Dzieje niewielkiego browaru folwarcznego w Górze Ropczyckiej stały się punktem wyjścia dla swoistego studium przypadku ilustrującego przemiany zachodzące w przemyśle galicyjskim. W pierwszej połowie XIX wieku przedsiębiorstwa o charakterze fabrycznym były nieliczne i w większości kontynuowały działalność rozpoczętą przed okresem zaborów. Zakłady przetwórcze związane z sektorem rolnym nie miały jeszcze charakteru przemysłowego. Decydujący wpływ na ożywienie gospodarcze miały reformy agrarne, w szczególności uwłaszczenie chłopów w 1848 roku, a także wprowadzenie wolności przemysłowej. W okresie autonomicznym kwestia uprzemysłowienia Galicji stała się przedmiotem ożywionej dyskusji, aczkolwiek liczba publikacji poświęconych potrzebie unowocześnienia browarnictwa jest nad wyraz skromna. W porównaniu z dyskusją o gorzelnictwie, browarnictwo pozostawało niemal niewidoczne. Ujęte w gorset stosunków propinacyjnych na długie lata zastygło w formie będącej odbiciem dawno minionej epoki. Uchwalona w 1875 roku ustawa o zniesieniu propinacji utrwaliła jedynie prawo wyszynku, pozostające w rękach właścicieli dóbr ziemskich. Problem ten często bagatelizowano, twierdząc, że pozostawione prawa nie miały istotnego wpływu na rozwój przemysłu piwowarskiego. W rzeczywistości aż do końca 1910 roku, kiedy to wygasły ostatnie prawa propinacyjne, rozwój piwowarstwa skutecznie skrępowano. Zniesienie propinacji, które należy liczyć od początku 1911 roku, oznaczało kres działalności wielu browarów folwarcznych. Ostatecznym ciosem był wybuch wojny, zaś konsekwencje tego stanu rzeczy boleśnie odczuwano przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego. Opis funkcjonowania browaru powiązano z ówczesnymi realiami, na które składał się skomplikowany system dzierżaw, stosunków propinacyjnych i wyszynku w karczmach. Tworzył on zadziwiający mikroświat zamknięty w granicach dóbr ziemskich, dla których tworzył podstawy ekonomicznej egzystencji – choć momentami zadziwiająco sprawny, to jednak skazany na zagładę.
Obaj Autorzy – archeolog i historyk sztuki – od wielu lat prowadzą badania terenowe i studia źródłowe nad krakowską(a także kazimierską) zabudową, co dokumentują ich liczne opracowania. Od lat badają też rolę piwowarstwa w życiu gospodarczym miasta. (...) [Praca] zawiera cenne podsumowanie dotychczasowego stanu badań nad lokacyjnymi układami przestrzennymi obu miast oraz ich późniejszymi adaptacjami, przekształceniami, częściowymi destrukcjami (co dotyczy zwłaszcza Kazimierza po roku 1655). Ta bardzo obszerna charakterystyka jest niezbędnym tłem wszelkich zjawisk społecznych i gospodarczych zachodzących w obu miastach, a więc także piwowarstwa. Browary, słodownie, karczmy były wszak, jak udowadniają Autorzy, wpisane w programy wielu śródmiejskich mieszczańskich siedzib.
Istotnym aspektem encyklopedycznych haseł jest objaśnianie zmieniającej się, różnorodnej terminologii. (...) Niektóre hasła mają szczególne znaczenie. Bardzo obszernie ujęto hasła „browar”i „słodownia”, charakteryzując – w oparciu o konkretne przykłady – zarówno architekturę budynków, jak ich programy, związane z cyklem produkowania oraz magazynowaniem piwa i słodu. (...) Interesująco przedstawia się hasło „karczma”, w zabudowie miejskiej pojmowana jako „pomieszczenia przeznaczone do szynkowania piwa i innych napitków (… ) wydzielone w budynku frontowym”; liczne cytaty zaczerpnięte z nowożytnych akt miejskich – to szczegółowe opisy wnętrz, ich urządzenia i funkcjonowania. Szereg haseł dotyczy systemów zaopatrywania w wodę. (...) Hasło „młyny” to wartościowa próba uporządkowania stanu badań (i niejednokrotnie rozbieżnych interpretacji), poruszenie bardzo trudnego problemu wobec – z jednej strony – istnienia różnych nazw odnoszących się do tego samego obiektu, z drugiej – tej samej nazwy, mogącej, jak się wydaje, określać różne obiekty.
Nowym, wprowadzonym przez Autorów terminem, jest „przedsiębiorstwo piwowarsko-karczmarskie”, prowadzące „działalność o złożonym zakresie, ściśle związaną z posesją miejską i jej zabudową”, łącznie z budynkiem frontowym.
Z recenzji prof. dr. hab. Bogusława Krasnowolskiego
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
