PrzedmowaEdukację alternatywną można postrzegać jako swoistą reakcję obronną rodziców, uczniów, nauczycieli, a także badaczy na masowy charakter edukacji, obecną w niej przemoc strukturalną, symboliczną, przejawy ukrytego programu. Pojęcie edukacji alternatywnej weszło na dobre do języka współczesnej polskiej pedagogiki nie tylko za sprawą praktyk edukacyjnych odmiennych od masowego kształcenia, ale także publikacji: monografii, prac zbiorowych i artykułów. Pierwsze z nich pojawiły się na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku, gdy opadła ideologiczna kurtyna izolująca nas od zachodniej myśli pedagogicznej. Dopiero wtedy możliwe było upowszechnienie na przykład: montessoriańskiej, freinetowskiej, waldorfskiej, antypedagogicznej czy gestaltowskiej myśli i praktyki, a także tekstów Ivana Illicha, Johna Holta, Hubertusa von Schoenebecka i wielu innych autorów. Podkreślić trzeba szczególną rolę Bogusława Śliwerskiego, który jest nie tylko współredaktorem niniejszej książki, ale od wielu lat także promotorem i propagatorem ruchu odnowy edukacji, aktywnym organizatorem cyklu międzynarodowych konferencji poświęconych edukacji alternatywnej, autorem monografii i redaktorem naukowym pierwszych publikacji zbiorowych na ten temat.Pozwolę sobie w tym miejscu na osobistą refleksję, zakładając, że nie jestem w niej odosobniony. Prawdopodobnie wiele osób spośród czytelników, podobnie jak mnie, wtłoczono w system masowego, tradycyjnego kształcenia, do którego mimo prób oporu trzeba się było dostosowywać. Co więcej, należało być gotowym także do kontaktów z różnymi nauczycielami, których cechy trafnie scharakteryzował przed laty Janusz Korczak w jednym ze swoich tekstów:Wyćwiczono sztucznie całą armię ludzi, których zadaniem było zaśmiecać głowy, zaciemniać umysł pogodny i nazwano ich przywódcami dzieci pedagogami. Jedni, zahukania poczciwi, patrzyli pobłażliwie, jak pod ich okiem uczono się lekceważyć obowiązek i wyłgiwać tchórzliwie przed odpowiedzialnością. Drudzy, źli i nieżyczliwi, tyranami byli i uczyli nienawidzieć naukę i sumienność w pracy. Trzeci, fanatycy i dziwacy, tworzyli sztuczny kult dla jakiegoś ułamka świątyni wiedzy, spajali młode umysły haszyszem własnego obłędu. Nieliczni wreszcie wykolejeńcy przemycali nikłe, konające w zaduchu promyki życia, póki ich nie wyśledzono i nie wyszczuto z murów szkolnych. I owych pierwszych pedagogów wspominasz teraz, dojrzały mężu, trochę z rozrzewnieniem, a trochę z litością: przynajmniej nie nękali. Tyranów wspominasz z głuchym żalem i trwogą zły sen ci ich przypomina. O trzecich myślisz z wyrzutem: dlaczego przywiązali mnie do martwego słońca, które nie grzeje i drogi nie rozświetla? A z uczuciem wdzięczności kornej zwracasz się do tych nielicznych lub tego jednego tylko, który z tobą dusił się w kazamatach szkolnych i marzył. Nawet ten najlepszy, a jedyny, nie mógł ci dać więcej prócz marzenia.
Księga dedykowana pamięci prof. Jerzego Chłopeckiego, socjologia i politologa, związanego z Uniwersytetem Warszawskim i Wyższą Szkołą Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.
W części I "Tezy o współczesności" zebrano 19 tekstów naukowych, których Autorzy zostali poproszeni o odniesienie się do tez Jerzego Chłopeckiego, pochodzących z Jego tekstów publikowanych w różnym czasie i dotyczących różnych sfer życia społecznego: świata mediów, świata polityki i mechanizmów władzy, relacji międzyludzkich, prawa, historii, ekonomii. To, co bowiem charakteryzowało twórczość Jerzego Chłopeckiego, to niewiarygodna wręcz łatwość konstruowania kompetentnych opisów dotyczących różnych dziedzin i dyscyplin wiedzy. Fundamentem są tu oczywiście, najbliższe Profesorowi, nauki społeczne.
W II części "Varia in memoriam" znalazły się cztery istotne teksty, również odnoszące się do dorobku Profesora, mające jednak bardziej osobisty charakter. Jest w nich ślad bezpośrednich relacji autorów z Upamiętnianym.
III część księgi - "Poza barierą czasu i przestrzeni" - ma natomiast unikatowy charakter: autorem zawartych w niej - niepublikowanych dotychczas - tekstów jest bowiem sam Jerzy Chłopecki. "Korzenie" i "Z perspektywy średniego dystansu" Profesor napisał krótko przed śmiercią. Te bardzo osobiste i w pewien sposób odważne teksty zostały wzbogacone fotografiami z rodzinnego album Państwa Chłopeckich.
Głównym celem naukowym przedstawionej monografii jest opis i analiza wielorakich skutków transformacji szkolnictwa wyższego w Polsce i neoliberalnych reform ostatnich lat w odniesieniu do procesu kształcenia i funkcjonowania samych uczelni. Instrumentarium teoretyczno-pojęciowe służące do realizacji celu naukowego pracy, zostało wywiedzione z nurtu badań nad edukacją określanego mianem pedagogiki krytycznej. Monografia składa się z sześciu rozdziałów zawierających odwołania do rozpraw naukowych krajowych i zagranicznych badaczy oraz prezentację wyników badań własnych. Głównym celem podjętych badań własnych było rozpoznanie stopnia i zakresu w jakim studenci wybranych szkół wyższych wyrażają (odzwierciedlają) w swoich opiniach ideologię neoliberalną w odniesieniu do strukturalnych składników procesu kształcenia. Powiązana z tym celem, ważna kwestia dotyczyła również odznaczenia, określenia i opisania współcześnie dominującego paradygmatu dydaktyki akademickiej. Cel badań został zrealizowany dzięki badaniom ilościowym i jakościowym, w których ważna była triangulacja podejść badawczych, metod i rodzajów badań oraz triangulacja teorii. Główny korpus badań własnych, został uzupełniony analizą dyskursu, która miała na celu przedstawienie procesu dyskursywnego formowania wiedzy o autonomii oraz uchwycenie, w jaki sposób formacje wiedzy-władzy regulują odpowiednią „prawdę” o uniwersytecie.
W czasie opracowywania koncepcji monografii i projektowania badań własnych, pewne zjawiska związane z funkcjonowaniem szkolnictwa wyższego, były już dość dobrze zdiagnozowane i opisane. Jednak w ostatnich latach procesy transformacyjne w obszarze polskiego szkolnictwa wyższego nasiliły się, a pracownikom uczelni dość jasno przedstawiono – głównie w formie uregulowań prawnych - oczekiwane kierunki zmian. W nowej ustawie o szkolnictwie wyższym zawarto szereg rozwiązań o charakterze neoliberalnym, równocześnie kontynuowano pewne „trendy” zapoczątkowane już wiele lat temu, by kształcenie w uczelniach, również na uniwersytetach, miało charakter jak najbardziej użyteczny i adekwatny dla potrzeb rynku pracy, interesariuszy zewnętrznych, czy szerzej, dla potrzeb gospodarki. Tradycyjne wartości uniwersyteckie (takie jak tradycja, wspólne dobro, kształtowanie postaw krytycznych) od pewnego czasu muszą „negocjować” swoje miejsce i muszą „dostrajać się” do wartości fundujących współczesny ład społeczno-gospodarczy. W polskiej literaturze z zakresu pedagogiki podjęto w ostatnich latach już wiele prób analizy problemu wpływu neoliberalnej polityki władz państwowych, w tym Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na środowisko akademickie i charakter procesu kształcenia. Jednak jak dotąd, nie patrzono na kształcenie i aktywność uczelni przez pryzmat procesów ujarzmiania, upodmiotowienia, nie stosowano „postdyscyplinarnej” perspektywy do próby zrozumienia „czego” i „dlaczego” uczy się na poziomie szkoły wyższej.
W wyniku studiów literaturowych oraz badań własnych zaprojektowałem ramy paradygmatu postdyscyplinarnego w dydaktyce akademickiej. Jego charakterystyka odnosi się do poszczególnych elementów strukturalnych procesu kształcenia występujących jako elementy stałe w teorii i praktyce dydaktycznej. Równocześnie, traktując emancypację, jako wyzwalanie się z różnego rodzaju uwikłań kulturowych, politycznych, społecznych, z zewnętrznych systemów dominacji, ale także jako pokonywanie własnych ograniczeń i „rozbrojenie” własnych systemów dominacji i struktur samozarządzania, to – biorąc pod uwagę wyniki badań własnych – sformułowano zestaw wytycznych dla „krytycznej” dydaktyki akademickiej. Pożądane elementy zostały odniesione do trzech obszarów: środowiska edukacyjnego, predylekcji i zachowań studentów oraz predylekcji i zachowań nauczycieli akademickich.
Prezentowana publikacja jest jedną z niewielu na rynku wydawniczym, które w tak kompleksowy i gruntowny sposób omawiają zagadnienia związane z karierą naukową w Polsce. Interdyscyplinarne podejście w opisie zjawisk związanych z awansem naukowym pozwoliło na uchwycenie wielu determinujących czynników zarówno o charakterze prawnym, jak i społecznym, ekonomicznym czy historycznym. Dodatkową zaletą opracowania jest umiejscowienie polskiej nauki w szerszym, międzynarodowym kontekście.
Autorzy omawiają najbardziej istotne zagadnienia związane z rozwojem naukowym, w tym m.in.:
najnowszą nowelizację prawa o szkolnictwie wyższym,
bariery w modelowaniu kariery naukowej w Polsce,
aspekty społeczno-ekonomiczne kariery naukowej - status zawodów związanych z działalnością naukową,
warunki rozwijania przedsiębiorczości wśród kadry naukowej w Polsce.
Adresaci:
Książka skierowana jest do wszystkich osób zainteresowanych praktyczną realizacją kariery naukowej w naszym kraju, osób ze środowisk polskich szkół wyższych oraz obecnych i przyszłych pracowników instytutów naukowych i jednostek naukowo-badawczych. Z jednej więc strony publikacja będzie praktycznym przewodnikiem dla młodych adeptów nauki, z drugiej natomiast będzie stanowić kompetentne źródło wykorzystywane przez doświadczonych naukowców w dyskusji na temat kondycji i kierunków rozwoju polskiej nauki.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
