W pierwszej części Krakowskie silvae rerum z podtytułem Szkice o ludziach zaprezentowano czterdzieści sylwetek nietuzinkowych mieszkańców Krakowa, w kolejnej - Szkice o dziejach i obyczajach - znane i nieznane epizody z dziejów miasta. Natomiast ta książka: Krakowskie silva rerum. Ludzie znani i nieznani stanowi kontynuację opowieści o Krakowianach od końca XIII do początków XX wieku. Jak się bowiem okazuje, z Krakowem związanych było wiele znamienitych ludzi - wybrano 45 osób o różnych zawodach, zainteresowaniach, działalności i zasługach. Tym razem "las różności" został nieco uporządkowany, bowiem kolejno zostali przedstawieni ludzie z grona uczonych, kręgów medycznych, literackich, sztuk plastycznych, teatru i muzyki, przedsiębiorców oraz wyższych sfer czy działaczy społecznych. Na podstawie książek, literatury pamiętnikarskiej, źródeł i prasy - w popularnonaukowej formie zostały opracowane ich nietuzinkowe życiorysy, charaktery, zamiłowania, ujawniono ciekawostki z ich życia, a nawet dziwactwa czy skandale. O Krakowie i jego mieszkańcach warto się dowiedzieć lub wiedzieć więcejEwa DanowskaEwa Danowska - historyk, dr hab., autorka szeregu książek, edycji źródłowych, katalogów rękopisów, ponad 160 artykułów opublikowanych w czasopismach naukowych i opracowaniach zbiorowych, a także ponad 120 artykułów popularnonaukowych ukazujących się głównie w miesięcznikach "Kraków" i Mówią wieki". Członek Towarzystwa do Badań nad Wiekiem Osiemnastym, a przed opuszczeniem Krakowa na rzecz Bochni - Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Emerytowana kierowniczka Działu Zbiorów Specjalnych Biblioteki Naukowej PAU i PAN, od 2020 r. adiunkt z Zakładzie Medioznawstwa PUNO w Londynie, prof. nadzw. w Tarnowskiej Szkole Wyższej - Akademii Nauk Stosowanych.
Dwa szkice, składające się na tę książeczkę, dotyczą stosunków polsko-niemieckich od średniowiecza do współczesności. Przy czym przedstawione tu relacje obejmują także Mazurów i Warmiaków - społeczności żyjące najpierw w państwie zakonu krzyżackiego, a potem w Królestwie Pruskim. Ludziom przyzwyczajonym do widzenia w Niemcach "odwiecznego wroga" trudno będzie przyjąć przewodnią ideę tej pracy: że również my, Polacy, nie jesteśmy wobec Niemców bez winy, że ciężkie krzywdy wyrządziliśmy też Warmiakom i Mazurom. Autor rozdrapuje narodowe rany: przedstawia "krainy wymarłych ludów", nieznane polskiej opinii publicznej.Andrzej Romanowski (ur. 1951) jest profesorem zwyczajnym w Instytucie Historii PAN, redaktorem naczelnym Polskiego Słownika Biograficznego, emerytowanym profesorem zwyczajnym na Wydziale Polonistyki UJ. W Wydawnictwie Universitas redaguje serię Biblioteka Literatury Pogranicza. Autor szeregu książek naukowych, publicystycznych i eseistycznych. W ostatnich latach wydał: Polska kalejdoskop kultur (2024), Odwieczny PiS, czyli Historia Polski (2023), Pamięć gromadzi prochy (2021, 2022). Z Pawłem Dybiczem opublikował wywiad-rzekę Życie pełne historii (2024).
Dramaty podmiotów lirycznych mogą zaskakiwać. Autor (już we wstępie) sytuuje się na pozycji teoretyka poezji, przywołuje znanych uczonych (Sławiński, Nycz), pokazuje ich wielopostaciową teorię "podmiotu lirycznego". Pewnie mógłby ciąg teoretycznych sław rozwinąć w nieskończoność, tyle że po co? Ostatecznie zmierza do bardzo ważnej konstrukcji myśli, która jest jego konstrukcją, wynikającą z wieloletniej lektury i wieloletniego pisania wierszy, że podmiot liryczny nie ma swoich "przygód", ale ma swoje dramaty. [] Dramaty [] są może najbardziej klasyczną z dotychczasowych książek uczonego. W swoich lekturach jest on poważny i rozważny, opiera się na stanie badań, czyni wycieczki w stronę głębokiej tradycji poezji wieku XX i bliższych okolic, które pewnie też można by uznać za dziedzictwo, ale raczej za przestrzeń możliwości. Badacz proponuje trzy sposoby lektury "dramatu" podmiotu: wobec tradycji, poznania oraz w czasie i przestrzeni. To jednocześnie lektura przez pokolenia, odmienne języki, wyobraźnie, stosunek do poezji jako całości (pamięci przeszłości) i wiersza jako szczególnej reprezentacji podmiotu, czyli poety.Z recenzji prof. dr. hab. Mariana KisielaMożna uznać, że "podmiot liryczny" jako swego rodzaju "gatunek", przeżył do dziś - choć zarazem w innym sensie "przeżył" niejedno - w licznych swych mutacjach: inkarnacjach i uwikłaniach stylistycznych, które zróżnicowały jego tekstowe i wyobrażeniowe środowisko, a w rezultacie - ukształtowały świat poezji XX i XXI wieku. Swe doświadczenia wzbogacił jednak na pewno zarówno o samoświadomość, jak i różnie motywowaną niepewność co do swej umownej egzystencji. Zyskał niejako samowiedzę o swej wirtualności: że stał się przedmiotem gry, toczącej się pod piórem czy klawiaturą wszechwładnego autora, który dowolnie dozuje udzielane mu pełnomocnictwa i pozwala stawać się reprezentacją "ja" w stopniu mu dozwolonym, a ponadto - bywać każdym i nikim. [] Zapraszając do serii osobnych wypraw, z których żadna nie została podjęta z ambicją poznania wszystkich lądów możliwych i nie jest podróżą "dookoła świata", badacz ma nadzieję, że okażą się one egzemplifikacją różnych sytuacji dotychczas opisanych i nieopisanych w teorii liryki. Niemniej głównym celem każdej z osobnych ekspedycji jest poznanie indywidualnych "dramatów": przygód, ekscesów, eksperymentów, akcesji, koncesji i transgresji tożsamości.Fragment WstępuPiotr Michałowski - prof. dr hab., literaturoznawca, krytyk literacki i teatralny, eseista, poeta i prozaik, autor przekładów (z języka hiszpańskiego). Absolwent UAM, zatrudniony na Uniwersytecie Szczecińskim. Jest autorem książek naukowych: Miniatura poetycka (Szczecin 1999), Granice poezji i poezja bez granic (Szczecin 2001), Głosy, formy, światy. Warianty poezji nowoczesnej (Kraków 2008), Mikrokosmos wiersza. Interpretacje poezji współczesnej (Kraków 2012); eseistycznych: Narożnikowo, centralnie, pogranicznie. Szkice szczecińskie i europejskie (Szczecin 2012), Z narożnika mapy (Szczecin 2014), dziewięciu zbiorów poetyckich i dwóch prozatorskich. Opracował i wstępem poprzedził wydanie poematu Juliana Tuwima Kwiaty polskie w serii "Biblioteka polska" (Universitas, Kraków 2004). Ponadto zredagował prace zbiorowe: Od pióra do sieci. Zmienne media literatury (Szczecin 2015) oraz Niepospolite ruszenie słów. Liryka Heleny Raszki w zbliżeniach i przekrojach (Szczecin 2021). Publikuje w periodykach naukowych (m.in. "Pamiętniku Literackim" i "Tekstach Drugich") oraz w prasie literackiej. Strona internetowa:
Książka jest propozycją przepisania historii Polski oraz opisania jej społeczno-kulturowej tożsamości przy pomocy narzędzi teoretycznych, które albo w ogóle, albo w niewielkim tylko stopniu wykorzystano kiedykolwiek w tym celu - teologii politycznej, Lacanowskiej psychoanalizy, teorii systemów-światów, studiów postkolonialnych, ontologii wydarzenia Alaina Badiou czy teorii hegemonii. Tytułowa figura "fantomowego ciała króla" nawiązuje do koncepcji "dwóch ciał króla" przedstawionej niegdyś błyskotliwie przez Ernsta Kantorowicza w książce pod takim samym tytułem. Poprzez metaforę fantomowego ciała Sowa opisuje I Rzeczpospolitą, której kondycję determinował przede wszystkim szereg braków. Pokazuje, że począwszy od śmierci Zygmunta II Augusta, ostatniego dziedzicznego króla Polski i Litwy, Rzeczpospolita nie istniała jako państwo w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale była raczej fantomem, urojeniem, wyobrażeniem, uroszczeniem. Owo nieistnienie położyło się cieniem na losach Polski od wczesnej nowoczesności wieków XVI i XVII, przez rozbiory aż po czasy współczesne. Fantomowe ciało króla nie jest jednak typową pracą historyczną. Jej przedmiot to przede wszystkim współczesna Polska i jej problemy z nowoczesnością. Na kartach książki w zaskakujący i - jak się okazuje - inspirujący sposób Wallerstein spotyka się z Gombrowiczem, Brzozowski z Lacanem, Lefort z Andersonem a Gramsci i Laclau ze staropolskimi sarmatami, aby wyjaśnić zagadkę, jaką była i jest Polska.Jan Sowa (ur. 1976) - studiował filologię polską, psychologię i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz na Uniwersytecie Paryż VIII w Saint-Denis. Doktor socjologii, pracownik naukowy Katedry Kultury Współczesnej UJ. Jest autorem około stu tekstów opublikowanych w Polsce i zagranicą oraz dwóch książek: Sezon w teatrze lalek i inne eseje (2003) i Ciesz się, późny wnuku. Kolonializm, globalizacja i demokracja radykalna (2007).
Autorka niniejszej publikacji opisuje rozmaite modele afektywnej poetyki widoczne w prozie Gombrowicza oraz ich ścieżki prowadzące od debiutanckich, młodzieńczych opowiadań aż po pobyt w Argentynie. Jest to lektura pozwalająca jednak "iść w poprzek" deklaratywnym warstwom tekstu. Ciało, afekt i Argentyna - te trzy kategorie będą się dopełniać i przeplatać, tworząc innowacyjny model lektury Pamiętnika z okresu dojrzewania oraz tekstów z nim rezonujących.
Pomimo światopoglądowych różnic i podziałów, pomimo ideologicznych uwikłań i jakby niezależnie od nich, polska filozofia człowieka zawiera pewną wspólną normę, a zarazem postulat, dotyczący zachowania w sytuacjach trudnych, a nawet wyjątkowo trudnych, granicznych. Otóż każdy winien się wtedy zachowywać "po ludzku". To praktyka społeczna ostatecznie odkrywa pokłady człowieczeństwa - lub też jego rażące braki. Wyraża się ona poprzez postawy solidarności z pokrzywdzonymi, prześladowanymi, a także niesprawiedliwie wykluczonymi ze swoich społeczności i wspólnot. Jest to jeden z przejawów owego "praktycyzmu", który można śledzić na poziomie rozważań teoretycznych co najmniej od początków istnienia Uniwersytetu Krakowskiego, a więc od średniowiecza.Fragment książki
"- To nie jest sztuka o randkach, lecz o śmierci.- Nie musi się wydzierać. To jest sztuka o randkach, nie tylko o śmierci. Sztuka o wszystkim. Randkach, narodzinach, śmierci, życiu, rodzinie i tak dalej".Gdy jeden z aktorów na planie reżyserowanej przez Cadena Cotarda sztuki teatralnej wypowiada swoją opinię o jej znaczeniu, bohater filmu Charliego Kaufmana szybko ją koryguje. Idąc tym tropem, Skażone światło miłości i żalu nie jest po prostu książką o filmie. Film jest tu pretekstem do refleksji o miłości, śmierci, rozumieniu sztuki i duchowości. W tym ujęciu moja próba rozplątania gęstej sieci znaczeń, z której składa się film Synekdocha. Nowy Jork, jednocześnie pozostaje kreacją autorską. Starając się zrozumieć doświadczenia Cotarda, odwołuję się do własnych przeżyć, nie rekonstruując obiektywnego sensu filmu Kaufmana, lecz spotykając się z reżyserem w nieokreślonej hermeneutycznej przestrzeni. Liczę na to, że podobne spotkanie - tym razem ze mną - stanie się udziałem Czytelnika.
Dlaczego jesteśmy tacy… to pierwsza próba całościowego socjosemiotycznego i medioznawczego opisu kultury popularnej w PRL. Małgorzata Lisowska-Magdziarz przygląda się programom kultury masowej w socjalizmie realnym oraz kapitałom kulturalnym, gustom i potrzebom jej odbiorców. Opisuje działanie aparatów semiotycznych peerelu: miasta, fabryki, blokowiska, szkoły, kościoła, domu towarowego, mediów masowych. Analizuje prasę, programy telewizyjne i radiowe, seriale i filmy, pochody i festyny, dowcipy i powiedzonka, rzeczy, mody, zwyczaje, miejsca i wydarzenia. Pokazuje, jak ludzie dostosowują kulturę do własnych potrzeb, reinterpretują ją, a nawet używają jej przeciwko niej samej. Nie pisze, jacy są Polacy i dlaczego, ale zachęca do zadawania pytań i myślenia o tym, jak „kultura wielkoprzemysłowego społeczeństwa robotniczo-chłopskiego” może się odbijać w naszych nawykach kulturalnych, stylach życia, podziałach społecznych i decyzjach politycznych.
*
Podziwiać trzeba wielką wiedzę i łatwość, z jaką Autorka porusza się po skomplikowanej materii na styku kultury popularnej, kultury wysokiej, władzy, ekonomii i codzienności. (…) I nawet jeśli nie daje odpowiedzi wprost na pytanie o to, „jacy jesteśmy”, warto i tak się nad tym zastanowić, podać w wątpliwość niektóre opinie i zweryfikować dominujące interpretacje. Książka Małgorzaty Lisowskiej-Magdziarz daje zaczyn do rozmowy o sprawach wielce istotnych dla naszego społeczeństwa, pokazując możliwe interpretacje nie tylko fenomenu jakim był PRL w swej pokracznej modalności, ale też towarzyszących nam peerelowskich powidoków. Możemy, a w zasadzie: musimy wpisać wiedzę o nich w dyskusję o dzisiejszej polskiej rzeczywistości.
Z recenzji prof. dr. hab. Marka Jezińskiego
Badania nad represjami sowieckimi prowadziłam od 2011 roku w Moskwie i w różnych regionach w głębi Rosji, przemierzając ten kraj szlakami polskich zesłańców. Dzięki temu pozyskałam nowe, ważne dla studiów nad dziejami ludności polskiej na Wschodzie dokumenty, ale także poznałam miejsca, do których obywatele polscy trafiali jako jeńcy, więźniowie łagrów, deportowani czy wcieleni do batalionów budowlanych. [] Spotykałam miejscowych ludzi różnych narodowości i pochodzenia etnicznego. Opowiadali oni o przeszłości terenów, na których żyli, pokazywali nieznane lub zapomniane miejsca pamięci związane z polskimi zesłańcami z XVIII i XIX wieku oraz represjami sowieckimi z XX wieku. Słuchałam także opowieści o ich rodzinnych historiach.Dzięki tym wyprawom nie tylko poszerzyłam wiedzę historyczną, ale także poznałam lokalnie i regionalnie współczesną Rosję.fragment WstępuAnna Zapalec w swojej książce podejmuje trudne i bolesne zagadnienia związane z losem obywateli polskich poddanych represjom sowieckim podczas II wojny światowej. Autorka prezentuje szeroki wachlarz tematów, od propagandy sowieckiej po szczegółowe analizy życia codziennego deportowanych, wykorzystując przy tym bogaty materiał źródłowy, zarówno archiwalny, jak i wspomnieniowy; [] nie tylko dostarcza nowych danych archiwalnych, ale także proponuje nowe podejścia metodologiczne, łącząc historiografię z psychologią i socjologią.dr hab. Daniel Boćkowski, prof. UwBDr hab. Anna Zapalec, prof. UKEN - historyczka, zatrudniona w Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Prowadzi badania nad historią drugiej wojny światowej, zwłaszcza nad Holokaustem, zbrodniami wojennymi, migracjami przymusowymi, ruchem oporu oraz losami obywateli polskich na terenie ZSRS w XX wieku. Autorka wielu artykułów i kilku książek, takich jak Ziemia tarnopolska w okresie pierwszej okupacji sowieckiej (1939-1941), Druga strona sojuszu. Żołnierze brytyjscy w Polsce w czasie II wojny światowej oraz wspólnie z Jackiem Tebinką monografii pt. Polska w brytyjskiej strategii wspierania ruchu oporu. Historia Sekcji Polskiej Kierownictwa Operacji Specjalnych (SOE). Opublikowała także rozdział Powiat złoczowski w dwutomowym opracowaniu Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (red. Barbara Engelking i Jan Grabowski). Laureatka stypendiów krajowych i zagranicznych oraz wyróżnień i nagród naukowych, stypendystka m.in. Israel Institute for Advanced Studies (IIAS) na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie (2024).
Najczęściej używamy dużych korpusów, ale jesteśmy twórcami małych. Dostępna literatura dotyczy jednak głównie dużych korpusów i sposobów ich wykorzystania. O małych korpusach wspomina się najczęściej przy okazji definiowania dużych, ale nawet jeśli przygotowywany mały korpus wydaje nam się czymś ulotnym czy jednorazowym […], to warto go opracować tak, aby miał szansę na powtórne wykorzystanie i rozwijał możliwości architektury korpusowej.
Na rynku wydawniczym nie spotkamy wielu książkowych publikacji na temat małych korpusów, nie ma ich wiele na rynku anglosaskim, nieobecne są także w Polsce. Przywiązywanie małej wagi do tego typu materiałów okazuje się jednak błędem. Praca prof. Zaśko-Zielińskiej wykazuje wagę i znaczenie małych korpusów w praktyce językoznawczej, zapoznaje czytelnika z typem działań, które okazują się kluczowe dla analiz językoznawczych, ich zastosowań oraz wniosków z nich wypływających.
(z recenzji prof. dr hab. Barbary Lewandowskiej-Tomaszczyk)
Monika Zaśko-Zielińska kieruje Zakładem Lingwistyki Korpusowej w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się genologią lingwistyczną, lingwistyką korpusową i lingwistyką kryminalistyczną. Jest autorką i współautorką monografii Przez okno świadomości: gatunki mowy w świadomości użytkowników języka (2002), Listy pożegnalne: w poszukiwaniu lingwistycznych wyznaczników autentyczności tekstu (2013), współredaktorką (wraz z K. Kredensem) tomu Lingwistyka kryminalistyczna. Teoria i praktyka (2019) oraz współautorką pracy Od rozmowy do korpusu (wraz z A. Majewską-Tworek, M. Śleziak i A. Tworkiem). Jej współpraca z Clarin-PL zaowocowała przygotowaniem najstarszego zasobu (Mowa Wrocław) do wyszukiwarki danych konwersacyjnych Spokes w ramach prac zespołu Pracowni Polszczyzny Mówionej IFP UWr kierowanej przez Annę Majewską-Tworek. W ramach grantu NCN-u przygotowała Polski Korpus Listów Pożegnalnych, co stało się inspiracją do przyjrzenia się metodologii tworzenia małych korpusów, a zwłaszcza możliwościom dokumentowania języka pisanego w odmianie nieoficjalnej na podstawie korespondencji prywatnej. Zapoczątkowało to koncepcję Polskiego Korpusu Korespondencji Prywatnej (praca w zespole z K. Wabnicem i J. Krzywdzińskim), który powstaje dzięki współpracy ze studentami i doktorantami UWr.
Pasjonująca synteza dziejów wielkiego narodu europejskiego - łączy naukowy rygor z popularyzatorską ambicją, pragnieniem dotarcia do jak najszerszego grona odbiorców zainteresowanych przeszłością krainy rozciągającej się za Pirenejami. Autorzy zgłębiają historię kraju, który wydał geniuszy światowej kultury, włączył w obręb chrześcijańskiej cywilizacji wielkie przestrzenie Nowego Świata, zrodził uniwersalne archetypy konkwistadorów i mistyków, Wielkich Inkwizytorów i Książąt Niezłomnych, mit Don Kichota, Rycerza Smętnego Oblicza, oraz Don Juana, uwodziciela z Sewilli. Nowoczesne kompendium, opracowane przez trójkę wybitnych uczonych, obejmuje dzieje Hiszpanii od czasów rzymskich i średniowiecznych, przez renesans, oświecenie i rewolucję liberalną XIX wieku, aż do dyktatury generała Franco.
Kultura europejska jest uwięziona w przekonaniu o linearnym postępie. Ma to wiele plusów, ale i nie mniej minusów. Wydaje się nam, że ustawami albo perswazją zmienimy ludzką mentalność. Mądrzy Persowie wcześnie zdali sobie sprawę, że walka dobra i zła w nas samych nigdy nie ustanie. Bóg Mitra miał tysiąc oczu i uszu. Nigdy nie spał. Poruszał się uzbrojonym w strzały, topory i maczugi szybkim rydwanem. W walce wspomagali go herosi, wśród nich do dziś wszechobecny w Iranie Rustam, pogromca smoków, wiedźm i pięknych kobiet czyhających na głodnych miłości samotnych wędrowców. Razem odnosili zwycięstwa, póki z Północy nie przybyła Nausz, centkowana mucha roznosząca kłamstwo. Fałsz i pożądliwość, raz zasiane, mnożyły się jak chwasty. Choć stanowiły truciznę, przyjmowano je, zwłaszcza wśród elit, jak największą słodycz. Zwodzeni kłamstwem i pożądaniem ludzie stawali się nieomal marionetkami przeznaczenia. A mimo to kolejne pokolenia z pomocą Mitry i jego herosów stawały do walki. Wcale nie syzyfowej, jak nie jest pracą syzyfową – patrząc ludzką, a nie boską miarą – pielenie chwastów. Co robić? Wciąż to samo. Robić dobrze, co do nas należy.
Kompromis nie jest zapisany w naszych genach. W cywilizacjach, które nie potrafiły obchodzić się z różnorodnością, każde odstępstwo od zbiorowej normy groziło konfliktem. Jedność wymuszano bez pardonu: kijami, banicją, konfiskatą majątku, w ostateczności gniewem „ludu”, często sterowanym, przed czym nie cofają się nawet demokratyczne rządy. Rozumiano, że zgoda prowadzi do dostatku. Nie wiedziano, jak okiełznać naturalną różnorodność. Starożytny grecki pasterz Hezjod zalecał przede wszystkim szacunek dla prawa (ale też uważne przyglądanie się sędziom), bo bez niego ludzie pożrą się nawzajem jak dzikie zwierzęta. Zaraz za nim na drodze do dobrobytu położył pracę, uczciwość i oszczędność. Nie zapomniał, że przyjazny sąsiad jest skarbem, o który trzeba nieprzerwanie zabiegać, gdyż niezgoda to prosta droga do nieszczęść.
O tym, jak nie otwierać drzwi złu, które samo dobrze wie, którędy wejść, traktują eseje tej książki. Ich wspólnym mianownikiem jest podejście historyczne i zarazem obywatelskie. Dotyczą rządzących i rządzonych, populistów i technokratów (ich role nie zawsze są jednoznaczne, wbrew temu, o czym nas się zapewnia), demonstrantów i policji, uchodźców i pograniczników, pokoju i wojny, realizmu i emocji w polityce, wreszcie kobiet i mężczyzn w sytuacjach ekstremalnych.
JAN M. PISKORSKI – historyk na Uniwersytecie Szczecińskim, długie lata wydawca w Poznaniu, eseista, bywa też tłumaczem. Laureat nagrody Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk za całokształt twórczości. Jego książka Wygnańcy. Przesiedlenia i uchodźcy w dwudziestowiecznej Europie (PIW 2010) otrzymała nagrodę ministra nauki i szkolnictwa wyższego oraz nominacje do nagrody „Polityki” za najlepszą książkę historyczną roku oraz nagrody literackiej „Srebrny Kałamarz”. Współpracuje z „Odrą”, „Więzią”, „Kwartalnikiem Literackim Wyspa”, „Gazetą Wyborczą”, „Polityką”, „Rzeczpospolitą”. W ostatnich latach wydał w Bellonie: Polska – Niemcy. Blaski i cienie tysiącletniego sąsiedztwa, Pomeranika, Gorzka sól historii. Migracje i transformacje, w szczecińskiej Książnicy Pomorskiej Spacer między słowem a obrazem (z fotografikiem Timmem Stützem), w Universitasie eseje Bitwy o przeszłość. Nauka, polityka, media, edukacja, a w Oficynie Wydawniczej Atut opowiadania Syrena i profesor.
W 1945 roku Polska znalazła się w otchłani klęski. Stało się tak nie tylko ze względu na zły los, ale też na skutek własnych naszych błędów, błędnej polityki kierowników naszego państwa i błędnych nastrojów społeczeństwa. () Możemy więc załamywać ręce i twierdzić, że zostaliśmy perfidnie oszukani i porzuceni przez sojuszników, i będzie to zgodne z prawdą. Ale to, co się nazywa "rozumem stanu" nie polega na biadaniu ex post nad przewrotnością wspólników, lecz na umiejętności przewidywania, czy układy nam proponowane będą czy też nie będą przez kontrahenta dotrzymane. A ci, którzy podjęli się kierować naszymi losami, nie tylko politycznie przewidywać, lecz politycznie myśleć nie umieli.Stanisław Cat-MackiewiczDo zasadniczych kwestii postawionych przez autora, takich jak oceny polityki brytyjskiej, skuteczność działań podejmowanych przez władze polskie czy celowość polskiego wysiłku wojennego, historycy ciągle wracają i na nowo podejmują o nich dyskusję. () nie można także pominąć faktu, że książka zawiera liczne wartościowe przemyślenia i oceny, jak chociażby ta dotycząca rzeczywistych skutków powstania warszawskiego.Prof. Andrzej Leon Sowa
31 grudnia 2020 r. w krajach Unii Europejskiej zaczęło formalnie obowiązywać europejskie prawo dla dronów. Stosunkowo jasne i zrozumiałe polskie przepisy, obowiązujące nieprzerwanie od 2013 r., zastąpiły obszerne, dość skomplikowane i niejednoznaczne zapisy rozporządzeń unijnych, których treść opracowała EASA – Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego. Niniejsza monografia jest próbą usystematyzowania podstaw prawa europejskiego dla dronów w sposób, który będzie zrozumiały dla wszystkich – również dla osób, które jeszcze nie miały okazji „mieć drona w rękach”. Znaczną część materiału poświęciłem również kwestiom praktycznym – zarówno przygotowaniom do pierwszych lotów, jak i późniejszej eksploatacji drona i jego podzespołów. Mam nadzieję, że trud i czas włożony w stworzenie tej publikacji przyczynią się do lepszego zrozumienia zasad lotów, a tym samym do bezpieczniejszego i legalnego korzystania z dronów w przestrzeni powietrznej. Jednocześnie zdaję sobie sprawę z dynamiki zmian zachodzących w tej branży, które to zmiany nie omijają prawa i zasad lotów. Niemniej pewne zasady pozostaną już niezmienne, a w przypadku tych, które prawdopodobnie ulegną modyfikacji, zostało to podkreślone w treści ze wskazaniem, gdzie szukać ewentualnych aktualizacji.
ze Wstępu
Michał Zawadzak – ur. 1983 r. w Lublinie, absolwent krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej na Wydziale Matematyki Stosowanej. Zamieszkały w Krakowie. Od najmłodszych lat miłośnik lotnictwa. Od 2014 r. twórca i redaktor portalu internetowego „Świat Dronów". Zawodowo związany z dronami jako instruktor i właściciel ośrodka szkoleniowego dla pilotów dronów (od 2016 r.), autor licznych artykułów dotyczących bezzałogowców, publikowanych m.in. w raportach „Rynek dronów w Polsce", w magazynie „Polityka”, w „Biuletynie bezpieczeństwa ULC”. W 2022 r. współpracował przy wdrożeniu w Polsce pierwszych długodystansowych transportów medycznych przy pomocy dronów. Od 2024 r. pełni funkcję sekretarza Polskiej Izby Systemów Bezzałogowych. Specjalista ds. prawa lotniczego i niezależny konsultant wspierający firmy we wdrażaniu systemów BSP do swoich działalności.
[] nieodmiennie wyrażam zachwyt nad odważnymi analizami dorobku klasyków, których Lech Witkowski rewitalizuje zupełnie od nowa, wskrzeszając ich idee i tożsamość w publicznej aktualnej obecności w naszym dzisiejszym świecie. [] eksponując myślenie o zjawiskach społecznych, łączy w sobie umiejętność pedantycznej uwagi ze stałym umiłowaniem do prowadzenia szerszych syntez teoretycznych. [] tworzy nowatorską całościową koncepcję, systematyzując analizy treści rozpraw wybitnych luminarzy nauki. [] Jest ona wręcz niewiarygodnie mocno powiązana z ogólną kulturą filozoficzną i precyzyjnie logiczną percepcją metodologiczną, zresztą nie tylko na polu edukacji.Z Przedsłowia prof. Andrzeja Radziewicza-Winnickiego, socjologa edukacji[] książka [] należy do takich opracowań, które można porównywać, jeśli chodzi o nowatorskość pomysłów, wnikliwość prowadzonych analiz, wagę propozycji zmierzających do lepszego rozumienia i doskonalenia życia społecznego, do dzieł najwybitniejszych przedstawicieli nauk społecznych i humanistycznych. [] również w Polsce działa Badacz o porównywalnej klasie dokonań, którym powinniśmy się szczycić, tak samo jak Niemcy szczycą się szkołą frankfurcką, a Francuzi są dumni ze swojej szkoły paryskiej.Z Posłowia prof. Stanisława Z. Kowalika, psychologa społecznegoObszerna praca [] jest kolekcją [] tekstów połączonych swoistą misją, która od wielu lat charakteryzuje publikacje Lecha Witkowskiego. Jest to misja naprawy i rozwoju humanistyki w Polsce, zatem misja krytyczna i - powiedziałbym - eschatologiczna zarazem. [] aura buntu i bardzo poważnego traktowania pracy akademickiej jako realnie i radykalnie formującej zarówno ludzkie podmiotowości, jak i realia społecznego świata [] w istotny sposób wyznacza klimat przedstawionych w książce esejów. [] Przede wszystkim jednak Autor dokonuje dziesiątek otwierających, problematyzujących reinterpretacji kanonicznych tekstów kulturowych rozsadzających ich ustabilizowaną w podręcznikach i praktyce akademickiej swojskość.Z recenzji prof. Tomasza Szkudlarka, filozofa i pedagogaEseje zbuntowane to zbiór szczególny w kontekście [] wnikliwości analiz i interpretacji, dokonanych diagnoz i prognoz, odniesień, porównań i odwołań do bogatej literatury z zakresu filozofii, pedagogiki, socjologii, literaturoznawstwa, nauk o kulturze, polityce itp. Lech Witkowski [] wskazuje na wypracowaną przez siebie koncepcję "humanistyki stosowanej", uwypuklając konteksty stanowiące wyzwania dla praktyki działań edukacyjnych i procesów rozwojowych jednostki. Zwraca uwagę, że jako "zbuntowany pesymista" nie widzi szans na poprawienie sytuacji, więc tym bardziej trzeba bić na alarm i szukać remedium na powstające patologie stające się treścią życia codziennego uczelni i innych szkół. [] analizami oraz interpretacjami dzieł światowych i krajowych Autor wskazał na potrzebę, a nawet konieczność przekraczania granic kulturowych, nabywania umiejętności wychodzenia poza te granice, co wyzwala inicjatywę, kreatywność, efektywność zrozumienia i porozumienia []. Wdrażając przekraczanie granic dyscyplin, rozszerzył ich pola badawcze, wprowadził nową terminologię i w efekcie przyczynił się do integracji dyscyplin humanistycznych i społecznych.Z recenzji prof. Jerzego Nikitorowicza, pedagoga, kulturoznawcy
Seria Historia i Polityka pod redakcją Jana Sadkiewicza
Niepodległościowa retoryka naszych partii irytuje mnie. Nie dlatego, że niepodległość lekceważę, lecz z tego powodu, że ta retoryka brzmi fałszywie. Deklamacje niepodległościowe nie wyrastają ze zrozumienia rzeczy, są płytkie i nie towarzyszy im świadomość, co trzeba w obecnych warunkach historycznych robić, aby niepodległość zachować i mieć z niej wymierne korzyści.
Bronisław Łagowski
Łagowski stanowi wzór bezkompromisowości i odwagi myślenia. Choć jego podejście do polityki traktuje kompromis jako wielką wartość, dziedzina myślenia jest dla niego tą sferą, w której nie należy iść na kompromisy.
Piotr Kimla
Wiele jego uwag, zazwyczaj przestróg, odnośnie do stanu polskiej polityki i państwa niestety potwierdziło się. „Lekcje Łagowskiego” w wielu obszarach są wciąż do odrobienia.
Maciej Zakrzewski
Łagowski uświadamia, że pytanie „Czy Polskę stać na niepodległość?” to nie jest retoryczny chwyt, wezwanie do boju czy okrzyk na wiecu, ale realny problem, nad którym elity narodu powinny się stale pochylać. Odpowiedź na to pytanie nie jest funkcją naszych pragnień, ale tego, czego potrafimy realnie dokonać. Polski z pewnością nie stać – jak podczas ostatniej wojny pouczał Ksawery Pruszyński – na luksus niemyślenia. Publicystyka Łagowskiego na taki luksus nie pozwala.
Jan Sadkiewicz
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Seria Nowy Regionalizm w Badaniach Literackich
Książka stanowi pokłosie badań nad literaturą osadniczą i postosadniczą, głównie lubuską, prowadzonych z perspektywy noworegionalnej. Tematem przewodnim jest przestrzeń ujmowana przez pryzmat „tropów topografii” i rozpatrywana w odniesieniu do powojennej polityki miejsca. Na plan pierwszy wysuwa się tu rola metaforyki przestrzennej w procesie zasiedlania Ziem Zachodnich i Północnych, wizje osadniczej arkadii i antyarkadii, sposób istnienia krajobrazu kulturowego polsko-niemieckiego pogranicza i winescape jako jego zielonogórska odmiana. Tym jednak, co najbardziej interesuje autorkę, jest kontrmit, który rozsadza narrację zakorzenienia / wrastania i – odsłaniając konflikt istniejący na styku tego, co prywatne i oficjalne – wydobywa ambiwalencje przesiedleńczego dyskursu.
„Tropy topografii to kolejna praca Małgorzaty Mikołajczak o literaturze regionalnej. Do ważnych tomów autorskich i zespołowych autorka dodaje bogatą problemowo książkę bilansującą jej dokonania z ostatnich lat. To, co zwraca uwagę, to monografizacja ujęcia. Małgorzata Mikołajczak nie tylko zestawia ze sobą teksty, które niedawno opracowała. Dodaje w swoich rozpoznaniach kolejne kategorie teoretyczne. W jej ujęciu nowy regionalizm literacki nie jest już tylko innym (i nowatorskim) odczytaniem piśmiennictwa regionu z wykorzystaniem: geopoetyki, tropologii, teorii postkolonialnej i postzależnościowej. Autorka włącza do swoich analiz: tematologię, antropologię kulturową, nowy historyzm, studia miejskie, poetyki gender (w wersji soft), spacjologię, ekokrytykę, komparatystykę... Małgorzata Mikołajczak dostrzega bowiem konieczność ciągłego sondowania i zgłębiania problematyki literatury regionalnej. Tej, która odzwierciedla procesy społeczne i jest świadectwem zadomowienia pisarzy w nowej przestrzeni (geograficznej, przyrodniczej, kulturowej i politycznej).
Tak pojmowane dociekania są potrzebne w edukacji szkolnej, uniwersyteckiej oraz obywatelskiej”.
Z recenzji profesora Jerzego Madejskiego, Uniwersytet Szczeciński
Małgorzata Mikołajczak – prof. dr hab., kierowniczka Zakładu Literaturoznawstwa w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego, od 2012 roku członkini Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk, redaktorka naukowa serii wydawniczej „Nowy regionalizm w badaniach literackich”, prezeska Lubuskiego Towarzystwa Naukowego i wiceprezeska Międzynarodowego Stowarzyszenia Studiów Polonistycznych. Zajmuje się teorią literatury i poezją współczesną, specjalizuje się w twórczości Zbigniewa Herberta i w regionalizmie literackim. Jej ostatnia książka nosi tytuł Ramiona Antajosa. Z teorii i historii regionalizmu literackiego w Polsce (2021).
Wyjazd Aleksandra Forda z Polski w marcu 1969 roku, z "dokumentem podróży" w jedną tylko stronę, obrósł już sensacyjnymi anegdotami. Hubert Drapella twierdził na przykład, że bezpośrednim powodem emigracji reżysera były wyliczone na "ponad milion złotych!" długi wobec PZPR z tytułu zaległych składek partyjnych. Pisał: "Wezwano go przed jakieś ważne biurko: zapłaci, czy woli wyjechać za granicę? Nie miał wyboru. Rozmówca wyciągnął więc z szuflady przygotowany paszport". Z kolei Jerzy Bergman przedstawił wyjazd twórcy "Krzyżaków" jako "ucieczkę" w "panice" po tym, jak "ktoś ze znajomych we władzach komunistycznych przekazał mu, że następnego dnia zostanie aresztowany i oskarżony o zniszczenie filmu polskiego".W przeciwieństwie do tego rodzaju różnych konfabulacji stanowisko historyków polskiego kina, możliwe co prawda do wyartykułowania dopiero po 1989 roku, jest jednoznaczne i ugruntowane. Przyczyną emigracji Forda była "haniebna kampania antysemicka" w Marcu 1968 roku, która uruchomiła proces czystek w przemyśle filmowym. Oskarżony o "wszystkie popełnione i niepopełnione grzechy" reżyser stał się ich "kozłem ofiarnym", "wyjechał z kraju i nigdy już do niego nie wrócił".W powszechnej natomiast opinii i dyskursie popularnym czy nawet plotkarskim dominuje mniej lub bardziej wyrafinowane doszukiwanie się przyczyn emigracji Forda w cechach jego charakteru i osobowości, wybujałym ego, despotyzmie i nieposkromionych ambicjach, sposobie prowadzenia przezeń działalności zawodowej i traktowania ludzi oraz negatywnym wpływie na kształt polskiej kinematografii. Generalnie więc obarcza się "cara polskiego kina" (taką właśnie etykietę mu przylepiając) przynajmniej częściową odpowiedzialnością za nagonkę i szykany, których w Marcu doświadczył, i prezentuje jego losy po 1969 roku jako pasmo kar, które mu się poniekąd należały za to, że wyrósł ponad miarę, grzeszył zbytnią butą, rozkochiwał w sobie kobiety, z zazdrości "podcinał skrzydła" ludziom lepszym od siebie, a tak w ogóle - przede wszystkim za to, że nikt go nie lubił.W naszej książce chcemy odejść jak najdalej od wszelkich podobnie łatwych wyjaśnień i zastanych formułek. Nie uważamy, by to, że Ford był jakoby "wszechwładny, mało kompetentny, zachowawczy, pełen dyktatorskich zapędów, niechętny nowościom i młodemu pokoleniu", mogło wystarczająco wytłumaczyć, co go spotkało w 1968 roku. Nie chcemy również zadowolić się dotychczasowymi ogólnikowymi odwołaniami do Marca i kampanii antysemickiej czy też reorganizacji i pokoleniowej zmiany warty w rodzimym kinie jako uzasadnieniami procesu, który doprowadził do detronizacji Forda i potraktowania go jako głównego w środowisku filmowym "kozła ofiarnego", a w rezultacie - do jego emigracji. Naszym zamiarem jest zaprezentowanie możliwie pełnego splotu okoliczności i panoramy wydarzeń w dłuższym interwale czasowym, a osiągających kulminację w latach 1968-1970, których głównym bohaterem będzie Aleksander Ford w decydujących momentach swego życia.
Herbarium krytyczne to zbiór 64 szkiców i recenzji ogłaszanych w ciągu ostatniego półwiecza na łamach najważniejszych krajowych pism literackich. Autorka omawia tu polską prozę i literaturę dokumentu osobistego, czyta na nowo dzieła kanoniczne, interesuje się przemianami współczesnej kultury. Wśród bohaterów tekstów Teresy Walas znajdują się zarówno Czesław Miłosz i Jerzy Andrzejewski, jak też Anna Bojarska i Antoni Lange, Karol Irzykowski i Jacek Dukaj.
*
Zarówno książki, które recenzowałam, jak i towarzyszące im omówienia były częścią i wytworem konkretnych, złożonych sytuacji literackich, żyły w pełni włączone do ich krwiobiegu. Odcięte od niego, trwają w odmiennym trybie egzystencji: wychodzą spod władzy własnego czasu teraźniejszego, ale tracą część swoich pierwotnych właściwości. Stąd pokrewieństwo tego zbioru z zielnikiem, które to słowo, powleczone warstwą dystansującego werniksu kultury, przekształciło się w „herbarium”.
(Od autorki)
*
Mamy do czynienia ze zbiorem tekstów, które wypada uznać za najcelniejsze, najbardziej charakterystyczne, najlepiej wprowadzające czytelnika w metodę i styl krytyki literackiej Teresy Walas, z kolekcją pozwalającą się zorientować w skłonnościach autorki, w jej sympatiach, przekonaniach ideowo-artystycznych… Herbarium krytyczne w żadnym razie nie jest zbiorem „zabytków krytycznoliterackich”. Poświadcza raczej naprawdę unikatowy fenomen ciągłości, bo też ostatecznie tak w roku 1970, jak i w roku 2020 Teresa Walas po prostu czyta i komentuje książki.
(dr. hab. Dariusz Nowacki, prof. UŚ)
Teresa Walas – literaturoznawczyni, badaczka i historyczka literatury, krytyk literacki, profesor nauk humanistycznych, całe życie zawodowe związana z polonistyką w Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracowała w Katedrze Teorii Literatury, następnie w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych. Założycielka kwartalnika „Wielogłos”, a także współzałożycielka i redaktorka „Dekady Literackiej” (późniejszej „Nowej Dekady Krakowskiej”). Wchodzi w skład zarządu Fundacji Wisławy Szymborskiej. Opublikowała monografie: Ku otchłani. Dekadentyzm w literaturze polskiej 1890–1905 (1986); Czy jest możliwa inna historia literatury? (1993); Zrozumieć swój czas. Kultura polska po komunizmie (2003). Przygotowała do druku m.in. Wybór poezji Zenona Przesmyckiego (Miriama). Członkini Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN Clubu.
Nie ulega wątpliwości, że współczesna medycyna jest bardziej skuteczna niż ta sprzed stu czy dwustu lat. Pod wpływem technologii postęp w tej dziedzinie wręcz przyspiesza. Ale czy postęp ten dotyczy także myślenia lekarskiego? Czy diagnoza wydana dziś jest bardziej wiarygodna niż taka sprzed stu lat? Najważniejszym problemem, z którym mierzy się autor, jest identyfikacja reguł kierujących rozumowaniem klinicznym. Ich źródła tkwią w dokonaniach nauki odsłaniającej przed nami rzeczywistość kryjącą się za zdrowiem i chorobą, a ich zastosowanie do ratowania ludzkiego życia stało się możliwe dzięki logice i matematyce. Autor zaprasza czytelników do podążenia ścieżkami myślenia lekarskiego. Po drodze okaże się, że doświadczamy czegoś wyjątkowego, co wykształciła historia odkryć naukowych, a współcześnie kształtuje technologia. Jednocześnie zobaczymy, że tytułowa zawodność to objaw nie słabości, lecz siły kryjącej się w myśleniu lekarskim."Wybór obszaru analiz jest doniosły poznawczo i interesujący pod względem filozoficznym. Autor wykazuje się w swoich rozważaniach umiejętnością krytycznego myślenia. Analizowane problemy racjonalności decyzji medycznych są osadzone w szerokiej perspektywie dyskusji poświęconych rozwojowi medycyny i koncepcji EBM. Pracę oceniam wysoko".Dr hab. prof UAM Tomasz Rzepińskidr Wojciech Rutkiewicz - filozof, nauczyciel i metodyk, który zarówno w pracy naukowej, jak i dydaktycznej skupia się na tematyce racjonalności i metod podejmowania decyzji. Od lat związany z Uniwersytetem Warszawskim, jednocześnie uczy w szkołach podstawowych, liceum, szkoli nauczycieli oraz prowadzi działalność edukacyjną. Za fundamentalne dla rozwoju uznaje kształtowanie krytycznego myślenia. Przejawia się to w jego działalności jako autora artykułów naukowych i popularnonaukowych w czasopismach ("Filozofia Nauki", "Kontakt", "Filozofuj!") oraz w publikacjach metodycznych (Filozofuj z dziećmi 2, Gra w szkołę).
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
