Na popularność radia wpłynął jego plebejski charakter. Miało ono tę przewagę nad gazetą, że mogli z niego korzystać również analfabeci, a warto pamiętać, że sto lat temu, nawet w krajach rozwiniętych, nie wszyscy potrafili czytać. Marshall McLuhan przyrównywał radio do plemiennych bębnów, które przekazują wiadomość coraz dalej i dalej. Taka właśnie jest istota radia. Informację o zdarzeniu w jednym miejscu, nadaną przez miejscową stację, podchwytują inne rozgłośnie i przekazują dalej. Przypomina to fale rozchodzące się po stawie, do którego ktoś wrzucił kamyk. Radio nie istnieje bez ludzi, którzy je tworzą. Często są to pasjonaci przygotowujący znakomite audycje za marne pieniądze. Polska jest potęgą w dziedzinie sztuki radiowej. Gdybyśmy jako kraj mieli takie osiągnięcia jak w sztuce radiowej, to bylibyśmy światowym mocarstwem. I to raczej za sprawą pań dziennikarek niż panów dziennikarzy radiowych.
Jako redaktorzy tej książki mamy nadzieję, że zebrane w niej wyniki prac badawczych będą służyć zarówno samym dziennikarzom radiowym, jak i środowisku akademickiemu w refleksji nad obecnym stanem oraz przyszłością radia i jego pracowników. Mamy też nadzieję, że okażą się inspiracją do kolejnych projektów badawczych, służących lepszemu rozumieniu tego szlachetnego medium komunikacyjnego.
Bogusław Nierenberg, Jan Kania, Jan Kreft
Otwierająca uszy i głowy analiza jednej z namiętności rządzących naturą człowieka!
Daniel J. Levitin, niegdyś muzyk rockowy, a dziś neurobiolog, analizuje związek między muzyką – jej wykonaniami, kompozycją, sposobami słuchania i tym, co sprawia, że się nam podoba – a mózgiem człowieka. Wykorzystując najnowsze badania i przykłady muzyczne, od Mozarta, Elli Fitzgerald i U2, po Schönberga i Metallicę, Levitin pokazuje, dlaczego odczuwamy więź emocjonalną z muzyką, której słuchaliśmy, będąc nastolatkami, i jak kompozytorzy wykorzystują to, w jaki sposób nasz mózg racjonalizuje świat. Dochodzi też do niezwykłych wniosków – to 10 000 godzin ćwiczeń – a nie tylko talent – decyduje o tym, że możemy zostać wirtuozami!
Judasz, najsłynniejszy zdrajca w dziejach. Ale kim był naprawdę - i co znaczy dla nas dzisiaj?
W tej fascynującej biografii historyczno-kulturowej pisarz oraz twórca programów radiowych i telewizyjnych Peter Stanford bada cieszącą się najgorszą opinią biblijną postać: słynnego Judasza Iskariotę, który zdradził Jezusa pocałunkiem. Rozpoczynając od analizy tekstów ewangelicznych Stanford zastanawia się, jak doszło do tego, że od dwóch tysięcy lat samo imię Judasza jest synonimem zdrady.
Czy jednak Judasz był zły do szpiku kości, czy też zarzuty stawianie mu przez chrześcijaństwo to pomyłka sądowa? Czy inspiratorem jego zdrady mógł być nie diabeł, lecz Bóg? Czy stanowiła ona element Boskiego planu, który umożliwił śmierć Jezusa i Jego zmartwychwstanie? Czy Judasz był wykonawcą woli Boga, czy narzędziem Szatana? „Sam będziesz musiał zdecydować”, jak śpiewał w latach sześćdziesiątych Bob Dylan, „czy Bóg był po stronie Judasza Iskarioty”.
Tamta zdrada, przypieczętowana „pocałunkiem Judasza”, której skutkiem było skazanie i egzekucja Jezusa, odbija się echem także w naszej zeświecczonej epoce, w życiu jednostek i całego społeczeństwa, nie tylko w sferze religijnej, ale także w polityce i gospodarce. Stanford przekonuje, że Judasz stanowi ucieleśnienie naszych najgłębszych lęków związanych z przyjaźnią, zdradą i problemem zła.
W dwudziestym pierwszym wieku imię Judasza Iskarioty nadal symbolizuje obiekt miażdżącego potępienia, odrażającego zdrajcę, jak w singlu skandalizującej Lady Gagi z 2011 roku, zatytułowanym „Judasz”, którego tematem jest miłość do złego faceta. „Jezus jest moją cnotą,” śpiewa artystka w promocyjnym wideoklipie pełnym wizerunków i odniesień religijnych, „a Judasz jest demonem, przy którym trwam”.
Czym jest nihilizm instynktowny? Dlaczego Octavio Paz uważał, że Meksykanie są nihilistami? Jak dalece można wiązać nihilizm ze specyfiką narodu? Autorka książki odpowiada na powyższe i wiele innych pytań, wziąwszy na warsztat eseje Paza oraz literackie obrazy Meksykanów u Eleny Poniatowskiej, Juana Rulfa, Carlosa Fuentesa i przedstawicieli Beat Generation. Istnieje pewna forma nihilizmu dotychczas niezauważona bądź przemilczana, a będąca przy tym najgłębiej wrośniętą w strukturę człowieka – pisze Karolina Feć, systematyzując to, co implicite zawarł Paz w Labiryncie samotności – zaś figura Meksykanina służy za poręczny przykład jej ukazania w konkretnych okolicznościach. Czytelnik otrzymuje wyczerpujące wprowadzenie do rozumienia tytułowego zjawiska dzięki rozdziałom poświęconym nihilizmowi europejskiemu oraz filozofii meksykańskiej. Choć nihilizm instynktowny „rodzi się” w Meksyku, jego zasięg nie pokrywa się z granicami tego państwa, lecz przenika inne obszary rzeczywistości, być może także tę nam najbliższą.
„Zdecydowanym walorem publikacji jest nie tylko to, że wypełnia generalną lukę w polskich badaniach nad filozofią latynoamerykańską, ale również to, iż bardzo szczegółowo traktuje o zagadnieniach zupełnie u nas nieobecnych, jak: filozofia meksykanizmu wraz z koncepcjami kluczowych autorów zwrotu humanistycznego w Meksyku; filozoficzna strona twórczości Paza, znanego głównie jako poeta; wątek nihilizmu w literaturze meksykańskiej. Dzięki temu książka ma szansę dotrzeć do różnych grup czytelników: filozofów, kulturoznawców, filologów, miłośników poezji i literatury latynoamerykańskiej, a nawet historyków zorientowanych na problematykę Ameryki Centralnej. Autorka, zgodnie zresztą ze swoją specjalizacją, wykracza poza Europę, by przybliżyć czytelnikom meksykańską odsłonę nihilizmu, co czyni w sposób rzetelny, przenikliwy i przystępny, posługując się przy tym barwnym, acz precyzyjnym językiem”.
Z recenzji prof. dr. hab. Bogdana Banasiaka
Księgozbiór Heleny Dąbczańskiej powstał we Lwowie na przełomie XIX i XX wieku. Celem kolekcjonerki była nie tylko realizacja własnej pasji bibliofilskiej, ale także zachowanie zbiorów dla przyszłych pokoleń. Dlatego jeszcze za życia przekazała je Muzeum Narodowemu w Krakowie. Niniejsza monografia przedstawia dzieje biblioteki i analizę jej zawartości na tle zjawisk charakterystycznych dla lwowskiej kultury książki tamtych czasów. Przedmiotem opisu są utwory autorów kresowych, bibliofile, miejsca nabywania książek oraz oprawy lwowskich introligatorów.
Publikacja może być interesująca nie tylko dla historyków książki, lecz także dla osób, które chcą poznać losy niezwykłej postaci, jaką była Helena Dąbczańska, i czasy, kiedy życie toczyło się powoli, a „stara książka chodziła w blasku".
Irena Gruchała przez wiele lat pracowała w Bibliotece Jagiellońskiej, zajmując się między innymi jej komputeryzacją, a od 2001 roku jest wykładowcą Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ideą przewodnią pracy jest, jak się zdaje, próba syntetycznego przedstawienia współczesnej katolickiej myśli społecznej, jej całościowy uporządkowany wykład. To arcyważne (i niełatwe!) zadanie, gdyż nauka społeczna Kościoła na ogół prezentowana jest w ujęciu historycznym, współczesne encykliki społeczne papieży zaś analizowane są często jako niezwiązane z sobą i odseparowane od kontekstu dokumenty. Tymczasem Autor unika ryzyka dekontekstualizacji, starannie osadzając swą analizę nauczania Kościoła zarówno w historycznym kontekście katolickiej tradycji intelektualnej, jak i w aktualnym kontekście rzeczywistości społecznej. Jego praca ma charakter interdyscyplinarny: nie ogranicza się do akademickich rozważań nad Platońskim światem idei, ale konfrontuje je ze światem realnym, z wynikami badań innych dziedzin nauki. W rozdziałach pierwszym i ósmym możemy się więc zapoznać z odkryciami antropologicznymi, w rozdziale trzecim z badaniami socjologów, w rozdziale piątym z problematyką przyrodniczo-ekologiczną, we wszystkich zaś kontrapunktem dla historii idei jest nauka ekonomii.
Z recenzji dra hab. Jarosława Tomasiewicza
Rafał Łętocha – ur. 1973, politolog i religioznawca. Doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce, kierownik Zakładu Historii Stosunków Państwo–Kościół w Instytucie Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor i kierownik Zakładu Myśli Politycznej i Teorii Polityki w Instytucie Nauk Politycznych Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu. Jego zainteresowania koncentrują się wokół historii idei oraz relacji pomiędzy religią a sferą polityczną. Autor książek: Katolicyzm a idea narodowa. Miejsce religii w myśli obozu narodowego lat okupacji (Lublin 2002), „Oportet vos nasci denuo”. Myśl społeczno-polityczna Jerzego Brauna (Kraków 2006) i O dobro wspólne. Szkice z katolicyzmu społecznego (Kraków 2010).
Bohaterowie pracy należą do innych pokoleń, realizują zdecydowanie odmienną estetykę sceniczną i inaczej komunikują się z widzami, nie wystawiają tych samych sztuk i kierują zespołami artystycznymi w innym czasie i w innych miastach. Autorce udało się jednak w bardzo interesujący sposób tak omówić ich stosunek do «wspólnoty narodowej», żeby ukazać historyczną zmienność tego pojęcia, czynniki warunkujące jego performatywną istotę. A ponadto wnikliwie przedstawić skomplikowane relacje między tak rozumianą wspólnotą a komunikacją w teatrze i jej inscenizacyjno-estetycznym wymiarem”.
Z recenzji prof. dr hab. Małgorzaty Sugiery
„Spór wokół Narodowego Starego Teatru skłonił historyków teatru, krytyków, publicystów i dziennikarzy do ponownego przemyślenia idei teatru narodowego. Naprzeciw tej dyskusji wychodzi teraz Monika Kwaśniewska z przemyślaną rozprawą naukową, która pogłębia i porządkuje podjętą refleksję”.
Z recenzji dr. hab. Jacka Kopcińskiego, prof. UKSW
„Doprawdy nieczęsto się zdarza, aby rozprawa naukowa pozostawała w tak bliskim związku z bieżącym życiem teatralnym i jednocześnie z życiem publicznym, co więcej, aby tak udatnie łączyła konieczny dystans badawczy z silnym zaangażowaniem osobistym, tak trafnie diagnozowała stan emocji zbiorowych, tak wszechstronnie rozpatrywała konstelację nawarstwiających się okoliczności. Największą zdobyczą pracy są świetnie uargumentowane rewizje interpretacyjne, poprzedzone precyzyjnymi analizami przedstawień i przenikliwymi analizami recenzji jako przejawów dyskursu publicznego”.
Z recenzji prof. dr. hab. Zbigniewa Majchrowskiego
Choć Bliski Wschód nie słynie z tolerancji religijnej, na jego terenie od wieków żyją wyznawcy fascynujących i niecodziennych religii. Jedni uznają greckich proroków za wcielenie Boga, inni czczą Lucyfera pod postacią pawia, jeszcze inni wierzą, że dzięki reinkarnacji mogą żyć nieprzerwanie od tysięcy lat. Religie te są ostatnim śladem wielkich imperiów Starożytności: Persji, Babilonii i Egiptu faraonów. Przez lata ich wyznawcy opanowali sztukę przetrwania w świecie ciągłych najazdów obcych i przymusu asymilacji. Dzisiaj na Bliskim Wschodzie opanowanym wojenną zawieruchą muszą się jednak oni zmierzyć z większymi niż do tej pory zagrożeniami.Spadkobiercy zapomnianych królestw to zapis podróży do odległych, często niedostępnych miejsc, w których wyznawcy tych tajemniczych religii wciąż walczą o przetrwanie. W Iraku Russel mieszka wśród Mandejczyków i Jazydów, w Iranie odwiedza Zoroastrian, w Egipcie natomiast zgłębia tradycje Koptów. Poznaje ich historie, uczestniczy w obrzędach i stara się zrozumieć niebezpieczeństwa, jakie na nich czyhają. Na początku XX wieku w islamie, religii niegdyś znanej z tolerancji, pojawiły się bojownicze sekty ekstremistów. To właśnie ich działalność oraz wciąż odczuwalne skutki inwazji państw Zachodu najbardziej zagrażają dziś mniejszościom religijnym. W miarę jak coraz więcej młodych wyznawców ucieka na Zachód w poszukiwaniu wolności i pracy, religie te stają jednak przed groźbą całkowitego zniknięcia.Czerpiąc wiedzę z podróży i badań archiwalnych, Russel przedstawia przeszłość, teraźniejszość i niepewną przyszłość wyjątkowych religii Bliskiego Wschodu.
Lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte. Mała węgierska wieś. Skrajna bieda i brak perspektyw, które dawałyby nadzieję na lepszą przyszłość. Życie sprowadzone do pracy w państwowych gospodarstwach i pijatyki w miejscowej karczmie. Relacje mieszkańców opierają się tu na wzajemnej nieufności, niechęci i agresji – mężowie biją żony, a matki dzieci. Wszechobecne ubóstwo ma wymiar nie tylko materialny, ale też emocjonalny i intelektualny.
Bohater powieści, kilkuletni wrażliwy chłopiec, którego rodzina żyje na uboczu tej wiejskiej społeczności, szybko dostrzega swoją odmienność. Stopniowo odkrywa własną tożsamość, a także przyczyny odrzucenia i izolacji. Powieść pozwala spojrzeć oczami dziecka na brutalną rzeczywistość, a doświadczone przez los postaci długo nie dają o sobie zapomnieć.
Następnego wieczoru mama wraca do lektury. Znowu mogę się bawić monetami.Kiedy kończy, zamyka książkę i długo się nie odzywa. Gdy podnosi na nas wzrok, ma łzy w oczach. „Gardzą tu nami, wiecie? Ta wieś nas nienawidzi. Każda wieś nas nienawidzi. Musicie uważać na to, co, gdzie i do kogo mówicie. Nie odzywajcie się przy dzieciach członków partii. Najlepiej ich unikajcie. Tak będzie najbezpieczniej. Musicie milczeć. Z nikim nie rozmawiajcie. Z nikim się nie bawcie. Nie wolno wam mówić, kim jesteście. Nie wolno wam zadawać się z chłopskimi dziećmi, bo zrobią z was kozła ofiarnego. Czarną owcę. Będą was o wszystko obwiniać”,mówi. Potem znowu milknie.
„Trybuna Ludów”, „The Friend” czy „Phöbus” to tylko niektóre z tytułów prasowych powołanych do istnienia przez pisarzy doby romantyzmu. Niniejsza książka ukazuje niedocenione dotychczas przez historyków prasy i literatury związki europejskich twórców z niezwykle dynamicznie rozwijającą się wówczas prasą. Autorka odpowiada na pytanie, dlaczego tak wielu ówczesnych pisarzy, na przykład Mickiewicz, Norwid, Coleridge, Balzak, Heine, wiązało się z redakcjami czasopism. Opisuje narodziny pierwszej generacji prasy masowej w epoce „czucia i wiary”.
„Książkę Wieszczowie i gazeciarze. Europejska publicystyka epoki romantyzmu czyta się z dużym zainteresowaniem. Podjęty temat dobrze wpisuje się w lukę w badaniach nad historią mediów i genologią dziennikarską. Walorem samym w sobie jest interdyscyplinarność pracy, która powinna być doceniona zarówno przez medioznawców, jak i literaturoznawców oraz kulturoznawców. Imponuje rozległość tematu, wielość różnojęzycznych źródeł. Widać też – rzadkie w takim stopniu u młodego naukowca – wyczucie stylu naukowego i erudycję łączone z wartkością wywodu”.
Z recenzji dr. hab. Andrzeja Kaliszewskiego
W porywających wspomnieniach Anya von Bremzen odtwarza siedem dekad sowieckiego życia przez pryzmat gotowania i jedzenia, rekonstruuje też wzruszającą historię rodzinną, obejmującą trzy pokolenia. Osobista narracja jest osadzona w rzeczywistości historycznej - ukazuje krwawe rekwizycje zboża za Lenina, maniery Stalina przy stole, debaty kuchenne Chruszczowa, katastrofalną w skutkach politykę antyalkoholową Gorbaczowa, wreszcie upadek ZSRR. Wszystko to spaja w jedną całość ironiczny humor autorki, jej żarliwa nostalgia i przenikliwe spostrzeżenia. Sowiecka sztuka kulinarna poruszy zarówno waszą duszę, jak i zmysły.
„Niebywale rozrywkowa uczta duchowa”.
„Independent”
„Prześmiewcze, skłaniające do refleksji, łamiące schematy gatunkowe”.
„Wall Street Journal”
„Wzruszające i pełne czarnego humoru”.
„Sunday Times”
Niczym nędzna sierota, krążyłam więc po mieszkaniu, powtarzając sobie sarkastyczne sowieckie kawały o deficycie. „Pokroicie mi sto gramów kiełbasy?” – pyta klient w sklepie. „Przynieście, to pokroimy” – odpowiada ekspedientka. Albo: „Dlaczego emigrujesz?”. „Bo mam powyżej uszu tego czczenia – odpowiada Żyd. – Kupisz papier toaletowy – trzeba uczcić tę okazję. Kupisz kiełbasę – znowu trzeba to uczcić” (fragment książki).W porywających wspomnieniach Anya von Bremzen odtwarza siedem dekad sowieckiego życia przez pryzmat gotowania i jedzenia, rekonstruuje też wzruszającą historię rodzinną, obejmującą trzy pokolenia. Osobista narracja jest osadzona w rzeczywistości historycznej - ukazuje krwawe rekwizycje zboża za Lenina, maniery Stalina przy stole, debaty kuchenne Chruszczowa, katastrofalną w skutkach politykę antyalkoholową Gorbaczowa, wreszcie upadek ZSRR. Wszystko to spaja w jedną całość ironiczny humor autorki, jej żarliwa nostalgia i przenikliwe spostrzeżenia. Sowiecka sztuka kulinarna poruszy zarówno waszą duszę, jak i zmysły.
„Niebywale rozrywkowa uczta duchowa”.
„Independent”
„Prześmiewcze, skłaniające do refleksji, łamiące schematy gatunkowe”.
„Wall Street Journal”
„Wzruszające i pełne czarnego humoru”.
„Sunday Times”
Niczym nędzna sierota, krążyłam więc po mieszkaniu, powtarzając sobie sarkastyczne sowieckie kawały o deficycie. „Pokroicie mi sto gramów kiełbasy?” – pyta klient w sklepie. „Przynieście, to pokroimy” – odpowiada ekspedientka. Albo: „Dlaczego emigrujesz?”. „Bo mam powyżej uszu tego czczenia – odpowiada Żyd. – Kupisz papier toaletowy – trzeba uczcić tę okazję. Kupisz kiełbasę – znowu trzeba to uczcić” (fragment książki).
„Autor zrekonstruował i poddał wszechstronnej, krytycznej analizie klasyczne starożytne koncepcje mądrości, które można wywieść z tekstów źródłowych, tj. dzieł Platona i Arystotelesa oraz z relacji dotyczących nauczania Sokratesa. Dzięki wnikliwemu i rzetelnemu badaniu tych starannie dobranych tekstów, jak również dzięki dobrej znajomości literatury przedmiotu i własnej inwencji interpretacyjnej, Tomasz Leś zdołał opracować, w systematyczny sposób przedstawić i uzasadnić wielowariantowy, choć w swych zasadniczych rysach spójny model, stanowiący odpowiednik historycznych koncepcji mądrości wielkich klasyków filozofii greckiej. Budując ten model, rzetelnie zaprezentował oryginalność i specyfikę poglądów każdego z trzech wielkich klasyków, a także uwzględnił zarówno jawne, jak i mniej oczywiste różnice między ich koncepcjami (w szczególności elementy polemiczne wobec poprzedników w koncepcji Arystotelesa). Zaakcentował jednak to, co może stanowić część wspólną ich myślenia o mądrości, a przynajmniej świadczyć o ciągłości pewnych intelektualnych zainteresowań i predylekcji, pewnych sposobów ujmowania badanego zagadnienia tudzież formułowania i rozwiązywania pojawiających się w jego ramach problemów. Autor daje dowody nie tylko badawczej dociekliwości, lecz również rozległej erudycji, gdy ukazuje aktualny stan badań i najbardziej dyskutowane kwestie sporne w interesującej go dziedzinie, kiedy kompetentnie odczytuje i konfrontuje ze sobą hipotezy i argumenty antagonistów we współczesnych sporach dotyczących na przykład możliwych sposobów rozumienia sokratejskiego intelektualizmu etycznego czy właściwego sensu Platońskiego stanowiska co do możliwości efektywnego osiągnięcia mądrości. W obu tych spornych zagadnieniach nie tylko prezentuje koncepcje uznanych badaczy, ale też z powodzeniem sam włącza się do ich dyskusji, waży i ocenia przedstawione przez nich racje, ujawnia – choć z reguły dość ostrożnie – własny punkt widzenia i w ten sposób angażuje w dyskusję czytelników swojej rozprawy.”
Z recenzji dr. hab. Jana Kiełbasy
Tożsamość kulturowa jest w naukach społecznych pojęciem stosunkowo nowym, lecz niezwykle użytecznym przy próbie odpowiedzi na konkretne problemy, jakie istnieją w danych społecznościach. Częstokroć to właśnie mnogość kulturowych odniesień lub zupełny brak zrozumienia dla nich u indywidualnej jednostki powodują, w perspektywie całej grupy czy, szerzej ujmując, zbiorowości społecznej, sytuacje prowadzące do napięć i konfliktów. Przy jakiejkolwiek próbie zrozumienia społeczeństwa jordańskiego należy odnieść się do tożsamości poszczególnych bogatych kulturowo grup wchodzących w jego skład, jak również trzeba odnotować działania prowadzone przez rządzący Jordanią ród Haszymidów i wpływ tych działań na tkankę społeczną. Wystarczy spojrzeć na skład etniczny społeczeństwa jordańskiego, w którym wielu obywateli królestwa wywodzi swoją identyfikację tożsamościową bądź to od przynależności plemiennej, bądź to od przynależności do narodu – jak w przypadku Palestyńczyków, bądź to od przynależności do określonego terytorium.
Ze Wstępu
Piotr Niziński, antropolog kultury, doktorant w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadził badania terenowe w Jordanii, Tunezji, Maroku, Algierii, Egipcie, Libanie i Izraelu. Jego zainteresowania badawcze oscylują wokół antropologicznej analizy społeczeństw Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Dotychczas prowadzone przez niego badania skupiały się na kwestiach związanych z tematyką tożsamości kulturowej i mitologizacji sił zbrojnych. W badaniach koncentruje się również na aspekcie spotkania antropologii i ekonomii.
Niniejszy tom był pierwotnie planowany jako księga jubileuszowa, która miała uczcić siedemdziesiątą rocznicę urodzin Profesora Czesława Robotyckiego. Zamierzaliśmy przy tym spotkać się w gronie bliskich Pana Profesora, wspólnie ciesząc się Jego obecnością wśród nas, zawdzięczających Mu tak wiele zarówno na niwie naukowej, jak i często osobistej. Tak się jednak nie stanie. W momencie śmierci Profesora Czesława Robotyckiego zawartość księgi była już niemal gotowa i wszystko wskazywało na to, że zarówno przedsięwzięcie wydawnicze, jak i planowana uroczystość odbędą się zgodnie z zamierzeniem. Stało się inaczej, a tom, który oddajemy do rąk Czytelników, okazał się dziełem in memoriam. Zdarzenie, które napełniło nas smutkiem, przyczyniło się zarazem do zwiększenia liczby Autorów chcących wnieść swój wkład w dzieło poświęcone Panu Profesorowi, który był nie tylko wybitnym naukowcem, lecz dla wielu również przyjacielem i dobrym kompanem. Straciła przy tym na aktualności planowana data wydania księgi.
(...) Zawartość tematyczna niniejszego tomu jest bodaj najlepszym potwierdzeniem Jego nauk, plonem, który wyrósł obficie również poza Jego rodzimą etnologią. Tytuł tomu, W krainie metarefleksji, znajduje wyjaśnienie w poglądzie głoszonym przez Pana Profesora, że interpretacja antropologiczna jest „metarefleksją nad człowiekiem i kulturą”. Wszelako dla wszystkich znających dzieło Profesora Czesława Robotyckiego idea ta wybrzmiewa również samoistnie z lektury Jego prac. Fundująca ją heurystyka domaga się zresztą pogłębionych studiów, którym potrzebny jest jednak pewien czasowy i konceptualny dystatns, jakiego brak jeszcze dziś w obliczu nagłego odejścia aktywnego wciąż badacza. Z całą pewnością można natomiast stwierdzić, że mimo nieobecności wśród nas długo jeszcze będzie wyznaczał kanon rzadkiej sztuki poznawczego ujęcia rzeczywistości – umiejętności spojrzenia na nią „z oddali”, bez utraty zarazem głęboko rozumiejącego, wręcz intymnego z nią kontaktu.
(Od Redakcji)
Książka została poświęcona problemowi pamięci kulturowej w tym szczególnym przypadku, kiedy owa pamięć dotyczy przeszłości „należącej” do kogoś innego niż wspólnota pamiętających. Odnosi się to do wielu regionów Polski zamieszkanych przez społeczności postmigracyjne, m.in. Ziem Zachodnich i Północnych czy Bieszczadów. Właśnie w Bieszczadach, zasiedlonych po II wojnie światowej i wysiedleniach ludności bojkowskiej (ukraińskiej) na nowo, można dziś zaobserwować praktyki kulturowe polegające na sięganiu po cudzą przeszłość, swoistym „opracowywaniu” jej i dopasowywaniu do współczesnych potrzeb mieszkańców oraz turystów. Bieszczady powojenne i powysiedleńcze mają także swoją nową mito-historię, własne pionierskie i zakapiorskie narracje pamięci, które koegzystują z pamięcią o nie-swojej przeszłości, wciąż nieco niewygodnej, ale uznanej już za właściwość miejsca.
Jest więc ta książka nie tylko opracowaniem wszystkich ważniejszych świadectw dotyczących Talesa, nie jest też tylko podsumowaniem i krytycznym namysłem nad całą literaturą przedmiotu, lecz i nową, całościową interpretacją myśli Talesa, w której przyjęta perspektywa pozwoliła na wydobycie kilku ważnych i dotychczas niedostrzeganych kwestii. Podkreślenie wagi mitologii w myśli Talesa, analiza typów dyskursu stosowanych przez filozofa z Miletu oraz całościowe potraktowanie jego myślenia w jego przedfilozoficznej i przednaukowej jedności umożliwiły mi, jak sądzę, głębsze i odmienne od dotychczasowych spojrzenie na geniusz Talesa i początek refleksji europejskiej.
Ze Wstępu
Artur Przybysławski pracuje w Katedrze Porównawczych Studiów Cywilizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się filozofią buddyjską Tybetu i filozofią starożytną. Autor książek Coincidentia oppositorum (słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004), Buddyjska filozofia pustki (seria Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2009), Pustka jest radością, czyli filozofia buddyjska z przymrużeniem (trzeciego) oka (Iskry, Warszawa 2010).
Druga część Studiów nad pańćaratrą, nosząca podtytuł W poszukiwaniu tożsamości, jest kontynuacją wątków podjętych w pierwszej części zatytułowanej Studia nad pańćaratrą. Tradycja i współczesność, która była nowatorską w polskiej literaturze indologicznej oraz obszerną prezentacją pańćaratry – jednej z wczesnych indyjskich tradycji religijnych, dopiero od niedawna stanowiącej pole intensywnych badań indologicznych. Pańćaratra odgrywała ważną rolę w kształtowaniu się zjawiska nazywanego hinduizmem i do dziś wywiera znaczny wpływ na życie społeczności wyznawców tradycji hinduistycznych, szczególnie na południu Indii. Autorka zajmuje się kwestią podejmowanych przez przedstawicieli pańćaratry starań o zachowanie czy też uzyskanie statusu tradycji ortodoksyjnej i w pełni autorytatywnej. Przedstawia ważniejsze punkty dyskusji dotyczącej znaczenia pańćaratry, a także prezentuje kilka zagadnień związanych z jej szczególnymi ideami i praktykami, które, stanowiąc o jej wyjątkowości i tożsamości, wpływały na popularność i zdolność przetrwania tej tradycji przez wiele stuleci. Także w tej części znajdzie czytelnik liczne, a zarazem pierwsze polskie przekłady fragmentów tekstów tradycji oraz autorski materiał fotograficzny zebrany podczas badań terenowych w Indiach.
Gananath Obeyesekere obala jeden z najtrwalszych mitów imperializmu, cywilizacji i podbojów, zgodnie z którym zachodni krzewiciel cywilizacji był dla dzikich bogiem. Korzystając z oficjalnych i nieoficjalnych dzienników prowadzonych na pokładzie okrętu przez kapitana Cooka i jego oficerów, Obeyesekere przedstawia kapitana zarówno jako świadomego krzewiciela cywilizacji, jak i człowieka, który – gdy jego misja kończy się fiaskiem – sam staje się „dzikim”.
W obecnym wydaniu autor odnosi się w obszernym, nowo napisanym posłowiu do kontrowersji powstałych po publikacji jego książki.
Michael Herzfeld wykazał ponad wszelką wątpliwość, że «intymność kulturowa» jest w życiu codziennym zasadniczym aspektem polityki narodowej. Równie przekonująco pozwala nam zrozumieć, w jaki sposób zażyłość kulturowa kształtuje praktykę etnograficzną w przestrzeni tożsamości wytworzonej przez naród. Implikacje tej pracy dla antropologii i – bardziej ogólnie – dla teorii politycznej są nadzwyczaj bogate i moralnie złożone.
Andrew Shryock, profesor antropologii na Uniwersyteciebr Michigan, autor książki Nationalism and Genealogical Imagination
Antropolog Michael Herzfeld bada ideę „zażyłości kulturowej” – paradoks, który pojawia się wtedy, gdy niektórzy obywatele odrzucają usankcjonowane przez państwo normy kulturowe i prawne, niemniej w czasach kryzysu okazują się jego najbardziej lojalnymi obywatelami. Wykorzystuje pojęcie „poetyka społeczna”, by określić zarysy zażyłości kulturowej przez prześledzenie podziałów między oficjalnymi wzorami kultury narodowej a doświadczeniem zwykłych obywateli. Herzfeld odsłania te napięcia, stosując termin „nostalgia strukturalna”, polegający na użyciu wyobrażeń o utraconej doskonałości w celu wytłumaczenia pożałowania godnego stanu współczesnego świata, a zwłaszcza konieczności narzucania przepisów prawnych i oporu wobec nich.
Książka jest poświęcona zjawisku absorpcji, czyli stanom umysłu, w których jesteśmy tak mocno czymś pochłonięci, na przykład czytaną książką, oglądanym filmem czy własnymi myślami, że nie dociera do nas nic, co nie dotyczy tej książki czy filmu.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
