Summa teologii św. Tomasza z Akwinu (znana też jako Suma teologiczna) to jego najważniejsze i najsłynniejsze dzieło. Pracował nad nim przez siedem ostatnich lat życia. Należy ono do klasyki filozofii i teologii, a jednocześnie jest jednym z najbardziej wpływowych tekstów w kulturze Zachodu.
Summa teologii św. Tomasza z Akwinu (znana też jako Suma teologiczna) to jego najważniejsze i najsłynniejsze dzieło. Pracował nad nim przez siedem ostatnich lat życia. Należy ono do klasyki filozofii i teologii, a jednocześnie jest jednym z najbardziej wpływowych tekstów w kulturze Zachodu.
Summa teologii św. Tomasza z Akwinu (znana też jako Suma teologiczna) to jego najważniejsze i najsłynniejsze dzieło. Pracował nad nim przez siedem ostatnich lat życia. Należy ono do klasyki filozofii i teologii, a jednocześnie jest jednym z najbardziej wpływowych tekstów w kulturze Zachodu.
List do Hebrajczyków jest jednym z bardziej zagadkowych pism Nowego Testamentu, gdy chodzi o ustalenie jego autorstwa, adresatów czy daty powstania. Św. Tomasz przyjmuje, podobnie jak wielu innych dawnych autorów, że wyszedł on spod pióra św. Pawła. Na listy Pawłowe Akwinata patrzy zaś jako na pewną całość. Dostrzega w nich nie tylko zbiór pism okolicznościowych napisanych do rozmaitych adresatów, ale przede wszystkim owoc Bożego natchnienia. Jak pisze o tym dr Jörgen Vijgen we wstępie do jednego z wydań Wykładu „Listu do Hebrajczyków” prawdy objawione „na mocy boskiego dekretu, są przekazywane i wyrażane przez Pawła, aby uczynić te prawdy dostępnymi i przekazać je przyszłym czytelnikom”.
Tom 41 serii Dzieła wszystkie stanowi pierwszą część komentarza św. Tomasza do słynnej „Etyki nikomachejskiej” Arystotelesa – dzieła poświęconego m.in. szczęściu, cnotom jako sposobom dążenia do niego oraz przyjaźni. Niniejsze wydanie, w przekładzie Marcina Beściaka, jest pierwszym pełnym przekładem „Objaśnienia Etyki” na język polski. Gatunek literacki wykorzystany w tym dziele przez Akwinatę to komentarz ad litteram (czyli „dosłowny”) zwany także sententia. Polega on na odtworzeniu i uporządkowaniu treści komentowanego dzieła z niewieloma własnymi uwagami komentatora. Św. Tomasz przedstawia więc krok po kroku treść kolejnych ksiąg „Etyki”. Wskazuje przy tym na strukturę tekstu i rekonstruuje tok rozumowania Arystotelesa, niekiedy odrzucając krążące błędne interpretacje myśli tego filozofa lub zaznaczając rozbieżności pomiędzy jego twierdzeniami, a wiarą chrześcijańską.
Kolejny tom Dzieł wszystkich Tomasza z Akwinu, jakim jest t. 34: Kwestie quodlibetalne (tytuł oryginalny: Quaestiones de quolibet) zawiera szereg dysput prowadzonych przez Akwinatę w różnym czasie. Quodlibet znaczy dosłownie „co się podoba”. Ten średniowieczny gatunek literacki był zapisem prowadzonych na ówczesnych uniwersytetach dyskusji, w których każdy członek społeczności akademickiej mógł zadać „mistrzowi” dowolne pytanie. Tłumacz dzieła i autor wprowadzenia do niego, prof. Mikołaj Olszewski, tak porównuje je z innymi typami średniowiecznych tekstów teologicznych: „Gdybyśmy chcieli krótko scharakteryzować kwestie quodlibetalne w porównaniu do rozważań zawartych w summach, komentarzach do Sentencji czy kwestiach dyskutowanych, można by powiedzieć, że kwestie ze średniowiecznych syntez teologicznych rozpatrują zagadnienia, które należy przedstawić, jeżeli chce się przekazać kanon wiedzy; kwestie dyskutowane służą autorom do wyrażenia idei, które chcą przekazać swoim słuchaczom; a kwestie quodlibetalne pozwalają słuchaczom dowiedzieć się od mistrzów tego, co ich interesuje”.
Kolejny tom Dzieł wszystkich Tomasza z Akwinu, jakim jest t. 34: Kwestie quodlibetalne (tytuł oryginalny: Quaestiones de quolibet) zawiera szereg dysput prowadzonych przez Akwinatę w różnym czasie. Quodlibet znaczy dosłownie „co się podoba”. Ten średniowieczny gatunek literacki był zapisem prowadzonych na ówczesnych uniwersytetach dyskusji, w których każdy członek społeczności akademickiej mógł zadać „mistrzowi” dowolne pytanie. Tłumacz dzieła i autor wprowadzenia do niego, prof. Mikołaj Olszewski, tak porównuje je z innymi typami średniowiecznych tekstów teologicznych: „Gdybyśmy chcieli krótko scharakteryzować kwestie quodlibetalne w porównaniu do rozważań zawartych w summach, komentarzach do Sentencji czy kwestiach dyskutowanych, można by powiedzieć, że kwestie ze średniowiecznych syntez teologicznych rozpatrują zagadnienia, które należy przedstawić, jeżeli chce się przekazać kanon wiedzy; kwestie dyskutowane służą autorom do wyrażenia idei, które chcą przekazać swoim słuchaczom; a kwestie quodlibetalne pozwalają słuchaczom dowiedzieć się od mistrzów tego, co ich interesuje”.
Św. Tomasz w tekście komentarza opiera się na poprzedzającej go tradycji – cytuje Ojców Kościoła (m.in. świętych Ambrożego, Augustyna, Hieronima) oraz autorów bliższych mu historycznie (zwłaszcza glosę Piotra Lombarda). Jednocześnie wchodzi z tą tradycją w dialog, m.in. zauważając rozbieżności w interpretacjach czy opowiadając się za taką lub inną opinią jako właściwszą. Wszystko to ma na celu integralne wyjaśnienie tekstu i jego wielu możliwych sensów – wychodząc od dosłownego i przechodząc do duchowego. W jego komentarzu mocny jest także element filozoficzny. Charakterystyczne powiązanie Biblii i metafizyki stanowi poniekąd „znak firmowy” egzegezy Tomaszowej. Współcześni komentatorzy zwracają także uwagę, że choć św. Tomasz nie miał warsztatu (zwłaszcza językowego) współczesnej nam egzegezy, to odczytanie przez niego myśli św. Pawła jest często bardzo trafne.
Mniejsze kwestie dyskutowane zawierają trzy dzieła św. Tomasza z Akwinu: Kwestie dyskutowane o duszy, Kwestię dyskutowaną o stworzeniach duchowych oraz Kwestię dyskutowaną o zjednoczeniu Słowa wcielonego. Najbardziej znane dzieło Akwinaty, Summę teologii, porównuje się czasem do gotyckiej katedry z jej starannie przemyślaną strukturą. Kwestie zamieszczone w tym tomie można uznać – jak pisze we wprowadzeniu Janusz Pyda OP – za prace przygotowawcze w warsztacie architekta, który „przed zastosowaniem konkretnych rozwiązań czy pomysłów na placu budowy musi je dokładnie przeliczyć, szczegółowo rozrysować i wykonać staranny ich model”. „Kwestie dyskutowane” (quaestiones disputatae) były w średniowieczu formą prowadzenia zajęć uniwersyteckich, a także niezależnym od nich gatunkiem pisarstwa naukowego. Jako forma zajęć polegały na rozbudowanej debacie na zaproponowany temat, opracowanej następnie i skonkludowanej przez „mistrza” odpowiedzialnego za całość. Były to niekiedy jakby „turnieje teologów”. To właśnie opracowanie i rozstrzygnięcie takich dyskusji przez św. Tomasza utrwalone zostało w formie pisemnej. Kwestie dyskutowane o duszy i Kwestia dyskutowana o stworzeniach duchowych stanowią wykład Tomaszowej filozofii stworzeń duchowych (uzupełniając się wzajemnie, a niekiedy powtarzając niektóre zagadnienia). Powstały w Rzymie w latach 1265-1268, gdy św. Tomasz miał około czterdziestu lat. W dziełach tych mierzy się on z całym wachlarzem pytań filozoficznych i teologicznych nawiązujących m.in. do dziedzictwa Platona, Arystotelesa i Awerroesa. Rozważa, czy istnieją stworzenia duchowe i jakie są ich rodzaje. Na czym polegają różnice między nimi? Jakie są relacje substancji duchowych do ciał, a w szczególności duszy ludzkiej do ciała? Jak ma się dusza do swych władz? Czym jest „intelekt możnościowy”, a czym „intelekt czynny”? Jaki jest status duszy oddzielonej od ciała? W tych rozważaniach dominuje metafizyka, ale Pismo Święte pozostaje punktem odniesienia. Trzecim dziełem zawartym w 32 tomie jest Kwestia dyskutowana o zjednoczeniu Słowa wcielonego. Powstała ona prawdopodobnie w 1272 roku i stanowi przykład „chrystologii filozoficznej”, będąc analizą tajemnicy wcielenia Chrystusa z użyciem narzędzi filozoficznych. Akwinata dobiera je w taki sposób, by pomogły wniknąć w znaną na podstawie Objawienia prawdę o tym, że Bóg stał się człowiekiem. W pięciu artykułach wchodzących w skład tej kwestii św. Tomasz zastanawia się przede wszystkim nad unią hipostatyczną, tj. zjednoczeniem natury ludzkiej i boskiej w Chrystusie.
Poprzez powstające kompletne wydanie dzieł Tomasza z Akwinu w języku polskim polscy czytelnicy, nie tylko teolodzy i filozofowie, ale wszyscy zainteresowani kulturą, otrzymują właśnie bezpośredni dostęp zarówno do myśli Akwinaty, jak również do jego rzetelnej metody dyskursywnego dochodzenia do prawdy. Święty Tomasz uczy intelektualnej uczciwości i odwagi, precyzji myślenia i wytrwałości w dążeniu do prawdy, otwartości na różne – także „nieortodoksyjne” – nurty filozoficzne. Wszystkie te cechy umiejscawiają go wśród najwybitniejszych duchowych i intelektualnych mistrzów naszej kultury, a jego dzieła, należące do europejskiego i światowego kanonu intelektualnego, stanowią ważną inspirację do pogłębionych intelektualnych poszukiwań.
Dziewiąta kwestia w zbiorze kwestii dyskutowanych O mocy Boga św. Tomasza z Akwinu dotyczy w głównej mierze pojęcia „osoba” i sposobu stosowania go w myśleniu i mówieniu o Bogu. Wierzący, który z całego serca stara się kochać objawionego i objawiającego się Boga, może przez całe życie nie zadawać sobie pytań zawartych w tej kwestii, a mimo to w szczerej prostocie, poprawnie i dokładnie ujmować dyskutowane tutaj prawdy wiary. Z drugiej jednak strony zadanie pytań zawartych w tej kwestii i prześledzenie odpowiedzi Akwinaty może przynieść wierzącemu wiele nieuchwytnego dotychczas światła i sprawić subtelną radość, bo odkrywanie rozumności tajemnic wiary jest jedną z najszlachetniejszych i najbardziej uprzywilejowanych pomocy w jednoczeniu się z żywym Bogiem. Tomaszowy sposób przyjmowania Bożego objawienia sprawia, że wyrażenie „rozumność wiary” nie musi być oksymoronem można wręcz powiedzieć, że usilne staranie o odnajdywanie rozumności wiary opartej na objawieniu jest dla Tomasza imperatywem. Atrakcyjność wyjaśnień Akwinaty polega również na tym, że rozważania o Bożym byciu kimś osobowym można analogicznie zastosować do myślenia o ludzkim byciu kimś osobowym, a więc do odkrywania własnej tożsamości, jak też do myślenia o byciu kimś osobowym każdego człowieka.
fragment Wprowadzenia do kwestii IX Piotra Lichacza OP
"Teizm klasyczny" - tak dość często określa się koncepcję natury Boga zbudowaną przez Ojców Kościoła, wzbogaconą przez mistrzów średniowiecza i żywo dyskutowaną w naszych czasach.
W "Teizmie klasycznym" Bóg nie stwarza świata po to, by udoskonalić siebie i osiągnąć wyższy stopień samoświadomości i wiedzy. "Teizm klasyczny" uważa także, że Bóg jest wieczny i choć sam nie podlega żadnym regułom upływu czasu, zdolny jest do sprawiania skutków w czasie.
Fragment Wprowadzenia do kwestii VII Mateusza Przanowskiego OP
Kwestie dyskutowane O mocy Boga (De potentia Dei) św. Tomasza z Akwinu należą do najbardziej znaczących tekstów średniowiecznych. Są zapisem dysput, które odpowiadają we współczesnym systemie nauczania seminariom uniwersyteckim.
Kwestie powstały w dojrzałym okresie twórczości Akwinaty – po Summie przeciw poganom a bezpośrednio przed Summą teologii. Praca nad nimi stała się dla dominikańskiego mistrza okazją, by przemyśleć najważniejsze opcje doktrynalne, które zamierzał przyjąć w swej ostatniej i najsłynniejszej syntezie. Problematyka De potentia koncentruje się na nauce o Bogu. Tomasz zajmuje się w swym dziele m.in.: Bożą wszechmocą, stworzeniem i rządami Boga nad światem, cudami, prostotą istoty boskiej, wreszcie teologią Trójcy.
Złoty łańcuch należy do najbardziej znanych dzieł Akwinaty. Jeden z wybitnych angielskich tłumaczy tego dzieła napisał, że ukazuje ono mistrzowskie opanowanie wszystkich zagadnień teologicznych. Księga obejmuje obszerny zbiór tekstów patrystycznych odpowiednio powiązanych i uporządkowanych, tak że tworzą jeden wspólny komentarz do czterech Ewangelii. Święty Tomasz, czerpiąc z bogatego skarbca dokumentów soborowych pierwszych wieków chrześcijaństwa oraz z pism wschodnich i zachodnich ojców Kościoła, pozwala odkryć głębię poszczególnych fragmentów Ewangelii. Moim celem w tej pracy - pisze wielki Doktor Kościoła - nie było jedynie oddanie dosłownego sensu danego fragmentu, lecz również uwypuklenie jego znaczenia mistycznego; pragnę nie tylko zwalczać istniejące błędy, lecz również utwierdzać prawdę katolicką. Wydaje się to potrzebne, ponieważ z Ewangelii w sposób szczególny czerpiemy normy wiary katolickiej, jak również reguły postępowania dla całego chrześcijańskiego życia. Niniejszy tom stanowi obszerny wybór z Tomaszowego dzieła, uporządkowany w taki sposób, że poszczególne komentarze przyporządkowane są perykopom ewangelicznym na niedziele i święta całego roku liturgicznego. Dzięki temu księga ta może być doskonałą pomocą w osobistej medytacji nad Ewangelią. Może również posłużyć jako świetna pomoc kaznodziejska!
Wstęp – Jacek Salij OP. Uczta intelektualna dla każdego zainteresowanego wiarą chrześcijańską. Opracowanie około sześćdziesięciu kazań, które św. Tomasz wygłosił w okresie Wielkiego Postu w 1273 roku w Neapolu, w ostatnim roku swojej działalności. Charakterystyczny dla św. Tomasza zmysł porządkowania podejmowanych zagadnień w niejednym przypadku trafi do przekonania również współczesnemu czytelnikowi i pomoże mu uporządkować ten lub inny jego własny problem religijny.
Edycja: Piotr Roszak, Enrique Alarcón
Tłumaczenie: Piotr Roszak, Andrzej Kubanowski, Jagoda Marszałek
Wprowadzenie: Gilbert Dahan
„Dla zapoznania się z autentyczną myślą Akwinaty potrzeba – obok takich dzieł jak jego Sumy - dotrzeć do jego biblijnych komentarzy, zwłaszcza tych do Corpus Paulinum. Także i tu po mistrzowsku Akwinata łączy Biblię i metafizykę, wiarę bazującą na Słowie Bożym z racjonalną hermeneutyką analizowanego tekstu. Współcześni teolodzy potrzebują takiego wglądu do prac źródłowych Ojców Kościoła i mistrzów scholastyki. Toruńskie tłumaczenie Komentarza do Listu do Efezjan jest wierne, nie zawiera w sobie indywidualnej emocjonalności tłumaczy, które cechuje niektóre tłumaczenia zagraniczne. Język tłumaczenia jest zatem przejrzysty, z zachowaniem kolorytu scholastycznego, a tłumacze uchronili się od wprowadzenia własnego żargonu teologicznego. Tematem wiodącym Komentarza jest misterium Chrystusa w Kościele i życie zgodne z powołaniem chrześcijańskim, z zachowaniem jedności, przy rozmaitości darów duchowych obecnych w jednym Ciele Chrystusa. Tomasz jest świadomy, że List do Efezjan nie został skierowany tylko do członków tamtej gminy, ale jest on także przekazem dla nas dzisiaj. Stąd niniejszy Komentarz i jego polskie tłumaczenie wpisują się w dzieło "nowej ewangelizacji". Zachęcam wszystkich do lektury Tomaszowego Komentarza, zwłaszcza biblistów, dogmatyków i moralistów”.
Z recenzji ks. prof. dr. hab. Mirosława Mroza
Tomasz z Akwinu (1224/1225 - 1274) to najsłynniejszy dominikanin, doktor Kościoła, zwany Anielskim, teolog i filozof arystotelik, kaznodzieja, wykładowca i niezwykle płodny autor.
Wybór pism św. Tomasza obejmuje trzy spośród jego licznych rozpraw: napisane pod koniec życia listy O mieszaninie pierwiastków i O ukrytych działaniach natury oraz kwestię dyskutowaną O nadziei.
Traktat o sprawiedliwości zawiera kwestie 57-80 z drugiej części drugiej części (secunda secundae) Summy teologii św. Tomasza z Akwinu. Nawiązując do fundamentalnych rozróżnień Arystotelesa, Akwinata omawia w nich najpierw istotne aspekty sprawiedliwości ogólnej, rozumianej jako zgodność z prawem (iustitia legalis), a następnie dwie główne odmiany sprawiedliwości partykularnej: sprawiedliwość rozdzielającą (iustitia distributiva) oraz sprawiedliwość, którą Arystoteles ze względu na jej funkcję określał jako wyrównującą, a Tomasz raczej z uwagi na jej dziedzinę, obejmującą szeroko rozumiane relacje wymiany (commutationes) między jednostkami nazywa sprawiedliwością wymienną (iustitia commutativa). Poświęcając najwięcej miejsca wykroczeniom przeciwko tej drugiej, Tomasz z Akwinu rozwija swoje charakterystyczne tezy z tak ważnych obszarów normatywnej refleksji etycznej jak etyka zabijania lub etyka prawnicza.Podobnie jak pięć poprzednich pozycji z wydawanej serii (Traktat o cnotach, 2005; Traktat o szczęściu, 2008; Traktat o roztropności, 2011; Traktat o ludzkim działaniu, 2013; Traktat o prawie, 2014), tak i ta ukazuje się w nowym tłumaczeniu i opracowaniu edytorskim profesora Włodzimierza Galewicza.(Od redakcji)
Dzieło św. Tomasza, powstałe w latach sześćdziesiątych XIII wieku, nazwane przez potomnych Złotym łańcuchem (Catena aurea), jest zbiorem komentarzy łacińskich i greckich teologów oraz anonimowych glos do tekstu Ewangelii według św. Mateusza. Ich różnorodność, wynikająca z odmiennych typów duchowości i stylów myślenia teologicznego, pozwala lepiej dostrzec i przeżyć prawdę ewangelicznego przesłania.
Księga wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi
Jest to jedno z najwybitniejszych osiągnięć myśli ludzkiej, na trwałe obok Sumy teologicznej wpisane do kanonu dzieł genialnych.
Summa contra gentiles św. Tomasza z Akwinu to swego rodzaju dyskusja z innymi religiami, a także z niewierzącymi, napisana w XIII wieku. W zamyśle autora miała wykazać słuszność wiary chrześcijańskiej. W sposób genialny łączy filozofię grecką z treścią Pisma Świętego, siłę ludzkiego rozumu z objawieniem Boskim. Do dziś dzieło to jest inspiracją dla tych, którzy mają odwagę myśleć, zarówno wierzących, jak i niewierzących.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
