Profesor Witold Paweł Alexandrowicz, uznany geolog i pracownik AGH, jest autorem kolejnej już siedemnastej książeczki z cyklu Nauka dla Ciekawych. Tomik ten poświęcony jest lodowcom. Definicji lodowców jest wiele. W niniejszej publikacji przyjęto jedną taką prostą. Lodowiec to masa lodu powstałego w wyniku przemiany śniegu w lód lodowcowy powyżej granicy wiecznego śniegu, mająca zdolność do przemieszczania się (płynięcia). Szybkość tego ruchu jest różna i zależy od wielu czynników. Lodowce na Antarktydzie przemieszczają się w żółwim tempie metr lub dwa metry na rok, w Alpach do 100 m na rok, a w Himalajach do jednego kilometra na rok. Lepsi sprinterzy są na Alasce tam niektóre lodowce w ciągu roku przesuwają się o cztery kilometry. Rekord jednak należy do lodowców na Grenlandii najszybsze płyną około 35 m na dobę, czyli ponad 10 km na rok (gepardy wśród lodowców). Ruch wielkich mas lodu nie jest obojętny dla podłoża, po którym się przemieszczają. W wyniku tego ruchu następuje bardzo intensywna erozja (erozja lodowcowa). Przejawia się ona w ścieraniu i wygładzaniu podłoża (abrazja lodowcowa), wyrywaniu fragmentów skalnego podłoża (detrakcja) i deformowaniu skał podłoża, czyli zazwyczaj luźnych osadów (egzaracja). Dodatkowo istotne znaczenie ma wietrzenie fizyczne polegające głównie na rozbijaniu skał w rezultacie powtarzającego się wielokrotnie zamarzania i rozmarzania wody w szczelinach (tzw. zamróz). W efekcie wraz z płynącym lodem przemieszczane są ogromne ilości materiału skalnego. Wszystko jednak ma swój koniec. Lodowce, schodząc poniżej granicy wiecznego śniegu, zaczynają się topić, a ten proces nazywamy ablacją. W końcu zanikają i deponują pozyskany wcześniej materiał skalny. Te przedstawione procesy (erozji, transportu i depozycji) pozostawiają po sobie ślady w postaci form rzeźby terenu i osadów. Dzięki temu możemy nie tylko obserwować współczesne lodowce, ale rekonstruować te dawne, sprzed tysięcy, milionów, a nawet miliardów lat. Lodowce są różne niektóre wielkie, a inne całkiem małe. Są takie, których grubość liczymy w kilometrach, podczas gdy w innych warstwa lodu ma tylko kilka, kilkanaście metrów. W książeczce czytelnik znajdzie wiele interesujących informacji na ich temat zatem zapraszamy w krainę lodowców.
W książce mamy przystępny i interesujący opis historii Ziemi w rytmie tabeli stratygraficznej z licznymi barwnymi planszami oraz opis odległych prapoczątków naszego Układu Słonecznego i perspektyw jego marnego końca. Dla poznania historii Ziemi znaczenie ma nie tylko umiejscowienie w czasie poszczególnych wydarzeń, ale zrozumienie dystansów czasowych pomiędzy nimi. Autor książki pyta, czy można uczłowieczyć czas geologiczny. I odpowiada, że można, jeśli uda się nam sprowadzić te miliony czy miliardy lat do "ludzkiego" wymiaru, który dobrze znamy, poruszamy się w nim swobodnie. Autor przyjął, że Ziemia nie ma 4,6 miliarda lat, tylko jeden rok (365 dni). Dzięki temu jesteśmy w stanie wyobrazić sobie nawet to niewyobrażalne 4,6 miliarda lat. Szesnasty tomik z serii "Nauka dla Ciekawych".
Badania pigmentów i warstw malarskich dotyczą mineralogii, historii sztuki, konserwacji zabytków i archeologii. Ich celem jest uzyskanie informacji o warsztacie malarza - m.in. o tym, jakich używał pigmentów i skąd one pochodziły. Interesujące są powiązania między szkołami artystycznymi i pojedynczymi twórcami, zasięg sieci handlowych w obrocie materiałami malarskimi oraz stopień rozpoznania i eksploatacji złóż oraz wystąpień surowców pigmentów. Można rozpoznać moment wprowadzenia pigmentu do obiegu i czas zaprzestania jego używania. Pomocne jest to w datowaniu malowideł. Pojawienie się kosztownych pigmentów wskazuje na wzrost upodobania do luksusu. Badania pigmentów w dziełach sztuki, których data powstania jest znana, pozwalają na uściślanie niejednoznacznego ich nazewnictwa stosowanego w dawnych traktatach. Wiadomo, że istnieją nietypowe, zaskakujące sytuacje wykorzystania materiałów malarskich antyku do zdobień dużo późniejszych. Współcześni konserwatorzy dzieł sztuki poszukują optymalnych odpowiedników materiałów używanych przez dawnych mistrzów i rzemieślników. Identyfikowane są pierwotne barwy substancji, które wskutek różnych czynników uległy przemianom kolorystycznym - chemicznym i mineralnym. Historycy sztuki i kryminolodzy ustalają rodzaj materiałów malarskich (w tym pigmentów), co umożliwia odkrywanie fałszerstw oraz bywa dowodem innych przestępstw.
Dziesiąta książeczka z serii ""Nauka dla Ciekawych"" poświęcona jest minerałom o budowie warstwowej, które charakteryzują się bardzo dużym zróżnicowaniem chemicznym i strukturalnym oraz ogromnym potencjałem w zakresie ich modyfikacji chemicznej. Dobór odpowiednich związków chemicznych do modyfikacji oraz właściwe jej prowadzenie umożliwiają dopasowanie właściwości minerałów do zastosowań aplikacyjnych w przemyśle. Przedstawione w opracowaniu przykłady zastosowań najważniejszych grup minerałów zostały tak dobrane, aby podkreślić interdyscyplinarny charakter wykorzystania minerałów warstwowych. Przykładowo minerały ilaste, będące naturalnym utworem geologicznym, są wykorzystywane w badaniach nie tylko przez ośrodki badawcze powiązane z naukami o Ziemi. Badania takie i próby zastosowań w skali przemysłowej są podejmowane przez chemików, fizyków czy biologów. Świetnym przykładem są tu prezentowane minerały kaolinitowe i z grupy smektytu, które ze względu na ich właściwości fizykochemiczne, dostępność, niską cenę, obojętność dla środowiska naturalnego znalazły zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Zainteresowanie wykorzystaniem naturalnych i syntetycznych minerałów warstwowych ciągle rośnie i będą one stosowane w coraz to nowych technologiach. Oprócz zastosowań jako sorbenty w procesach oczyszczania i katalizatorów reakcji rozwijają się w bardzo szybkim tempie zastosowania w materiałach tworzonych na potrzeby medycyny, nanokompozytach polimerowych czy inteligentnych materiałach.
Jedenasta książeczka z serii ""Nauka dla Ciekawych"" poświęcona jest Polskiej Wyprawie Naukowej do Peru. Autor publikacji, profesor Andrzej Paulo, jest geologiem złożowym i gospodarczym. Przez wiele lat kierował Katedrą Geologii Gospodarczej i Ochrony Złóż. Odbył ponad dwadzieścia pięć wypraw naukowych i alpinistyczno-naukowych. Kierował wyprawami badawczymi w Mongolii i na Saharze, znajdując tam złoża rud żelaza i manganu. Wytyczył nowe, trudne przejścia wysokogórskie, m.in. w Karakorum, Andach i na Alasce. Jest autorem i współautorem wielu podręczników. Od roku 2006 kieruje badaniami Polskiej Wyprawy Naukowej do Peru. W wyprawach biorą też udział studenci wspomagani finansowo przez rektorów AGH. Celem projektu jest m.in. utworzenie parku narodowego lub geoparku obejmującego Kanion Colca i Dolinę Wulkanów.
Kolejna, czternasta, pozycja cyklu ""Nauka dla Ciekawych"" poświęcona jest nieskutecznym poszukiwaniom wielkiego meteorytu tunguskiego i próbom wyjaśnienia przyczyny katastrofy tunguskiej. Na ten temat jest wiele hipotez, w tym i hipotezy nieprawdopodobne. O opracowanie tunguskiej historii redakcja serii zwróciła się do dr. Marka Żbika, geologa i planetologa z Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie mieszkańca Australii. Dr Marek Żbik, będąc studentem Wydziału Geologii, dodatkowo ""pobierał nauki"" u polskiego astronoma, prof. Włodzimierza Zonna na Wydziale Astronomii. Autor miał i ma naukowe kontakty m.in. z uczonymi z Rosyjskiej Akademii Nauk i Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa, którzy nadal bezskutecznie tropią wielki meteoryt tunguski i usiłują wyjaśnić przyczynę kosmicznego wybuchu. Uzyskał od nich nowe informacje i unikalne fotografie ukazujące skutki tego wydarzenia.
Trzynasta książeczka z serii ""Nauka dla Ciekawych"" poświęcona jest lodowcom. Opracowanie powstało w celu krótkiego przedstawienia obecnego stanu wiedzy na temat genezy, własciwości i środowiskowego znaczenia kriokonitu. Ten osobliwy twór natury spotykany jest na lodowcach w wielu częściach świata, autorzy jednak udali się na poszukiwania go do Arktyki, na wyspę Spitsbergen, bedącą obiektem badań polskich naukowców od czasu narodowej wyprawy kierowanej przez geologa profesora Stanisława Siedleckiego, która w latach 1956-1957 założyła Polską Stację Polarną w Zatoce Białego Niedźwiedzia u wylotu fiordu Hornsund w południowo-zachodniej części wyspy.
Dwunasta książeczka z serii ""Nauka dla Ciekawych"" poświęcona jest pegmatytom. Pegmatyt to specyficzna skała, która od wieków intrygowała człowieka. Przez kilka ostatnich stuleci była ona najważniejszym źródłem surowca skaleniowo-kwarcowego na potrzeby rozwijającego się przemysłu ceramicznego i szklarskiego, zaś w ostatnich dziesięcioleciach okazało się, iż może być także bardzo cennym źródłem niektórych rzadkich pierwiastków niezbędnych do rozwoju zaawansowanych technologii, np. w elektronice, przemyśle samochodowym, lotniczym i kosmicznym, przemyśle odnawialnych źródeł energii, w wojskowości itp. Nadal, jak przed wiekami, jest ważnym źródłem kamieni szlachetnych i ozdobnych. W stopniu nieporównywalnym z innymi skałami magmowymi pegmatyty mogą koncentrować niektóre rzadkie pierwiastki, co prowadzi do tworzenia się w nich egzotycznych minerałów, nieczęsto spotykanych w skałach innego typu. Szacuje się, że z ponad 5500 znanych minerałów około 500 gatunków, głównie minerałów Li, Be, B, Nb, Ta, U i innych rzadkich pierwiastków, jest charakterystycznych głównie dla tych skał. Niezwykle estetyczne okazy, zwłaszcza w formie dobrze wykształconych kryształów o dużej przejrzystości, pozyskane w trakcie eksploatacji pegmatytów, są ozdobą i chlubą wielu muzeów przyrodniczych i kolekcji prywatnych na świecie, a niektóre z nich osiągają ceny porównywalne z cenami dzieł sztuki. Z naukowego punktu widzenia pegmatyty stanowią natomiast doskonałe naturalne laboratorium, w którym można prześledzić efekty działania wielu procesów magmowych i pomagmowych. Niektóre z tych procesów występują również w dużych komorach magmowych, inne są jednak charakterystyczne wyłącznie dla pegmatytowego środowiska krystalizacji. O złożoności procesów pegmatytotwórczych świadczy najlepiej fakt, że pomimo obfitej specjalistycznej literatury, która narosła przez ostatnie stulecie, i niewątpliwego postępu w rozumieniu natury tych procesów, pegmatyty wciąż wymykają się ogólnie przyjętym klasyfikacjom skał magmowych. Także spory dotyczące definicji pegmatytów trwają nieprzerwanie od początków współczesnej geologii, odzwierciedlając zmieniający się stan wiedzy, a uniwersalny model genezy tych skał jest wciąż poza naszym zasięgiem.
Siódma w serii ""Nauka dla Ciekawych"" książeczka prezentuje nowatorskie poglądy dotyczące genezy agatów i ich klasyfikację. Jako punkt wyjścia zastosowano analizę logiczną opartą na faktach geologicznych i obserwacjach mineralogicznych. Analiza ta jednoznacznie wykazała rażące sprzeczności dotychczasowych interpretacji i zapoczątkowała przedstawioną w niniejszym opracowaniu dedukcję. Wzięto po raz pierwszy pod uwagę i dokładnie przeanalizowano obszary obserwacji pomijane dotychczas oraz przede wszystkim wzajemne relacje takich parametrów jak głębokość i ciśnienie w intruzji oraz stopień potencjalnego odgazowania zolu krzemionkowego. Przeanalizowano również rolę pęcherzyków gazu i transport pigmentu uzależniony od wymienionych parametrów. To podejście rozwiązało podstawowe dylematy i sprzeczności. Przedstawiono je w niniejszej książeczce w sposób uproszczony, zgodny z założeniami serii, ilustrując w celu łatwiejszego zrozumienia animacjami zamieszczonymi w prezentacji CD.Podobnie współautorska i nowa jest propozycja klasyfikacji agatów z podziałem na syngenetyczne i epigenetyczne, również graficznie przedstawiona na płycie. Animacją zobrazowano także autorską propozycję pani Janiny Wrzak dotyczącą wyjaśnienia niezwykłej, pasiastej struktury unikalnych krzemieni pasiastych.
Trzecia książka popularnonaukowego cyklu wydawniczego ""Nauka dla Ciekawych"" (seria ""O Ziemi i Kosmosie""). Dołączono do niej CD zawierające galerię fotografii dwu- i trójwymiarowych.
Czwarta książka popularnonaukowego cyklu wydawniczego ""Nauka dla Ciekawych"" (seria ""O Ziemi i Kosmosie""). Dołączono do niej CD zawierające galerię fotografii dwu- i trójwymiarowych. Sposób, w jaki zostały tu przedstawione zjawiska krasowe, wynika z wieloletniej praktyki i obserwacji krasu czynionych okiem geologa-speleologa.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
