„Niniejsza monografia ma charakter teoretyczno-praktyczny i jest próbą poszerzenia perspektywy poznawczej w granicach dotychczasowego ujęcia komunikacji włączającej. Głównym celem monografii jest ukazanie Czytelnikowi wieloaspektowego ujęcia podjętej w artykułach problematyki. Autorzy prezentowanych tekstów są teoretykami i praktykami bezpośrednio związanymi z pracą na rzecz osób z niepełnosprawnością. Analizując najistotniejsze przemiany zachodzące w szeroko rozumianej komunikacji osób z niepełnosprawnością, akcentują potrzebę wdrażania nowatorskich lub/i alternatywnych projektów organizacyjno-metodycznych po to, aby osoby z niepełnosprawnością miały szansę na samouznanie i samorealizację na każdym etapie rozwoju. […]
Monografia ze względu na specyfikę omawianych zagadnień znajdzie szerokie grono odbiorców, wśród których powinni się znaleźć pedagodzy, logopedzi, terapeuci, psychologowie, rodzice dzieci z niepełnosprawnością, studenci i inne osoby, którym bliskie jest zrozumienie złożoności omawianych problemów. Dzięki prezentacji celowo dobranych treści, napisanych przez czołowych ekspertów i praktyków, Czytelnicy otrzymają kompendium wiedzy w zakresie dwóch wydzielonych działów (rozdziałów), co w dużym stopniu podnosi walory recenzowanej pracy zbiorowej”.
Z recenzji dr hab. Katarzyny Pluteckiej, prof. UP
Książka „(U)sługi domowe” to propozycja spojrzenia na przemiany relacji społecznych we współczesnej Polsce przez pryzmat płatnej pracy domowej. Podsumowuje ponad dziesięcioletni okres badań nad płatną pracą domową w powojennej Polsce, podejmowaną współcześnie przez Polaków za granicą oraz nad historycznymi formami służby domowej. Przedstawia dylematy transformacyjnej Polski, napięcia relacyjne o charakterze kulturowym i klasowym ukryte pod zindywidualizowanym i interpersonalnym przeżywaniem „kontraktu płatnej pracy domowej”. Oferuje interpretację współczesności wg klucza przeplatających się i współwystępujących przejawów przednowoczesnego, nowoczesnego i ponowoczesnego sposobu ujmowania ładu społecznego w skali mikro i w życiu codziennym.
Niniejsza publikacja ukazuje świętość, która bierze swój początek w Bogu i jest ukierunkowana ku człowiekowi. Najkonkretniej została zobrazowana w osobie Jezusa. Pełne jej podobieństwo jaśnieje w osobach świętych, którzy z wielką gorliwością naśladowali życie Chrystusa. Autorowi nie chodziło o przedstawianie żadnych teorii na temat świętości, ale ukazanie organicznej jedności między życiem i świętością, podobnie jak kiedyś sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki w formie krzyża ukazał organiczną więź między światłem i życiem.
Zapoznając się z treścią publikacji, czytelnik zauważy, że obraz świętości ukazany w niej, jest tradycyjny – wydobyty z Ewangelii i Tradycji Kościoła – a zarazem nowy, dostosowany do współczesnych znaków czasu. Przede wszystkim jest to obraz bardzo bliski życiu i bogaty w swych propozycjach.
Książka mówi o różnych indywidualnych drogach do świętości, wymagających odpowiedniej pedagogiki świętości, która zdolna jest dostosować się do rytmu poszczególnych osób. W tej pedagogice należy wykorzystać bogactwo tradycyjnych metod pomocy indywidualnej i grupowej oraz nowe formy udostępnione przez stowarzyszenia i ruchy uznane przez Kościół.
Książka omawia kolejne etapy formowania się chasydyzmu besztiańskiego i jego przełomowe momenty. Autor wykorzystał nowe źródła, które korygują i uzupełniają obraz początków chasydyzmu. Oprócz polskich źródeł są to przede wszystkim dzienniki misjonarzy Institutum Judaicum z Halle, którzy w latach 1728–1790 wędrowali po Europie, odwiedzając skupiska żydowskie, dyskutowali z napotykanymi Żydami i notowali wszystkie zasłyszane informacje o ich życiu duchowym, nowych ruchach religijnych i konfliktach w środowisku żydowskim.
Przedłożona polskiemu czytelnikowi praca Człowiek. Jego natura i stanowisko w świecie (1940) stanowi przełomowe, klasyczne już dzieło z zakresu antropologii filozoficznej. Gehlen przedstawia w nim koncepcję człowieka jako istoty ułomnej (Mängelwesen): człowiek przychodzi na świat pozbawiony wyspecjalizowanych instynktów, organów ataku i obrony, nieprzystosowany do życia w ściśle określonym środowisku. Niekorzystny punkt wyjścia wymusza na nim konieczność samodzielnego przekucia pierwotnych słabości w środki umożliwiające mu przetrwanie w niebezpiecznym, obojętnym na jego potrzeby świecie. Człowiek rozpoczyna zatem swoją przygodę z życiem jako swoisty homo defectus, a kończy ją jako Prometeusz, który potrafi stworzyć skomplikowany świat kultury i podporządkować sobie siły przyrody. Podstawową kategorią w projekcie antropologicznym Gehlena jest działanie, które kompensuje wszystkie wrodzone braki biologiczne człowieka, odciąża jego organizm od zalewu bodźców, reguluje nieustabilizowaną energię popędową, a przede wszystkim stanowi podłoże dla rozwoju symbolicznego języka oraz instytucji, na których opiera się każda kultura.
W ostatnich latach popularnym sposobem na przyciągnięcie turystów i uatrakcyjnienie miejscowości uzdrowiskowych stało się budowanie otwartych inhalatoriów. Tężnie solankowe mogą być nie tylko atrakcją turystyczną, ale i ważnym obiektem leczniczym. Jednak brakuje doniesień literaturowych na temat ich funkcjonowania i oddziaływania tężni, szczególnie w kontekście mikrobiologii środowiskowej oraz zdrowia publicznego. Praca ta zawiera pierwszą długoterminową ocenę mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza na terenie uzdrowisk nizinnych ze szczególnym uwzględnieniem otoczenia naturalnych inhalatoriów.W ostatnich latach popularnym sposobem na przyciągnięcie turystów i uatrakcyjnienie miejscowości uzdrowiskowych stało się budowanie otwartych inhalatoriów. Tężnie solankowe mogą być nie tylko atrakcją turystyczną, ale i ważnym obiektem leczniczym. Jednak brakuje doniesień literaturowych na temat ich funkcjonowania i oddziaływania tężni, szczególnie w kontekście mikrobiologii środowiskowej oraz zdrowia publicznego. Praca ta zawiera pierwszą długoterminową ocenę mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza na terenie uzdrowisk nizinnych ze szczególnym uwzględnieniem otoczenia naturalnych inhalatoriów.
Księga Lamentacji to jedno z najkrótszych, ale i najbardziej skomplikowanych dzieł Biblii Hebrajskiej. Jest pozbawiona fabuły i żywiołowej akcji, ale wykazuje wysoki stopień zorganizowania, gdy chodzi o formy literackie. Wyrafinowany poetycki styl, często nieczytelne już metafory, a także wielość środków wyrazu sprawiają, że każdy, kto podejmuje się jej komentowania, staje wobec nie lada wyzwania. Monografia ks. Dariusza Iwańskiego jest owocem kilku lat pracy nad tekstem Księgi Lamentacji. Wypełnia sporą lukę w badaniach nad tematem na gruncie polskim, ale ma być raczej przyczynkiem do dalszych poszukiwań niż zamknięciem dyskusji w tej kwestii.
Radosław Gross – Przydatność źródeł archiwalnych do badań nad pamięcią zbiorową młodzieży w okresie PRL na przykładzie koncesjonowanych organizacji młodzieżowych na Warmii i Mazurach
Michał Głuszkowski – Kiedy było nojlepij? Za Stalina – o znaczeniu dywersyfikacji źródeł w badaniach nad pamięcią społeczną. Na przykładzie Wierszyny – polskiej wsi na Syberii
Małgorzata Ciunovič – Jak cienka jest granica między informacją a perswazją, czyli o tym, co zostało z języka propagandy politycznej doby PRL-u
Maciej Kalisz – Wybrane zagadnienia z zakresu problemów tłumaczeniowych terminologii języka komunizmu
Piotr Zemszał – Językowe nominacje dotyczące Stalina w regionalnej prasie KPRF a wizerunek wodza w okresie rozkwitu kultu jednostki
Bożena Hrynkiewicz-Adamskich – Nowe imiona w antroponimii rosyjskiej po 1917 roku
Dorota Żygadło-Czopnik – „Powrót do przeszłości”. Dyskurs pamięci w powieści Žítkovské bohyně Kateřiny Tučkovej
Krzysztof Gajewski – Rozliczenia z PRL-em na łamach bRULIONu. Przypadek Jana Krzysztofa Kelusa
Ewa Szperlik – Wyspa, o której się nie mówi. Goli otok w sferze tabu i przemilczeń współczesnej literatury i kultury chorwackiej
Magdalena Ślawska – Jugonostalgia a postjugosłowiański dyskurs encyklopedyczny
Magdalena Rekść – Ideologiczne kody jugonostalgii
Katarzyna Szkaradnik – Rzeczywistość Polski Ludowej oczami Jana Szczepańskiego i Józefa Pilcha – między prywatnością a politycznością
Rafał Łatka – Rola pisarza w czasach komunizmu w dzienniku Jana Józefa Szczepańskiego
Aldona Tołysz – Muzeum komunizmu – problemy ekspozycji muzealnych w Czechach, Polsce i na Węgrzech
Paulina Gruca – Włodzimierz Lenin i jego (r)ewolucja na łamach rosyjskojęzycznych dzienników w latach 2010–2011
Tadeusz Chrobak – Kułak – produkt zwrotu dogmatyczno-sekciarskiego partii
Marta Śleziak – Druki ulotne jako nośniki pamięci – na przykładzie dolnośląskich afiszy z lat 1945–1948
Książka jest pierwszą próbą ujęcia w szerokiej perspektywie dorobku polskich artystek dwudziestolecia międzywojennego w zakresie grafiki artystycznej. Ponad sto twórczyń z różnych środowisk artystycznych uprawiało tę dziedzinę, wyróżniając się oryginalnością postaw twórczych, różnorodnością i intensywnością poszukiwań własnych środków wyrazu, a także wysokim poziomem wykonania. Choć były one pierwszymi (po nielicznych poprzedniczkach tworzących w okresie Młodej Polski) profesjonalistkami, ich twórczość jest z reguły pomijana nie tylko z powodu płci graficzek, ale także statusu uprawianej przez nie dyscypliny, która przez wieki postrzegana była jako podrzędna względem malarstwa i „usługowa” wobec literatury.
Jakie były przyczyny zainteresowania się tak dużej liczby uzdolnionych kobiet grafiką artystyczną, wcześniej, poza nielicznymi wyjątkami, uprawianą przez mężczyzn? Czy i w jakim stopniu graficzki zdobyły się na samodzielność koncepcji artystycznej wobec dominującego męskiego punktu widzenia? Czy kryły się za świetnie opanowanym warsztatem i umiejętnościami, tworząc „tak jak” ich koledzy i nauczyciele, czy odnalazły w tej dziedzinie własny obszar ekspresji i środki graficzne jemu służące?
Polskie graficzki tworzące w latach 20. i 30. XX wieku, świadome własnych możliwości i specyfiki obranej dyscypliny, odnosiły sukcesy na ogólnopolskiej arenie sztuki i poza granicami kraju; brały udział w licznych, prestiżowych wystawach grafiki i konkursach; zrzeszały się w artystycznych grupach, były członkiniami Związku Polskich Artystów Grafików.Ich twórczość w zakresie grafiki warsztatowej cechuje szczególna rola barwy, upodobanie do form art déco, współistnienie nowych motywów ikonograficznych i tradycyjnych poddanych niekiedy modyfikacji. Badania autorki koncentrują się na życiu i twórczości graficzek (oraz jej recepcji) w kontekście przemian, jakie zachodziły w II Rzeczypospolitej na gruncie polityczno-prawnym i w sferze mentalno-obyczajowej.
Oddawany do rąk czytelników tom stanowi prezentację wybranych wypowiedzi przedstawicieli kilku pokoleń starowierców w północno-wschodniej Polsce na tematy ważne dla nich samych i dla całej społeczności. Poszczególne teksty poświęcone są kulturze i obyczajowości, religii, historii wspólnoty i poszczególnych rodzin, zmianom społeczno-kulturowym, problemom życia codziennego. Zostały zapisane w różnych miejscowościach regionu na przestrzeni kilkudziesięciu lat, dzięki czemu publikacja ma charakter przeglądowy i pozwala na uzyskanie możliwie wszechstronnego obrazu etnosu staroobrzędowców w Polsce, ich języka i kultury duchowej oraz materialnej.
„Publikację uważam za wartościową, niezwykle potrzebną, za dokument pozwalający na zachowanie dla nauki ginącej kultury językowej” – z recenzji wydawniczej prof. Irydy Grek-Pabisowej.
PARALELE to seria wydawnicza, w ramach której publikowane są studia i monografie mieszczące się w nurcie współczesnej komparatystyki i badań interdyscyplinarnych z pogranicza folklorystyki, literaturoznawstwa oraz antropologii kultury.
DZIADY. RZECZ O WĘDROWNYCH ŻEBRAKACH I ICH PIEŚNIACH Bohaterami niniejszej książki są wędrowni dziadowie-żebracy. Stanowili oni dawniej niezwykle barwną i aktywną grupę, która odgrywała istotną rolę w życiu tradycyjnych społeczności wiejskich. Byli swego rodzaju pośrednikami między światem żywych i zmarłych, modlili się, śpiewali pieśni, przynosili nowiny z dalekiego świata. Jednocześnie ze względu na swoją obcość i odmienność oraz otaczającą ich aurę tajemniczości wywoływali żywe zainteresowanie i skrajnie zróżnicowane reakcje. Wędrowni żebracy wzbudzali szacunek i strach, a zarazem byli obiektem ataków, tematem niewybrednych dowcipów, parodii oraz licznych plotek i sensacyjnych opowieści. Najbardziej frapujące jest jednak to, że dziad funkcjonował równocześnie jako swoista i wieloznaczna figura myślenia, która w różnym czasie i różnych środowiskach społecznych organizowała pewne sfery zbiorowych wyobrażeń i emocji. Ta perspektywa jest ciekawa również z tego powodu, że figura owa nie ma wyłącznie charakteru historycznego i w pewnym zakresie jest ona żywa również w myśleniu współczesnym, o czym dobitnie świadczy znany powszechnie przypadek użycia frazy „spieprzaj dziadu".
Wybrałem naturalizm jako temat, kierując się tym, że, chociaż kierunek ten jest coraz częściej dyskutowany w filozofii światowej, stosowna problematyka nie znajduje zbyt dużego oddźwięku w Polsce, może poza etyką i filozofią prawa. Prezentowana książka ma także na celu przybliżenie polskiemu czytelnikowi istotnej współczesnej problematyki filozoficznej. Intencja sprawozdawcza nie jest jednak ani jedyną, ani nawet najważniejszą, ponieważ dominuje zamiar merytoryczny, czyli udział w dyskusji wokół naturalizmu. Moje rozważania nad tą orientacją są prowadzone z punktu widzenia kogoś, kto sympatyzuje z naturalistycznym punktem widzenia, dokładniej z jego umiarkowaną wersją, którą uważam za możliwą do obrony. Staram się także przedstawić argumenty przeciwko naturalizmowi i nie ukrywam, że są one bardzo poważne.
Jan Woleński, Wstęp
W XX-wiecznej sztuce przypadek niejednokrotnie stawał się zarówno zasadą tworzenia, jak i ważnym tematem – podlegał artystycznemu namysłowi. Oba te wątki – w myśl podtytułu – w książce się przenikają, a u jej podstaw leży szeroko pojęta interdyscyplinarność, w ramach której łączą się trzy perspektywy badawcze: filozoficzna, literaturoznawcza i filmoznawcza. W kręgu zainteresowań autora sytuują się wybrane wątki filozoficzne (od Leibniza po Marquarda), twórczość literacka (Auster, Barańczak, Breton, Camus, Fink, Gombrowicz, Kundera, Lem, Mallarmé, Podsiadło, Szymborska) oraz filmowa (Antonioni, Kieślowski, Ramis, Tykwer, Zanussi).
Przypadek, uznawany za jedną z podstawowych kategorii ontologii i epistemologii, od dawna domagał się także literaturoznawczego i filmoznawczego opracowania. Biorąc pod uwagę rozwój chociażby sztuki filmowej ostatniej dekady (w zakresie rozwiązań formalnych oraz zainteresowań samym tematem przypadku) – przy okazji drugiego wydania książki można się jeszcze mocniej pod tym wyjściowym dążeniem podpisać.
Wdzięczność jest naturalną reakcją człowieka na Boże obdarowanie łaską życia, wiary, rodziny i przyjaciół. Szukając wyrazu dla swej wdzięczności, pragnie on podzielić się z innymi własną radością. Próbując wyrazić Bożą dobroć, jeszcze bardziej możemy doświadczyć swej ograniczoności. Tak trudno jest bowiem znaleźć adekwatne środki, aby wypowiedzieć miłość Stwórcy, zawsze hojnego i przewyższającego ludzkie, a nawet anielskie, pojęcie. Choć żadna „pieśń” nie wysłowi dobroci Trójjedynego Boga, to przecież nie zwalnia to wierzących z pragnienia „dopisywania” wciąż nowych akordów ku Jego chwale. Osiem rozdziałów niniejszej książki odsłania ważne tematy katolickiej teologii, która pragnie być nie tylko na usługach wiary (A. Nossol), lecz także z wielkim przekonaniem pragnie służyć miłości. Czyni to w akcie całkowitego oddania Niepokalanej, Stolicy Mądrości.
Z pisaniem jest podobnie jak ze śpiewem. Stąd ta książka. Jej treść stanowi osiem konferencji, które powstały z myślą o pątnikach z diecezji pelplińskiej idących do Matki Bożej na Jasną Górę w latach 2008–2014 i 2016. Treść konferencji została nieco zmodyfikowana oraz zaopatrzona w przydatne, jak sądzę, przypisy i dopowiedzenia.
Teatr wykracza poza teren sztuki i jest zarazem czymś więcej niż życie. Niniejsza książka fakt ten potwierdza już choćby dlatego, że wszyscy autorzy zaangażowani w jej przygotowanie formułują w swoich tekstach, pośrednio i bezpośrednio, tezę o istotnym i nieprzemijającym udziale teatru we współkształtowaniu świata młodego człowieka. Współczesność, różnie dookreślana przez filozofów i socjologów, tego faktu nie znosi. Nieokreśloność, płynność, akceleracja wartości, postaw, informacji – cechujące naszą rzeczywistość – mobilizują dramaturgów, reżyserów, scenografów, aktorów, pedagogów teatru do aktywnego podtrzymywania więzi ze światem widza dziecięcego i młodzieżowego. Coraz częściej teatr współczesny kreuje sytuacje, w których młody odbiorca staje się aktywnym podmiotem dialogu. Odkrywa swoje sprawstwo, współtworzy, a niekiedy właśnie za pomocą języka teatru rozwiązuje własne problemy lub problemy swojego pokolenia.
Składające się na monografię teksty autorów z różnych ośrodków akademickich i teatralnych są w pewnym stopniu diagnozą teatru współczesnego adresowanego do najmłodszego i młodego widza. Nakreślają one mapę zjawisk należących do tej domeny sztuki teatralnej, wskazują na żywotność teatru, w przeszłości i dziś, w kształtowaniu wyobraźni i estetycznej wrażliwości dzieci i młodzieży oraz zachęcają do sytuowania badań nad teatrem dla „niedorosłych” widzów w kontekście przemian estetyki teatru XX i XXI wieku. Książka Teatr i dramat dla dzieci i młodzieży jest drugą publikacją z serii „Biblioteczka Dziecięca”, przygotowaną z myślą o badaczach i miłośnikach sztuki dla dzieci i młodzieży oraz o osobach zajmujących się animacją kultury.
[…] Obchodzimy w tym roku setną rocznicę urodzin Ludmiły Roszko (1913–2000). To postać mało znana, nawet w Toruniu, w którym spędziła większą część swojego życia. Niniejsza publikacja ma na celu przypomnienie jej życia oraz dokonań. Bez wątpienia dotykamy tu ważnej i interesującej postaci w historii grodu Kopernika w XX wieku. Była wybitną geografką, specjalistką od zlodowaceń, a równocześnie znakomitą nauczycielką akademicką w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od studentów wymagała rzetelnej pracy, odnosząc się jednak do nich w sposób przyjazny i serdeczny. Pozostawiła po sobie wartościowe publikacje naukowe i wdzięczną pamięć szerokiego grona współpracowników oraz uczniów. Praca naukowa była jednak dla Ludmiły Roszko tylko częścią jej szerokiej aktywności. Prawdopodobnie najważniejszym dziełem jej życia było szerzenie kultu Miłosierdzia Bożego, rozwijającego się dynamicznie w Kościele po objawieniach św. Faustyny Kowalskiej. Aby ten cel realizować, wraz z bł. księdzem Michałem Sopoćką, założyła świecki Instytut Miłosierdzia Bożego i przez wiele lat stała na jego czele. Pozostawiła po sobie ogromną spuściznę w postaci listów i zapisków duchowych, które są dla nas świadectwem jej głębokiego życia wewnętrznego. Miłosierdzie praktykowała także w życiu codziennym poprzez działalność charytatywną, dobrą radę i pomoc wielu ludziom w trudnych sytuacjach życiowych. […]
Fragment „Wstępu”
Książka Sztuka dziecięca i młodzieżowa a nowe media wyrosła z przekonania jej autorów i redaktorów, że przemiany cywilizacyjne i kulturowe w zakresie technik komunikowania mają istotny wpływ na model czy wzorzec sztuki, w tym również sztuki dla dzieci i młodzieży. Rewolucja informatyczna i dominacja multimediów z jednej strony, z drugiej zaś mniejsza aktywność czytelnicza dorosłych i dzieci skłaniają do refleksji nad tym, co jest naprawdę ważne dla tych i kolejnych pokoleń młodych ludzi. Autorzy niniejszej publikacji zgodnie wychodzą z założenia, że sztuka – literatura, film, muzyka – mają zasadniczy wpływ na postawę i zachowanie dziecka, które dorasta w globalizującym się świecie. Nic zatem nie zwalnia artystów z konieczności dbania o artystyczny i intelektualny poziom tworzonych artefaktów; dotyczy to także zjawisk kultury czy sztuki popularnej, reprezentowanej przez gry komputerowe, przez portale internetowe dedykowane dzieciom. Ocena tego wszystkiego to zadanie nie tylko krytyków sztuki, ale także naukowców, zajmujących się na co dzień wybranymi zjawiskami kultury dziecięcej, w tym przede wszystkim sztuki.
Nowe media w niniejszej książce nie są traktowane jako (jedyne) źródło przyczyniające się do spadku czytelnictwa i obniżenia poziomu wielu artefaktów adresowanych do dziecięcego odbiorcy. Niewątpliwie język nowych mediów przekształca język sztuki i poddaje go swoistej „obróbce” technologicznej. Pewne subtelne treści, związane choćby ze sferą duchową, moralną, imaginacyjną, trochę inaczej funkcjonują w przekazie multimedialnym niż w literaturze czy teatrze. Nie znaczy to jednak, że przekaz artystyczny w formie elektronicznej musi być gorszy czy nawet szkodliwy dla dziecka. Na pewno tak nie jest i wiele zależy od artystycznego poziomu, pomysłowości twórców współczesnej sztuki dla dzieci i młodzieży. Język nowych mediów jedynie ułatwia tworzenie oraz dystrybuowanie treści, czyni je atrakcyjniejszymi wizualnie. Sprzyja również rozwiązaniom prostym czy nawet prostackim w zakresie choćby fabuły i użytych środków artystycznych.
Oświecenia nie byłoby bez zwrotu w stronę rozumu, a ten nie jest żadną ideą, lecz własnością nader pospolitą – już sto lat wcześniej René Descartes powiadał, że nikt nie uskarża się na jego brak. Osiemnastowieczni filozofowie bodajże po raz pierwszy problematyzują owo nikt, pytając o rozum dzieci, „dzikich”, sawantów, geniuszy, wynalazców, szaleńców, ba – kobiet (dziewczynek, dziewcząt), aktualnych i przyszłych matek „rodu ludzkiego”, a nie tylko o „rozum ludzki”. Ma on zresztą wiele postaci – common sense, zdrowy rozum (rozsądek), „chłopski rozum”, rozum praktyczny, czysty, spekulatywny itd., a także granicę, którą jest utrata rozumu lub zmysłów. Zawsze jednak objawia się wśród ludzi, pośród ludzkich spraw, bez względu na to, czy aktualnie należymy do jakiejś wspólnoty, czy – jak w pewnym momencie Robinson Crusoe albo Denis Diderot – zostaliśmy z niej czasowo wyłączeni. Epoka rozumu, jak zwykło się w skrócie charakteryzować „optymistyczne” Oświecenie, dostrzegała i eksponowała jego faktyczność i jednostkowość – rozum jest zawsze i tylko czyjąś dyspozycją – nie tracąc przy tym z oczu innej jego niezbywalnej cechy: powszechności. Wszystko może nas dzielić – pochodzenie, język, religia, płeć, zamożność, zdrowie, wykształcenie czy upodobania, lecz taki sam i ten sam jest mój i twój rozum.
Tom prezentuje wyniki badań nad filozofią Oświecenia prowadzonych w wielu ośrodkach naukowych w kraju. Tym, co łączy wszystkie pomieszczone w nim teksty, jest zwrócenie uwagi na oświeceniowe rozumienie społecznej natury człowieka. Autorzy przedstawiają jej różne aspekty: od funkcjonowania instytucji służących prowadzeniu i upowszechnianiu badań naukowych, przez osiemnastowieczne projekty edukacyjne, kształtowanie się ówczesnych gustów estetycznych i znaczenie przykładane do języków narodowych, aż po społeczny wymiar medycyny. Prace te nie tylko ukazują, jak bardzo złożony jest obraz Oświecenia, ale też przypominają, że depozytariuszami opiewanego w tej epoce rozumu jesteśmy my – poszczególni ludzie, a jego funkcjonowanie wymaga istnienia rozmaitych łączących nas więzi.
W monografii Mityczni obcy. Dzieci i starcy w polskiej kulturze ludowej przełomu XIX i XX wieku Tomasz Kalniuk przygląda się mitowi organizującemu kulturę ludową w życiu codziennym i świątecznym jej przedstawicieli, koncentrując uwagę na dzieciach i starcach. Wybór ten jest nieprzypadkowy. W kulturze ludowej traktowano ich bowiem w sposób najbliższy ujęciu mitycznemu, rodzącemu postawy ambiwalentne charakteryzujące świat „obcych”. Z jednej strony byli oni typowymi przedstawicielami własnej społeczności, z drugiej natomiast jednostkami wyróżnionymi spośród „swoich”. Ich społeczna i gospodarcza marginalizacja, m.in. ze względu na nieproduktywny wiek, spotykała się z mityczną – sakralizującą waloryzacją. Dzieci i starcy umieszczeni w grupie „obcych” ilustrują wówczas zasady funkcjonowania światopoglądu mitycznego przypisywanego chłopstwu z przełomu wieku XIX i XX, a rozpiętego pomiędzy „swoim” i „obcym”.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
