Kraków lat 60., Warszawa lat 70., Londyn lat 80. XIX wieku, miasta i miasteczka Ameryki, metropolie i prowincja Stanów Zjednoczonych. Każdy z tych ośrodków i wiele innych, tutaj niewymienionych, z własnym DNA – świadomą bądź intuicyjną polityką kulturalną, historyczną i ekonomiczną, z własną cenzurą, włodarzami, kreatorami przestrzeni społecznej i towarzyskiej – miały swój udział w decyzjach i wyborach Modrzejewskiej na różnych płaszczyznach. Stosowane przez badaczy metody dotyczące szeroko pojętego społecznego kontekstu badanej postaci, oparte na analizie subiektywnych samoświadectw, dokumentów osobistych, stojących nierzadko, jak w przypadku badania plotki środowiskowej, na granicy storytellingu, analizy prasoznawczej czy ikonograficznej, tworzą szerokie tło historyczne działalności aktorki.
– Co pani myśli o amerykańskim systemie gwiazd, Madame? – zapytał reporter. – Och! – zawołała wspaniała aktorka z najpiękniejszym akcentem. – Myślę, że jest to najgorsza rzecz na świecie. Jak mogłabym myśleć inaczej? Jest nędzny, ohydny i do tego niszczy geniusz. To jest śmierć sztuki. Och! Gdyby tylko pan wiedział, jak ciężko jest wyjść na scenę i grać ze słabym zespołem. Usłyszeć, jak ktoś mówi: „Ach, to ona. Zobacz, jaką ma piękną sukienkę”. Stać za sceną i wiedzieć, że żaden aktor nie przyciąga uwagi, a ta wspaniała publiczność tylko czeka, aby pożreć cię oczami i przez cały wieczór omawiać twój strój. Naprawdę, bardzo ciężko jest być tak zwulgaryzowanym. W Europie ludzie kochają sztukę za jej zalety artystyczne, literackie. Nie przychodzą do teatru, aby zobaczyć konkretną aktorkę i jej suknię, zaspokajając przez cały wieczór czystą ciekawość. Wszyscy aktorzy muszą być i widziani, i słyszani. Wszystkie wersy autora muszą być uważnie wysłuchane. Tymczasem system „gwiazd” stawia jednego aktora przed publicznością jako żywą ciekawostkę. Jego głównym celem jest zarabianie pieniędzy dla menedżerów, i to też robi. „The Denver Republican”, 17 sierpnia 1886 Z wielu powodów nie należy traktować omawianego tomu jako publikacji adresowanej do wąskiego kręgu historyków teatru. Opublikowane materiały nie tylko znakomicie uzupełniają naszą wiedzę o zawodowych dokonaniach Modrzejewskiej, lecz także pozwalają przyjrzeć się życiu codziennemu aktorki, jej przyzwyczajeniom i codziennym rytuałom, które nie pojawiają się na kartach wielokrotnie wznawianej, kanonicznej „opowieści biograficznej” autorstwa Józefa Szczublewskiego. Wyłaniający się z książki prywatny portret wybitnej aktorki z całą pewnością zainteresuje zarówno badaczy, jak i czytelników zafascynowanych historią życia codziennego, dla których rozważania na temat strojów, diety, używek czy czystości garderób w amerykańskich teatrach są ważniejsze od artystycznego mitu wykreowanego przez krytykę i… samą Modrzejewską. Z recenzji dr. hab. Krzysztofa Kurka, prof. UAM Alicja Kędziora – profesor w Instytucie Kultury Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się historią teatru i teatrem współczesnym, zwłaszcza w jego wymiarze instytucjonalnym. Autorka monografii Polskie życie teatralne w Rosji (1882–1905) (2007) i Ikonografia teatralna „Tygodnika Illustrowanego” (1859–1939). T. 1–2 (2018), kilkudziesięciu artykułów naukowych oraz opracowań źródeł. Kierownik Pracowni Dokumentacji Życia i Twórczości Heleny Modrzejewskiej UJ i wiceprezes Fundacji dla Modrzejewskiej. Członek Komisji Zarządzania Kulturą PAU. Kuratorka projektów kulturalnych i społecznych.
Najnowszy, zarazem kolejny tom poświęcony życiu i twórczości Heleny Modrzejewskiej nie zaskakuje w najmniejszym stopniu ani wysokim poziomem merytorycznym artykułów, ani ich trafnym doborem. Podobnie jak poprzednie wydawnictwa Fundacji wspierającej poszukiwania i opracowywanie wciąż odnajdywanych i odkrywanych źródeł, jest publikacją wartościową, potrzebną, współtworzoną i oczekiwaną przez środowisko polskich historyków teatru, kulturoznawców, literaturoznawców. A także, co nie bez znaczenia, przez miłośników i entuzjastów dokonań najwybitniejszej polskiej aktorki wszech czasów i dwóch kontynentów.
Z recenzji dr hab. Diany Poskuty-Włodek, prof. UJK
Fundacja Wspierania Badań nad Życiem i Twórczością Heleny Modrzejewskiej
Fundacja dla Modrzejewskiej, powołana 5 maja 2010 roku, jest inicjatywą osób przekonanych, że ważnym społecznie obowiązkiem jest utrwalanie pamięci o wielkich Artystach, którzy odeszli, a ich życie i sztuka stanowią istotną część narodowego dziedzictwa i dają wzory postaw obywatelskich. Jest to zgodne z wolą Artystki, która na pożegnalnym przedstawieniu Metropolitan Opera House powiedziała: „Koniec końców to nie aplauz jest największą nagrodą dla aktora. Jest nią świadomość, że będzie żył w sercu i pamięci widzów.”
http://modjeskafoundation.org
Pracownia Dokumentacji Życia i Twórczości Heleny Modrzejewskiej UJ
Pracownia Dokumentacji Życia i Twórczości Heleny Modrzejewskiej została powołana przez Jego Magnificencję Rektora UJ, prof. dra hab. Karola Musioła, 1 sierpnia 2009 roku. Cele Pracowni to dbanie o pamięć o Helenie Modrzejewskiej, upowszechnianie wiedzy o jej życiu i twórczości zarówno w kręgach naukowych, jak i pozaakademickich, dokumentowanie nowych, nieznanych faktów dotyczących Artystki.
W roku 1991 prof. Zbigniew Raszewski pisał o potrzebie podjęcia badań nad ikonografią teatralną i opracowania jej dokładnej dokumentacji. Studium Alicji Kędziory stanowi rzetelną realizację tego postulatu, ale przekracza tradycyjnie pojmowane granice dokumentacji. Zjawisko ikonografii zostało rozpatrzone – zgodnie z dyrektywami historyków sztuki – z różnych punktów widzenia, m.in. technologicznego, ekonomicznego, informacyjnego, kulturowego, socjologicznego, artystycznego. Powstała książka (… ) „stanowi próbę przybliżenia historii teatru poprzez jego wizualność, cechę jemu od zawsze immanentną, walor, który w drugiej połowie XIX w. zaczął się rozprzestrzeniać na różne sfery życia, niejednokrotnie zacierając ostro wcześniej wyznaczone granice”. (… ) to frapująca opowieść zarówno o historii czasopisma, które dotąd nie ma monografii, jak i o dziejach teatru. Opisując bowiem poszczególne gatunki ikonografii teatralnej, wskazując jej relacje z innym sztukami prezentowanymi na łamach czasopisma, charakteryzując różne formy teatralne, Autorka ukazuje z nowej perspektywy przemiany widowiska teatralnego w jednym z najciekawszych okresów jego dziejów.
Z recenzji prof. dra hab. Janusza Deglera
Zaproponowany temat teatralna rodzina w obu członach tego zestawienia rozumieć należy w sensie umownym. Rodzina to nie tylko grono osób połączonych więzami krwi, ale i krąg ludzi zespolonych racjami oraz motywami zawodowymi (ideowymi, artystycznymi), co w przypadku Modrzejewskiej ma szczególne znaczenie. () Na tym tle pojawia się nader ważne pytanie o to, czy realia, z jakimi się spotykała w tak różnych miejscach, spełniały jej oczekiwania? Czy dawały choćby namiastkę atmosfery rodzinnej? Czy były dla niej satysfakcjonujące, a przynajmniej dające się tolerować, zwłaszcza w kontekście jej własnej hierarchii wartości? () Dochodzi do tego jeszcze jedna trudność, a mianowicie troska samej Modrzejewskiej, a także jej męża, jaki wizerunek własny na użytek jakże różnej publiczności i jakimi sposobami kreować, a dalej jaki wizerunek po sobie pozostawić.
Wszystkie składające się na tom teksty stanowią przejaw wiedzy (także w zakresie realiów epoki), kompetencji, solidności, rzetelności, dociekliwości w docieraniu do prawdy, osobistegozaangażowania, pasji, wręcz fascynacji. Relacje Heleny Modrzejewskiej z kręgiem jej przyjaciółbądź osób do tego miana pretendujących stały się dla badaczy fascynującą materiąpoznawczą, inspirującą do nowych przemyśleń, otwierającą nowe pola badawcze.Dotarcie do wielości źródeł umożliwiło reinterpretację ustaleń zastanych, weryfikacjęrzeczy już opracowanych. Zaproponowana przez redaktorów tomutematyka skłoniła Autorów do poszukiwania nowych metod opisu, analizyi interpretacji więzi osobowych.Walor poznawczy w zakresie zakreślonej tytułem problematyki tomujest nie do przecenienia. Zgodnie z nadzieją redaktorów jego opublikowanieniewątpliwie „wzbogaci stan badań nad życiem i twórczościąHeleny Modrzejewskiej” oraz „przekona do uznaniapotrzeby ustawicznego konstruowania rzetelnych biografiiwybitnych osobistości świata kultury i sztuki wspartych nietyle na powszechnie dostępnych, bardzo licznych […]opracowaniach, co na starannych badaniach źródłowych”[Wstęp]. Błędem byłoby jednak zamykanieznaczenia tomu li tylko do dziedziny teatru.Patrząc szerzej – przedstawiony do recenzjizbiór to piękna, wieloaspektowa, budującarzecz o istocie przyjaźni. Z pewnością wzbudzi zainteresowanie szerszegokręgu odbiorców.
Z recenzji dr hab. Mirosławy Pindór, prof. UŚ
W roku 1991 prof. Zbigniew Raszewski pisał o potrzebie podjęcia badań nad ikonografią teatralną i opracowania jej dokładnej dokumentacji. Studium Alicji Kędziory stanowi rzetelną realizację tego postulatu, ale przekracza tradycyjnie pojmowane granice dokumentacji. Zjawisko ikonografii zostało rozpatrzone – zgodnie z dyrektywami historyków sztuki – z różnych punktów widzenia, m.in. technologicznego, ekonomicznego, informacyjnego, kulturowego, socjologicznego, artystycznego. Powstała książka (… ) „stanowi próbę przybliżenia historii teatru poprzez jego wizualność, cechę jemu od zawsze immanentną, walor, który w drugiej połowie XIX w. zaczął się rozprzestrzeniać na różne sfery życia, niejednokrotnie zacierając ostro wcześniej wyznaczone granice”. (… ) to frapująca opowieść zarówno o historii czasopisma, które dotąd nie ma monografii, jak i o dziejach teatru. Opisując bowiem poszczególne gatunki ikonografii teatralnej, wskazując jej relacje z innym sztukami prezentowanymi na łamach czasopisma, charakteryzując różne formy teatralne, Autorka ukazuje z nowej perspektywy przemiany widowiska teatralnego w jednym z najciekawszych okresów jego dziejów.
Z recenzji prof. dra hab. Janusza Deglera
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
