających charakter raczej komentarzy. Jednak to, do czego szczególnie chciałbym zachęcić na przyszłość Autora, to uwzględnienie dorobku międzynarodowego w zakresie filozoficznej refleksji nad wychowaniem. Niestety tego przenikania się recepcji polskiej i międzynarodowej w tej pracy nie ma, a szkoda, gdyż współczesna myśl pedagogiczna bardzo intensywnie rozwija się i „Pytanie o wychowanie” mogłoby się świetnie wpisywać w międzynarodową debatę filozofów edukacji. Zachęcam więc do podjęcia dyskusji ze współczesnymi badaczami, uprawiającymi pedagogikę w sposób filozoficzny.   Ogólna ocena rozprawy   Przedstawiona mi do zrecenzowania rozprawa jest bardzo interesującym i inspirującym przedstawieniem autorskiego spojrzenia na zagadnienie wychowania. Rozważania Autora wpisują się i to bardzo dobrze w dotychczasową literaturę pedagogiczną i filozoficzną, wnosząc w nią powiew świeżości, związany z indywidualnym i autentycznym odczytaniem wybranych dzieł. Praca jest kompletna w sensie przekazu merytorycznego, zawiera sprawnie przeprowadzony wywód, pozwala czytelnikowi na zapoznanie się z najważniejszymi zagadnieniami pedagogiki. Język jest poprawny i precyzyjny. Całość, w tej formie, jaką otrzymałem, zasługuje na publikację, która może być skierowana zarówno do badaczy edukacji, jak i do osób studiujących kierunki pedagogiczne i nauczycielskie.   Warszawa, 30 kwietnia 2025

Wybór pism czołowego publicysty Wielkiej Emigracji, członka władz Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, niedoszłego przywódcy powstania narodowego w 1846 r., który w przededniu wybuchu insurekcji w Krakowie uznał, że nie ma ona szans powodzenia i postanowił wrócić do Francji, co wywołało wielki skandal na emigracyjnej lewicy. W tomie znajduje się jego najważniejsze dzieło Rzecz o rozumie stanu w Polsce, jedno z najostrzejszych i najbardziej wszechstronnych rozliczeń z polską tradycją polityczną, ukazujące drogę Polski do potęgi, a następnie upadku, o sile krytyki porównywalnej do późniejszych wystąpień krakowskich Stańczyków. Wybór zawiera także rozprawę Alcyaty z ruchem powstańczym lat 1831-1846 wraz z wyjaśnieniem motywów jego decyzji z 1846 r. oraz jego artykuły między innymi o stanowisku Polski w Słowiańszczyźnie, kwestii wschodniej, radykalizmie w Anglii, myśli rewolucyjnej, terroryzmie i sprzysiężeniu narodowym.

Wybór pism polityka i publicysty konserwatywnego, wojewody lwowskiego (1927-1928) i poznańskiego (1928-1929), publikującego m.in. na łamach Buntu Młodych, Drogi i Biuletynu Polsko-Ukraińskiego, rozważającego w swych tekstach zagadnienia m.in. polskiej idei państwowej, tendencji ustrojowych w II RP, kondycji demokracji za rządów sanacji, centralizacji i decentralizacji, biurokracji, etatyzmu, roli elit, zagrożenia demagogią, konserwatyzmu jako idei elity rządzącej, patriotyzmu, ruchów nacjonalistycznych, polityki wobec mniejszości narodowych, relacji polsko-ukraińskich oraz stosunków polsko-czeskich.