Esej, w którym autor z wielką erudycją ukazuje Marzec jako zdarzenie powiązane z Zagładą. Choć te dwa wydarzenia w polskiej historii mają swoją specyfikę, kontekst i w wielu aspektach nie da się ich porównywać (liczby, realia społeczne i etyczne dylematy), obydwa stały się fundamentalne dla naszej tożsamości; dotykają nie tylko tych, którzy byli ich uczestnikami lub świadkami, ale i kolejnych pokoleń. Sławomir Buryła wyznacza cztery płaszczyzny, w których podobieństwa między Marcem a Zagładą stają się szczególnie widoczne: pierwsza to retoryka tekstów publicystycznych i politycznych wystąpień, druga – przestrzeń dzieł sztuki, trzecia – pamięć ofiar i czwarta – pamięć zbiorowa. Książka jest zatem w dużej mierze szkicem o pamięci narodu, tej problematycznej i bolesnej.
Forma wybrana przez autora w pełni oddaje jego intencję i postawę badawczą: zagadnień tak obszernych jak Marzec (o których powiedziano już wiele, ale których wciąż nie można uznać za tematy omówione i zamknięte) nie da się przedstawić inaczej niż przez mapowanie, zestawianie, skojarzenia. Praca ta to jednocześnie rodzaj niewielkiej encyklopedii Marca – zestawia wiele perspektyw i faktów, które autor stara się oddzielić od późniejszych interpretacji i narosłych mitów. Każdy rozdział to niemal osobny esej z mnóstwem świadectw, skontrastowanych stanowisk, zebranych z różnych źródeł: dokumentów, ale i egodokumentów, a także utworów literackich, które – mimo że przez historyków traktowane bywają jak źródła niższej rangi – potrafią w jednym zdaniu czy metaforze uchwycić sedno problemu. Jak choćby przywoływane przez autora pytanie z Włoskich szpilek Magdaleny Tulli: „Czy można wierzyć narratorowi, który zajął mieszkanie pożydowskie?”.
– na podstawie recenzji prof. Andrzeja Zieniewicza
Publikacja towarzyszy wystawie czasowej upamiętniającej 80. rocznicę likwidacji getta łódzkiego i przedstawia życie codzienne w dzielnicy zamkniętej uchwycone na obrazach przez Józefa Kownera, Izraela Lejzerowicza czy Icchoka Braunera. Dzieła tych twórców zachowały się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego i zaprezentowano je w książce oraz na wystawie. Zanim jednak trafiły do Instytutu, wcześniej zostały ukryte, a po wojnie odnalezione przez ocalałych, którzy pragnęli zachować świadectwa o losie współmieszkańców getta. Publikacja zawiera nigdy wcześniej niepokazywane razem obrazy i rysunki, a także prace o tematyce propagandowej i reprodukcje powstałych w getcie artefaktów. Bogatemu materiałowi ikonograficznemu towarzyszą eseje historyczne poświęcone życiu codziennemu w getcie i twórczości artystów.
Kompendium wiedzy o getcie warszawskim, łączące dotychczasowe ustalenia z najnowszymi badaniami naukowców. Wybrane w publikacji hasła dotyczą najważniejszych instytucji getta warszawskiego: zarówno oficjalnych (np. Rada Żydowska), działających jawnie (np. Toporol czy ŻTOS), jak i konspiracyjnych (np. partie polityczne czy podziemne organizacje), a także najważniejszych wydarzeń w historii getta: jego utworzenia, wielkiej akcji likwidacyjnej czy powstania w getcie.
Książka prezentuje wybór haseł, natomiast cała encyklopedia (licząca około dwóch tysięcy haseł) od czerwca 2024 roku będzie dostępna online jako zwieńczenie kilkuletniego projektu badawczego.
Historia getta warszawskiego zajmuje w historiografii Zagłady miejsce wyjątkowe. Warszawska zamknięta dzielnica żydowska była największym gettem utworzonym przez Niemców (w szczytowym momencie liczba jego mieszkańców sięgała 460 tys. osób). To tu działała konspiracyjna grupa „Oneg Szabat”, która zbierała materiały znane dzisiaj jako Archiwum Ringelbluma. Funkcjonowały tu wszystkie najważniejsze żydowskie partie i ruchy młodzieżowe – getto warszawskie stanowiło centrum żydowskiej działalności konspiracyjnej w okupowanej Polsce w czasie II wojny światowej. Gromadzono tu pierwsze wiadomości o Zagładzie, by następnie przekazać raporty polskiemu podziemiu oraz rządowi na uchodźstwie. Getto warszawskiego było polem działalności rozmaitych stowarzyszeń społecznych, toczyło się w nim stłumione, ale niezniszczone całkowicie przez okupanta życie kulturalne. Żydzi stawiali czoła sytuacji, w której znaleźli się w trakcie okupacji, na rozmaite sposoby – zróżnicowanie ich reakcji na gettową rzeczywistość jest najważniejszym tematem tej książki. Uznaliśmy, że ten mikroświat, wycinek wojennej rzeczywistości, zasługuje na szczegółowe badania.
– fragment wstępu Marii Ferenc
Pierwsze polskie wydanie klasycznego kompendium żydowskich norm postępowania, autorstwa Szlomo Ganzfrieda. Kicur Szulchan Aruch jest podręcznikiem żydowskiego prawa i obyczaju przeznaczonym do codziennego użytku. Zyskał szczególną popularność wśród Żydów aszkenazyjskich ze względu na swoją przejrzystość i czytelność. Dla polskiego czytelnika przekładu z języka hebrajskiego dokonała Ewa Gordon
Drugi tom zbioru esejów nowojorskiego rabina Shaia Helda – teologa i współzałożyciela Hadar Institute w Nowym Jorku – w których komentuje on cotygodniowe czytania Tory.
Held odnosi mądrość Tory do sytuacji współczesnego człowieka, zapraszając do głębokiej refleksji nad własnym życiem oraz sposobem, w jaki postrzegamy i traktujemy siebie oraz innych. Dogłębnie analizuje Talmud i midrasze, odwołuje się do wielkich pisarzy literatury światowej, a także do myślicieli innych religii, aby znaleźć odpowiedzi na fundamentalne pytania – o Boga, naturę ludzką i o to, co znaczy być osobą religijną we współczesnym świecie. Podkreśla przy tym wagę empatii w etyce żydowskiej oraz rolę boskiej miłości w żydowskiej teologii. Książka może być ważnym odkryciem także dla chrześcijan – pomaga lepiej zrozumieć wspólną przestrzeń między chrześcijaństwem i judaizmem. Prezentowane w tej książce komentarze są pełne pasji, współczucia, współodczuwania oraz ostrożnej nadziei. Zachęcają Czytelniczki i Czytelników do takiego odczytania Pisma i Tradycji, w którym Majestat Najwyższego najpełniej wyraża się w Jego bezustannej trosce o tych, których my często wolimy nie dostrzegać: społecznie wykluczonych, słabszych lub obcych. Ze słowa wstępnego dr Agnieszki Van Bergh (Fundacja LEDOR WADOR)
Wybitny znawca żydowskiego mesjanizmu, autor wielu studiów o Jakubie Franku, w najnowszej książce podsumowuje i rewiduje wnioski swoich niemal czterdziestoletnich badań poświęconych założycielowi ruchu zwanego później frankizmem. Wykorzystując wszystkie dostępne źródła – zarówno żydowskie, jak i chrześcijańskie (niektóre z nich w książce Jana Doktóra publikowane są po raz pierwszy) – autor dokonuje ponownej rekonstrukcji dziejów Jakuba Franka i jego zwolenników. Stawia przy tym fundamentalne pytania – np. o okoliczności powstania dokumentów, które dotychczas były uznawane przez badaczy frankizmu za wiarygodne i na podstawie których budowali oni swoje interpretacje i teorie. Jak zaznacza w recenzji książki prof. Michał Galas, takie polemiczne stanowisko także wobec własnych osiągnięć badawczych jest rzadkością w świecie nauki. Frankizm jest najbardziej „polskim” ze wszystkich żydowskich ruchów mesjańsko-mistycznych. Jego dzieje na trwałe wpisały się nie tylko w dzieje judaizmu, ale także polskiego katolicyzmu i stanowią ważny temat dyskursu na temat relacji żydowsko-polskich i żydowsko-chrześcijańskich, jaki toczył się na przestrzeni ostatnich 200 lat. Te dyskusje i polemiki, często posiadające piętno antysemityzmu, dalekie były od rzetelnych studiów naukowych i utwierdzały wiele stereotypów. Stąd z tak wielką satysfakcją należy przyjąć tę nową publikację poświęconą frankizmowi. – fragment recenzji dr. hab. Michała Galasa, Uniwersytet Jagielloński
Dwujęzyczna publikacja poświęcona powojennym pracom malarza i grafika Izaaka Celnikiera (1923–2011), w których artysta mierzył się z traumą Zagłady i doświadczeń wojennych. To pierwsza prezentacja wczesnych rysunków Celnikiera (przechowywanych w kolekcjach w Polsce i we Francji), opatrzona obszernym komentarzem kuratorskim. Publikacja zawiera również wybór tekstów literackich (Dawida Sfarda i Abrahama Rejzena) ilustrowanych pracami Celnikiera, a także dodatkowe materiały archiwalne (jak choćby prywatne zdjęcia czy listy do Aleksandra Lewina) przybliżające twórczość i życie artysty.
Pierwszy tom zbioru esejów nowojorskiego rabina Shaia Helda – teologa i współzałożyciela Hadar Institute w Nowym Jorku – w których komentuje on cotygodniowe czytania Tory.
Held odnosi mądrość Tory do sytuacji współczesnego człowieka, zapraszając do głębokiej refleksji nad własnym życiem oraz sposobem, w jaki postrzegamy i traktujemy siebie oraz innych. Dogłębnie analizuje Talmud i midrasze, odwołuje się do wielkich pisarzy literatury światowej, a także do myślicieli innych religii, aby znaleźć odpowiedzi na fundamentalne pytania – o Boga, naturę ludzką i o to, co znaczy być osobą religijną we współczesnym świecie. Podkreśla przy tym wagę empatii w etyce żydowskiej oraz rolę boskiej miłości w żydowskiej teologii. Książka może być ważnym odkryciem także dla chrześcijan – pomaga lepiej zrozumieć wspólną przestrzeń między chrześcijaństwem i judaizmem.
Publikacja przybliża sylwetkę i wczesną twórczość jednego z najwybitniejszych grafików polskich drugiej połowy XX w. – Mieczysława Wejmana (1912-1997). Skupiona jest na unikatowym, mało jednak znanym cyklu grafik i szkiców z okresu II wojny światowej zatytułowanym Tańczący. Kontekst powstania dzieł oraz możliwe sposoby ich interpretacji prezentują w swoich esejach znawcy twórczości artysty – Piotr Rypson i Luiza Nader. Sceny z prac Wejmana odczytują jako metaforyczne i aluzyjne ujęcie sytuacji Żydów w getcie warszawskim.
Lejb Zylberberg przeżył okupację w Klimontowie i okolicach miasteczka. Swoją opowieść przekazał w języku jidysz, a spisała ją Klara Mirska, pracowniczka Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej – w tej też wersji tekst ukazał się drukiem w 1947 r. Prezentowane nowe wydanie po raz pierwszy udostępnia czytelnikom całą relację w przekładzie na język polski, a jednocześnie, zgodnie z założeniem serii, powtarza układ oryginalnej edycji. Dołączone zestawienie pozwala prześledzić późniejsze ingerencje w wypowiedź krawca z Klimontowa, zawiera także fragmenty maszynopisu usunięte przed drukiem w 1947 r. Relacja została opatrzona przypisami i poszerzona o Wstęp Ewy Koźmińskiej-Frejlak oraz Posłowie Adama Kopciowskiego.
Książka opowiada o osadnictwie żydowskim i pracy na roli w pierwszych latach po II wojnie światowej w Polsce. Autorka przygląda się, jak wyglądało osiedlanie się Żydów na roli, jak kształtowały się społeczności osadników, a także z czym zmagali się oni w nieznanym sobie dotąd zawodzie. Opracowanie ma wielką wartość poznawczą, porządkuje i w syntetyczny sposób przedstawia zagadnienia rozproszone w licznych, często trudno dostępnych, dokumentach. Bazą źródłową książki stały się materiały pochodzące przede wszystkim z Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Państwowego we Wrocławiu, w Szczecinie, Poznaniu oraz Archiwum Joint Distribution Committee.
Fascynująca podróż w głąb historii będzińskiego getta, historii własnej rodziny i siebie samego. Avihu Ronen, na podstawie dzienników swojej matki Chajki Klinger, wywiadów z jej przyjaciółmi i współpracownikami oraz dokumentów odnalezionych w Polsce i Izraelu, przeprowadza poszukiwania mające na celu odtworzenie prawdziwej historii jej życia. Chajka Klinger, liderka żydowskiego harcerstwa Ha-Szomer ha-Cair, przywódczyni ruchu oporu w getcie w Będzinie i pionierka ruchu kibucowego w Izraelu, zmarła śmiercią samobójczą w 15. rocznicę powstania w getcie warszawskim.
"Dziennik 1940, cz. 1. Megila życia" to wydany przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma drugi tom pełnego polskiego wydania „Dziennika” spisanego przez Chaima Arona Kapłana w latach 1933–1942. Książka zawiera fragmenty zapisków z pierwszej połowy 1940 r., a więc z okresu przed formalnym utworzeniem niemieckiego getta dla Żydów w okupowanej Warszawie.
Pierwsze polskie wydanie jednego z najwcześniejszych dokumentów na temat zagłady Żydów w granicach ZSRR i w nazistowskich obozach na terenie okupowanej Polski. "Czarna księga" to zbiór relacji naocznych świadków, reportaży oraz oficjalnych zeznań, gromadzonych od 1943 roku przez Żydowski Komitet Antyfaszystowski działający w Związku Radzieckim. Tom zredagowali dwaj wybitni pisarze: Ilja Erenburg i Wasilij Grossman. Na rozkaz Stalina publikacja została wycofana z druku w 1947 roku i po raz pierwszy ukazała się w pełnej, nieocenzurowanej postaci prawie pół wieku później.
„W mamy zetknięcie z ludźmi, którzy jeszcze wczoraj mieli być rozstrzelani lub potopieni, ale szczęśliwie przeżyli ten dzień i zdążyli spotkać swoich wyzwolicieli. To są opisy in crudo, i na tym polega ich niewyobrażalne znaczenie i waga” (Marian Turski).
W drugim tomie Kultur Żydów profesor David Biale z zespołem badaczy reprezentujących różne dyscypliny i ośrodki badawcze przedstawia dalsze dzieje kształtowania się kultur żydowskich w złożonym procesie, z jednej strony adaptacji do kultur nieżydowskich, z drugiej – oporu wobec nich, po raz kolejny udowadniając, że raczej niż o jednej kulturze żydowskiej należy mówić o wielu kulturach Żydów. Przedmiotem szkiców, będących misternie skonstruowanymi analizami elementów dziedzictwa zarówno materialnego, jak i duchowego, są losy społeczności żydowskich żyjących w diasporze od VII do XVIII wieku, m.in. Żydów sefardyjskich na Półwyspie Iberyjskich w późnym średniowieczu, Żydów mieszkających w Rzeczypospolitej Obojga Narodów czy włoskich Żydów u progu epoki nowożytnej. Autorzy Barw diaspory umiejętnie przekraczają przy tym opozycje trwale już wpisane w studia nad kulturami żydowskimi – między izolacją a asymilacją czy elitarnością a popularnością.
Któregoś roku w XV wieku powstała mała srebrna szkatuła. [...] miała być prezentem ślubnym dla mieszkającej w północnych Włoszech panny młodej, prawdopodobnie do przechowywania kluczy do jej bieliźniarki. Na wieku szkatuły znajdują się malutkie cyfry, oznaczające po hebrajsku liczbę różnych rodzajów bielizny i odzieży z ich włoskimi nazwami zapisanymi hebrajskimi literami: obrusy, ręczniki, koszule męskie, kobiece halki, chusteczki do nosa [...]. Jakie w tej konkretnej epoce były relacje pomiędzy kulturą żydowską a kulturą nie-Żydów, wśród których Żydzi mieszkali? Czego możemy się dowiedzieć z tej szkatuły o samej kulturze żydowskiej – a w szczególności o życiu żydowskich kobiet? I na koniec, czy na przestrzeni wieków wolno nam mówić o jednej tylko kulturze żydowskiej, czy raczej należy mówić o kulturach żydowskich w liczbie mnogiej, z których każda miałaby być wyjątkowa dla swego czasu i miejsca? To część z tych właśnie pytań, które Kultury Żydów stawiają i na które próbują odpowiedzieć.
(David Biale, Przedmowa: Ku historii kulturowej Żydów).
Wydane według pomysłu i pod redakcją profesora Davida Bialego trzytomowe dzieło o kulturach Żydów prezentuje najwyższy poziom humanistyki. Jest zbiorem świetnie napisanych esejów i ukazuje to, co można nazwać zmienną duchowością i obyczajowością Żydów w zmieniającym się otoczeniu społecznym. Nadrzędna teza tego dzieła jest wyrazista: nie ma czegoś takiego jak ponadhistoryczna tożsamość Żydów. Tych tożsamości jest wiele, a Żydzi zachowują swoją indywidualność nie tyle przez oddzielenie się od innych kultur, ile przez zetknięcie z innymi narodami; akulturacja prowadziła zwykle do wytworzenia na styku dwóch społeczności jakiejś swoistej odmiany żydowskiej kultury. Z kolei w próbach separowania się od otoczenia często zapożyczano i wykorzystywano na własny użytek motywy i symbole dostępne już wcześniej w zastanym otoczeniu kulturowym. Dotyczy to języków, literatury, sztuki, zdobnictwa czy myśli filozoficznej.
Warto sięgnąć po książkę, żeby zobaczyć, jak odważnie i interesująco można uprawiać historię kultury. Z pierwszego tomu Kultur Żydów dowiemy się wiele o dziejach Żydów od starożytności na Bliskim Wschodzie po czasy włoskiego renesansu. (Paweł Śpiewak)
Tytułowe piętnaście podróży trwa łącznie sześć lat (19401946). Bohaterka i zarazem autorka książki w chwili, gdy ją poznajemy jest siedmioletnią dziewczynką, która w tym wyjątkowo trudnym czasie traci dom, rodzinę, nazwisko aż wreszcie gubi też strach.Tytułowe piętnaście podróży trwa łącznie sześć lat (19401946). Czternaście spośród nich odbywa się w Polsce. Odległości bywają różne. Niekiedy bardzo niewielkie (dwa przystanki autobusem, dwudziestominutowy spacer), a czasem większe o wiele większe. W chwili, gdy ją poznajemy, podróżniczka ma siedem lat. Po drodze dziewczynka traci dom, rodzinę, nazwisko i włosy aż wreszcie gubi też strach.W tych trudnych latach dwie rzeczy pomagają bohaterce podczas podróży: kilka lekcji udzielonych przez rodziców i ogromne szczęście, które nigdy jej nie opuszcza.Jasia Reichardt autorka tekstów o sztuce i organizatorka wystaw. Urodziła się w Polsce, kształciła w Anglii i przez większość życia mieszka w Londynie. W latach 1963-1971 była zastępcą dyrektora londyńskiego Institute of Contemporary Arts (ICA), a w latach 1974-1976 dyrektorem Whitechapel Gallery. Napisała kilka książek o związkach sztuki z innymi dyscyplinami; publikowała także w wielu czasopismach na całym świecie. Wykładała m.in. w londyńskiej Architectural Association School of Architecture. W latach 1990-2014 wraz z Nickiem Wadleyem opracowała i skatalogowała Archiwum Themersonów, które obecnie znajduje się w Bibliotece Narodowej w Warszawie.
Wyjątkowa w tej serii wydawniczej pozycja obejmująca niepublikowane dotąd teksty z Archiwum ŻIH przechowywane w Zbiorze relacji Żydów ocalałych z Zagłady. Szymon Datner przygotował je z myślą o stworzeniu monografii dziejów ludności żydowskiej Białostocczyzny. Tematem tym – ze szczególnym uwzględnieniem losów Żydów zamieszkujących ziemię białostocką w okresie drugiej wojny światowej – zajmował się przez całe życie, jednak swojej monografii nigdy nie ukończył. Tekst w prezentowanej publikacji podajemy w przekładzie z jidysz. Pracę Datnera dopełnia obszerny esej biograficzny napisany przez jego córkę – Helenę Datner.
Jak zaznacza we wstępie do książki Ewa Koźmińska-Frejlak „oboje piszą o doświadczeniu mniejszości, wypowiadają się niejednokrotnie w kontrze do tego, co większość w związku z nią myśli i czego od nich – Autorów – oczekuje. To, co mówią, nierzadko godzi w prawdy powszechnie przyjmowane za pewnik”.
Publikacja zawiera bogaty wybór afiszy, fotografii, plakatów, rysunków i obrazów polskich oraz żydowskich twórców, którzy upamiętniali w ten sposób powstanie w getcie warszawskim. Autorzy esejów prezentują zupełnie nowe ustalenia, pozwalające między innymi spojrzeć na estetykę socrealizmu inaczej niż jak na niechciane dziedzictwo. Całość dopełnia antologia wierszy poświęconych powstaniu.
Po raz pierwszy zobaczyłem socrealistyczne obrazy olejne z lat 50. poświęcone powstaniu w getcie warszawskim niecałe dziesięć lat temu. Pamiętam moment, kiedy natknęliśmy się na te olbrzymy. Wisiały na samym końcu obszernego pomieszczenia, wygnane w miejsce, gdzie będą najmniej przeszkadzać. […] Byliśmy świadomi, że te pod niejednym względem wątpliwe wytwory niechcianej zbiorowej przeszłości wymagają poważnego namysłu.
z eseju Michała Krasickiego
Mamy do czynienia z oryginalnym, w dużej części pionierskim opracowaniem, które łączy dokumentacyjną rzetelność z metodologicznym nowatorstwem i odwagą interpretacyjną. Książka stanowi spójne, a zarazem wielowymiarowe dzieło z zakresu historii sztuki, przecierające nowe szlaki w badaniach nad sposobami reprezentacji wizualnej powstania w getcie warszawskim (i szerzej: Zagłady) w pierwszych latach po wojnie w Polsce.
fragment recenzji prof. dr. hab. Jacka Leociaka
Te wspomnienia przeczą wielu stereotypom na temat postawy Żydów podczas II wojny światowej. Mówią również niewygodną prawdę o polskim antysemityzmie, odsłaniają napięcia polsko-ukraińskie, ale przede wszystkim pokazują okrucieństwo Sowietów wobec podbitych narodów: Polaków, Ukraińców, Żydów. Po wejściu wojsk sowieckich na Kresy Wschodnie, jak pisze Salomon Leder: „całe życie stało się w treści i formie wulgarne, nieznośne”. A wszelki opór skutkował utratą życia lub co najmniej wolności.
Salomon Leder (1889–1960) – urodził się w Rodatyczach, niedaleko Lwowa, w rodzinie
żydowskiego dzierżawcy i zarządcy majątków ziemskich; doktor prawa Uniwersytetu Jana
Kazimierza we Lwowie, adwokat, członek zarządu Gminy Żydowskiej w tym mieście, zaangażowany w życie społeczności Lwowa jako członek Rady Nadzorczej i radca prawny Centralnego Banku Spółdzielczego, członek Towarzystwa Humanitarnego B’nei B’rith „Leopolis” i wiceprzewodniczący Krajowej Egzekutywy Organizacji Syjonistycznej Małopolski Wschodniej.
Syjonista, a jednocześnie lojalny obywatel II Rzeczpospolitej, reprezentował poglądy centrowe, uznając, że należy na miejscu tworzyć odpowiednią bazę polityczną i społeczną dla budowania w przyszłości państwa żydowskiego.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
