Piotr Kendziorek ukazuje problematykę Zagłady w świetle europejskiej filozofii drugiej połowy XX wieku. Śledzi, jak kluczowi intelektualiści i filozofowie tego okresu odnosili się do kwestii społeczno-kulturowych źródeł nazizmu i zagłady Żydów. W poszczególnych rozdziałach poddaje analizie jeden lub dwa teksty, które uważa za najważniejsze w dorobku wybranych przez siebie myślicieli w perspektywie ich wkładu w refleksję filozoficzną nad antysemityzmem i nazizmem w kontekście Zagłady. Uważnie analizując przede wszystkim koncepcje niemieckich i francuskich myślicieli związanych z szeroko rozumianą teorią krytyczną oraz myślą poststrukturalistyczną – takich jak Theodor Adorno, Max Horkheimer, Jacques Derrida, Jean-François Lyotard – a także uwzględniając spuściznę Martina Heideggera, stawia hipotezę o wielkiej mocy: Zagłada odmieniła filozofię europejską XX wieku i XXI wieku, jak pisze prof. Szymon Wróbel, w sposób nieodwołalny i nieodwracalny.
Nikt dotychczas tak jak Piotr Kendziorek nie przemyślał problemu Zagłady, to jest nikt w Polsce nie odważył się tak jednoznacznie uczynić z Zagłady problemu ściśle intelektualnego. Dzięki tej książce zacząłem myśleć o filozofii współczesnej ściśle w kategoriach Zagłady i zastanawiam się obecnie, w jakim stopniu filozofia XX i XXI wieku jest po prostu i tylko filozofią „po Zagładzie”. Oznacza to, że Szoah odmieniło filozofię nieodwołalnie i nieodwracalnie. Filozofia przed i po Szoah to zupełnie inna filozofia. Jednocześnie książka Piotra Kendziorka odważnie i stanowczo przekonuje czytelnika, że historia intelektualna nie musi być historią nieafektywną i apolityczną. Przeżywanie i myślenie nie muszą być skonfliktowane, tak jak polityka i obiektywne badanie nie muszą sobie bezwzględnie przeszkadzać.
fragment recenzji dr. hab. Szymona Wróbla
dr Piotr Kendziorek – historyk idei i filozof, pracownik Żydowskiego Instytutu Historycznego. Autor m.in. książek Antysemityzm a społeczeństwo mieszczańskie (2005), Żydowski ruch spółdzielczy w Polsce w pierwszej połowie XX wieku (2020).
Kanon literatury jidysz – jeden z najważniejszych zachowanych tekstów napisanych przez żydowską kobietę w epoce nowożytnej.
Glikl (znana jako Glikl z Hameln) żyła w I Rzeszy Niemieckiej na przełomie XVII i XVIII wieku. Większość życia spędziła w Hamburgu, lecz jako bogata kupcowa i matka dwanaściorga dzieci podróżowała po całym cesarstwie w sprawach rodzinnych i handlowych. Wspomnienia zaczęła spisywać w 1691 roku, po śmierci swojego pierwszego, ukochanego męża, gdy nie mogła uporać się ze stratą.
Pamiętniki to bardzo żywy obraz życia codziennego w Niemczech na tle zdarzeń przekształcających ówczesną Europę. Glikl opowiada o narodzinach swoich dzieci, weselach, pogrzebach, sprawach handlowych, pisze o wojnach, piratach, epidemiach czy wreszcie o nadziejach, jakie ożyły w narodzie żydowskim wraz z pojawieniem się Sabataja Cwiego. Dzięki wyrazistości opisu oraz barwności języka łatwo można zapomnieć o dystansie ponad trzystu lat dzielącym nas od autorki.
Tekst zyskał popularność na początku XX wieku między innymi dzięki przekładowi na język niemiecki Berthy Pappenheim – żydowskiej działaczki feministycznej i potomkini Glikl.
Dwujęzyczna edycja najważniejszego i najbardziej znanego zbioru nauk i pouczeń religijnych Izraela ben Eliezera, zwanego Baal Szem Towem (1700-1760).
Ten charyzmatyczny mistyk plebejski i cudotwórca – uznany przez tradycję żydowską za założyciela i pierwszego nauczyciela chasydyzmu na ziemiach polskich – nie pozostawił po sobie żadnych własnych pism. Nauczanie Baal Szema znamy jedynie ze świadectw i notatek jego słuchaczy, publikowanych wiele lat po śmierci mistyka. Wszyscy wielcy cadycy i nauczyciele chasydyzmu drugiej połowy XVIII wieku uważani są za uczniów Izraela ben Eliezera lub uczniów jego uczniów.
Dr hab. Jan Doktór jest pracownikiem naukowym Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma i redaktorem naczelnym „Kwartalnika Historii Żydów”. Zajmuje się duchowością żydowską, starymi drukami żydowskimi oraz chrześcijańskimi misjami wśród polskich żydów. Jest autorem wielu publikacji i opracowań, m.in.: Początki chasydyzmu polskiego (2004), Misjonarze i żydzi w czasach mesjańskiej zawieruchy 1648–1792 (2012), Słowa Pańskie. Nauki Jakuba Franka z Brna i Offenbachu (2017), Bracia, obcy czy współobywatele. Debaty chrześcijańskie na temat judaizmu i jego wyznawców w Europie do początków XIX wieku (2019). Tłumaczy prace religioznawcze i filozoficzne. W 2021 roku został uhonorowany Nagrodą im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej.
Lejb Zylberberg przeżył okupację w Klimontowie i okolicach miasteczka. Swoją opowieść przekazał w języku jidysz, a spisała ją Klara Mirska, pracowniczka Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej – w tej też wersji tekst ukazał się drukiem w 1947 r. Prezentowane nowe wydanie po raz pierwszy udostępnia czytelnikom całą relację w przekładzie na język polski, a jednocześnie, zgodnie z założeniem serii, powtarza układ oryginalnej edycji. Dołączone zestawienie pozwala prześledzić późniejsze ingerencje w wypowiedź krawca z Klimontowa, zawiera także fragmenty maszynopisu usunięte przed drukiem w 1947 r. Relacja została opatrzona przypisami i poszerzona o Wstęp Ewy Koźmińskiej-Frejlak oraz Posłowie Adama Kopciowskiego.
Pierwsza monografia ukazująca się w języku polskim i prezentująca tak szeroko powojenne losy ocalałej z Zagłady społeczności żydowskiej w Polsce. Książka bazuje na obszernym materiale archiwalnym zgromadzonym podczas kwerend w kraju i za granicą (m.in. w Izraelu i we Francji). Autorka podjęła próbę całościowego ujęcia oraz odtworzenia historii i doświadczenia Żydów polskich w drugiej połowie XX wieku.
W dwudziestoleciu międzywojennym Warszawa stała się jednym z najważniejszych ośrodków żydowskiego życia literackiego w Europie Środkowo-Wschodniej. Tworzyli go coraz liczniej sprowadzający się do miasta pisarze, dziennikarze i działacze kulturalni, którzy nie tylko rozwijali twórczość we wszystkich trzech językach lokalnej społeczności żydowskiej: w jidysz, po hebrajsku i po polsku, ale także zabierali głos w sprawach dla niej najistotniejszych. Sercem tej różnorodnej działalności był Literatn-Farajn, Związek Literatów i Dziennikarzy Żydowskich z siedzibą przy Tłomackiem 13 – we wspomnieniach opisany barwnie m.in. przez Isaaca Bashevisa Singera i Zusmana Segałowicza. Książka odkrywa przed polskim czytelnikiem mało znany świat żydowskiej literatury i prasy, jakże ważny dla uzyskania pełnego obrazu bogatej kultury istniejącej w Polsce do czasu Zagłady.
Nathan Cohen jest profesorem w katedrze Studiów Jidyszystycznych Uniwersytetu Bar-Ilana w Izraelu. Jego zainteresowania naukowe skupiają się wokół historii kultury Żydów Europy Środkowo-Wschodniej w wiekach XIX i XX oraz dwudziestowiecznej literatury jidysz.
Tom Kultura ukazuje się w ramach serii wydawniczej Stosunki Polsko-Żydowskie, w całości jest poświęcony zagadnieniom kultury i edukacji na pograniczu polsko-żydowskim w XX wieku. Publikacja została podzielona na odrębne bloki tematyczne: literatura i prasa, kino i teatr oraz nauka i oświata.
Kultura ma charakter interdyscyplinarny. Autorzy artykułów są nie tylko historykami, ale także socjologami, literaturoznawcami, filologami, kulturoznawcami czy filozofami. Wielu z nich to uznani i cenieni badacze, ale są wśród nich także młodsi naukowcy, dopiero rozpoczynający karierę naukową. Zarówno dobór autorów, jak i podejmowanych przez nich tematów i zastosowanych metodologii pokazują, jak interesującym polem badawczym są studia żydowskie. W opublikowanych tekstach poruszane są kwestie zupełnie dotychczas nieznane lub jedynie zarysowane w literaturze. Autorzy nierzadko wykorzystują źródła nowe lub mniej znane. Poszerzają tym samym korpus materiałów do badania historii Żydów w XX wieku i pokazują różnorodny sposób ich interpretacji.
Książka Darii Bonieckiej-Stępień ukazuje (chyba po raz pierwszy w ogóle polskiemu czytelnikowi) ideologiczne, ale także psychologiczne zmagania z tożsamością żydowską w okresie kształtowania się współczesnej myśli syjonistycznej.
Główna teza stawiana przez autorkę zakłada, że zawsze w centrum refleksji nad przeszłością, teraźniejszością i przyszłością narodu żydowskiego jest religia, albo raczej stosunek do niej. Nawet jeśli wiara religijna bywa odrzucana jako taka. Dzięki publikacji uzyskujemy dostęp do owych dylematów i napięć w oparciu o bardzo bogaty materiał źródłowy.
Myślę, że praca Darii Bonieckiej-Stępień stanie się ważną pozycją, może nawet częścią „niezbędnika”, socjologów i historyków, ale także publicystów próbujących zrozumieć, czym była i czym jest tożsamość żydowska we współczesnym świecie.
z recenzji dr. hab. Macieja Tomala, prof. UJ
Pochodzący z Łomży Nachman Podróżnik w relacji spisanej w latach czterdziestych XX wieku opisuje swoją i swojej żony Heli historię przetrwania w czasie drugiej wojny światowej. W szczegółach opowiada o życiu w getcie łomżyńskim, z którego w ostatniej chwili, tuż przed jego likwidacją w listopadzie 1942 roku, udało mu się wraz z Helą uciec do Warszawy. Tam, niespodziewanym zrządzeniem losu, znaleźli schronienie na Annopolu, osiedlu dla bezrobotnych i bezdomnych. Dzięki nowej tożsamości i „aryjskim papierom” przenieśli się do Śródmieścia, gdzie Nachman rozpoczął współpracę z Armią Ludową, dla której wyrabiał fałszywe dokumenty. Po wojnie małżeństwo podjęło decyzję o emigracji do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiedliło się w Nowym Jorku, przybierając nazwisko Drew.
Ta popularnonaukowa monografia jest przeznaczona dla szerokiego grona czytelników. Ukazuje 500-letnią obecność Żydów w historii stolicy Polski. Zawiera ponad 350 fotografii, map, rycin, infografik i innych materiałów graficznych. Syntetyczne, pisane niespecjalistycznym językiem teksty są dostępne nawet dla czytelników niebędących koneserami literatury historycznej i judaistycznej. Całość prezentowana jest w atrakcyjnej formie wizualnej, wykorzystującej wysokiej jakości oprawę i kolorowy druk.
Autorami poszczególnych części książki są specjaliści zatrudnieni w Żydowskim Instytucie Historycznym:
Paweł Fijałkowski – lata 1414–1862, autor koncepcji i koordynator prac nad książką
Agnieszka Żółkiewska – lata 1863–1939
Marta Janczewska – lata 1939–1945
Andrzej Żbikowski – lata 1945–2014
Publikacja została dofinansowana ze środków Fundacji im. Róży Luksemburg
Album prezentuje rysunki i obrazy olejne Symchy Trachtera – artysty pochodzącego z Lublina, który zdobywał wykształcenie malarskie w Warszawie, Krakowie, Wiedniu i Paryżu. Związany był artystycznie zarówno ze swoim rodzinnym miastem, jak i Kazimierzem Dolnym. Zginął w 1942 roku w trakcie likwidacji getta warszawskiego, prawdopodobnie wywieziony do obozu zagłady w Treblince. Książka, oprócz katalogu dzieł artysty, zawiera eseje poświęcone życiu i twórczości Trachtera oraz środowiskom twórczym Lublina i Kazimierza Dolnego, a także kalendarium życia malarza oraz wybór jego korespondencji.
"Moja Matka – Anna Kamieńska – była pewna, że rozumieć Biblię i tym samym nakazy Boga można najpełniej, znając język hebrajski. Uczyła się go pod koniec życia przez kilka lat od dobrego nauczyciela i opanowała na tyle, że przekładała nie tylko fragmenty Talmudu, lecz także liczne psalmy oraz Księgę Koheleta. Tłumaczenie tego biblijnego poematu ukazuje się niemal trzydzieści lat po jej śmierci.
Kohelet, zdaniem Kamieńskiej, był prorokiem zwątpienia w sens życia i sens ładu. Poetka widziała w jego słowach zapis „dramatu człowieka myślącego, szukającego, wątpiącego i nienasyconego w swoim szukaniu. Może to właśnie jest nam tak bliskie w synu Dawidowym: mądrość, która nie jest skrzepem myśli ani żadnym systemem, mądrość otwarta, w stanie wrzenia, w stanie niepokoju”. A z niepokoju właśnie zbudowana jest poezja, jeśli nie ma być tylko grą. Poetę-mędrca tłumaczyła poetka ciemności i wiary".
Paweł Śpiewak
Jest to pierwszy i największy jak dotąd dwujęzyczny album zbierający rozproszone w bibliotekach na całym świecie satyryczne rysunki i teksty z prasy żydowskiej wydawanej w Polsce w latach 1919–1939. Niegdyś stanowiły one rozrywkę dla miłośników żydowskiego humoru i satyry, dziś stały się źródłem historycznym, które może nam powiedzieć o przeszłości znacznie więcej niż tradycyjne przekazy.
Przedwojenny świat żydowski w Polsce tętnił życiem, z którego na gorąco rodziły się dowcip, satyra i karykatura. Zawodowych kawalarzy żydowskich uważano wtedy za osobną, wyjątkową rasę artystów. Pozostawili po sobie ogromny dorobek humorystyczno-satyryczny, o nich samych jednak wiemy niewiele albo prawie nic. Pamięci tych wszystkich wybitnych twórców – rysowników i literatów – dziś nieznanych i zapomnianych, dedykujemy ten ponad czterystustronicowy tom, który prezentuje część ocalałej po nich spuścizny.
W książce Bracia, obcy czy współobywatele Jan Doktór w sposób syntetyczny i wnikliwy zarazem, na podstawie analizy rozmaitych źródeł, przedstawia debaty prowadzone w różnych częściach Europy przez chrześcijan na temat judaizmu i jego wyznawców. Wywód rozpoczyna od zaprezentowania argumentacji św. Augustyna, kończy zaś na opisaniu projektów równouprawnienia żydów z przełomu XVIII i XIX wieku, siłą rzeczy wybierając z tego bogatego materiału przypadki kluczowe. Szczególną wartością pracy jest z jednej strony ukazanie polemik dotyczących judaizmu w kontekście rozwijającej się kultury druku, z drugiej – przedstawienie na tle debat europejskich dyskusji i inicjatyw podejmowanych na ziemiach polskich.
Jest to pierwsza publikacja z serii „Stosunki polsko-żydowskie na ziemiach polskich”. Badania nad stosunkami polsko-żydowskimi rozwinęły się w ostatnich trzydziestu latach, jednak zazwyczaj dotyczą one wybranego miejsca, instytucji albo epoki. W przewidywanym projekcie tomy serii będą uwzględniały konkretną tematykę na przestrzeni dziejów, co pozwoli na prześledzenie zmian i szersze spojrzenie, nie tylko z punktu widzenia konfliktów i różnic, ale także współdziałania i przenikania się środowisk. Chcemy pokazać nie tylko to, co dzieliło, ale także to co łączyło mieszkańców ziem polskich, a od stu lat obywateli Polski, niezależnie od ich wyznania czy narodowości.
W roku 1926 najpopularniejszy polskojęzyczny dziennik żydowski, warszawski „Nasz Przegląd”, zaprosił do współpracy Janusza Korczaka. Tak powstał „Mały Przegląd” — jedyne pismo, w którym autorami i redaktorami byli przede wszystkim ludzie bardzo młodzi — dzieci i nastolatki. Nie istnieje żaden równie duży zbiór różnorodnych relacji dotyczących wszystkich dziedzin życia, a spisanych przez najmłodszych obywateli. Wizja świata czy wydarzenia relacjonowane przez dzieci i młodzież różnią się często od tego, co można znaleźć w zapiskach ludzi dojrzałych. Nie tylko dlatego, że świat przedstawia się dzieciom inaczej niż dorosłym. „Mały Przegląd” miał pokazywać prawdziwą codzienność młodzieży (żydowskiej przede wszystkim, ale nie wyłącznie), a nie świat tworzony na potrzeby pamiętników, ukazywany przez czasopisma trzymające się konkretnej linii politycznej, postulowany w programach partyjnych czy w wychowawczych książeczkach dla najmłodszych.
Prezentowana książka to zbiór publikowanych już wcześniej tekstów Pawła Śpiewaka, będących rozważaniami nad biblijną Księgą Hioba oraz miejscem Hioba w filozofii i twórczości m.in. takich osób, jak: M. Majmonides, Raszi, S. Kierkegaard, C.G. Jung, M. Buber.
"Jest we współczesnych interpretacjach Hiob, który wierzy w Torę, jest Hiob milczenia, który sam jest pytaniem. Jest wierny Hiob ufający w porządek stworzenia i jest Hiob, który nawet, gdy mówi, nie ma do kogo. Każdy jest prawdziwy. Bo, jak pisała Anna Kamieńska: >>Był człowiek, który poznał do głębi cierpienie. Jeśli tak zacznie się opowieść, to był naprawdę. Jest naprawdę. Cierpienia pełno jest na świecie, pełno dokoła nas. Więc nie tylko był naprawdę – był samą prawdą<<”. - Paweł Śpiewak
Rabbi Abraham Abulafia (1240 – ok. 1292), czołowy przedstawiciel kabały profetycznej, autor komentarzy do Tory, Sefer Jecira – „Księgi Formowania”, More Newuchim – „Przewodnika błądzących” oraz licznych podręczników autorskiego systemu technik medytacyjnych, zwanego chochmat ha-ceruf, „mądrość kombinowania”. Jego Sefer ha-Ot, „Księga Znaku” jest jedyną spośród ksiąg prorockich, która zachowała się do naszych czasów.
Kiedy Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego ukazał się po raz pierwszy, nikt nie mógł się spodziewać, że w przyszłości będzie to jedno z najważniejszych czasopism naukowych poświęconych historii polskich i wschodnioeuropejskich Żydów, a zwłaszcza Zagłady. Utworzone w 1950 r. w Warszawie pismo według pierwotnego zamysłu miało być zwykłym biuletynem informacyjnym Żydowskiego Instytutu Historycznego, ale już w 1951 r. zostało przekształcone w naukowy półrocznik. Dopiero pod koniec lat 50. XX w. splot różnych okoliczności spowodował, że Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego stał się głównym organem wydawniczym Instytutu i jednym z najważniejszych czasopism z dziedziny badań nad historią polsko-żydowską. Takim też pozostaje do dzisiaj, choć obecnie pod nową nazwą – Kwartalnik Historii Żydów. (Stephan Stach)
NAGRODA FOLKOWY FONOGRAM ROKU 2014
Berjozkele to projekt prezentujący kompozycje w języku jidysz: przedwojenne kołysanki i pieśni „wieczorne", nastrojem i tematyką związane z nocą, ciszą, snem. Wiele z nich było popularnych w Polsce i na Kresach Wschodnich na początku XX wieku i w okresie międzywojennym, należały do repertuaru znanych artystów tamtego okresu; inne z kolei to utwory u nas nieznane lub zapomniane. Bardzo ważną płaszczyzną tych kompozycji są teksty, czasem anonimowe, tradycyjne, często autorstwa poetów jidysz. Są świadectwem talentu przedwojennych twórców i bogactwa kultury jidysz. Wokalistka, pod okiem jidyszystki Anny Rozenfeld, dokonała starań by zabrzmiały one jak najpełniej, z ogromną dbałością o brzmienie języka i interpretację. Ola Bilińska - wokalistka, autorka tekstów i muzyki, multi-instrumentalistka, na codzień liderka mistyczno-folkowego Babadag; wspiera wokalnie Muzykę Końca Lata, współpracuje m.in. z Raphaelem Rogińskim, SzaZaZe, Andrzejem Smolikiem, Danielem Pigonskim. Na swojej ścieżce muzycznej śpiewała już gatunki tak różne jak alternatywny pop, house, techno, jazz, bluegrass, opera i miejski folk; z wykształcenia anglistka i tłumacz poezji.
„Libelid” to osiem przedwojennych kompozycji o różnych odcieniach i obliczach miłości. W tych poetyckich utworach wyraźne są wątki z obyczajowości żydowskiej, która silnie wpływała na życie uczuciowe i rodzinne członków społeczności. W tekstach zawartych na płycie przewija się wszystko, co odwieczne w miłości dwojga młodych, co jest niezmienne bez względu na kraj i kulturę. Przywrócone pamięci pieśni miłosne pochodzące ze starych zbiorów żydowskich pieśni zabrzmią ponownie w niezwykłej interpretacji i aranżacji Oli Bilińskiej.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
