Nieznanym epizodem z historii armii II Rzeczpospolitej są wielkie manewry, które odbyły się na Wołyniu we wrześniu 1938 roku,. Manewry wołyńskie (14-18 września 1938) pozostały w cieniu inkorporacji Zaolzia w październiku 1939 roku. W operacji zaolziańskiej brały udział 21. Dywizja Piechoty Górskiej i 10. Brygada Kawalerii (zmotoryzowanej), a także niektóre oddziały artylerii (np. dywizjon z 1. Pułku artylerii najcięższej), saperów i wojsk pancernych, które z Wołynia trafiły bezpośrednio na śląsk Cieszyński. W niniejszym opracowaniu zostanie przedstawiony głownie udział jednostek pancernych: 10. Brygady i innych oddziałów pancernych (kompanie czołgów lekkich i rozpoznawczych, szwadrony pancerne), które zostały przydzielone do jednostek biorących udział w ćwiczeniu oraz do Zgrupowania Pancernego.
Historię powstania czołgów lekkich M3 warto poprzedzić wyjaśnieniem dotyczącym nomenklatury używanej w USA. Otóż w okresie przed wybuchem II wojny światowej (do 1940 roku) broń pancerna znajdowała się zarówno w gestii dowództwa piechoty, jak i kawalerii. Pewnym namacalnym dowodem tej dwoistości były metalowe plakietki mocowane do wież czołgów: ze skrzyżowanymi karabinami (piechota) lub szablami (kawaleria) oraz przyjęcie odmiennych nazw, czasami dla tych samych typów wozów bojowych. Określenie TANK dotyczyło wozów bojowych piechoty, natomiast kawaleria nazywała swoje czołgi COMBAT CAR.Był to rezultat przyjęcia ustawy o obronie narodowej (1920), która rozwiązywała istniejący w okresie wojny światowej Tank Corps i kierowała wszystkie czołgi pod sztandary piechoty. W ten oto sposób czołgi zostały niejako przypisane do piechoty, zresztą wówczas taktyka użycia, przewidywała ich zastosowanie tylko do wsparcia piechoty.
Pierwszym niemieckim czołgiem przeciwlotniczym, tzw. Flakpanzer, a w istocie samobieżnym działem przeciwlotniczym był 2 cm Dlak 38 L/65 auf PzKpfw 38(t) Sd Kfz 140 Ausf. L, Flakpanzer 38(t). Rozpoczęcie wojny na froncie wschodnim początkowo nie zmieniło założeń niemieckiej taktyki użycia wojsk pancernych. Dopiero po kilku miesiącach doszło do zasadniczych zmian. Z jednej strony było to wynikiem specyficznych warunków terenowych frontu wschodniego, zaś z drugiej strony warunki prowadzenia wojny wymusiły wykorzystanie nowych pojazdów pancernych, innych niż zakładała do tej pory strategia Blirzkriegu. Do tej pory sprawdzały się typowe środki rozpoznania, którymi w armii niemieckiej były samochody pancerne i ewentualnie czołgi lekkie. W Rosji niezbędne były specjalne szybkie czołgi rozpoznawcze i pojazdy półgąsienicowe przystawanie do wykonywania zdań rozpoznawczych. W ten sposób powstał czołg rozpoznawczy Aufklarunspanzer 38(t) Sd Kfz 140/1
W okresie II wojny światowej niemieckie jednostki rozpoznawcze były początkowo uzbrojone tylko w samochody pancerne. Używano kilku typów pojazdów różniących się masą bojową, właściwościami trakcyjnymi i uzbrojeniem. Najlżejsze były pojazdy czterokołowe (4-Rad) Militaria Nr 339 i 340. W jednostkach znajdowały się także cięższe pojazdy sześciokołowe (6-Rad) wytwarzane na podwoziach standardowych samochodów ciężarowych Militaria Nr 340.Armia niemiecka, obok wzmiankowanych samochodów używała także ciężkich samochodów pancernych Sd Kfz 231/232/233 (8-Rad) skonstruowanych na podwoziu typu GS. Były to pojazdy o dobrych własnościach trakcyjnych, lecz o stosunkowo słabym uzbrojeniu i opancerzeniu (Militaria Nr 394). Pojazdy ośmiokołowe Sd Kfz 231/232/233 bbyły produkowane do połowy 1943 roku, później zostały zastąpione przez doskonałe, również ośmiokołowe, samochody pancerne Sd Kfz 234.W niniejszym opracowaniu zostaną omówione cztery wersje samochodów ośmiokołowych ARK Sd Kfz 234 (8-Rad) i austriackie samochody pancerne ADGZ używane głównie w jednostkach policji niemieckiej.
Warszawa Poland: Wydawnictwo Militaria, 2010. 71 pages dual polish english text full colour profiles - prof ill colour & b/w photos 1/35 scale plans. A detailed look at the German 4x4 Light Armoured Car and its Variants used on all fronts in WWII.. First Edition. Soft Cover. New/No Jacket.
Najpowszechniej używanym, w pierwszej fazie II wojny światowej, brytyjskim czołgiem był Infantry Tank Mark I i Mark II „Matilda”. W latach późniejszych „Matildy” zostały zastąpione przez nowsze konstrukcje, dysponujące silniejszym opancerzeniem i uzbrojeniem.
„Matilda” była, obok amerykańskiego czołgu M4 „Generał Sherman”, jedynym wozem bojowym, który uczestniczył w walkach na wszystkich frontach ostatniej wojny światowej. Na froncie zachodnim w maju 1940 roku, w Afryce w latach 1940-1943 (Libia, Egipt, Etiopia, Malta). W maju 1941 roku niewielka ilość „Matild” broniła lotnisk na Krecie. Czołgi wysyłane w ramach Lend-Lease trafiły do sowieckich jednostek pancernych, m.in. walczących pod Moskwą i Charkowem w latach 1941-1942. Nie zabrakło czołgów „Matilda” także w walkach na Dalekim Wschodzie.
W okresie wojny została uruchomiona produkcja udanych pociągów pancernych typu BP-42 i BP-44, a ponadto do jednostek trafiły inne typy pojazdów szynowych np. ciężkie opancerzone lokomotywy spalinowe uzbrojone w armaty tzw. Panzertriebwagen, improwizowane pociągi pancerne tzw. Streckenschutzzug, pociągi sztabowe (Kommandozug), drezyny pancerne, a nawet specjalne wagony przeznaczone do niszczenia nieprzyjacielskich pojazdów pancernych (Panzerjagerwagen).
W okresie II wojny światowej jednostki armii niemieckiej były uzbrojone w działa szturmowe. Najbardziej powszechnie używane były działa szturmowe Sturmgeschutz III/40 Sd Kfz 142,142/1 i 142/2 zbudowane na podwoziu czołgu PzKpfw III Sd Kfz 141.
`Podstawowym sprzętem pancernym armii włoskiej w okresie II wojny światowej były, obok tankietek i czołgów L6, M11/13/14/15, także działa samobieżne (semovente). Działa samobieżne produkowane na podwoziach czołgów M13/14/15 były całkowicie opancerzonymi pojazdami pancernymi uzbrojonymi w haubicę kalibru 75 mm. Konstrukcyjnie włoski pojazd bojowy był bardziej zbliżony do niemieckich dział szturmowych Sturmgeschutz III Sd Kfz 142, niż do ówcześnie konstruowanych w innych krajach, dział samobieżnych, które często miały odkryty przedział bojowy. W ten sposób włoskie semovente były w istocie działami szturmowymi i mimo słabego opancerzenia, pełniły taką rolę na polu bitwy.`
Brytyjski czołg szybki (cruiser tank) A30 `Challenger` był używany bojowo na froncie zachodnim pod koniec II wojny światowej. Bezpośrednimi poprzednikami `Challengera` była rodzina czołgów A24-A27 `Cavalier/Centaur/Cromwell` skonstruowana w latach 1941-1943. (...) Już po zakończeniu wojny, w 1950 roku, do uzbrojenia armii brytyjskiej trafił niszczyciel czołgów FV (Fighting Vehicle) 4101 `Charioteer`. Był to zmodyfikowany czołg szybki Mk. VIII A27M `Cromwell`, w którym w miejscu standardowej wieży zamontowano nową wieżę z lekkim opancerzeniem uzbrojoną w armatę 20 pdr. kalibru 84 mm, przeznaczoną dla nowego czołgu A41 `Centurion`.
Druga część monografii (pierwsza część – „Polska 1939 nr 277, Warszawa 2006) opisującej działania bojowe wojsk pancernych i zmotoryzowanych w Polsce we wrześniu 1939 roku jest poświęcona agresji ZSRS na Polskę i operacjom wojsk pancernych Armii Czerwonej przeciwko oddziałom Wojska Polskiego. W przeciwieństwie do walk na zachodzie Polski wojna z ZSRS nie obfitowała w poważniejsze bitwy z udziałem polskich wojsk pancernych, a dochodziło raczej do starć i potyczek. Do większych walk oddziałów Wojska Polskiego z czołgami Armii Czerwonej doszło jedynie m.in. pod Kodziowcami, Wytycznem, Szackiem, czy podczas obrony Grodna i Wilna. Działania bojowe polskich jednostek pancernych na wschodzie sprowadzały się w zasadzie do walk polskich pociągów pancernych (nr 51, 53 i 55) i nielicznych starć z udziałem polskiej broni pancernej (czołgi lekkie, tankietki i samochody pancerne), bowiem większość jednostek pancernych została już zniszczona w wojnie z Niemcami. Z „czerwonym agresorem” do walki stanęły polskie oddziały zapasowe lub jednostki, które wycofując się przed Niemcami znalazły się na wschodzi Polski. Armia Czerwona uderzyła na Polskę ogromną potęgą pancerną, bowiem polskie granice wschodnie przekroczyło blisko 5000 pojazdów pancernych (czołgów i samochodów pancernych) z czerwoną gwiazdą, a więc dużo więcej, niż Wehrmacht skierował do realizacji Fall „Weiss”. Tylko słabości Wojska Polskiego na wschodzie, wykrwawionego w zmaganiach z armią niemiecką „tankiści Stalina” zawdzięczają, że „pochód wyzwoleńczy na Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainie” nie zakończył się spektakularną klęską Robotnicza Chłopskiej Armii Czerwonej, jak stało się to kilka miesięcy później w pierwszej fazie wojny z Finlandią. Sowieckie oddziały pancerne wykazały się katastrofalnym wyszkoleniem załóg, brakiem znajomości taktyki walki wojsk pancernych, a drogi przemarszów sowieckich oddziałów pancernych znaczyły setki porzuconych uszkodzonych pojazdów pancernych, które z powodu usterek technicznych nie dojechały na pole walki (ten sam obrazek powtórzy się ponownie latem 1941 roku). Także zaopatrzenie wojsk sowieckich przedstawiało się fatalnie. Wojska pancerne Frontu Białoruskiego dysponowały w wysuniętej bazie paliwowej jedynie 200 tonami benzyny, zaś do baków sowieckich czołgów trafiło nawet 80 ton spirytusu „zakupionych” (to stwierdzenie zamieszczono w rozkazie bojowym, chyba tylko w celu ukrycia ewentualnego niedoboru w kasie jednostki) u „białopolaka Mirskiego w miejscowości Mir”. Tam, gdzie już dochodziło do walki z Wojskiem Polskim (szczególnie oddziałami regularnymi) szybko pryskał mit niepokonanej Robotniczo Chłopskiej Armii Czerwonej, bowiem oddziały sowieckie ponosiły w walce nieproporcjonalnie duże straty, ulegały panice, a niektóre oddziały nawet poddawały się do niewoli (bitwa pod Szackiem)… by potem walczyć w szeregach Wojska Polskiego z czerwonoarmistami.
Czołg Panzerkampfwagen III w zamiarach niemieckiego dowództwa miał być podstawowym typem czołgu średniego armii niemieckiej. Czołgi PzKpfw III Sd Kfz 141 stanowiły podstawowe wyposażenie jednostek Panzerwaffe w latach 1941-1943. Czołgi tego typu były, obok czołgów PzKpfw IV Sd Kfz 161, najliczniej produkowanymi niemieckimi pojazdami pancernymi. Pierwsze pojazdy pancerne odrodzonego Wehrmachtu – czołgi lekkie PzKpfw I Sd Kfz 101 i PzKpfw II Sd Kfz 121 traktowane były jako wozy szkolne, przeznaczone do doskonalenia kadr jednostek pancernych. Pierwszym czołgiem bojowym miały być PzKpfw III, przeznaczony dla dowódców plutonów (Zugfuhrerwagen – stąd nazwa ZW). Z powodu opóźnienia prac projektowych o dużych strat pojazdów podchodzących z serii Ausf. A-D dopiero czołgi wersji PzKpfw III Ausf. E stały się pełnowartościowym sprzętem pancernym i w małej ilości trafiły do jednostek Panzerwaffe podczas kampanii w Polsce, a potem w większej we Francji wiosną 1940 roku.
W latach trzydziestych XX wieku armia włoska dysponowała nadal sprzętem pancernym pamiętającym lata I wojny światowej. Podstawowym uzbrojeniem były czołgi FIAT 3000 stanowiące w istocie kopie francuskich czołgów Reanult FT. Pod koniec I wojny światowej wykonano także prototyp ogromnego czołgu FIAT 2000, o masie ponad 40 000 kg, którego produkcji seryjnej nie zdołano już uruchomić. Dlatego pilną potrzebą stało się szybkie uruchomienie produkcji własnych nowoczesnych czołgów. I podobnie, jak w przypadku tankietek CV 33/35, posłużono się gotowym wzorcem, w tym przypadku czołgiem Vickers 6-ton Mark E. Ten udany czołg, posłużył do uruchomienia produkcji własnych pojazdów pancernych nie tylko we Włoszech. Tak stało się w ZSRS (T-26), Polsce (7TP) czy Chechosłowacji (LT vz. 35). Czołgi M 11/13/14 stanowiły podstawowe wyposażenie włoskich jednostek pancernych w okresie II wojny światowej. Natomiast czołgi M 15, produkowane od 1943 roku, trafiły głównie do uzbrojenia armii niemieckiej.
Polska broń pancerna walczyła nie tylko od samego początku II wojny światowej, ale również na niemal wszystkich jej frontach. Stąd ogromne bogactwo wzorów uzbrojenia, ale także wzorów obowiązujących malowań, oznaczeń i ewidencjonowania pojazdów pancernych w obrębie różnych armii, w których przypadło walczyć polskim żołnierzom wojsk pancernych. Wciąż wiele z nich jest obiektem badań i poszukiwań zaginionych dokumentów z tego zakresu jest już dzisiaj dostępna, stąd możliwość zebrania w jednym opracowaniu zbiorczego wizerunku polskiej barwy, godła i oznakowania pojazdów bojowych okresu II wojny światowej.
Niniejsza publikacja opisuje wzory malowań i system oznaczeń pojazdów pancernych włoskich jednostek pancernych, zmotoryzowanych, kawalerii i piechoty w okresie od 1930 do 1944 roku. Armia włoska nie wypracowała kompletnego systemu malowań ochronnych pojazdów pancernych, takich jak np. niemiecka Panzerwaffe, dlatego system malowań ochronnych jest bardzo różnorodny. Natomiast został ustalony system oznaczeń taktycznych, i oznaczeń ewidencyjnych. Sporadycznie stosowano godła jednostek.
W okresie drugiej wojny światowej Niemcy rozwinęli produkcję ciężkich dział samobieżnych (szturmowych) zdolnych do zwalczania najlepiej nawet opancerzonych czołgów ciężkich przeciwnika. Produkcja tego typu pojazdów była wynikiem doświadczeń wyniesionych z walk na froncie wschodnim, gdzie Panzerwaffe napotkała dobrze opancerzone czołgi sowieckie T-34 i KW. Niemcy dysponowali też informacjami o pracach nad nowymi konstrukcjami, które miały być odporne na ogień standardowych pojazdów armii niemieckiej, czołgów PzKpfw III i PzKpfw IV. ze wstępu
We wrześniu 1939 roku w skład oddziałów pancernych wojska polskiego wchodziły jednostki czołgów lekkich (bataliony i kompanie), kompanie czołgów rozpoznawczych, czyli tankietek oraz dywizjony pancerne wchodzące w skład brygad kawalerii, uzbrojone w tankietki i samochody pancerne. Niniejsze opracowanie nie zawiera wyczerpujących informacji o konstrukcji, modernizacji i uzbrojeniu polskich pociągów pancernych. Zamieszczone zostały tylko ogólne informacje o składzie i załodze każdego pociągu. Zadaniem opracowania jest przedstawienie działań bojowych polskich pociągów pancernych we wrześniu 1939 roku. Książka została uzupełniona informacjami na temat niemieckich i sowieckich pociągów pancernych walczących w Polsce w tym okresie oraz losów wagonów i lokomotyw z polskich pociągów pancernych zdobytych przez Wehrmacht i Armię Czerwoną.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
