Publikacja przybliża osiągnięcia lwowskich nakładców i ich wkład do ogólnopolskiego dorobku wydawniczego drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Przedstawia środowisko księgarzy-nakładców najbardziej aktywne w zakresie finansowania wydawnictw, a także losy najważniejszych firm i ich właścicieli. Wydawcy ci, w dążeniu do rozwoju i utrzymania firmy na konkurencyjnym rynku galicyjskim, podejmowali nowatorskie rozwiązania organizacyjne, ale wchodzili również we wzajemne konflikty, niekiedy prowadzące do procesów. Ukazanie dokonań poszczególnych kategorii nakładców pozwala poznać nie tylko ich osiągnięcia, dokonywane wybory, ale też i kształt kompozycji graficznej edycji.Autorka opiera się na źródłach rękopiśmiennych z lwowskich archiwów i bibliotek, które w istotny sposób poszerzają wiedzę o ludziach książki Lwowa doby autonomii galicyjskiej oraz warunkach ich działania. Uzupełniają je źródła drukowane, jak listy, wspomnienia, katalogi księgarskie i wydawnicze, sprawozdania, artykuły prasowe z epoki itp. Do tego dochodzi jeszcze obszerna literatura przedmiotu. Powstało w ten sposób interesujące opracowanie znacząco wzbogacające wiedzę o polskim ruchu wydawniczym w okresie zaborów i jego wkład w kulturę polską tej epoki.Dr hab. Anna Gruca
Fototeka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego przechowuje kilkaset fotografii pochodzących ze zbiorów Instytutu Niemieckiej Pracy Wschodniej (Institut für Deutsche Ostarbeit), niemieckiej placówki naukowej działającej w Krakowie w czasie okupacji hitlerowskiej. Wśród nich wyróżnia się prawie dwieście pięćdziesiąt wysokiej klasy zdjęć, wykonanych w Krakowie i jego okolicach przez Staatliche Bildstelle, znaną berlińską agencję fotograficzną, specjalizującą się w dokumentacji dzieł sztuki. Celem niniejszej publikacji jest zaprezentowanie tych mało znanych fotografii oraz ukazanie ich historii, funkcji i walorów estetycznych. Powstałe wiosną roku 1940 fotografie Staatliche Bildstelle są nie tylko doskonałymi technicznie wizerunkami zabytków Krakowa, ale także cennym dokumentem dziejów miasta w pierwszych miesiącach II wojny światowej.
Książka jest trzecim tomem serii wydawniczej Skarby Fototeki Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Karl Jaspers to bez wątpienia jeden z najważniejszych myślicieli XX wieku. Opracowane przez niego pojęcia sytuacji granicznych, wiary filozoficznej czy komunikacji egzystencjalnej na stałe weszły do słownika europejskiej humanistyki, a jako najczęściej podejmowane przez komentatorów zdominowały zakres recepcji twórczości tego filozofa. Tymczasem dla samego Jaspersa środek ciężkości jego myśli znajduje się gdzie indziej. Zasadność analiz egzystencji, wolności czy komunikacji zależy bowiem od bardziej źródłowego, metafizycznego namysłu nad całością Bytu oraz sposobu, w jaki jednostka odkrywa samą siebie na jego gruncie. Stąd też kluczowym wątkiem przenikającym i jednocześnie spajającym całość twórczości autora Philosophie okazuje się ostatecznie nie tyle jego koncepcja egzystencji, ile raczej teoria ogarniającego (das Umgreifende). Teoria, której podjętą po raz pierwszy próbę całościowego opracowania stanowi niniejsza książka.
Maciej Urbanek (ur. 1984) – adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Autor wielu artykułów poświęconych współczesnej filozofii człowieka, które publikował m.in. w „Kwartalniku Filozoficznym”, „Analizie i Egzystencji” czy „Diametrosie”. Członek Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz jeden z członków założycieli Polskiego Towarzystwa Karla Jaspersa.
Wojna jest odrębną dziedziną znaczenia, wyrwaną z codzienności tak dalece, że każde doznanie wojny – i codzienności – stanowi dla poddanej mu jednostki szok poznawczy. Ta nieciągłość doświadczenia powoduje wyrwę w jednostkowej tożsamości, ranę, która zmienia się w traumę. Powojenne traumy jednostkowe – jak również traumy wynikające z powrotu do domu – najczęściej dotyczą całych pokoleń żołnierzy. Weterani połączeni wspólnym doświadczeniem tworzą wspólnoty braterskie, w których zapoczątkowany zostaje proces uspołecznienia traumy. W społeczeństwie stanowią oni szczególne grupy nosicielskie, rozprzestrzeniające narrację o doświadczeniu traumy m.in. za pomocą dzieł kulturowych takich jak filmy, literatura czy dzieła sztuki wizualnej. Uwspólnotowione doświadczenie traumy i winy wywołuje konflikt pamięci społecznej oraz rozbieżne wizje przeszłości. Czarne światło opisuje proces tworzenia się powojennych traum jednostkowych i zbiorowych na przykładzie najnowszej historii Stanów Zjednoczonych.
Uważam, że książka P. Aleksandry Gruszczyk może być wydarzeniem wydawniczym. [...] Czytanie Jej rozważań dostarcza dużo materiału faktograficznego, zmusza do refleksji na temat natury wojny, inspiruje w wielu miejscach. Jest to tekst naprawdę znaczący.
Prof. dr hab. Tomasz Żyro
Opis książki:
Człowiek ponowoczesny żyje w ciągłej teraźniejszości, a imperatyw elastyczności wymaga dostosowywania planów na przyszłość do kapitalistycznej gospodarki rynkowej. To jednak odbija się na przeszłości, gdyż historię można sprzedać jak każdy inny produkt. W jaki sposób ów hedonistyczny konsumeryzm odbija się na reprezentacjach przeszłości w przestrzeni publicznej?
Zakres tematyczny książki, w której publikują badacze z czternastu wiodących ośrodków akademickich w Europie, wykracza poza dotychczasowe metody analizy przeszłości w teraźniejszości, prowadzone pod hasłami polityki historycznej czy pamięci zbiorowej. Tematy tu podejmowane obejmują związki historii z mediami i gospodarką, są również zadawane pytania o skutki ekonomizacji przeszłości dla współczesnego rozumienia historii.
Miloš Řezník, Magdalena Saryusz-Wolska, Sabine Stach i Katrin Stoll współpracują w zespole badawczym „Funkcjonalność historii w późnej nowoczesności” w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie (Deutsches Historisches Institut Warschau). Instytut istnieje od 1993 roku. Do jego zadań należy prowadzenie badań naukowych nad historią Polski i stosunków polsko-niemieckich w kontekście europejskim i międzynarodowym. Ponadto Instytut wspiera naukową debatę historyczną na płaszczyźnie międzynarodowej.
Miloš Řezník, Magdalena Saryusz-Wolska, Sabine Stach, Katrin Stoll
Historia w późnym kapitalizmie: wprowadzenie
I. Upublicznianie historii
Madeleine Brook
Historia, narracja historyczna a „rekonstrukcja historyczna”: krótki zarys dotychczasowych zjawisk i debat
Cord Arendes, Juliane Tomann
Wytyczanie dróg ku sferze publicznej: czym są public history i historia stosowana?
II. Sprzedawanie historii
Veit Damm
Historia i funkcje jubileuszy historycznych w świecie biznesu i pracy od XIX wieku po współczesność
Manfred Grieger
Historia przedsiębiorstw jako „zagospodarowanie przeszłości”: niemiecka historia i komunikacja historyczna w XXI wieku
III. Przeżywanie historii
Sabine Stach
Czas podróży w czasie. O turystyfikacji historii najnowszej w XXI wieku w Warszawie
Marketa Spiritova
Jubileusz jako wydarzenie: „aksamitna rewolucja” w popularnej kulturze pamięci
IV. Pokazywanie historii
Judith Keilbach
„Nowe obrazy” w telewizji historycznej. O zastosowaniu i waloryzacji nagrań z czasów narodowego socjalizmu
Angela Schwarz
„Niedźwiedzie, które jeżdżą na rowerach jednokołowych”? Historia i jej funkcje w grach komputerowych o XX-wiecznych dziejach Europy Środkowo-Wschodniej
Bettina Severin-Barboutie
Opowiadanie historii przez komiks: sprawozdanie z badań
V. Upolitycznianie historii
Monika Heinemann
Muzeum historyczne jako fabryka pamięci – polski boom muzealny z perspektywy nowej muzeologii
Marcin Napiórkowski
Powtarzanie rewolucji. Analiza strukturalna debaty sejmowej z 10 listopada 1997 r. nad exposé premiera Jerzego Buzka i uchwałą z okazji rocznicy odzyskania niepodległości
Noty o autorach
Indeks nazwisk
Książka Miłosza Puczydłowskiego jest wielowątkowa i bardzo bogata w treść. Jasno i z dużym znawstwem naświetla problem sekularyzacji z perspektywy różnych stanowisk, pozycjonuje główne spory. Z pewnością będzie stanowiła punkt odniesienia do dalszych badań i dyskusji nad zjawiskiem sekularyzacji. Oryginalna jest także główna teza pracy, ukazująca religię i sekularyzm jako dwie splecione ze sobą i przynależne do siebie matryce.
Prof. dr hab. Tadeusz Gadacz
Książka Miłosza Puczydłowskiego jest rozprawą istotną i bardzo rzetelną, trafnie i z analityczną rozwagą wkraczającą w nader rozległy i niezwykle złożony obszar żywej debaty współczesnej. Autor sensownie zmierza do oswobodzenia problemu sekularyzacji z więzi socjologicznego redukcjonizmu i wprowadza ów problem w obręb refleksji filozoficzno-teologicznej, dla której socjologia wiary i niewiary staje się punktem odniesienia, momentem krytycznym kultury, czy źródłem nowych wyzwań duchowych i inspiracji, a sekularyzacja, paradoksalnie, treścią wierzenia.
Prof. Instytutu Filozofii i Socjologii PAN dr hab. Zbigniew Mikołejko
Historia tanga dla początkujących i zaawansowanych to pozycja dla wszystkich zainteresowanych tym tańcem w mniejszym lub większym stopniu stąd też podział wewnętrzny na dwie główne części. Część pierwsza, dla początkujących, swoista nota biograficzna tanga, jest opowieścią o jego narodzinach i ewolucji aż po dzień dzisiejszy, usytuowaną w kontekście historycznym, geograficznym i społecznym. Część druga, dla zaawansowanych, składa się z serii krótkich szkiców na temat obecności tanga w literaturze, kinie, sztukach plastycznych, jego filozofii, obecności w innych krajach, specyficznego języka tangowych tekstów i ich ewolucji, powstania i działalności Narodowej Akademii Tanga, wreszcie prezentacji kilku czołowych artystów tego gatunku. Dodatkowym atutem książki są archiwalne fotografie pochodzące z zasobów Narodowego Archiwum w Buenos Aires. Jest to pierwsza na polskim rynku wydawniczym monografia poświęcona temu pięknemu i coraz popularniejszemu zjawisku kulturowemu, ale też próba pokazania, że tango to dużo więcej niż taniec.
W ostatnim zdaniu książki autorka podkreśla, że starała się interpretacyjnie i lekturowo sprostać wielości, którą wyznaczyła sobie, wybierając przedmiot swoich badań oraz ich obszar. Starania te przyniosły świetny efekt - nie tylko dlatego, że ujawniają znakomite kompetencje w zakresie historii literatury i kultury, filozofii, jak również antropologii. Także dlatego, że Eliza Kącka fortunnie łączy ambicje badacza z nieukrywaną fascynacją Brzozowskim, który patronuje jej własnym przygodom myśli, oraz za sprawą jej oryginalnego stylu wypracowanego w wieloletnim obcowaniu z myślą jednego z najoryginalniejszych polskich filozofów. Ale podkreślić trzeba, że podążając w ślad za swoim bohaterem, autorka mówi co chwila: ""sprawdzam"", zagląda pod podszewkę jego definicji, formuł i metafor, wprowadza je w ruch. Wysoko zatem można ocenić tę próbę zbilansowania fascynacji i analizy, która udowadnia wielkość i wagę projektów antropologicznych Brzozowskiego, niesprawiedliwie często wcześniej ocenianego jako filozof nieprzekonujący i niekompetentny z powodu rzekomego ""rozwichrzenia"" swej myśli.Autorce udało się pokazać mapę polskiej nowoczesności, zarysować na niej przygody polskich i europejskich intelektualistów z początków XX wieku, a jednocześnie przedstawić nową propozycję czytania Brzozowskiego.Z recenzji prof. dr hab. Ewy Paczoskiej
„Od dawna czytam felietony Krzysztofa Orzechowskiego z wielką uwagą. Teraz, zebrane w jeden tom, brzmią jeszcze inaczej. Widać, że jest w nich i zapis otaczającego nas świata, i osobliwa empatia kogoś, kto widział i przeżył wiele. Pisane są na dodatek z tak niemodną dziś elegancją, którą bardzo lubię i cenię. Książka dla ludzi myślących i – wrażliwych”.
Józef „Żuk” Opalski
„Felietony Krzysztofa Orzechowskiego pisane są z miłości do teatru. Autor porusza tematy bardzo różne – czy będą to np. zwyczaje świąteczne, czy los osób niepełnosprawnych – lecz zawsze rozpatruje je w aspekcie sztuki teatralnej. Czerpiąc z wieloletniego doświadczenia, stawia pytania zasadnicze, trudne, nieraz mówi ostro, ale zawsze życzliwie – z troską o dziedzinę sztuki, której poświęcił życie”.
Zofia Gołubiew
„Krzysztof Orzechowski zna teatr od tylu podszewek, że każdy jego tekst odsłania kulisy jakiegoś zwykle słabo dostrzeganego problemu. Równocześnie Orzechowski nie jest fundamentalistą, teoretykiem, zwolennikiem jedynej słusznej estetyki. Reaguje spontanicznie: jeśli coś go zachwyca – to zachwyca, jeśli irytuje – to irytuje. Jego felietony to felietony praktyka, który szuka źródeł awarii i pomyłek, ale z radością wita sukcesy i udane spektakle. Książka dla tych, którzy lubią myśleć o teatrze jako o wielu zwierciadłach, w których przegląda się świat”.
Maciej Wojtyszko
„Książka Krzysztofa Orzechowskiego to niezwykła wyprawa nie tylko w cenną i godną utrwalenia przeszłość teatru, ale także w jego równie ważną aktualność. To właśnie z połączenia tych dwóch czasów – minionego i dzisiejszego – rodzi się głęboki sens zapisanych tu przemyśleń”.
Anna Burzyńska
Oto życie Wita Stwosza – jednego z ostatnich wielkich pewnej odchodzącej epoki. Ta historia to opowieść o sławie i upadku, moralitet rozpisany na dni chwały i lata cierpienia. Stwosz był bez wątpienia geniuszem, artystą świadomym wartości swego dzieła. Ale był również człowiekiem szarpanym wątpliwościami, pełnym sprzeczności, w którego wnętrzu – jak możemy się domyślać – toczyła się nieustanna walka ducha z ograniczającym go ciałem. I w takim sensie ten „poemat heroikomiksowy” staje się również opowieścią o losie na wskroś ludzkim.
Paweł Kołodziejski – absolwent krakowskiej ASP, autor cyklu malowideł do kościoła św. Klemensa w Trzemeśni, polichromii pt. ,,Bracia franciszkanie’’ w bernardyńskim refektarzu w Krakowie, a także witraży do kaplicy w Porębie. Ilustrował m.in. powieść graficzną ,,Apokalipsa św. Jana’’, książki o duchowości mnichów iroszkockich („Modlitwa Celtów”, „Krzyż Celtów”) oraz album ,,O Polskich świętych dzieciom’’. Twórca gier edukacyjnych i historycznych.
Bogusław Michalec – poeta, twórca książek dla dzieci oraz przewodników turystycznych, autor piosenek i opowiadań. Laureat nagrody im. Arkadego Fiedlera „Bursztynowy Motyl” (2008, „Polska ginąca”). Napisał m.in. „Znasz taki Kraków?”, „Polska. Twarze starych miast”. Prowadzi warsztaty literackie.
„Autorzy z wielką przenikliwością portretują wnętrze genialnego rzeźbiarza i zarazem człowieka twardo stąpającego po krakowskiej oraz norymberskiej ziemi, zdolnego do wysokich duchowych wzlotów z jednej strony, a z drugiej miłośnika dóbr doczesnych. Komiks wszakże nie jest biografią Stwosza, ale bardziej uniwersalną opowieścią o artyście, jego powinnościach, miejscu w świecie oraz wewnętrznych zmaganiach”.
prof. dr hab. Krzysztof Ożóg
We współczesnej filozofii dominuje przekonanie, że argumentacja transcendentalna, której źródłową intencją było odkrywanie koniecznych warunków doświadczenia, nie jest zdolna do urzeczywistnienia swojego podstawowego celu. U podstaw zainteresowania tą dość specyficzną operacją teoretyczną leżała nadzieja związana z chęcią uporania się z różnorako rozumianym sceptycyzmem. Niejasności związane z jej statusem - jej strukturą, formalną i materialną poprawnością oraz właściwą interpretacją jej konkluzji - doprowadziły do rozpowszechnienia się poglądu, zgodnie z którym rozumowania transcendentalne nie mogą gwarantować prawdziwości tezom o świecie. Prezentowana praca jest z jednej strony krytyczną analizą kluczowych momentów współczesnej debaty o prawomocności argumentacji transcendentalnej, z drugiej zaś szczegółową interpretacją tych fragmentów filozofii Kanta i Fichtego, które są relewantne dla problematyki związanej z funkcją i potencjałem teoretycznym takich rozumowań. Zdaniem autora charakterystyczny dla współczesnej interpretacji rozumowania transcendentalnego zabieg detranscendentalizacji, czyli próba zachowania ich prawomocności bez jednoczesnej akceptacji idealizmu transcendentalnego, jest skazany na niepowodzenie. Broni on tezy, że argumentacja transcendentalna jest w istotowy sposób związana z idealizmem transcendentalnym. Taki wniosek nie może się spotkać z aprobatą współczesnych filozofów, interesujących się tą problematyką, ponieważ zakładają oni, że warunkiem poprawności argumentacji transcendentalnej jest brak implikacji o charakterze idealistycznym. Zdaniem autora formułowanie takiego warunku jest czysto arbitralnym zabiegiem, u którego podstaw leży w dużej mierze wadliwa interpretacja idealizmu transcendentalnego.
Wszyscy uczniowie mają prawo do osiągania sukcesu na miarę swoich możliwości, do troski, czasu i uwagi nauczycieli, do dostosowywania do ich potrzeb tempa i metod pracy. Jak jednak polonista, realizując jeden program nauczania w tradycyjnym systemie klasowo-lekcyjnym, może rozwijać talenty, reagować na braki, motywować do nauki?Autorzy niniejszej książki przedstawiają zarówno przyczyny kłopotów z odpowiadaniem na odmienne potrzeby i zainteresowania młodych ludzi, jak i dobre praktyki indywidualizacji, inspirowane doświadczeniami dydaktyk zagranicznych. Podsuwają przykłady indywidualizacji w kształceniu językowym i literacko-kulturowym, propozycje różnicowania lektury i sposobów jej czytania. Czytelnik znajdzie tu odpowiedzi na pytania, jak pracować z uczniem ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi i wychowawczymi, jak diagnozować przyczyny niedostosowania społecznego młodych ludzi.Eksperci podpowiadają, jak radzić sobie w środowisku wielokulturowym, jak pracować z przybyszami i jak do spotkania z nimi, wolnego od krzywdzących stereotypów narodowościowych, przygotować klasy; jak małym imigrantom i reemigrantom stwarzać warunki, aby mogli włączyć się w obowiązujący system kształcenia, poznać dobrze język i zrealizować wymagania programowe, pozwalające na dalszą edukację. W szkole bowiem KAŻDY UCZEŃ JEST WAŻNY.
Książka jest bez wątpienia pozycją wartościową, prezentującą tak teorię, jak i praktykę badawczą z obszaru nowoczesnej komparatystyki zajmującej się problematyką inter: interdyscyplinarną, interdyskursywną, intersemiotyczną, interartystyczną, intermedialną. Zarówno zbiera związane z nią wątki (ich część, mamy bowiem współcześnie do czynienia z niezwykle obszernym i różnicowanym przedmiotem badań inter), jak i wyznacza horyzont przyszłej możliwej refleksji porównawczej. Jeśli miałbym syntetycznie wskazać na zalety publikacji, wymieniłbym właśnie wspomniane: nowoczesność (zwłaszcza na polskim gruncie komparatystycznym, zdominowanym przez tradycyjne ujęcia historycznoliterackie) oraz przede wszystkim różnorodność zebranych artykułów, gwarantującą odkrywczą przygodę intelektualną na obszarze dzisiejszej komparatystyki.Dr. hab. Michał Kuziak, prof. UWZakład Komparatystyki Instytutu Literatury PolskiejUniwersytetu Warszawskiego
„«Pustka» synonimicznie bywa zastępowana szeregiem takich określeń, jak: nicość, próżnia, nieskończoność, pustkowie, nieobecność, niewidzialność, niewyrażalność… Czytelność i zrozumienie kategorii pustki w kulturze europejskiej zasadza się na pewnej grze interpretacyjnej, w której znaczenia pustki tłumaczy się, dopełnia i dopowiada w różnych tekstach kultury, pozostawiając jednak pewien wspólny bagaż wyobrażeń o niej. Tytułowe po-widoki pustki byłyby zatem wypadkową dialogu z kulturowym, ale i indywidualnym rezerwuarem zapamiętanych obrazów pustkowi w ogóle. Namysł nad tymi wcieleniami pustki i analiza ich poszczególnych przypadków staje się tu de facto opowieścią o historii kultury, ze szczególnym uwzględnieniem historii wyobrażeń i wizualności”.
Ze wstępu
„(…) czeka nas lektura wielowątkowa, odwołująca się do szerokiego spektrum czasowego i przestrzennego, do prezentacji i analizy elementów z różnych dziedzin ludzkiej (tu: kulturowej) aktywności. Autorka porządkuje swoją narrację (… ) przez zastosowanie dwóch kategorii, którym wyznacza zadanie spajania swego dyskursu i zarazem – dynamizowania go, pozwalając na ujawnienie w wywodzie elementów teoretycznych refleksji o kulturze, odwołujących się także do zagadnień estetycznych, czy wreszcie – etycznych. Za pierwszą kategorię porządkującą uznaje autorka wielopostaciową pustkę, za drugą – roboczo ujmowaną – «po-widokowość». (… ) otrzymaliśmy tekst o wysokich walorach estetycznych, łączący cechy solidnej pracy naukowej, multidyscyplinarnej, jeśli chodzi o rozpiętość tematyki – od nauk humanistycznych po nauki ścisłe,
od tematyki filozoficznej po refleksje i analizy z kręgu sztuki wysokiej i popularnej”.
Prof. zw. dr hab. Michał Błażejewski
Spotkania z ludźmi – rozmowy; poznawanie ich życia i oglądu świata przez 40 lat uprawiania dziennikarskiego fachu było jego wartością największą. Czasem kończyło się na jednorazowym spotkaniu, nierzadko kontakty, podtrzymywane przez lata, nabierały prywatnego charakteru. Ich rezultatem były rozmaite, mniejsze lub większe, nieraz przybierające postać książki, wywiady. Wybierałem zawsze rozmówców, którzy mnie fascynowali, intrygowali; lubiłem ich za młodu, później sentymentalnie do nich powracałem. Dlatego przedstawiam w tej książce artystów – nieraz już Wielkich Nieobecnych, których kariery zanurzone są w czasie; wszak najmłodszy z nich – Leszek Możdżer – też tworzy już ponad 20 lat. Pokazują te rozmowy zarówno wybitnych artystów, jak i klimat tamtych czasów – wszystko to ujęte w refleksyjnym opisie bądź w anegdocie. Większość z tych tekstów publikował „Dziennik Polski”, w którym spędziłem ponad 30 lat zawodowego życia. Tak więc ten zbiór to także „Cytaty z mojej młodości”.
Wacław Krupiński
Przedstawiony wybór ponad 150 dzieł malarskich istotnych dla dziejów polskiej sztuki od końca XI wieku do wybuchu I wojny światowej ma na celu zwrócenie uwagi na bogactwo treści, na znaczenia i na formę obrazów, które powstawały w Polsce lub były zamawiane z myślą o polskim odbiorcy. Mamy więc przed sobą nie tylko malarstwo sztalugowe, ale także `obrazy` z ksiąg (iluminacja), obrazy będące elementem architektury (freski i malowidła ścienne) oraz ikony, których emocjonalny kult, jak w wypadku Matki Boskiej Częstochowskiej, przysłaniał nierzadko postać artystyczną dzieła. Czy poprzez ten wybór możemy `odczytać` kod kulturowy, czy istnieje jakaś specyfika treści, formy i wyrazu charakterystyczna dla jednej z najstarszych państwowości europejskich, jaką była Polska? Czy możemy w obrazach tych znajdować obraz świata leżącego na przecięciu wielu kultur, gdzie Wschód spotykał Zachód, gdzie religie i narodowości budowały różnorodność tradycji? Zaproponowany wybór dzieł jest próbą zebrania `malarskich głosów`, które tworzą `polski język wizualny`, ich `odczytywanie` jest zarazem prezentacją wielu metod, które historia sztuki zaproponowała, aby zbliżyć się do obiektów swoich badań. Czy próbą udaną, ocenić może czytelnik, a raczej chyba widz czytający.
Książka jest propozycją przepisania historii Polski oraz opisania jej społeczno-kulturowej tożsamości przy pomocy narzędzi teoretycznych, które albo w ogóle albo w niewielkim tylko stopniu wykorzystano kiedykolwiek w tym celu - teologii politycznej, Lacanowskiej psychoanalizy, teorii systemów-światów, studiów postkolonialnych, ontologii wydarzenia Alaina Badiou czy teorii hegemonii. Tytułowa figura ,,fantomowego ciała króla"" nawiązuje do koncepcji ,,dwóch ciał króla"" przedstawionej niegdyś błyskotliwie przez Ernsta Kantorowicza w książce pod takim samym tytułem. Poprzez metaforę fantomowego ciała Sowa opisuje I Rzeczpospolitą, której kondycję determinował przede wszystkim szereg braków. Pokazuje, że począwszy od śmierci Zygmunta II Augusta, ostatniego dziedzicznego króla Polski i Litwy, Rzeczpospolita nie istniała jako państwo w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale była raczej fantomem, urojeniem, wyobrażeniem, uroszczeniem. Owo nieistnienie położyło się cieniem na losach Polski od wczesnej nowoczesności wieków XVI i XVII, przez rozbiory aż po czasy współczesne. Fantomowe ciało króla nie jest jednak typową pracą historyczną. Jej przedmiot to przede wszystkim współczesna Polska i jej problemy z nowoczesnością. Na kartach książki w zaskakujący i - jak się okazuje - inspirujący sposób Wallerstein spotyka się z Gombrowiczem, Brzozowski z Lacanem, Lefort z Andersonem a Gramsci i Laclau ze staropolskimi sarmatami, aby wyjaśnić zagadkę, jaką była i jest Polska.
Blask. Ołtarz Mariacki Wita Stwosza to książka składająca się z kilku części. Jedna z nich to materiał ikonograficzny przedstawiający stan samego ołtarza, wykonany przez Andrzeja Nowakowskiego. Postęp w fotografii i cyfrowej obróbce zdjęć umożliwił po raz pierwszy przedstawienie dzieła Wita Stwosza tak monumentalnie. Makrofotografia, plany ogólne i szczegółowe przedstawiają ołtarz w sposób, jaki nie był możliwy do tej pory, a na który z całą pewnością to arcydzieło zasługiwało. Zdjęcia zrobione przy wykorzystaniu profesjonalnego oświetlenia i podnośników przedstawiają ołtarz w zupełnie nowym świetle. Ta dokumentacja fotograficzna pozwoli wielu badaczom tego zabytku na dotarcie do miejsc i szczegółów ołtarza, których zobaczenie nie było i nie jest możliwe bez specjalistycznego sprzętu. Drugą część publikacji stanowią teksty wybitnych badaczy i znawców tematu. Tekst prof. Piotra Skubiszewskiego Wit Stwosz i sztuka XV wieku to zestawienie mistrza z innymi wybitnymi artystami tamtej epoki. Prof. Jerzy Gadomski w tekście Homo faber - homo artifex rysuje tło historyczne powstania dzieła i jego powiązanie z myślą teologiczną epoki. Dr hab. Grażyna Jurkowlaniec w artykule Ołtarz Mariacki Wita Stwosza. Tradycja - innowacja - recepcja przedstawia obecny stan badań i analizę krakowskiego retabulum. Jedną z najważniejszych części pracy jest bibliografia Wita Stwosza i Ołtarza Mariackiego, autorstwa Mariana Zaczyńskiego, zatytułowana Wit Stwosz. Przewodnik bibliograficzny. Jako pierwsza obejmuje nie tylko prace naukowe, ale też literaturę piękną, popularną, eseistykę, literaturę dla dzieci i młodzieży oraz filmy. Ma układ chronologiczny - ukazuje historię obecności artysty, jego dzieła w Polsce i za granicą (nade wszystko w przestrzeni niemieckojęzycznej). Nie jest klasyczną bibliografią, jaką sporządzają historycy sztuki (z podziałem materiału bibliograficznego na działy: życie, formy snycerskie, malarskie etc., twórczość krakowska, norymberska etc.) - ma być raczej swoistą ,,narracją"" bibliograficzną, ukazującą właśnie w porządku czasu obecność wielkiego dzieła i wielkiego artysty w polskiej świadomości. Dlatego odnotowane są także druki, w których występują najdrobniejsze nawet wzmianki, ślady, domniemania, przypuszczenia, nieuzasadnione często atrybucje. Potencjalnym odbiorcą bibliografii Stwoszowskiej ma być nie tylko historyk sztuki, ale także historyk kultury sensu largo, literatury, mentalności oraz idei. Opis bibliograficzny jest pełny (w sensie Estreicherowskim, z pełnym tytułem i podtytułem, wydawcą, nakładcą, drukarzem - w przypadku druków dawnych jest to, samo w sobie, znaczącym świadectwem kultury artystycznej i intelektualnej), adnotowany (zazwyczaj adnotacje zawartościowe, niekiedy pojawia się charakterystyczny dla zawartości cytat). Bibliografia poświęcona Stwoszowi przywołuje w ten sposób konteksty ogólniejsze, relacje między kulturami (zwłaszcza polską i niemiecką), namiętności zbiorowe (spór o pochodzenie Stwosza), umiejętność i nieumiejętność współpracy, małoduszność i wielkoduszność jednostkową i zbiorową. Dla ułatwienia korzystania z tego obszernego Przewodnika..., został on dołączony do publikacji w formie elektronicznej, na płycie CD. Obok tego w albumie reprodukowane są fotografie 44 dzieł Wita Stwosza lub jemu przypisywanych, znajdujących się dziś w muzeach i kościołach całego świata, od Cleveland po Książnice Wielkie, zebrane i opisane przez Jana Sadkiewicza. Reprodukcje takiego zakresu dorobku Stwosza nie były dotąd publikowane w jednym miejscu. Są wśród nich m.in. dzieła, które przypisano mistrzowi dopiero w pierwszej dekadzie XXI wieku. Jan Sadkiewicz jest także autorem kalendarium Wit Stwosz - życie i twórczość.
Sceny wycięte z polskich filmów w okresie PRL-u obrosły legendą czegoś bezpowrotnie utraconego. Taśmy z takimi scenami niszczono, a jedyną po nich pozostałością były osobiste opowieści reżyserów, fragmenty scenopisów i dokumenty kolaudacyjne. Dopiero kilkanaście lat temu okazało się, że istnieje jednak pewien wizualny ślad, pozwalający pełniej wyobrazić sobie te utracone sekwencje: to niewykorzystane wcześniej fotosy filmowe, które fotosiści wykonywali na planie. Z wielu negatywów fotograficznych nie robiono nigdy odbitek, spoczywały przez lata w pudłach i dopiero proces skanowania tych materiałów klatka po klatce pozwolił teraz odkryć, że są tam również fotosy ilustrujące wycięte sceny. Autor Proszę to wyciąć analizuje najważniejsze polskie filmy pierwszego ćwierćwiecza PRL-u. Za punkt wyjścia bierze właśnie historię wyciętych z nich scen i próbuje odpowiedzieć na pytanie: jakimi filmami byłyby Pokolenie i Niewinni czarodzieje Andrzeja Wajdy, Nikt nie woła Kazimierza Kutza, Zezowate szczęście Andrzeja Munka czy Rejs Marka Piwowskiego, gdyby nie ingerencje cenzorskie? Jakie treści dobudowywały do tych filmów sceny, których usunięcie zostało autorom odgórnie narzucone? Zestawienie archiwalnych dokumentów produkcyjnych i cenzorskich z odkrytymi fotosami oraz wspomnieniami twórców pozwala najpełniej dziś odtworzyć nie tylko historię konkretnych scen wyciętych z filmów, ale także opisać cały skomplikowany proces ingerowania w dzieło filmowe na różnych etapach jego produkcji. Piotr Śmiałowski - historyk kina polskiego i dziennikarz filmowy. Doktor nauk humanistycznych. W latach 20042019 stały współpracownik miesięcznika "Kino". Od 2009 roku współpracownik portalu Fototeka Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego oraz Nowych Horyzontów Edukacji Filmowej (noszących od niedawna nazwę Edukacja Młode Horyzonty). Publikował także w "Ekranach", "Images" i "Pleografie". Autor monografii Tadeusz Janczar. Zawód: aktor (2007), wywiadu rzeki z reżyserem Tadeuszem Chmielewskim Jak rozpętałem polską komedię filmową (2012) oraz książki Niewidzialne filmy. Uparci debiutanci (2018) o niezrealizowanych projektach debiutów fabularnych Wojciecha Jerzego Hasa, Janusza Morgensterna oraz Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego.
Historie opowiedziane przez Bettinę Bereś są informacjami bezcennymi, bo pochodzą bezpośrednio od córki, która była uczestniczką wielu opisanych wydarzeń. Jej subiektywne spojrzenie pozwala zajrzeć w głąb, poznać szczegóły niewidoczne dla oczu obserwatora zewnętrznego. Oprócz tego niektóre legendy związane z funkcjonowaniem Marii i Jerzego w świecie artystycznym zostają w książce zweryfikowane. Dodatkowo Bettina ma niezwykły dar opowiadania. Robi to w sposób szczery, bezpośredni, niepozbawiony humoru, jednocześnie nie pomijając faktów, które mogą być przykre czy wstydliwe. Ten sposób pisania sprawia, że uznani na kartach historii sztuki artyści, jakimi byli Maria Pinińska i Jerzy Bereś, stają się dla nas bliskimi osobami, z którymi czujemy bezpośrednią więź. Długo namawiałam Bettinę do spisania tych historii rodzinnych, gdyż jestem ich ogromną fanką. A teraz cieszę się, że dzięki tej publikacji zostały one ocalone na zawsze. dr hab. Iwona Demko Książka Bettiny Bereś jest dla historii sztuki niezwykle cenna, ponieważ z perspektywy córki dwojga osób artystycznych, wręcz ikonicznych dla sceny artystycznej PRL-u, pokazuje to, co nieoficjalne, prywatne i zakulisowe. Doskonale uzupełnia zatem stan badań o Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzym Beresiu, informując o kontekstach, które nie zawsze możemy wyczytać z samych dzieł. prof. dr hab. Marta Smolińska Wspaniale opisana historia kilku pokoleń niezwykłej rodziny, piórem artystki i córki wybitnych polskich artystów. Rozpięta między XIX i XXI wiekiem, jest cenną kroniką życia artystycznego w czasach PRL-u. Bettina Bereś kreśli jednocześnie galerię barwnych postaci, które ukształtowały autorkę, a następnie pokolenie jej dzieci. To biograficzna narracja, która odsłania przed czytelnikami i czytelniczkami zaskakujące kulisy powstawania prac, a jednocześnie dla nas wszystkich może być lekcją pielęgnowania najdrobniejszych wspomnień i historii. Książka jest dla mnie niezwykle bliska nie tylko ze względu na przyjaźń artystki z Cricoteką, ale też z perspektywy mieszkanki będącego kolejnym bohaterem książki osiedla zamieszkiwanego przez rodzinę Beresiów. Natalia Zarzecka Dyrektorka Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka w Krakowie Bettina Bereś - artystka wizualna, malarka, hafciarka, ceramiczka, graficzka. Wraz z Martą Tarabułą założyła i prowadziła przez cztery lata jedną z pierwszych niekomercyjnych, prywatnych, niezależnych od władz PRL galerii, Galerię Zderzak. Współtworzyła galerię i stowarzyszenie Otwarta Pracownia. Wystąpiła z niego w 2019 roku. Aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym, urządziła ponad czterdzieści wystaw indywidualnych często o znaczących tytułach: Obrazy w czasie zarazy (1995), Bez gruntu (2002), Wyprałam (2018), Nie wyglądaj przez cudze okno (2023). Uczestniczyła w wielu wystawach zbiorowych: Krzątaczki i Decydentki w Domu Norymberskim w Krakowie (2015 i 2018), Wieża Bab 2 w Galerii Białej w Lublinie (2021), Niech szyją! Współczesna rzeźba uszyta w Studio Cannaregio w Wenecji oraz w CSW w Toruniu (2022 i 2023). Jest autorką dwóch realizacji efemerycznych w ramach Land Art Festiwalu w Bubel-Granna nad Bugiem: Uczta w Bublu (2018) i Ogród wspomnień (2019). W 2015 roku założyła Wypożyczalnię obrazów, z której każdy może skorzystać, nie angażując środków finansowych.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
