Czy historia – idiosynkratyczny produkt wielowiekowej tradycji Zachodu – miała swój ekwiwalent na subkontynencie indyjskim? Czy to dopiero Zachód odsłonił przed Indusami wartość, jaką przeszłość może mieć dla teraźniejszości?
Marathowie posiadali długą i bogatą tradycję własnego języka i jego formy literackiej, a mimo to ich wódz Śiwadźi w przededniu królewskiej konsekracji (1674) zlecił kompozycję dzieła poecie przynależącemu do innej kultury literackiej. Czy świadome wkraczanie nowego „państwa” w krąg dworskiej kultury literackiej języka bradź było związane z politycznymi ambicjami wielkiego wodza? Czy forma i treść poematu, gatunek i środki ekspresji mogły dlań stanowić narzędzia w procesie konsolidacji władzy?
"Zapis przeszłości w Indiach. Dworska kultura literacka języka bradź" to studium fragmentu historii dynamicznej ekspansji języka regionalnego na subkontynencie indyjskim okresu wczesnej nowożytności (1500-1800), ale przede wszystkim – charakterystyka zaangażowania w dyskurs o przeszłości i dyskurs władzy tej części tradycji literackiej języka hindi, którą jeszcze do niedawna uważano za obsceniczną, dekadencką i bezużyteczną.
Niniejsza publikacja jest efektem międzynarodowej konferencji naukowej Miasto w procesie przemian od czasów nowożytnych do współczesności / La ville et le processus de transition de l’époque moderne ŕ nos jours, która odbyła się w Instytucie Historycznym i Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego
oraz Centrum Historii Zajezdnia w dniach 8-10 czerwca 2017 roku. Przedstawiane wyniki badań stanowią ważny głos w toczonym nieprzerwanie od czasów starożytnych do dziś dyskursie na temat miast i ich oddziaływania na społeczeństwo. Wydaje się, że powiązanie skupiska miejskiego i zaplecza wiejskiego oraz jego rozgraniczenie formalno-prawne, ale też ekonomiczno-funkcjonalne to jeden z podstawowych
czynników kierujących nas od tradycji grecko-rzymskich do współczesności. Fernand Braudel pisał: „Miasta są jak transformatory elektryczne: zwiększają napięcie, przyspieszają wymianę, poddają ludzi stałej presji. Zrodziły się przecież z najstarszego i najbardziej rewolucyjnego podziału pracy: po jednej stronie uprawa roli, po drugiej zajęcia zwane miejskim”. Czy jednak miał rację? Czy opisywane przemiany i współczesne procesy nie są tworzeniem „antycznego polis” w nowej, globalnie miejskiej wersji, w której obszar wsi został niejako wchłonięty przez miasta? Być może wieś odchodzi w przeszłość i jesteśmy świadkami powstawania konurbacyjnego, ogólnoświatowego polis?
Dr hab. Zenonas Norkus – profesor na Uniwersytecie Wileńskim, zajmuje się historyczną socjologią porównawczą. Wśród swoich publikacji książkowych ma prace po litewsku, niemiecku (Max Weber und Rational Choice, 2001) i angielsku (On Baltic Slovenia and Adriatic Lithuania: A Qualitative Comparative Analysis of Patterns in Post-Communist Transformation, 2012). Nie tytuł czyni imperium… jest polskim wydaniem monografii opublikowanej już po litewsku, ukraińsku i angielsku. Prof. Norkus był stypendystą Fundacji Fulbrighta, Fundacji Humboldta i Berlin Institute for Advanced Studies (Wissenschaftskolleg zu Berlin). Odbył staże na niemieckich, szwajcarskich, brytyjskich i amerykańskich uniwersytetach. Jest także tłumaczem klasycznych dzieł socjologicznych (m.in. Maxa Webera) na język litewski.
W swoim badaniu historii politycznej Wielkiego Księstwa Litewskiego Norkus stosuje oryginalne ujęcie, przy czym umiejętnie korzysta z nowoczesnych metod badawczych, zaczerpniętych z socjologii i nauk politycznych. Nowatorska perspektywa badawcza nie jest jedyną zaletą książki. Czytelnik znajdzie w niej także interesującą analizę dotyczącą różnych teorii stosunków międzynarodowych. Najwartościowsza u Norkusa jest jednak reinterpretacja historii, która zachęca do dyskusji nad zagadnieniami od dawna uważanymi za rozwiązane. Praca Zenonasa Norkusa definitywnie wnosi powiew świeżości, odczuwalny nawet dla tych, którzy nie ze wszystkimi interpretacjami autora się zgadzają.
Z recenzji prof. Lidii Korczak w kwartalniku „Ab Imperio”
Przyjemność i zazdrość – dwie sprzeczne, nienaukowe emocje łączą się podczas mojej lektury książki Zenonasa Norkusa, której polskie wydanie mam oto okazję otwierać. Dzieło to […] daje niewątpliwie olbrzymią przyjemność poznawczą z odkrywania nowych znaczeń historii, którą – zdawałoby się – znamy od dawna. A ponieważ jest to historia obszaru i czasu tak splecionego, co najmniej od XIV wieku, z dziejami Polski, nuta zazdrości (a może: samokrytyki?) w lekturze tej książki pojawia się wraz z refleksją: dlaczego w całej, tak bogatej i zróżnicowanej przecież historiografii polskiej nikt jeszcze nie zdobył się na podobnie odkrywcze, nie emocjonalne, ale tak metodologicznie dojrzałe spojrzenie na Litwę […]?
Książka Zenonasa Norkusa pozwala na podjęcie rozmowy między „dziedzicami unii” bez gniewów i uprzedzeń, za to z zupełnie nowej perspektywy. I to jeszcze jeden powód, dla którego tak warto skorzystać z okazji do historycznej i politologicznej refleksji, jaką to dzieło tworzy.
Z przedmowy prof. Andrzeja Nowaka
Elżbieta Kaszuba – historyk, pracownik Uniwersytetu Wrocławskiego. Specjalizuje się m.in. w problematyce kształtowania opinii publicznej, środków masowego przekazu oraz propagandy w systemach
autorytarnych i totalitarnych. Reprezentatywne dla tego nurtu jej zainteresowań badawczych są monografie: "Między propagandą a rzeczywistością. Polska ludność Wrocławia 1945-1947" (1997) oraz "System propagandy obozu rządzącego w Polsce w latach 1926-1939" (2004).
Państwowotwórcza rola Polskiego Radia w II Rzeczypospolitej w świetle pisma „Radio”/„Antena” prezentuje problematykę, która nie była dotychczas przedmiotem odrębnych studiów monograficznych. Książka skupia uwagę na aktywności przedwojennego Polskiego Radia, która służyła kształtowaniu tożsamości,świadomości obywatelskiej i identyfikacji z państwem w specyficznych warunkach Polski odrodzonej po wielogeneracyjnej przerwie. Propagowane na falach eteru kanony tradycji i kultury (z takimi komponentami jak język, symbole narodowe, literatura, święta i rocznice historyczne), stosunek do niepodległości, instytucji państwa, ambitnych projektów modernizacyjnych czy też styczne występujące między treściami programu radiowego a sanacyjną ideologią państwowotwórczą to wiodące wątki monografii. Zasadniczy temat rozważań został osadzony w znamiennych dla epoki kontekstach – związanych z obszarami dezintegracji reaktywowanego państwa oraz polityką jego scalania prowadzoną w latach 1926-1939 w wymiarze systemowym przez piłsudczykowską formację rządzącą.
Elżbieta Kaszuba zajęła się w pracy działalnością Polskiego Radia o charakterze propaństwowym prowadzoną od momentu uzyskania koncesji na organizowanie w Polsce radia do powszechnego odbioru do wybuchu wojny i kresu funkcjonowania radia w warunkach niepodległego państwa. [...] Brak zachowanej dokumentacji wytworzonej przez instytucję Polskie Radio Autorka protezuje skrupulatną kwerendą w zbiorach czasopiśmienniczych. [...] rzetelnie i sumiennie opracowała temat ważki. Narracja jej pracy wciąga i zaciekawia, a co najistotniejsze – przynosi ciekawe ustalenia na temat kształtowania opinii społecznej poprzez program radiowy w drugiej połowie dwudziestolecia. [...]
Praca zaciekawi nie tylko medioznawców, ale i tych z historyków, którzy wykształcili w sobie umiejętność czytania między wierszami. Praca nie powinna pozostać „niezauważona” na rynku wydawniczym.
Z recenzji dr hab. Joanny Gierowskiej-Kałłaur, prof. IH PAN
Przedstawiamy Państwu pierwszy tom nowej serii wydawniczej Historia w mediach. Zebraliśmy w nim szesnaście artykułów zarówno uznanych badaczy, jak i młodych naukowców, w większości historyków,
ale także przedstawicieli innych nauk humanistycznych. Po raz pierwszy w jednym tomie udało się zgromadzić opracowania dotyczące filmowego wyobrażenia różnych epok historycznych –
nie tylko, jak dotąd, współczesności. Autorzy zajęli się filmami, także mniej znanymi i zapomnianymi, poruszającymi wybrane aspekty czasów starożytnych, średniowiecznych, nowożytnych (XVI/XVIII w.) i XX w. Mocno zostały wyeksponowane kinematografie słowiańskie (czechosłowacka, polska, rosyjska), w tym południowosłowiańskie (dawna Jugosławia, współczesna Chorwacja). Książka z pewnością stanie się przydatna dla historyków, kulturoznawców i filmoznawców. Mamy nadzieję, że okaże się inspiracją dla badaczy, a ewentualne polemiki z sądami lub interpretacjami autorów będą stanowić impuls do dalszego rozwoju nauk humanistycznych. Liczymy, że ze względu na przystępny język i atrakcyjną tematykę, zainteresuje nie tylko akademików, ale także szerokie grono czytelników spoza kręgów naukowych.
Małgorzata Ewa Kowalczyk
Jacek Szymala
Weronika Kudła – prawnik, italianistka. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji oraz Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 2018 roku uzyskała stopień doktora nauk prawnych na Uniwersytecie Jagiellońskim za rozprawę doktorską Wrogość wobec religii a neutralność w orzecznictwie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, która stanowi podstawę niniejszej monografii.
W piśmiennictwie polskim brak jest studium monograficznego, które w sposób wszechstronny poddawałoby analizie orzecznictwo Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych poświęcone wrogości wobec religii na gruncie zasady neutralności państwa wobec religii deklarowanej w treści Pierwszej Poprawki do Konstytucji. Tym bardziej z uznaniem należy przyjąć nowatorskie i pogłębione opracowanie poświęcone temu zagadnieniu.
[… ] Temat rozprawy jest ważny hic et nunc. Warte analizy jest bowiem zagadnienie wykładni i stosowania tzw. klauzuli neutralności państwa wobec religii w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Trzeba pamiętać, że kwestia rozdzielenia wiary, religii i polityki, wytyczenia wyraźnych granic między nimi, miała i ma istotne znaczenie zarówno dla sfery wolności jednostki, ale również dla traktowania państwa jako rzeczy wspólnej (republiki).
Z recenzji prof. Małgorzaty Masternak-Kubiak
Autorka podejmuje problematykę zarówno wrogości wobec religii w orzecznictwie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, jak i samego rozumienia tej wrogości i posługiwania się frazą „hostility toward religion” przez samych sędziów tego Sądu. I zwłaszcza to drugie czyni pracę, nie tylko w polskiej nauce prawa, wyjątkową. [… ] Tak więc temat pracy jest oryginalny i zasługujący na uznanie, a przy tym istotny z punktu widzenia praktycznego, w szczególności jeśli uwzględnimy rolę, jaką nadal, choć może w mniejszym niż jeszcze 20 lat temu stopniu, orzecznictwo amerykańskiego Sądu Najwyższego odgrywa we współczesnym międzynarodowym
dialogu sędziowskim, zwłaszcza w zakresie praw człowieka.
Z recenzji prof. Krzysztofa Motyki
Jest to opracowanie ujmujące sposób porozumiewania się mieszkańców wsi w oryginalny sposób, stanowiący novum na gruncie badań polszczyzny wiejskiej. Pokazuje interakcję językową zachodzącą między obywatelem a urzędem oraz sposób zdeterminowania zachowań językowych zestandaryzowanym schematem pism urzędowych. Są to unikatowe badania, do tej pory niestosowane na szerszą skalę, a ich wynik stwarza nowe możliwości badawcze – z jednej strony sytuujące się na granicy gwary i polszczyzny ogólnej, z drugiej wewnętrznego zróżnicowania stylistycznego polszczyzny wiejskiej.[…]
Przeprowadzone badania mają walor wysokiej użyteczności społecznej. Jest to wiedza praktyczna, bardzo ważna we współczesnej sytuacji językowej i w zmieniającej się społecznie, kulturowo i cywilizacyjnie rzeczywistości wiejskiej. Analizy językowe mogą być sygnałem do szerszego przyjrzenia się kompetencji językowej i kompetencji komunikacyjnej mieszkańców wsi w zakresie różnych form wypowiedzi. Zastosowana metoda w pełni sprawdziła się na terenie małopolskich wsi Pogórza Ciężkowicko-Rożnowskiego, warto zatem byłoby ją wykorzystać i takie badania kontynuować na innych obszarach wiejskich, a także w innych społecznie i zawodowo grupach użytkowników, również w przestrzeni miejskiej.
Z recenzji prof. dr hab. Haliny Pelcowej
Praca sytuuje się […] w obszarze, który wyznaczają przyjęte na potrzeby analizy i interpretacji materiału wielorakie punkty widzenia: ogólnojęzykoznawczy, socjolingwistyczny, dialektologiczny, pragmalingwistyczny, komunikacyjny, tekstologiczny. Wnosi też wkład we wszystkie wskazane dziedziny – co pomnaża dorobek każdej z nich oraz poszerza wartość poznawczą rozprawy. Wieloaspektowość ujęcia jako pierwotny zamysł autorski trzeba uznać za ambitne wyzwanie. […] książka dowodzi, że dr Anna Piechnik potrafiła mu sprostać. To niewątpliwe osiągnięcie. Jego znaczenie podnosi ponadto fakt, że Autorka rozprawy uczyniła przedmiotem swych zainteresowań zagadnienie dotychczas niewyeksploatowane badawczo. Do uzyskanych przez nią uszczegóławiających temat studium informacji będą się więc odwoływać kontynuatorzy i następcy.
Z recenzji prof. dr hab. Jadwigi Kowalikowej
Powstał wszechstronny portret aktorki, uwzględniający nie tylko jej role teatralne i filmowe, ale także występy kabaretowe, współpracę z radiem, telewizją… Powstał także ciekawy portret kobiety (wraz ze wszystkimi jej słabościami), która zaznała niedostatku, poznała smak ogromnej popularności, ale największe role teatralne stworzyła u schyłku życia, zupełnie zapomniana przez kino, które ją wykreowało. […] Praca jest świetnie napisana, perfekcyjnie opracowana od strony bibliograficznej, określiłabym ją mianem wręcz wzorcowej monografii aktorskiej. […] Powstał więc ostatecznie pasjonujący portret aktorki teatralnej, filmowej – portret człowieka o niebanalnym i trudnym życiorysie.
prof. dr hab. Małgorzata Hendrykowska
Dobrze się stało, że Roman Włodek napisał książkę poświęconą Jadwidze Andrzejewskiej. Aktorkę tę ciepło wspominają widzowie starszej generacji, natomiast nie zna jej młode pokolenie, zupełnie oderwane od kontaktów z przedwojennym kinem polskim. Książka Jadwiga Andrzejewska na scenie i ekranie wypełnia lukę w wiedzy o polskim teatrze i kinie, a dla młodych teatrologów i filmoznawców jest wzorem badawczej rzetelności, umiejętności docierania do trudno dostępnych źródeł
zawierających istotne informacje, dogłębnej znajomości epoki oraz – last but not least – elegancji i taktu w sposobie prezentowania niebanalnej biografii aktorki.
prof. dr hab. Grażyna Stachówna
Europejski dramat i teatr przeżywały pod koniec XIX i na początku XX wieku okres burzliwych przemian, reagując na impulsy życia społecznego i propozycje reformatorów sceny. Krystalizowały się wtedy nowe formy dramatyczne i projekty teatralne, które w myśl ich twórców miały się wyzwolić spod wpływów przestarzałych konwencji i stać się wyrazem artyzmu i prawdy. W Polsce zjawisko to również się przejawiało. Rodzima dramaturgia i teatr rozwijały się w sieci różnorodnych uwarunkowań, oscylując między biegunami konwencji i innowacji. Ideowe i artystyczne inspiracje czerpano z zewnątrz, przy czym nierzadko łączono je z propozycjami własnymi. W prezentowanej książce Czytelnik znajdzie kilka szczegółowych przybliżeń polskiego dramatu i teatru, a także krytyki teatralnej. Omówiono tutaj zarówno literackie walory, jak i sceniczne realizacje kilku głośnych w swym czasie utworów, które reprezentatywnie odwzorowywały meandry rozwoju rodzimej dramaturgii i teatru. Bohaterami książki są dzieła m.in. Stefana Żeromskiego, Wincentego Rapackiego, Zygmunta Kaweckiego oraz największego spośród polskich artystów teatru - Stanisława Wyspiańskiego.
Historia budynków przy ul. Gołębiej 14-20, stanowiących dziś główną siedzibę Wydziału Polonistyki UJ, jest fascynująca od samego początku i znakomicie obrazuje, niczym w pigułce, dzieje Krakowa. Teren, należący wcześniej w fazie lokacyjnej do gminy żydowskiej, zaczął zmieniać swą przynależność wraz z działalnością Akademii Krakowskiej. Przy bezimiennej ulicy, następnie zwanej Garncarską, zmienionej później na Gołębią znalazły pomieszczenie dwie bursy: Sysyniusza i Starnigielska, znakomite drukarnie Hieronima Wietora i Jana Januszowskiego, domy czynszowe, w których mieszkali różni skromni i bardziej znaczący lokatorzy (jak choćby Tadeusz Ajdukiewicz), czasowo mieścił się Konsulat Czechosłowacji, a przez dłuższy czas Instytut Techniczny. Wreszcie po I wojnie światowej gmachy sukcesywnie zaczęli przejmować filologowie z Uniwersytetu. W dwudziestoleciu międzywojennym pomieszczenie znalazło tutaj Studium Słowiańskie, a po II wojnie polonistyka i częściowo inne filologie.
Doczekaliśmy się przygotowanego przez dr Martę Polaczek-Bigaj kolejnego – trzeciego – tomu poświęconego monopoliście rynku wydawniczego w PRL, jakim była Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza. Po ukazaniu się takich pozycji jak: RSW Prasa – Książka – Ruch, studium powstania, działalności i likwidacji (2016) oraz Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza Prasa – Książka – Ruch, studium wybranych problemów (2017) możemy dzisiaj wziąć do ręki tom zatytułowany Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza Prasa – Książka – Ruch, wybór tekstów źródłowych, stanowiący ciekawą propozycję poszerzenia wiedzy na temat zjawiska opracowanego przez badaczkę w poprzednich książkach. Niniejsze autorskie zestawienie tekstów źródłowych umożliwi przemówienie do czytelnika przez mało znane dokumenty, które w sposób bezpośredni opowiedzą o funkcjonowaniu tytułowej instytucji stanowiącej jeden z filarów utrwalania „władzy ludowej” Polsce.
Z recenzji dr. hab. Olgierda Grotta
Armenia to jeden z najdawniejszych krajów świata. Według Księgi Rodzaju (8,4) arka Noego osiadła „na górach Ararat”, po czym świat odrodził się do nowego życia. Góry te nazywane przez Ormian Masis od wieków sytuowano w Armenii. Chrześcijaństwo szerzyło się tam już we wczesnej starożytności. Na początku IV wieku Królestwo Armenii, pierwsze w świecie, wprowadziło je jako religię państwową. W V wieku Kościół Armenii wkroczył na drogę, która doprowadziła go do zerwania z głównym nurtem chrześcijaństwa w cesarstwie rzymskim, a w ostateczności do całkowitej niezależności doktrynalnej i jurysdykcyjnej.
Kościół ormiański zalicza się zazwyczaj do grupy Kościołów monofizyckich, które odrzuciły dekrety IV soboru ekumenicznego w Chalcedonie (451), na którym wypracowano doktrynę o dwóch naturach (łac. natura, grec. φύσις/physis/fyzis) – boskiej i ludzkiej – w jednej osobie (łac. persona, grec. ὑπόστασις/hypostasis) Chrystusa. Ci, którzy odrzucili „duofizytyzm” (diofizytyzm), poszli drogą monofizytyzmu. Tak postąpiły Kościoły – egipski, zwany koptyjskim (podobnie związany z nim Kościół etiopski), zachodniosyryjski, zwany jakobickim, i ormiański5. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku Ormian nie dokonało się to od razu i wszędzie. Biskupi z Armenii, będącej pod panowaniem cesarstwa rzymskiego, wzięli udział w soborze chalcedońskim i zaakceptowali ogłoszony tam dogmat. Kościół Armenii perskiej przez długi czas także rozważał możliwość zaakceptowania soboru chalcedońskiego. Zwolenników tej opcji nie brakowało wśród hierarchów i książąt Armenii. Ormianie „chalcedończycy” mieszkali nie tylko we wschodnich prowincjach cesarstwa, na terenie historycznej Armenii, w samej Persarmenii, ale także na terenie Italii. Spopularyzowali tam kult świętych związanych z nawróceniem tego kraju na chrześcijaństwo (Grzegorza Oświeciciela, Hripsime, Gajane). Dzięki nim ich imiona trafiły do rzymskich martyrologiów i greckich synaksarionów, stając się dziedzictwem całego chrześcijaństwa. Ormianie „chalcedończycy” odgrywali ważną rolę polityczną do upadku potęgi cesarstwa bizantyńskiego w drugiej połowie XI i w XII wieku. Ich wspólnoty przetrwały jednak aż do XX wieku. Dzięki nim przez wieki trwała jedność wiary z „ortodoksyjnym” Kościołem powszechnym. W Armenii, odciętej od cesarstwa bizantyńskiego granicą z Persją, opcja antychalcedońska odniosła ostateczne zwycięstwo na początku VIII wieku. Odtąd Kościół ormiański uważany był za jeden z Kościołów monofizyckich.
Mattavilāsa, czyli Uroki upojenia, jak przetłumaczyły tytuł farsy autorki przekładu, jest jednoaktową sztuką, której niewielki fragment został dotychczas przełożony na język polski przez prof. dr hab. Bożenę Śliwczyńską (Mahendrawikrama Warma, Pijackie swawole (Mattawilasa-prahasana), [w:] Światło Słowem zwane. Wypisy z literatury staroindyjskiej, red. M. Mejor, Warszawa 2007). Udostępnienie zatem polskiemu czytelnikowi tekstu tej niewątpliwie ciekawej sztuki, która ma „liczne walory, takie jak
naturalizm opisu, zwięzły i miejscami dosadny język, angażowanie w roli protagonistów postaci z marginesu, zdystansowany stosunek do religii” – co podkreśla w swym artykule Ariadna Matyszkiewicz – jest rzeczą godną wielkiej pochwały, bo w ten sposób o nowe dzieło wzbogacony zostaje zasób polskich przekładów literatury indyjskiej, zasób wciąż jeszcze dość skromny, biorąc pod uwagę ogrom i różnorodność tej literatury.
Autor Mattawilasa-prahasany to wybitny władca wywodzący się z południowoindyjskiej dynastii Pallawów, Mahendrawikrama Warma (VI-VII w.), człowiek wielu talentów, malarz, prawdopodobnie też muzyk, a także krzewiciel tolerancji wyznaniowej, który będąc sam siwaitą – jak podkreśla A.K. Warder – potrafił okazać dystans i poczucie humoru w tak delikatnej materii, jaką jest religia. (...) Jego utwór jest najstarszą zachowaną komedią klasycznego teatru indyjskiego, która powstała w sanskrycie i prakrytach. Udostępnienie jej polskiemu czytelnikowi zasługuje więc na wielką pochwałę. Tym większą, że język przekładu jest żywy, skrzący się dowcipem, dobrze oddaje treść oryginału.
Druga część tomu zawiera trzy wartościowe artykuły autorstwa Marty Karcz,
Ariadny Matyszkiewicz, Agnieszki Wójcik, ciekawe i ważne dla poznania dziejów gatunku zwanego prahasana, którego przykładem jest przetłumaczony – m.in. przez autorki – dramat. Są one również ważne dla poznania dziejów południowoindyjskiego miasta Kańćipuram (Kāñcipuram lub Kańći [Kāñci]), ówczesnej stolicy dynastii Pallawów, do której należał autor sztuki – Mahendrawarman – to w tym mieście rozgrywa się akcja jego utworu.
Z recenzji dr Marioli Pigoniowej
Mimo iż odpowiedzialność stała się obecnie pojęciem powszechnie używanym, to jednak dopiero od niedawna zaczęto się nią zajmować z perspektywy badawczej. Najczęściej jest rozumiana jako odpowiadanie za popełniony czyn czy podjętą decyzję, tymczasem to przede wszystkim próba odpowiedzi na podstawowe odniesienie człowieka do siebie i innych ludzi. W niniejszej książce omawiany jest problem odpowiedzialności u Heideggera, który wiąże ją z ontologicznym pytaniem o własne bycie. Dopiero na gruncie bycia możliwe jest ujęcie kluczowego pojęcia w sensie etycznym czy prawnym. Heidegger wprawdzie nie zajmuje się odpowiedzialnością w tych właśnie znaczeniach, ale przedstawia ją na bazie źródłowego doświadczenia własnego bycia.
Obok ujęcia Heideggera ukazane jest także stanowisko Tischnera, który w odróżnieniu od tego pierwszego dostrzega źródłowość doświadczenia odpowiedzialności na poziomie etycznym, w spotkaniu z drugim człowiekiem. Wydaje się, iż obydwa ujęcia są od siebie różne, jednak pytanie o źródłowość sprawia, że także dla Tischnera ważna jest interpretacja z perspektywy ontologicznej. Jest ona jednak poprzedzona doświadczeniem agatologicznym, będącym swojego rodzaju otwartością, empatią – to z niej wyrasta brak zgody na cierpienie drugiego człowieka i chęć przeobrażenia cierpienia przez zaangażowanie się w zmianę świata, w którym "to, co jest" będzie tożsame z "tym, co być powinno".
Książka stanowi interesujący zbiór nowoczesnych i interdyscyplinarnych studiów. W każdym z nich podjęta została odrębna tematyka z zakresu historii, dziedzictwa kulturowego, kwestii społecznych i samorządowych oraz innych dziedzin. Motywem spajającym całość są metropolitalne funkcje i ambicje Krakowa w epokach dawnych i współcześnie. Rzecz nie tylko w tym, że autorki i autorzy dostarczyli nam sporą dawkę nowej wiedzy na temat Krakowa. Doniosłą sprawą jest to, że zwieńczona przez tę książkę trzytomowa seria tworzy nową jakość w polskiej nauce i możemy zdefiniować ją jako urbanologiczną. To wpisuje ten tryptyk w najnowsze światowe trendy badania miast z wykorzystaniem narzędzi proponowanych przez różne dyscypliny naukowe.
Z recenzji profesora Łukasza Tomasza Sroki
Całe życie nienawidziłem wrogów mojej ojczyzny, walczyłem z nimi przy każdej nadarzającej się sposobności, nie poniżałem się przed przemocą dostojeństw, a tytułów nie ceniłem wyżej niż człowieka i pewny jestem, iż Polska zajęłaby zaszczytne miejsce między narodami, gdyby wszyscy jej mieszkańcy byli tacy. Tymi słowami kończy swoją krótką autobiografię hrabia Aleksander Leszek Dunin Borkowski, poeta, pisarz, publicysta, krytyk literacki, poseł na sejm wiedeński i galicyjski, powstaniec i działacz społeczny dziewiętnastowiecznej Galicji. Ta lista niewystarczająco opisuje różnoraką działalność Borkowskiego. Nawet pobieżne prześledzenie jego biografii pozwala zauważyć, że aktywność galicyjskiego inteligenta w różnych, nieraz bardzo od siebie odległych obszarach wydaje się po wielekroć przekraczać możliwości jednego człowieka, nawet jeśli to życie było długie. Bywały w świecie ziemianin, poliglota (z pewnością znał łacinę, grekę, sanskryt, niemiecki, ruski, rosyjski, angielski, francuski), tłumacz literatury pięknej, w tym sanskryckiej, założyciel Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie, naukowiec, badacz najstarszych zabytków pisemnych aspirujący do odkrycia uniwersalnych praw rządzących ludzką religijnością. Cytowane na wstępie słowa można odczytać jak ideowy testament. Ich ostateczny wydźwięk staje się tym mocniejszy, im bardziej przyjrzeć się życiu autora. W nim bowiem najlepiej odzwierciedla się zgodność słów z przedstawianą rzeczywistością.
Oddajemy do rąk polskiego czytelnika niewielkie dziełko, powstałe w połowie XIX wieku, jako efekt wspólnej pracy Polaka, dyplomaty w służbie carskiej Rosji Augusta Kościeszy-Żaby i kurdyjskiego uczonego i duchownego Meli Mahmuda Bajazidiego. Niniejsza praca, stanowiąca zbiór informacji o kurdyjskiej społeczności, języku i kulturze oraz wybór czterdziestu opowieści, ukazała się w języku francuskim w 1860 roku w Sankt-Peresburgu, opatrzona krótkim wstępem niemieckiego filologa Petera Lercha1. Od tego czasu, na wiele lat stała się jednym z kanonów wiedzy na temat Kurdów i ich języka.
Celem niniejszego, krytycznego opracowania eseju Józefa Tretiaka O dramacie staroindyjskim nie było wytykanie jego niedostatków. Po niemal półtora wieku od jego powstania i tyluż latach intensywnych badań nad teatrem i dramatem staroindyjskim w Indiach, na świecie i w Polsce, z łatwością można byłoby wyliczyć jego liczne braki, dowodzić przestarzałości, czy udowadniać niewiedzę autora. W próbie ponownego odczytania i zinterpretowania tekstu ważniejsze było zadanie, które można przyrównać do prac archeologa nauki, który w artefakcie odczytuje świadectwa przeszłości, nigdy przecież bezużytecznej.
Badanie historii nauk humanistycznych przypomina o prawie perspektywy, umożliwiającej konkretne ujęcie, na przykład ujęcie istoty i charakteru dramatu staroindyjskiego przez Józefa Tretiaka, polskiego badacza z przełomu XIX i XX wieku. W swoim czasie umożliwiło ono zrozumienie odległego historycznie i kulturowo zjawiska, natomiast w perspektywie współczesności ujawniło całość „metodologii żywego zrozumienia” (M. Foucault). Archeologia nauki przypomina o dziejowości humanistycznych badań, o metodologicznym i hermeneutycznym filtrze, przez który patrzymy na badany przedmiot – i w tym jest jej wartość.
Halina Marlewicz
Lelewel jako pierwszy znacznie rozszerzył pole badań historycznych zarówno pod względem geograficznym, jak i czasowym obejmując nimi między innymi starożytne Indie. Był to wynik dogłębnego przekonania historyka, iż dziejów Polski czy Europy nie należy badać bez znajomości dziejów powszechnych i bez odwoływania się do nich, zaś stosowanie metody porównawczej pozwala wyodrębnić z jednej strony ogólne prawidłowości procesów historycznych i społecznych, z drugiej ich lokalną specyfikę. Podkreślał także znaczenie, jakie dla zrozumienia historii narodu czy kraju ma poznanie dziejów jego kultury: przyczepiane czasem do historii pragmatycznej o kulturze wiadomości, powinny być historii istotą, () trzeba poznać zdolności i działalność ludzką, wyjaśnić wszystkie sprężyny, żeby dzieje jak należy wyłożyć. Dzieje starożytne Indii obrazują w pełni prezentowane przez badacza poglądy zarówno na temat metody, jak i zakresu badań historycznych.
W niniejszej książce zajmuję się zatem przede wszystkim tym, jak należy rozumieć performatywny punkt widzenia na kulturę i samo pojęcie „performatywności”, a następnie wykorzystać je z pożytkiem w badaniach form artystycznych i kulturowych. Dlatego w pierwszej części omawiam pokrótce historię teorii performatywnych oraz przedstawienia. Następnie, odwołując się do definicji przedstawienia, opisuję podstawowe wymiary performatywności istotne dla badań nad formami artystycznymi i kulturowymi. Właściwości te objaśniam dokładnie w części drugiej, żeby na tej podstawie zarysować performatyczną perspektywę oglądu zjawisk i procesów kulturowych. Z tego punktu widzenia w części trzeciej analizuję zjawiska kulturowe, których nie sposób pojmować ani jako akty mowy, ani jako przedstawienia.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
