Książka jest pierwszą na polskim rynku wydawniczym publikacją w całości poświęconą problematyce prawnej ubezpieczeń dóbr kultury w muzeach i w zbiorach prywatnych. Prezentowane opracowanie posiada charakter prekursorski i wypełnia swoistą lukę istniejącą dotychczas w literaturze prawniczej. Zawarta w publikacji analiza prawna instytucji ubezpieczenia dóbr kultury, przeprowadzona została w oparciu o praktykę i z uwzględnieniem jej potrzeb. Dzięki temu oddawana do rąk Czytelników książka jest praktycznym przewodnikiem po umowie ubezpieczenia muzealiów oraz dzieł sztuki w zbiorach prywatnych. Odpowiada także na szereg niełatwych pytań: czy i jak ubezpieczać, by ochrona ubezpieczeniowa była skuteczna. Publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców: muzealników, prywatnych kolekcjonerów, prawników praktyków, organizatorów wystaw artystycznych, jak również wszystkich osób stojących przed problemem ubezpieczenia dóbr kultury.

Przekrojowa historia ekranowych obrazów homospołeczności i homoseksualnych męskich pasji w kinie polskim w ujęciu Sebastiana Jagielskiego to lektura niezwykle pasjonująca. Autor postanowił prześwietlić całą historię polskiego kina fabularnego pod kątem mniej lub bardziej ukrytych czy aluzyjnych przedstawień zjawisk homoerotycznych rodzaju męskiego. Ich sekretną obecność Jagielski tropi na przestrzeni blisko ośmiu dekad ? poczynając od jeszcze przedwojennych Ślubów ułańskich Mieczysława Krawicza z 1934 r. aż po Salę samobójców(2011) Jana Komasy.

Filozofia i Wszechświat to pierwsze wydanie zebranych pism filozoficznych ks. prof. Michała Hellera, znanego kosmologa, filozofa i teologa. Artykuły zamieszczone w książce zostały tak ułożone, aby dać spójny i całościowy obraz filozoficznych poglądów Autora. Czytelnicy, wraz z Autorem, zagłębiają się w poszukiwanie odpowiedzi między innymi na takie pytania jak: czym jest nowa filozofia przyrody?; co łączy fizykę i metafizykę?; co to są prawa przyrody?; jaka jest natura czasu i przestrzeni?; co znaczy, że świat jest matematyczny?; dlaczego istnieje raczej coś niż nic?; dlaczego wiedza o świecie jest ważna dla filozofii człowieka? Jako kosmolog, twórczy badacz globalnej struktury wszechświata, Michał Heller podejmuje również kwestie nieskończoności w kosmologii oraz początkowej osobliwości, które konfrontuje z ideą stworzenia Wszechświata przez Boga. Pyta, jakiego rodzaju układem dynamicznym winien być Wszechświat, by mógł się w nim związać dynamiczny proces biologicznej ewolucji. Fragment książki Filozofia i wszechświat Wstęp Strategia kompromisu Od dość dawna nawiedzała mnie myśl, by usystematyzować i spisać swoje poglądy z pogranicza fizyki i filozofii, ale od jakiegoś czasu wiedziałem już, że nigdy nie będę mieć czasu, żeby ten zamysł wykonać. Pomysł, aby przynajmniej zebrać w jednym tomie moje prace z tej dziedziny rozrzucone w różnych książkach i czasopismach, podsunęli mi moi Przyjaciele i Współpracownicy. Gdy dokonałem wstępnego przeglądu teczek z moimi publikacjami, doszedłem do wniosku, że warto pójść na ten kompromis z upływającym czasem i przygotować wybór najistotniejszych prac. Wyrażam więc wdzięczność moim Przyjaciołom i Współpracownikom za tę inicjatywę, zwłaszcza czynię to w stosunku do ks. drą hab. Stanisława Wszołka, który nie tylko był inicjatorem pomysłu, ale także wykonał niemałą część roboty redakcyjnej. W miarę gdy ze starych wydruków komputerowych i na nowo odczytywanych dyskietek wyłaniał się zarys przyszłej książki, stawało się dla mnie coraz bardziej jasne, że — pomimo zrozumiałego w takiej sytuacji rozrzutu stylów i podejść — będzie on miał swój tematyczny kościec. A będzie nim filozoficzny namysł nad racjonalnością świata, tzn. nad faktem, że świat daje się tak skutecznie badać racjonalnymi metodami. Co więcej, racjonalność ta nie jest jakakolwiek — świat ulega tylko matematyczno-empirycznej metodzie badania. Fakt ten zawiera w sobie duży ładunek filozoficznej informacji. Jeżeli zgodzimy się z tym, że matematyka jest nauką o strukturach (a godzi się z tym większość „pracujących matematyków" niezależnie od ich stanowisk w filozofii matematyki), a niektóre z tych struktur fizyka stosuje do badania świata, to znaczy, że świat odkrywany przez fizykę jest światem struktur. „Strukturalne widzenie" przenosi się z matematyki na fizykę. Ta strukturalna perspektywa stanowi wspomniany wyżej kościec całej książki. Niejako preludium do dalszych analiz jest pierwsza część książki, w której proponuję pewien styl uprawiania filozofii przyrody. Nie chodzi o toczenie sporów, jak powinna wyglądać ta dyscyplina filozoficzna, co należy do jej kompetencji, a co nie, lecz o przygotowanie gruntu pod dalsze badania. Zarówno w samej metodzie nauk empirycznych, jak i w treści ich teorii kryją się problemy swoimi korzeniami sięgające wielkich zagadnień tradycyjnej filozofii. Trzeba nauczyć się je wyławiać i rozumieć w nowym kontekście pojęciowym. Część druga — kluczowa dla całej książki — jest poświęcona wspomnianej wyżej racjonalności i matematycznej racjonalności świata. Moja teza o „matematyczności świata" budziła opory wielu dyskutantów. Jak mogłem się wielokrotnie przekonać, wynikały one na ogół ze zbyt wąskiego rozumienia matematyki (jako naszego wytworu zawartego w matematycznych książkach i innych matematycznych publikacjach). Dlatego ważne jest dokładne wyjaśnienie pojęć. Często ono już stanowi rodzaj argumentu na rzecz przyjmowanego przeze mnie stanowiska. Jest to argument „z metody", trzeba zatem przyjrzeć się, jak metoda działa, a tego nie da się osiągnąć bez analizy pojęć w nią uwikłanych. Z analiz tych wyłania się obraz matematyki jako nauki o strukturach („morfologii struktur", jak to określił Saunders MacLane, twórca matematycznej teorii kategorii). Dopełnieniem tej części są dwa ostatnie rozdziały części trzeciej, które łącznie mówią o strategii przenoszenia „strukturalnego widzenia" z matematyki do fizyki (znalazły się one w trzeciej części ze względu na kontekst, który lepiej uwypukla ich treść). Ostatni rozdział części drugiej stanowi ostrzeżenie, że mojej filozofii nie należy rozumieć w duchu fundacjonalizmu (jako zestawu wniosków wynikających z jakiejś niepodważalnej podstawy), lecz jako pewien zbiór filozoficznych hipotez, powiązanych ze sobą różnymi związkami wynikania — hipotez, które uprawdo-podobniają się coraz bardziej w miarę funkcjonowania całego systemu. Część trzecia jest zbiorem studiów wyraźnie zmierzających w kierunku pewnej filozofii fizyki. Po kilku refleksjach na temat języka i metody fizyki, zastanawiam się nad tym, o czym właściwie mówi fizyka. Najpierw polemizuję z fenomenalizmem: nie jest tak, że teorie fizyczne ślizgają się po powierzchni zjawisk. Fizyka jest bowiem nauką o strukturach świata, a są istotne i nieistotne aspekty struktur. Fizyka ma ambicję docierać do istotnych. O czym więc mówią teorie fizyczne? Szukając odpowiedzi na to pytanie, staram się przystosować koncepcję „ontologii w sensie Quine'a" do pojęciowego środowiska mojej filozofii. Wedle niej nie należy pytać teorii fizycznych, jaka jest struktura świata, lecz, jaka jest struktura świata zakładanego przez daną teorię (chodzi więc nie o „świat rzeczywisty", lecz o „univers de discours" danej teorii). Na tak sformułowane pytanie można odpowiedzieć na drodze analizy matematycznych struktur danej teorii. Bardziej szczegółowo rozpatruję dwa przykłady tego rodzaju analizy: model kosmologiczny Godła (z zamkniętymi krzywymi czasopodobnymi) i problem nielokalności w mechanice kwantowej (w poglądach Johna Bella). Jeżeli w filozofii fizyki wyostrzymy swoje ambicje poznawcze i zapytamy o ostateczne wyjaśnienia (takie, które likwidowałyby wszelkie pytania), znajdziemy się w obszarze, który nazwałem metafizyką fizyki. W części czwartej pod tym kątem omawiam aktualne we współczesnej fizyce poszukiwanie tzw. teorii wszystkiego oraz propozycję ostatecznego wyjaśnienia w ujęciu Shahna Majida (który utrzymuje, że teoria ostateczna winna być samodualna). Problem wyjaśnień ostatecznych prowadzi do pewnych zapętleń logicznych, które analizuję na przykładzie dwu węzłowych etapów kosmicznej ewolucji — powstania życia i powstania świadomości. Trudno także uniknąć pytania Leibniza: dlaczego istnieje raczej coś niż nic? Następne dwie części są niejako zastosowaniem zasad mojej filozofii (wyłożonej w poprzednich częściach) do konkretnych zagadnień poruszanych w fizyce i kosmologii. W części piątej przedmiotem analizy są problemy z kręgu szczególnej i ogólnej teorii względności. Ponieważ są to teorie zgeometryzowane, podejście strukturalistyczne okazuje się w nich nad wyraz dogodne i owocne. Jego istotą, jak już wiemy, jest odczytywanie informacji ze struktury matematycznej (tzw. „egzegeza struktur") wykorzystywanej przez daną teorię empiryczną, w tym przypadku przez teorię względności, a nie narzucanie teorii własnych interpretacji. Pouczająca jest pod tym względem pułapka, w jaką wpadli Bergson i Whitehead w swoich poglądach na teorię względności. Strukturalistyczna metoda zastosowana do fizyki relatywistycznej pozwala dostrzec interesujące aspekty problematyki czasu, przestrzeni i przyczynowości...Filozofia i wszechświat Spis treści:   Strategia kompromisu CZĘŚĆ PIERWSZA Wstęp do nowej filozofii przyrody 1 Jak możliwa jest „filozofia w nauce"? 2 Nowa filozofia przyrody 3 Nauki przyrodnicze a filozofia przyrody CZĘŚĆ DRUGA WSTĘP Racjonalność i matematyczność świata 1 Czy świat jest racjonalny? 2 Czy świat jest matematyczny? 3 Czy kosmos jest chaosem? 4 Co to jest matematyka? 5 Przeciw fundacjonizmowi CZĘŚĆ TRZECIA W stronę filozofii fizyki 1 O języku fizyki 2 Ewolucja metody 3 Spór między esencjalizmem a fenomenalizmem w kontekście nauk empirycznych 4 Ontologiczne zaangażowania współczesnej fizyki 5 Kilka uwag o języku i ontologii 6 Ouine i Godeł — jeszcze o ontologicznych interpretacjach fizycznych teorii 7 Jak możliwa jest fizyka? — Dum deus calculat 8 Johna Delia filozofia mechaniki kwantowej 9 Strukturalizm w filozofii matematyki 10 Spór o realizm strukturalistyczny CZĘŚĆ CZWARTA Metafizyka fizyki 1 Teorie wszystkiego 2 Samodualność i wyjaśnianie 3 Logika stworzenia CZĘŚĆ PIĄTA Czas - przestrzeń - grawitacja 1 Henri Bergson i szczególna teoria względności 2 Whitehead i Einstein — dwa style myślenia 3 Czas i matematyka — przyczynek do zrozumienia struktury procesu 4 Matematyka i wyobraźnia w teorii grawitacji 5 Czas i przyczynowość w ogólnej teorii względności 6 Czasoprzestrzeń w fizyce i kosmologii 7 Czas i historia CZĘŚĆ SZÓSTA Filozofia kosmologii 1 Kosmologia i rzeczywistość 2 Graniczne zagadnienia fizyki i kosmologii 3 Nieskończoność w kosmologii 4 Wszechświat — środowisko człowieka 5 Kosmologiczne znaczenie ewolucji biologicznej 6 Kosmologiczna osobliwość a stworzenie Wszechświata 7 Czy granice metody są granicami Wszechświata CZĘŚĆ SIÓDMA Wszechświat nieprzemienny 1 Współczesne ewolucje pojęcia przestrzeni 2 Kilka uwag o geometriach nieprzemiennych 3 Ewolucja pojęć w fizyce — przyczynek do koncepcji analogii pojęć Nota od wydawcy Indeks nazwisk

Seria MUZEOLOGIA. Teoria - praktyka - podręczniki. Tom 5Florencja - muzeum. Miasto i jego sztuka w oczach polskich podróżników ukazuje ponad 50 relacji skreślonych przez polskich podróżników, którzy odwiedzali Florencję na przestrzeni lat 1540-1825. Wyciągnięte z przepastnych archiwów rękopiśmienne diariusze z podróży autorstwa staropolskich dyplomatów, księży, szlachty i studiującej młodzieży tworzą fascynującą opowieść o mieście, jego mieszkańcach, mecenasach i artystach, a przede wszystkim o tym jak postrzegali ich nasi rodacy przez trzy stulecia, co ich zachwycało, i co krytykowali. Jest to szczególny przewodnik po ,,polskiej Florencji"", który jak wehikuł czasu przenosi czytelnika w czasy odległe ukazując ich kulturę, sztukę i obyczaje pokazując jednocześnie jak florencki gust przenikał do świadomości podróżnika i jak na niego oddziaływał.,,Proponowana publikacja - co podnosi jej wartość - łącząc warsztat historyka sztuki, historyka i kulturoznawcy jest opracowaniem o charakterze interdyscyplinarnym, prezentującym zupełnie nieznane na polskim gruncie materiały źródłowe. Ich olbrzymi zbiór, przeanalizowany w pierwszej części książki, stanowi podstawę dla ciekawych wniosków na temat mentalności, poziomu estetycznej wrażliwości, zainteresowań i fascynacji podróżujących do Włoch Polaków na przestrzeni od połowy XVI wieku do około 1825 roku"".

Książka jest wynikiem badań autora, socjologa i matematyka, podjętych na polu czystej humanistyki. Część I tej erudycyjnej rozprawy traktuje o związkach między naukami o języku a socjologią. Przeanalizowane tu także zostały klasyczne definicje tej dyscypliny, często zwanej nauką o rzeczywistości społecznej. W części II przedmiotem rozważań są języki, w których tworzyli klasycy europejskiej myśli społecznej od Arystotelesa po wiek XX. Filologiczna analiza oryginalnych tekstów oraz przekładów ich dzieł doprowadziła autora do odkrycia czterech sposobów połączenia ze sobą w różnych językach dwu kategorii – sociale i commune – opisujących stosunki międzyosobowe.

Czy wymiar męski i żeński ?wzajemnie się uzupełniają?? Czy istnieje rzeczywista współzależność pomiędzy płcią biologiczną (sexem) a płcią społeczno-kulturową (genderem)? Jak zwalczać homofobię i przeciwstawiać się seksizmowi? Takie właśnie znaki zapytania wywołane są ewolucją, jaką ostatnimi czasy przechodzi społeczeństwo. Wszystkie te kwestie, które odnoszą się jednocześnie do sfery intymnej i zbiorowej, do tego, co prywatne i tego, co publiczne, stanowią jeden z ważniejszych aspektów naszego życia. Pytania te pojawiają się w naszej codziennej egzystencji, w debatach poświęconych społeczeństwu, w badaniach naukowych i w walce politycznej.

Niniejsza książka dotyka zagadnienia końca modernizmu i stara się, po pierwsze, ukoić naszą wrażliwość, która ostatecznie przyzwyczaiła się do inwektyw, jakie modernizm rzucał pod adresem tradycyjnego estetycznego podejścia do sztuki, a po drugie, w pewnej mierze pokazać, co oznacza czerpać przyjemność z posthistorycznej rzeczywistości. Dobrze jest wiedzieć, w jakim kierunku rozwijała się sztuka. Gloryfikowanie sztuki minionych epok, bez względu na to, jak była ona wspaniała, równa się celowemu karmieniu się pewną iluzją co do filozoficznej natury sztuki. Świat współczesnej sztuki jest ceną, jaką przyszło nam zapłacić za filozoficzne oświecenie – to jednak jest wkład w filozofię, za który ta ostatnia winna być wdzięczna. Z Przedmowy

Zazwyczaj uważa się, że takie pojęcia jak „Chrystus” i „seksualność” nie dają się ze sobą pogodzić. I słusznie. Dzieli je bowiem grzech: nieobecny w pierwszym z tych pojęć, lecz zakładany w drugim. Z tej racji twierdzenie, jakoby łączyły się one w malarstwie renesansowym, wywołuje gwałtowne niedowierzanie. Ponadto, gdy ktoś słyszy, że dowód tej tezy tkwi w samych obrazach, wówczas uważa, iż w takim razie dzieła te muszą być wyjątkowe. Początkowy opór przed uznaniem twierdzenia o zbieżności tych dwóch terminów znika – jak się o tym przekonałem w prywatnych rozmowach, jakie odbyłem ze sceptykami – dopiero pod wpływem wrażenia, jakie wywiera liczba tego rodzaju obrazów. Oto powód, dla którego w głównym eseju zamieszczono 124 reprodukcje dzieł i tyle samo znajduje się w dalszych częściach książki, a jeszcze więcej obrazów doczekało się wzmianek w samym tekście. To, w jaki sposób czytelnik odbierze tę nadmierną liczbę ilustracji, w mniejszym stopniu jednak zależy od niego samego, a bardziej od kolejnych etapów perswazji przedstawionej w tekście: w fazie sceptycznej czytelnicy będą bowiem myśleć, że pół setki przykładów wciąż nie wystarcza, zaś w chwili, gdy przekonają się do głoszonej w nim tezy, uznają, iż już sześć takich obrazów to za dużo. Jednakże nadmiar świadectw jest w tym wypadku niezwykle istotny. Pozwala bowiem ustalić, że chodzi tu o temat związany nie z jakimiś indywidualnymi upodobaniami, lecz z ważnym zjawiskiem w historii chrześcijaństwa. Archiwum renesansowych wizerunków, w których nacisk na genitalia jest wyraźny i kluczowy, obecnie liczy sobie ponad tysiąc przykładów i ciągle się rozrasta, ponieważ materiału jest pod dostatkiem.

Do lat sześćdziesiątych XX wieku kamp rozwijał się przede wszystkim dzięki subkulturze homoseksualnej, której członkowie wypracowali sobie kod smaku służący tajnemu porozumieniu. Znaki odmienności seksualnej były tu jednak uplątane w wielopoziomową grę, która czyniła z przekazu tożsamościowego tekst zakryty i zarazem jawny ? tak bardzo ostentacyjny, że aż niewiarygodny. Więzią, która łączyła sprzeczne poziomy komunikacji i nadawała im spójność, była ironia; specyfika kampu wyrażała się w tym, że ironia wymierzona była zarówno w kulturę heteroseksualną, jak i w subkulturę homoseksualną...

Jest to jedna z najważniejszych książek, które należą do wspólnego kanonu tekstów znanych zarówno historykom, jak i badaczom literatury. To klasyczny tekst źródłowy, który bazuje na kilkunastu różnojęzycznych wydaniach z XVII-XVIII wieku oraz wydaniach krytycznych XX wieku. Ikonologia stanowi jednocześnie najbardziej znany i rozpowszechniony &bdquokodeks&rdquo ikonograficzny pojęć, którymi posługiwali się malarze, rzeźbiarze i poeci aż do końca XIX wieku. To tekst podstawowy dla każdego, kto pragnie zajmować się kulturą nowożytną. W książce wydawca zamieścił nie tylko teksty Ripy, ale uzupełnił je drzeworytniczymi ilustracjami poszczególnych personifikacji. Polski przekład dzieła Ripy winien się znaleźć w każdej podręcznej biblioteczce.

Diabeł. O formach, historii i kolejach losu Szatana, a także o jego powszechnej a złowrogiej obecności wśród wszystkich ludów, od czasów starożytnych aż po teraźniejszość - to jedno z najgłośniejszych dzieł poświęconych obecności diabła w kulturze i dziejach ludzkości. Wygląda na to, że w ciągu ostatnich dwudziestu lat diabeł wydostał się z zamknięcia, w jakim trzymała go teologia zajmująca się demonami, i opuścił labirynt archaicznych roztrząsań doktrynalnych, aby niepokojąco zadomowić się w naszej codzienności. Tym sposobem doszło poniekąd do niespodziewanego wtargnięcia w mass media pierwiastka tajemnego i irracjonalnego, wyobrażeń całkowicie sprzecznych z mentalnością logiczną i naukową. W sytuacji płynnej, ciągle się zmieniającej, której nauki humanistyczne nie potrafią jeszcze uchwycić i jasno określić, nadal istotne pozostaje pytanie, czy obecna inwazja diabelska to tylko epizod spowodowany naszą sytuacją historyczną, czy też mamy tu do czynienia z powtarzaniem się mitycznej fantasmagorii należącej do każdej epoki i każdej kultury (...)

Bałkany przez stulecia uznawano za odległe (kulturowo) od Zachodu – to właśnie ta różnica fascynowała mieszkańców Europy Zachodniej i sprawiała, że kraina ta stawała się celem ich prawdziwych lub wyimaginowanych podróży. Kiedy podróżni odkrywali, że wzniośle brzmiąca nazwa Bałkany oznacza tylko grzbiet rozdzielający wody lub przełęcz górską i niekoniecznie gwarantuje wzniosłą, romantyczną scenerię, próbowali przypisać im znaczenie bariery wojskowej i utrzymywali, że z tego punktu widzenia „Bałkan jest rzeczywiście wspaniałą górą”, inni zaś nie mogli powstrzymać się od zdziwienia wołając: „Jak można robić tyle zamieszania z powodu takiego kretowiska!”

Smutek labiryntu jest próbą wspomnienia pewnej prastarej religii, która zaginęła w dziejach cywilizacji i kultury, a mimo tego reprezentowała tak uniwersalne pierwiastki religijne i intelektualne, że ich obecność we współczesnej kulturze i sztuce jest wciąż żywa, żeby nie powiedzieć, że w dzisiejszym kryzysie wartości przeżywa nawet swoisty renesans. Staram się odnaleźć i ułożyć w jedną opowieść te różne i pozornie bardzo czasem odległe od siebie pierwiastki, śledząc ich rozmieszczenie i kontekst w bardzo różnych tekstach współczesnej literatury. Dlatego w książce tej spotykają się tak różne nazwiska, jak Stachura, Panas, Tokarczuk, Gombrowicz czy Salamon. Okazuje się, że gnoza, bo to o niej mowa, tak jak punkrock, wciąż żyje i inspiruje.

Mity i wierzenia Celtów należą, obok greckich i rzymskich, do jednych z najstarszych w Europie. W trakcie wielowiekowej historii plemiona celtyckie wykreowały niezwykły, unikatowy świat pełen bogów, bohaterów, potworów oraz innych niejednokrotnie trudnych do zdefiniowania stworzeń. Mitologia celtycka to świat w którym możemy spotkać boginie wojny krwawsze i okrutniejsze niż Ares z Marsem razem wzięci, herosów jak Cú Chulainn czy Conall Cernach z którymi nie może się równać nawet Herakles czy kobiety sidhe bardziej uwodzicielskie niż nimfa Kalipso. Proponowana Państwu książka jest próbą przybliżenia tego niezwykłego uniwersum, zupełnie niesłusznie pozostającego w cieniu wierzeń starożytnych Greków i Rzymian.

Książka próbuje zmierzyć się z problemem swoistości obrazu w jego tradycyjnej i aktualnej postaci. Autor wychodzi z założenia, że widzenie różni się zasadniczo od czytania, co oznacza, że dzieł sztuk wizualnych nie można traktować w najgłębszej warstwie jako języka. Na szeregu przykładów stara się pokazać odmienność obrazowego medium, wychodząc od hermeneutycznej rekonstrukcji ich struktury. Tropi też otwartość na obrazy poetów i pisarzy (Czesława Miłosza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Adama Zagajewskiego). Jednocześnie stara się pokazać, że ?widzialność? obrazu nie ogranicza się do warstwy formalnej, lecz kształtowana jest przez kulturę, światopogląd czy ideologie. Przedmiotem analiz stają się dzieła takich artystów jak Aleksander Gierymski, Władysław Strzemiński, Andrzej Wróblewski, Ryszard Jurry Zieliński, Zbylut Grzywacz, Luc Tuymans, Konrad Pustoła i Tomasz Tatarczyk. Wojciech Bałus ? ur. 1961, historyk sztuki; studiował też filozofię. Profesor zwyczajny w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się teorią i historią sztuki XIX-XXI wieku oraz związkami sztuki z filozofią, antropologią kulturową i literaturoznawstwem. Redaktor serii ?Ars Vetus et Nova?. Przewodniczący Polskiego Komitetu Narodowego Corpus Vitrearum. Członek zwyczajny Hessische Akademie der Forschung und Planung im Ländlichen Raum i członek AICA. Autor książek: Mundus melancholicus. Melancholiczny świat w zwierciadle sztuki (1996), Malarstwo sakralne (2001), Krakau zwischen Traditionen und Wegen in die Moderne. Zur Geschichte der Architektur und der öffentlichen Grünanlagen im 19. Jahrhundert (2002), Figury losu (2003), Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX: część pierwsza (współautor, 2003), Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX: część druga. Matejko i Wyspiański (2007) i Gotyk bez Boga? W kręgu znaczeń symbolicznych architektury sakralnej XIX wieku (Monografie FNP, 2011).

Książka Druga płeć na wygnaniu. Doświadczenie migracyjne w opowieści powojennych pisarek polskich stanowi próbę zarysowania pola tematycznego narracji migracyjnej polskich pisarek powojennych (jej wersji emigracyjnej, imigracyjnej, przesiedleńczej, a więc opowieści o różnych odmianach doświadczenia związanego z opuszczeniem własnego miejsca na ziemi i oswajaniem przestrzeni nowych, obcych). Refleksja nad tożsamością bohaterek rozważań, należących do kolejnych fal polskiej powojennej emigracji, z trudem budujących swoje domy w nie zawsze gościnnych krajach osiedlenia, poszukujących odpowiedniego języka do zapisu własnych przeżyć dowodzi też, iż można wskazać pewne podobieństwo kobiecej opowieści powojennych emigrantek polskich i narratorek opowieści postpeerelowskiej o ludziach polsko-niemieckiego pogranicza.

`Temat nie był dotąd badany w polskiej literaturze przedmiotu (...) zasługiwał więc na nowe ujęcie i autorce należy się uznanie za jego podjęcie. Nie było to łatwe - rzecz wymagała przede wszystkim dogłębnej, szerokiej kwerendy w źródłach: drukowanych i - głównie - rękopiśmiennych, pisanych po łacinie i w starej niemczyźnie. Ta kwerenda, którą trzeba ocenić bardzo wysoko, jest głównym osiągnięciem autorki, która wykazała się w wysokim stopniu nieczęstymi wśród mediewistów umiejętnościami (...). Praca stanowi pierwsze w nauce, nie tylko polskiej, najbardziej wyczerpujące zestawienie osób zajmujących się lecznictwem w późnośredniowiecznych Prusach krzyżackich. To skutek podniesionej już znakomitej kwerendy w niełatwych do wykorzystywania źródłach (...).` Prof. Antoni Gąsiorowski

Saartjie Baartman i Waris Dirie to kobiety; mówiono o nich: czarne. Płeć i rasa stanowią wyznaczniki tożsamości tak oczywiste, że współczesnym krytykom kultury zdają się wręcz banalne. Wokół nich wciąż jednak osnuwają się ekspansywne koncepcje teoretyczne. Biorą one w posiadanie rzeczywiste jednostki; kształtują ich losy, ingerują w ciała. Wykorzystują je do własnych celów - naukowych, społecznych, politycznych, ekonomicznych, artystycznych, rozrywkowych... Dyptyk zestawiony z biografii Saartjie Baartman i Waris Dirie pokazuje, jak abstrakcyjne pojęcia i wyrafinowane teorie rozgrywane są w konkretnych okolicznościach, jak aktualizują się w ludzkim życiu, kształtując jego bieg. Przyjrzyjmy się częściom dyptyku, z których każda ma swój własny sens, ale ujęte razem dają się odczytać jako całkiem nowa opowieść. Przekazuje ona wiedzę antropologiczną - niekoniecznie bezpośrednio, niemniej jednak dobitnie.

"Zdumienie może budzić fakt, jak wielu z nas jest przekonanych, że problem aborcji oraz doświadczeń na zarodkach można rozwiązać tylko wtedy, gdy uda się znaleźć prawidłową odpowiedź na pytanie kiedy zaczyna się ludzkie życie lub kiedy zaczyna istnieć istota ludzka. Nie jest to cecha jedynie czasów współczesnych. Można śmiało zaryzykować twierdzenie, iż bez mała cała historia sporu na ten temat dotyczy w dużej mierze możliwości ustalenia czym lub kim jest ludzki byt prenatalny w momencie poczęcia" - ze Wstępu

Artykuły prezentowane w niniejszym zbiorze odnoszą się do popularnego w ostatnich latach pojęcia transkulturowości. Termin ten wprowadzony został w estetyce w latach 90. minionego wieku. Prefiks trans- miał wskazywać, że nie ma kultur monolitycznych, wewnętrznie jednorodnych. Przeciwnie, wszystkie kultury są wielokulturowe, to znaczy przemieszane, heterogeniczne i hybrydalne. Tak było zawsze, ale dzisiaj, w czasach wzmożonego przepływu ludzi, towarów, a zwłaszcza informacji, owo przenikanie się kultur unaocznia się bardzo wyraźnie. Dlatego trzeba wyraźnie stwierdzić, że istnieje rozdźwięk pomiędzy dotychczasowymi teoriami kultury a faktycznymi strukturami kultur, które w globalizującym się świecie wymagają odmiennej metodologii badawczej, wrażliwej na zachodzące zmiany i sprawnej w ich ujmowaniu.