(?) ojciec Torrell wydobywa z tekstów Tomasza rozumienie teologii jako przede wszystkim dzieła i owocu żywej wiary. ?Pozwala to zrozumieć ? pisał już w poprzedniej swojej książce ? że miłość może się stać prawdziwym motorem dociekań teologicznych, zaś dociekanie może płynnie przerodzić się w osobiste poszukiwanie Boga?. Oczywiście, podzielał Akwinata przekonanie teologów swojej epoki, że podstawowym celem teologii jest przygotowanie do duszpasterstwa.
Co więcej, ?bardzo sobie upodobał temat vetula [staruszki], która wie o Bogu więcej niż nadęty pychą uczony?. Sprawdziłem komputerowo występowanie wyrazu vetula w pismach Tomasza. Faktycznie, Torrell ma rację.
Największą jednak zaletą tej książki wydaje się to, że przedstawiony w niej Tomasz nie jest budzącym podziw ożywionym komputerem, który wyprodukował wiele uczonych, ale abstrakcyjnych pism filozoficznych i teologicznych. Tomasza Torrell przedstawia takim, jakim on naprawdę był: człowiek, owszem, nietuzinkowy, który miał wyrazistą osobowość, żył jednak w określonym czasie i w określonej przestrzeni, obracał się w określonych środowiskach i w konkretnych okolicznościach historycznych.
fragment Słowa wstępnego Jacka Salija OP
Na podstawie obszernego materiału źródłowego autor stara się odpowiedzieć na pytanie, jak to się stało, że w VIII wieku w Europie istniała w istocie jedna religia - chrześcijaństwo - podczas gdy w chwili upadku cesarstwa rzymskiego (V wiek) chrześcijanie stanowili mniejszość. Autor polemizuje z tezą, że chrześcijaństwo zostało narzucone siłą: drobiazgowa analiza źródeł i mentalności tamtej epoki pozwala mu wypracować nowe ujęcie koncepcji wolności religijnej w czasach, kiedy przekonywanie i przymuszanie wcale nie musiały być przeciwstawnymi sposobami szerzenia chrześcijaństwa.
Sokrates przedstawiony jest tu nie tylko jako twórca filozofii wartości, ale także jako założyciel swego rodzaju religii wartości. Jako taki Sokrates daje początek bogatej tradycji filozoficznej. Komplikacje i sprzeczności wyłaniające się w obrębie tej tradycji stanowią przedmiot dociekań książki. W szczególności, proponując oryginalną interpretację tradycji Sokratejskiej filozofii wartości, praca ta próbuje odpowiedzieć na pytanie o jej aktualność. Jak, jeżeli w ogóle, człowiek dzisiaj doświadcza wartości? Co to doświadczenie dla niego znaczy? Jak współcześnie rozwiązywać konflikty między różnymi i niesprowadzalnymi do siebie wartościami?
Kwestie dyskutowane Omocy Boga św. Tomasza z Akwinu należą do najbardziej znaczących tekstów średniowiecznych. Są zapisem dysput, które odpowiadają we współczesnym systemie nauczania seminariom uniwersyteckim.
W Czynach miłości S. Kierkegaard jest filozofem i poetą. Trudno paroma słowami opisać szlachetnie brzmiącą, delikatną i pełną godności wymowę tego dzieła. Nie sposób wyliczyć wszystkich wątków, pomysłów, błyskotliwych metafor i porównań, jakie znajdujemy w poszczególnych mowach. Te pełne wewnętrznej powagi zdania napisał poeta, który swobodnie przenikał zakamarki ludzkiego ducha, zachowując jednocześnie świeżość spojrzenia na rzeczy nowe i zaskakujące. Tak powstałe dzieło nie jest po prostu wykładem o miłości, lecz raczej quasi-fenomenologicznym dociekaniem, które ma dotrzeć do każdej odnogi, każdej zatoczki tej olbrzymiej rzeki, jaką jest problematyka miłości. Kierkegaard nie jest jednym z wielu poetów romantycznych, opiewającym miłość dwojga ludzi, lecz raczej poetą w dawniejszym, renesansowym stylu, który z uporem rozjaśnia zagadki ludzkiego świata, podporządkowując im swój język.
Wszystkie dzieła Anzelma mają charakter monograficzny. Dwa pierwsze, najbardziej znane, Monologion i Proslogion dotyczą istnienia i natury Boga. Monologion powstał z wykładów prowadzonych przez Anzelma dla mnichów w Bęc. Domagali się oni takiego ujęcia zagadnień, w którym niczego nie ustala się na podstawie objawienia, oczekiwali natomiast dowodów wyłącznie rozumowych. Stąd pierwotny tytuł tego dzieła: Exemplum meditandi de ratione fidei. Postulat uczniów zgadzał się z programem nauczyciela. Anzelm, wchodząc w położenie kogoś, kto jeszcze nie wierzy, stara się dowieść tego, co wiara naucza o Bogu: jego istnienia, atrybutów, a nawet trójoso-bowości. Wykazuje dużą sprawność dialektyczną — przedstawia wszystkie możliwe hipotezy w danym zagadnieniu, analizuje je, wyklucza te, które zawierają sprzeczność bądź są sprzeczne z wnioskami już przyjętymi, by przyjąć wreszcie jedyne twierdzenie dające się utrzymać (...). Dopełnienie tego programu znajdujemy w Proslogion i słynnej formule: fides ąuaerens intellectum (taki był pierwotny tytuł dziełka). Wiara szukająca zrozumienia już je w sobie nosi, toteż metodę racjonalizacji wiary traktuje Anzelm jako nakaz wypływający z samej wiary. Obowiązkiem wierzącego, a zwłaszcza teologa, jest podjęcie tego imperatywu wypływającego z wiary, co pozwala na pogłębienie samej wiary. Zrozumienie wiary, tu na ziemi, jest pośrednim etapem pomiędzy ślepą wiarą a wizją uszczęśliwiającą, której oczekujemy. Działalność rozumu, która polega na wyjaśnianiu, porządkowaniu, interpretowaniu i potwierdzaniu treści objawienia ma podwójny cel: pożytek i radość wierzących oraz przekonanie i nawrócenie niewierzących. Racjonalizacja wiary ma więc podwójną perspektywę, ale niezależnie od celu, któremu może służyć (pogłębienie, a raczej poszerzenie o wymiar intelektualny wiary u wierzącego oraz skierowanie niewierzącego ku wierze), „rozumienie" wiary („wyjaśnianie", „dostarczanie racji") jest w obu przypadkach tym samym — rozpoznaje i ukazuje inteligibilność struktury wiary.
(ze Wstępu Leszka Kuczyńskiego)
W przedstawionym tu zbiorze modlitw Kierkegaarda w pierwszej grupie umieściłem te, które Kierkegaard adresuje do Boga Ojca; w drugiej grupie te, które adresuje do Syna; a w trzeciej do Ducha Świętego. Czwarta grupa zawiera modlitwy na szczególne okazje. Co do kolejności modlitw w każdej z tych grup, kierowałem się tu zasadą Kierkegaarda, która mówi, że prawdziwa pobożność wyrasta z poczucia własnej bezwartościowości oraz wielkości Boga, że w napięciu zmierza ku zrozumieniu Bożej miłości, a potem, jeśli to w ogóle możliwe, ku specjalnym prośbom. Zatytułowałem każdą z modlitw zwrotem albo zaczerpniętym bezpośrednio z modlitwy, albo oddającym jej główny temat. Aby łatwiej korzystać ze zbioru każda modlitwa została opatrzona kolejnym numerem, a źródło każdej z modlitw można odnaleźć, kierując się ku stronom z przypisami znajdującym po Części III.
Mam nadzieję, że czytelnik odnajdzie w tych modlitwach sposób, nie tylko na serdeczne i życzliwe zrozumienie Kierkegaarda i jego myśli, lecz także bogate źródło dla swojego własnego religijnego życia.
Perry D. LeFavre
Relacja z podróży do Mongolii autorstwa Wilhelma Rubruka, franciszkanina a zarazem posła papieskiego na dwór chana, jest najobszerniejszym, średniowiecznym opisem kultury Tatarów, który dotarł do naszych czasów i poprzedza relację Marko Polo. Tekst Wilhelma charakteryzuje się, w porównaniu z powstałymi w tym samym okresie dziełami Jana Carpiniego i Benedykta Polaka, większą szczegółowością, zwłaszcza we fragmentach dotyczących religii wyznawanej przez Tatarów. Dzieło Rubruka jest świadectwem przełamywania już w średniowieczu, stereotypowego i zakorzenionego w tradycji literackiej wcześniejszych epok, spojrzenia na obce kultury.
Dzieła te podejmują dyskutowane zagadnienia teologiczne, uścislając za pomocą narzędzi logicznych język teologicznej debaty. Dzięki temu teologia staje się dyscypliną bardziej naukową, techniczną.
Eseje zamieszczone w książce, choć dzieli je wiele lat i choć traktują o wielu, czasem pozornie nie związanych ze sobą fenomenach prezentują spójny wizerunek naukowy autorki - odkrycie pewnych regularności w kulturze.
Dzieło Marsyliusza z Padwy noszące tytuł Obrońca Pokoju (Defensor pacis) należy niewątpliwie do najoryginalniejszych i najciekawszych średniowiecznych utworów poświęconych problemom państwa i polityki. Uznane zrazu za antykościelny pamflet napisany dla doraźnych politycznych celów w walce Ludwika Bawarskiego z Janem XXII, krytykowane za swe radykalne sformułowania nawet przez takich stronników cesarza, jakim był Ockham, i rychło zapomniane, doczekało się ponownego odkrycia i niezwykłego uznania na przełomie XIX i XX wieku. Ogłoszono je wówczas dziełem genialnym, które miało antycypować wiele późniejszych kierunków politycznych i prądów filozoficznych, a samego autora uznano za poprzednika Machiavellego, Monteskiusza, Locke'a, Hobbesa, Spino-zy, Rousseau, a nawet Kanta, oraz za prekursora nowożytnych teorii państwa i prawa. Z jednej strony dzieło to jest naturalną konsekwencją i logiczną konkluzją sporów między Kościołem i państwem rozwijających się w europejskiej myśli politycznej do końca XIII wieku (i w tym sensie stanowi niejako kwintesencję średniowiecznej myśli politycznej i prawnej), z drugiej strony daje początek rozważaniom i teoriom społecznym i politycznym, którymi średniowiecze nie zajmowało się dotąd wcale.
Orędzie chrześcijańskie dostarcza odpowiedzi na pytania ukryte w ludzkiej egzystencji. Odpowiedzi te zawierają w objawicielskich wydarzeniach, na których opiera się chrześcijaństwo, i są czerpane przez teologię systematyczną ze źródeł, poprzez medium, według normy. Ich treść nie może się wywodzić z pytań, tj. z analizy ludzkiej egzystencji. Są one "wypowiadane" do ludzkiej egzystencji spoza niej.
Rozprawa o buddyzmie, obejmująca przeważającą część książki, przedstawia kolejne fazy ewolucji tej wielkiej religii światowej: od wystąpienia Buddy i wczesnej gminy buddyjskiej, aż po stricte religijny buddyzm mahajany oraz magiczny tantryzm. Temat został ujęty wieloaspektowo i obejmuje rozróżnienia z zakresu historii, literatury, ametafizycznej i etycznej doktryny oraz instytucji gminy buddyjskiej. Rozprawa o dżinizmie, innej ważnej choć lokalnej, religii indyjskiej, obejmuje analogicznie kolejne fazy ewolucji dżinizmu: od wystąpienia Wardhamany Mahawiry i wczesnych zastępów mnichów, aż po odłamy digambarów (nagich) i śwetambarów (odzianych w biel) oraz obrazoburczych agamików. Rozprawa obejmuje analogiczne rozróżnienie z zakresu: historii, literatury, doktryny, z jej radykalnym dualizmem materii i ducha, oraz opis gminy dżinijskiej. Rozprawa o religiach ludów pierwotnych omawia idee i rytualne formy religijne indyjskich ludów pierwotnych. Formy, które przeniknęły w ograniczonym zakresie do wierzeń i obrzędów buddyzmu oraz dżinizmu.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
