„WYKLUCZENI”. Ludzie marginesu w kinematografii światowej
ZBIÓR STUDIÓW POD REDAKCJĄ MACIEJA KOWALSKIEGO i TOMASZA SIKORSKIEGO
To drugi tom z cyklu Film. Historia i konteksty. Tytułowi „wykluczeni” to ludzie marginesu politycznego (ideologicznego), społecznego i ekonomicznego: „szpiedzy”, „mordercy”, chuligani, dzieci z „enklaw biedy” (miejskich gett), „ludzie bez głosu i reprezentacji”, przegrani, wydziedziczeni, zdegradowani, sponiewierani przez los, stygmatyzowani, mentalnie zdyskredytowani, zbędni i przeklęci. Jednym słowem, wszyscy niechciani („obcy”), obecni tak w zachodnich, stabilnych demokracjach, jak i w systemach totalitarnych. Ale to także ludzie żyjący „na krawędzi”, stąd dysponujący szerszą perspektywą spojrzenia na rzeczywistość ich otaczającą, jak tego chce Robert Ezra Park. Bardziej racjonalni i niezależni w ocenach i poglądach. Paradoksalnie człowiek marginesu jest zawsze „bardziej cywilizowanym”.
W tomie tym znajdziemy teksty:
- Jolanta Mysiakowska–Muszyńska (Warszawa), „Szpiedzy”, „współpracownicy gestapo”, „mordercy” — wizerunek oskarżonych w procesach politycznych w świetle Polskiej Kroniki Filmowej (1945–1953);
- Tomasz Sikorski (Szczecin), Problem chuligaństwa w „czarnej serii” polskiego dokumentu (1955–1959);
- Waldemar Potkański (Szczecin), Wykluczeni bohaterowie pierwszej rewolucji proletariackiej z 1905 r. na kanwie filmu Tomasza Wiszniewskiego „Kanalia” z 1990 r.;
- Piotr Kurpiewski (Gdańsk), „Jesteś ludzkim ścierwem” — wykluczenie polityczne i społeczne w filmach historycznych Wojciecha Smarzowskiego;
- Piotr Wiertelak (Ostrów Wielkopolski), Między Olimpem a padołem. Studium psychologiczne Jana Himilsbacha;
- Joanna Dobrowolska (Warszawa), „Byli ludzie” wszystkich krajów. Adaptacje filmowe Na dnie Maksyma Gorkiego;
- Gabriel Piotr Urban (Lublin), Dwa spojrzenia na świat marginesu społecznego w pierwszych latach Związku Sowieckiego — Czarcie Koło (1926) a Wykolejeni (1926);
- Iwona Kolasińska–Pasterczyk (Kraków), Za „murami samotności”. Markiz de Sade — wykluczony więzień idei wolności (filmowe portrety więźnia monarchii, rewolucji i republiki;
- Maciej Kowalski (Szczecin), Figura błazna w filmie Luchina Viscontiego Śmierć w Wenecji;
- Renata Gałaj–Dempniak (Szczecin), Trauma dzieciństwa w kinematografii chińskiej;
- Michał Pozorski (Szczecin), Zjawisko dyskryminacji społecznej w japońskim kinie w XX wieku.
Cykl wydawniczy pod wspólnym tytułem: Film. historia i konteksty, otwarty na różne dyscypliny spokrewnione nie tylko z filmoznawstwem, historią kina, ale też na socjologię kultury, antropologię kulturową, historię idei, politologię oraz samą historię, zainaugurowaliśmy w 2016 r. tomem zatytułowanym Romantyka rewolucji. Rekonesans filmowy. Będziemy w nim podejmowali rozmaite problemy, umieszczając film w różnych kontekstach: politycznym, społecznym, kulturowym, artystycznym (także znaczeniowym). Naszemu cyklicznemu przedsięwzięciu, planowanemu na kilka następnych lat, patronują wybitni filmoznawcy, m.in. prof. Monika Talarczyk–Gubała, prof. Łukasz Plesnar, prof. Tomasz Kłys i prof. Wojciech Otto.
Kolejny tom już w 2018 roku...
Od co najmniej stu lat nie słowo, jak w czasach wypraw krzyżowych, wojen nowożytnych, czy wielkich podbojów antycznych, odkrywania świata przez Greków, a potem konkwistadorów, a taśma filmowa – obraz – „ruchome malarstwo”, kształtują wyobraźnię kolejnych pokoleń. Kino odzwierciedla w blasku magicznego ekranu nasz stosunek do świata, siłą masowej widowni uczy, bawi, kształtuje postawy i wartości. Kino budzi lęki, wyraża nadzieje, przygnębia, ale i raduje, przekazuje wiedzę, informacje na temat świata, ludzi, utrwala schematy myślowe, uzasadnia problemy, które widać było wokół, ale też pozwolą na zapis wielkich momentów dziejowych. Każdy rodzaj kina składał określony hołd imponderabiliom, był budowany w określonych realiach i atmosferze – „ducha czasów”. Najpierw w pierwszej połowie XX wieku współistniejąc choćby z budową totalitarnych systemów politycznych, a potem z rewolucjami całego dwubiegunowego świata. W jaki sposób zmieniała się pozycja filmu, jego wartości i ranga w pełnoprawnym badaniu? Marc Ferro, zasłużony historyk znad Sekwany wskazywał już na wyraźny dystans w tej sprawie środowisk badawczych w opozycji do innych nośników ciągłości przekazu kulturowego oraz informacyjnego. Stawiał pytanie, w jakim stopniu film kształtuje obraz historii, w jaki sposób ją schematyzuje? Wskazywał kłopot przyszłości historyka i funkcji tegoż, jako demiurga (podobnie jak artysta) posiadającego wpływ na spojrzenie dziejowe, co otwiera pole refleksji na temat dużego znaczenia kina w aspekcie historycznym.
Na te wszystkie refleksy będziemy się starali odpowiedzieć w planowanym cyklu wydawniczym pod wspólnym tytułem: Film: historia i konteksty. Będziemy się chcieli otworzyć na różne dyscypliny spokrewnione, nie tylko z filmoznawstwem, historią kina, ale też socjologią kultury, antropologią kulturową, historią idei, politologią oraz samą historią. Będziemy podejmowali problemy różnorakie, umieszczające film w różnych kontekstach: politycznych, społecznych, kulturowych, artystycznych (także znaczeniowych). Serię otwiera monografia pt. Romantyka rewolucji. Rekonesans filmowy. Naszym celem było przede wszystkim ukazanie „portretów rewolucji” w kinie światowym, w różnych ujęciach i kontekstach. Naszemu cyklicznemu przedsięwzięciu, planowanemu na kilka następnych lat patronują wybitni filmoznawcy, m.in. prof. Monika Talarczyk – Gubała, prof. Łukasz Plesnar, prof. Tomasz Kłys i prof. Wojciech Otto.
Spis treści:
Wstęp
1. Maciej Kowalski (Szczecin), „Wokół rewolucji”. Wizerunek kobiety w polskim kinie fabularnym (1930–1939).
2.Zarys kontekstu problemowego
3. Waldemar Potkański (Szczecin), Obrazy pierwszej rewolucji rosyjskiej (z 1905 r.) w polskim filmie
4. Łukasz A. Plesnar (Kraków), God Bless America: amerykańskie fabularne filmy propagandowe z okresu II wojny światowej
5. Urszula Kurcewicz (Warszawa), Miasto jako bohater sztuki socrealistycznej na przykładzie polskiej kinematografii przełomu lat 40. i 50. XX wieku.
6. Tomasz Sikorski (Szczecin), „Bez dostatecznych kwalifikacji ideologicznych, artystycznych i organizacyjnych”. Natalia Brzozowska — ofiara socrealizmu
7. Piotr Kurpiewski (Gdańsk), Jarosław Dąbrowski Bohdana
Poręby jako przykład neosocrealizmu filmowego
8. Magdalena Podsiadło (Kraków), Proletariuszki, funkcjonariuszki i komunistki — kobiety i rewolucja w kinie Środkowej Europy
9. Maciej Białous (Białystok), Ludowy rewolucjonista. Filmowe przedstawienia Janosika
10. Gabriel Piotr Urban (Lublin), Mit Wielkiej Wojny Ojczyźnianej a obraz Rewaza Czcheidze pt. Ojciec Żołnierza [1964]
11. Kamil Minkner (Opole), Film jako środek walki politycznej na przykładzie argentyńskiego „Trzeciego Kina” w latach 60. i 70. XX wieku
12. J arosław Chodak (Lublin), Jak dokonać rewolucji niezbrojnej? Film dokumentalny w promocji zmiany społeczno–politycznej na przełomie XX i XXI w.
13. Noty o autorach
14. Skorowidz osób.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
