Zachowany dorobek kompozytorski Annibale Orgasa (15851629) pierwszego kapelmistrza wokalno-instrumentalnej kapeli katedralnej na Wawelu obejmuje, obok dzieł ze zbioru Sacrarum cantionum (FMP C/XII, http://sublupa.pl/pl/p/Sacrarum-cantionum-liber-primus/374), dwa utwory bożonarodzeniowe na osiem głosów i organy (Angelus ad pastores ait i Hodie Christus natus est), czterogłosowy motet a cappella De Sancto Stanislao o incipicie Vir inclite Stanislae oraz niekompletny przekaz motetu De Sancto Martino o incipicie Deus noster. Orgas był także autorem kompozycji okolicznościowych związanych z ważnymi wydarzeniami historycznymi. Do naszych czasów przetrwały, niestety wyłącznie w postaci tekstów słownych, dwa tego typu utwory: Ode inter declamationem, qu cohortabamur nostros ad arma contra Turcam strenu capienda, decantata oraz Ode inter declamationem epitaphiam, qu laudabantur ij, qui cecidre in bello contra Turcam, decantata.W niniejszym tomie publikujemy wyżej wymienione utwory, jak również teksty słowne ód okolicznościowych.
Ciało w myśli filozoficznej"" Merleau-Ponty'ego jest kolejną próbą pochylenia się nad dorobkiem czołowego myśliciela francuskiego, który wywarł niezaprzeczalny wpływ na rozumowanie współczesnej myśli filozoficznej.Studium naukowe ks. Remigiusza Króla wprowadza czytelnika w szerokie universum teoretyczno-problemowe, obejmujące swym zakresem ciało w myśli filozoficznej Merleau-Ponty'ego.Ciało i z nim związana cielesność jest usytuowana w świecie i wchodzi zarazem we wzajemną zależność zmysłów i intelektu podczas konstruowania, formowania i kreowania rozumienia podmiotu, jakim jest człowiek w swej cielesności.Tym samym ciało staje się miejscem debiutu, początku, powstania i rozwoju podmiotowości, posiadającej w sobie poczucie bycia kimś z jasno określoną tożsamością. Ta zaś człowieka odróżnia od innych jednostek ludzkich. W ramach tej podmiotowości człowiek dokonuje świadomych wyborów na drodze prowadzącej do samorozwoju.
Niniejsza publikacja dotyczy ciekawego aspektu badań nad rzymskim antykiem. Graffiti zachowane na murach zniszczonych przez Wezuwiusz Pompejów i Herkulanum budzą w ostatnich latach coraz większe zainteresowanie badaczy, stanowią bowiem unikalną kopalnię wiedzy na temat życia codziennego, funkcjonowania społeczeństwa, uwarunkowań ekonomicznych oraz przemian kulturowych na terenie Cesarstwa Rzymskiego w I wieku n.e.
Szczególnie interesująco prezentują się liczne napisy dotyczące erotyki, seksu i miłości. Książka zawiera opatrzony komentarzem, dosłowny przekład wszystkich ważniejszych świadectw tego rodzaju. Pogrupowane zostały wedle kategorii na napisy zawierające inwektywy seksualne, motywy humorystyczne, wątki homoseksualne, komentarze odnoszące się do prostytucji i na koniec wyznania miłosne. W drugiej części omówiony został ich kontekst kulturowy i historyczny. Całość pracy zamyka obszerna, aktualna bibliografia seksualnych napisów z miast Wezuwiusza.
Publikacja przeznaczona dla osób pełnoletnich, zawiera liczne wulgaryzmy o charakterze erotycznym lub pornograficznym.
Dionizos Otta to bez wątpienia jedna z najważniejszych książek w humanistyce XX wieku.Popularność, jaką się obecnie cieszy, można zaś chyba tłumaczyć podobnym czynnikiem, jak ten, o którym pisał Kernyi: badania starożytnicze, jak i może cała współczesna humanistyka, znajdują się obecnie w stanie głębokiego kryzysu spowodowanego dezintegracją i atomizacją badań, ograniczonych zresztą do jakoby wyłącznie naukowego poszukiwania materialnej prawdy, co jest rzekomo możliwe tylko dzięki wyłączeniu ze spojrzenia badacza fantazji, wyobraźni i wrażliwości.Dionizos Otta jest dowodem, że możliwe jest inne spojrzenia i inne uprawianie nauki. Wierzący w greckich bogów Otto krytykowany był za swój irracjonalizm i subiektywizm, uznawane za naganne w świecie badań naukowych. Jednak dziś, zdaniem Bremmera, każdy badacz kultu dionizyjskiego pomijający książkę Otta czyni to ze stratą dla siebie. A najlepiej ujął znaczenie tej książki Wiesław Juszczak, pisząc, że w irracjonalizmie Otta objawia się naprawdę coś z szaleństwa, jakby bliskiego temu, jakie (...) nadało wielkość dziełu Hlderlina Włodzimierz Lengauer (z przedmowy).
"Maria Skłodowska-Curie. Zakochana w nauce” to nowa biografia noblistki. Tomasz Pospieszny sportretował uczoną i jej odkrycia w oparciu o najnowsze badania oraz zupełnie zapomniane lub dotychczas nieznane źródła.
Publikacja zawiera 100 przepięknych, często unikatowych zdjęć. Część z nich dotychczas nie była publikowana.
Autor przeprowadził poszukiwania archiwalne w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Wiedniu, Genewie, Sevres, Haarlemie, Londynie, Paryżu, Sztokholmie, Nowym Yorku, Waszyngtonie, Filadelfii, Pasadenie, Marylandzie i Chicago.
Clepsydra to zupełnie nowy pomysł na naukę. Ideą czasopisma jest niespotykane dotąd przekazywanie efektów najświeższych badań historycznych naukowców polskich i zagranicznych w formie dostosowanej do odbioru także czytelników niespecjalistów. Nasze badania staramy się upowszechniać równocześnie z otrzymaniem ich wyników, a do wspólnej refleksji nad przeszłością zapraszamy nie tylko profesjonalnych badaczy, ale także wszystkich innych zainteresowanych historią. Służy temu zarówno specyficzny układ treści (w tym powiększenie spectrum zainteresowań czasopisma o rozmowy, edycje źródłowe, przegląd wydarzeń i recenzje), jak również nowoczesna szata graficzna.
Prezentowana publikacja dotyczy jednego z największych autorów patrystycznych i bizantyńskich, Jana Damasceńskiego, skupiając się na jego głównym dziele. Podejmuje ważną i zarazem wieloaspektową problematykę, wchodzącą w zakres badawczy patrologii, bizantynologii, teologii i filozofii jednocześnie.
Autor wyczerpująco przedstawia zarówno samego Jana Damasceńskiego i jego dorobek, jak też myśl antropologiczną zawartą w jego Wykładzie wiary prawdziwej. Praca dotyczy tematu, który w takiej formie, w takim zakresie i systematycznym wykładzie nie został dotąd podjęty w naukowej literaturze, nie tylko na obszarze polskim, ale też światowym. Jest to pierwsze całościowe studium w tej dziedzinie.
ks. prof. dr hab. Józef Naumowicz
Ks. dr hab. Krzysztof Sordyl, kapłan diecezji bielsko-żywieckiej, absolwent Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. W latach 2008–2014 kontynuował studia w Instytucie Patrystycznym „Augustinianum” w Rzymie. W badaniach naukowych zajmuje się historią dogmatu w starożytności chrześcijańskiej. Ich rezultatem są prace „Wczesnochrześcijańskie pojęcie Boga. Polemiczne aspekty teologii Nowacjana w De Trinitate” oraz „Pryscylianizm. Teologia i historia”. Obecnie publikuje artykuły o początkach chrześcijaństwa w Hiszpanii oraz przygotowuje tłumaczenie pryscyliańskich tekstów źródłowych wraz z komentarzem.
Wydanie niniejszej publikacji dofinansowane przez Fabrykę Cukierniczą KOPERNIK S.A.
Prezentujemy pierwszy zeszyt nutowej serii Musica Revelata, będący edycją krytyczną rękopisu przechowywanego w zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tarnowie (Dział Starych Druków i Książki XIX-wiecznej), zawierający anonimowo zanotowane kompozycje na skrzypce i basso.
Zbiór najpewniej należał do włoskiego skrzypka zatrudnionego na jednym z magnackich dworów osiemnastowiecznej Rzeczpospolitej, najpewniej na jej południowych kresach. Wśród zapisanych w zbiorze kompozycji udało się rozpoznać sonaty skrzypcowe Francesca Marii Cattaneo (1697–1758), w latach 20. XVIII wieku muzyka na warszawsko-drezdeńskim dworze feldmarszałka Jerzego Henryka Flemminga, a po 1755 roku – koncertmistrza na dworze królewskim Augusta III w Dreźnie.
Prezentowana książka to zbiór artykułów, poświęconych jezuickiej kulturze artystycznej Rzeczpospolitej Obojga Narodów, widziany zarówno z perspektywy zjawisk globalnych, jak i lokalnych. Badacze zajmujący się jezuicką architekturą, edukacją, literaturą, muzyką i teatrem, zgodnie potwierdzają, że sztukę krzewioną w środowisku Towarzystwa Jezusowego warunkowały z jednej strony bardzo wyraźne tendencje do homogenizacji: zarówno w skali prowincji czy państw, jak i kontynentów, a nawet całego globu. Z drugiej strony kierunek działania wskazywały jezuitom strategie kulturowej akomodacji, tak bardzo charakterystyczne dla tego środowiska, a zarazem tak daleko wyprzedzające swoją epokę.
Postać Grzegorza Palamasa, najwybitniejszego teologa i filozofa Bizancjum, którego wpływu na współczesną filozofię rosyjską oraz teologię prawosławną nie sposób przecenić, jest polskim odbiorcom prawie nieznana. Pseudo-Dionizy Areopagita, druga z postaci, którym książka jest poświęcona, to również sylwetka tajemnicza do tego stopnia, że po dzień dzisiejszy trwa spór, kim był ten wyjątkowy teolog i mistyk. Natomiast bez jego Corpus Areopagiticum trudno sobie wyobrazić szeroko pojętą kulturę średniowiecza, traktaty św. Tomasza z Akwinu, a nawet architekturę gotyku.
I wreszcie zagadnienie poznania Boga, poruszane przez obydwu myślicieli, można zamknąć w jednym słowie: apofatyka, oznaczającym dokładnie odcięcie, rozumiane jako abstrakcyjne myślenie, porzucenie pojęć, proces negacji. Porządek poznawczy od ciemności ku jasności to również etapy rozwoju duchowego, o którym piszą Pseudo-Dionizy i Palamas, korzystając z ogromnej tradycji wschodniego monastycyzmu i mistyki.
Postać Bedy zwanego Czcigodnym i recepcja jego utworów w dawnym piśmiennictwie polskim nie była dotąd przedmiotem opracowania monograficznego (...). Biorąc pod uwagę rolę, jaką odegrała jego twórczość nie tylko dla społeczności brytyjskiej, ale dla całej Europy, niniejsza pozycja budzi zrozumiałe zainteresowanie.
W pierwszej części przedstawiona została sylwetka i twórczość Bedy Czcigodnego, jak również miejsce anglosaskiego pisarza w polskim piśmiennictwie religijnym od XVI do XVIII wieku.
W części drugiej zaprezentowano bohaterów Historii kościelnej narodu angielskiego Bedy,obecnychw rodzimym piśmiennictwie wzmiankowanego okresu. I właśnie ta część budzi największe zainteresowanie, bowiem z tak szczegółowym omówieniem postaci występujących w kroniceangielskiego uczonego, a znajdujących swoje odniesienia w twórczości polskich pisarzy XVI–XVIII stulecia, do tej pory czytelnik się nie spotykał.
prof. dr hab. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski
Bernadetta M. Puchalska-Dąbrowska, dr hab., absolwentka filologii polskiej i angielskiej. Pracownik Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku. Zainteresowania naukowe: dawne piśmiennictwo religijne, motywy brytyjskie w literaturze polskiej XVI–XVIII wieku, pamiętnikarstwo epok dawnych.
Przedmiotem analizy niniejszej pracy są niemieckojęzyczne kancjonały luterańskie opublikowane w latach 1587–1810 przez gdańskie oficyny, z uwzględnieniem wszystkich możliwych wydań.
Skoncentrowanie się na kancjonałach luterańskich publikowanych w języku niemieckim wynika z przesłanek socjologiczno-demograficznych: w mieście nad Motławą, w omawianym tutaj okresie, kwantytatywnie górowała ludność luterańska posługująca się językiem niemieckim. Nie może więc w tym kontekście dziwić dominująca rola, jaką niemieckojęzyczny luteranizm – kształtujący przez stulecia oblicze tego miasta – odegrał dla rozwoju lokalnej kultury i sztuki, również tej o charakterze kościelnym.
Niniejsza heurystycznie nacechowana publikacja ma więc na celu z jednej strony dokumentację gatunku, jaki na kulturalnej mapie nowożytnego Gdańska stanowiły kancjonały wydawane w języku niemieckim na potrzeby miejscowych zborów luterańskich, oraz ukazanie zmian zachodzących w tym gatunku. Z drugiej – zamierza zaprezentować gdańską twórczość pieśniową wchodzącą w skład przybliżanych tutaj kancjonałów, której – w tym miejscu następuje teza – długofalowa promocja na niespotykaną dotychczas skalę została zainicjowana już pod koniec siedemnastego stulecia na terytorium Rzeszy.
Niezbędnik zawiera:
– minimum fleksji łacińskiej niezbędne do swobodnego poruszania się w łacińskiej terminologii medycznej, a co za tym idzie także w angielskiej,
– informacje o greckiej i łacińskiej etymologii terminów medycznych niezbędne dla tych, którzy chcą posługiwać się terminologią medyczną świadomie,
– wybór sentencji łacińskich i tekstów z zakresu szeroko rozumianej estetyki medycznej niezbędny dla tych, którzy pragną dowiedzieć się choć trochę więcej o kulturze, która wydała na świat takie postacie jak Hippokrates, Galen czy Celsus.
Pozycja warta polecenia nauczycielom, którzy prowadzą zajęcia na kierunkach medycznych (zwłaszcza przy ograniczeniu czasowym), szczególnie związanych z medycyną estetyczną. Podręcznik ten może stanowić świetny materiał pomocniczy do pracy ze studentami kierunków niezwiązanych z medycyną, ale w jakimś stopniu zainteresowanych tą dziedziną, a także z uczniami w klasach o profilu biologiczno--chemicznym.
Monika Mikuła
wykładowca Zakładu Metodyki i Dydaktyki IFK UW
"Dionizos" Otta to bez wątpienia jedna z najważniejszych książek w humanistyce XX wieku. Popularność, jaką się obecnie cieszy, można zaś chyba tłumaczyć podobnym czynnikiem, jak ten, o którym pisał Kerényi: badania starożytnicze, jak i może cała współczesna humanistyka, znajdują się obecnie w stanie głębokiego kryzysu spowodowanego dezintegracją i atomizacją badań, ograniczonych zresztą do jakoby wyłącznie naukowego poszukiwania „materialnej prawdy”, co jest rzekomo możliwe tylko dzięki wyłączeniu ze spojrzenia badacza fantazji, wyobraźni i wrażliwości. Dionizos Otta jest dowodem, że możliwe jest inne spojrzenia i inne uprawianie nauki. Wierzący w greckich bogów Otto krytykowany był za swój irracjonalizm i subiektywizm, uznawane za naganne w świecie badań naukowych. Jednak dziś, zdaniem Bremmera, każdy badacz kultu dionizyjskiego pomijający książkę Otta czyni to ze stratą dla siebie. A najlepiej ujął znaczenie tej książki Wiesław Juszczak, pisząc, że w irracjonalizmie Otta „objawia się naprawdę coś z szaleństwa, jakby bliskiego temu, jakie (…) nadało wielkość dziełu Hölderlina”.
Włodzimierz Lengauer (z przedmowy).
Hairetikos. Ten, który jest w stanie wybrać, powoduje rozłam. Niniejszy tom powstał z chęci przyjrzenia się sposobom i celom posługiwania się tym pojęciem u początków doby nowożytnej. Pojęciem, które po oderwaniu się od swego etymologicznego korzenia stało się terminem wartościującym.
Teksty zgromadzone w niniejszym tomie z pewnością nie wyczerpują obfitego tematu, który chcieliśmy zgłębić podczas konferencji pt. Heretyk – to już tego mieczem, ogniem, klątwą, dzwonkiem zorganizowanej w kwietniu 2016 roku na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Prezentowana książka stanowi zapis naszych wspólnych rozważań. Chcielibyśmy, żeby tom jako całość pokazywał złożoność problemu związanego z tym, po co i w jaki sposób konceptualizowano figurę heretyka. Poszczególne studia szczegółowe podejmowane przez przedstawicieli różnych dziedzin proponują odmienne sposoby badania tego fenomenu.
W miejscowości Afaka w Libanie, z jaskini w zboczu góry, wypływa rzeka Adonis (dziś Nahr Ibrahim), wpadająca do Morza Śródziemnego ok. 6 km na południe od Byblos (dziś Jebail). W starożytności w pobliżu groty był staw oraz świątynia Afrodyty. Autorzy antyczni donosili, że rzeka przybiera okresowo krwawy kolor, zaś w okolicy ukazują się ogniste kule lub raczej cudowna gwiazda zwana Uranią – Niebiańską Afrodytą. Żyjący na przełomie IV i V wieku historyk i dyplomata Olympiodoros z Teb opisał z kolei swoją morską przygodę, kiedy to na maszt miotanego burzą statku zstąpiła podobna gwiazda, określana tym samym mianem przez żeglarzy. Pewne przesłanki pozwalają sądzić, że w kręgach późnoantycznych intelektualistów podejmowano próby sztucznego wytworzenia podobnego fenomenu. Książka zbiera relacje o teofaniach Afrodyty Uranii oraz prezentuje bogaty wachlarz asocjacji, jakie te relacje wywołują. Jest rekonstrukcją pewnej antycznej koncepcji religijnej i filozoficznej, której celem było wskazanie wybranym, jak wznieść się do Absolutu poprzez – zgodnie z tytułem – „fizyczny, mistyczny i teurgiczny” kontakt z Bóstwem Niebiańskiej Miłości.
Wiek XVI był czasem polemik i potyczek nie tylko politycznych czy religijnych, lecz także literackich. Wśród tych ostatnich ważne miejsce zajął spór o kobiety (querelle des femmes), w którym uczestniczył Heinrich Cornelius Agrippa von Nettesheim, niemiecki filozof, znawca magii i sztuk tajemnych, całe życie przemierzający Europę w poszukiwaniu pracy i stabilizacji. W 1529 r. ogłosił on w Antwerpii De nobilitate et praecellentia foeminei sexus, utwór będący zarówno pochwałą białogłów, jak i żarliwą obroną płci niewieściej. Krótką mowę Agrippa przypisał m.in. Małgorzacie Habsburg, córce Maksymiliana I i ciotce Karola V Habsburga. W 1575 r. przekład pracy Nettesheimczyka, opatrzony tytułem O ślachetności a zacności płci niewieściej, dostali do rąk polscy czytelnicy i czytelniczki. Za jego powstanie i wydanie odpowiadał Maciej Wirzbięta, krakowski drukarz i pisarz, bliski współpracownik Mikołaja Reja, aktywny działacz zborowy. Zadedykował on tekst Krystynie Chodkiewiczowej, matce Jana Karola Chodkiewicza. Niniejsza książka zawiera omówienie Maciejowego tłumaczenia. Autorka postawiła sobie za cel przede wszystkim ukazanie licznych kontekstów łacińskiej declamatio: literackiego (gatunek oraz jego klasyczne i humanistyczne źródła), filozoficznego (inspiracja renesansowym neoplatonizmem), religijnego (reformacja, ponowne odkrycie patrystyki, hebrajska mistyka), które Wirzbięta wykorzystał w celu dostosowania swojego dzieła do językowej i kulturowej wrażliwości polskich odbiorców, nie rezygnując przy tym z intencji moralistyczno-apologetycznych.
Zbiór koptyjskich tekstów z Nag Hammadi w kodeksie VI powstał dzięki pracy skrybów, a być może także pomysłu tłumaczy z języka greckiego na koptyjski. O wyborze tekstów do przetłumaczenia i przepisania na papirusach mógł decydować właściciel greckich oryginałów, zamawiający, albo skryptorium, w którym powstały rękopisy. Mimo wielu rożnych prób i propozycji nie zostały ostatecznie wyjaśnione okoliczności powstania zbioru z Nag Hammadi, w tym oczywiście także zbioru spisanego w kodeksie VI. Więcej informacji o powstaniu rękopisów mogą nam dostarczyć zapisy skrybów, którzy przepisywali teksty. Pod tym względem kodeks VI wyróżnia się w szczególny sposób, bo zawiera notatkę anonimowego skryby. […] Notatka jest oddzielona od reszty tekstu linią obejmującą ją ze wszystkich stron. Na określenie tytułów tekstów, które miał w ręku, używa słowa „logos”, także gdy używa go w liczbie mnogiej. Skryba przepisywał owe logoi (tłumaczę tu jako „rozprawy”) z jakiegoś innego zbioru, w którym takich utworów było bardzo wiele. Otwartym pytaniem jest, czy jest to notatka kopisty, czy tłumacza. Gdyby pochodziła od tłumacza, to można sądzić, że tłumacz przepisywał i tłumaczył z jakiegoś zbioru greckiego. Mahé, wydawca tekstów hermetycznych z VI kodeksu, doszedł jednak do przekonania, że notatkę sporządził skryba, który przepisywał teksty już przetłumaczone, a notatkę umieścił na papirusie, ponieważ akurat znalazło się miejsce po zakończeniu kopii pierwszego tekstu hermetycznego. Po notatce rozpoczął przepisywanie fragmentu z „Asklepiosa”. Krótka notatka skryby pozwala nam wyobrazić sobie, jak mogły powstawać rękopisy z Nag Hammadi, także VI kodeks tego zbioru.
Niniejsze wydanie tekstów VI kodeksu w języku polskim z komentarzem tekstowym i treściowy jest hołdem składanym Osobie Pani Profesor Szczudłowskiej-Dembskiej. Poszczególne pisma, przetłumaczone przez Panią Profesor, zostały przez współautorów opatrzone dodatkowym komentarzem i/lub (dodatkowym) wstępem, bibliografią oraz podzielone tematycznie dla większej czytelności przekazu. Ewentualne zmiany w tłumaczeniu zaznaczono w komentarzach do każdego pisma. Jeden tekst – Noema – występuje w wydaniu podwójnie: I – w przekładzie (ze wstępem) Pani Profesor oraz B. Charkiewicz (z d. Toczydłowskiej), II – w przekładzie (ze wstępem i komentarzem) prof. W. Myszora. Do przekładów tekstów koptyjskich dołączono ich ewentualne ekwiwalenty językowe (z dopiskiem „Dodatek”): Rzeczpospolita (dołączony przekład tekstu greckiego) i „Asklepios” (dołączony przekład ekwiwalentu łacińskiego).
Edycja zawiera dwa siedemnastowieczne kazania pogrzebowe: Żałobę po śmierci Konstancyjej (1631) jezuity Jakuba Olszewskiego oraz Kazanie pogrzebne krolewskie (1634) pastora luterańskiego Andrzeja Schönflissiusa. Kazania te należą do najciekawszych przykładów oratorstwa pogrzebowego pierwszej połowy XVII w. Zostały napisane przez dwóch czołowych kaznodziejów wileńskich tego czasu w celu upamiętnienia śmierci królowej Konstancji Habsburżanki (1588–1631) i zmarłego parę miesięcy po małżonce króla Zygmunta III Wazy (1566–1632). Zestawienie tych kazań pokazuje, w jak różny sposób autorzy podchodzili do tego samego tematu: śmierci monarchy. Kazania te różnią się na poziomie inwencji, sposobu operowania erudycją, a przede wszystkim stylistyką. Olszewski chętnie odwoływał się do twórczości słowno-wizualnej, głównie do emblematów, podczas gdy Schönflissius wybierał egzempla narracyjne. Olszewski budował rozbudowane okresy retoryczne, posługiwał się konceptem opartym na zgodnej niezgodności. Zdania Schönflissiusa są prostsze, kaznodzieja tworzył swój tekst, posługując się retoryką bezpośredniości i pozornej prostoty. Jako że obaj należeli do tej samej formacji siedemnastowiecznych uczonych, odwoływali się do tych samych źródeł biblijnych (głównie do Starego Testamentu), patrystycznych i kompendiów historycznych. Ich kazania pozwalają zobaczyć, jak ówczesna encyklopedyczna, wieloźródłowa erudycja była stosowana w praktyce.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
