"Krótka historia teatru w Europie" to wyjątkowe, bogato ilustrowane, kompendium wiedzy na temat teatru europejskiego ze szczególnym uwzględnieniem teatru polskiego. Tom drugi tworzy szesnaście rozdziałów; pierwszy poświęcony jest Wielkiej Reformie Teatru, a ostatni polskiemu teatrowi lat osiemdziesiątych XX wieku. W barwny sposób Józef Kelera opisuje najważniejsze zjawiska, tendencje oraz zespoły teatralne, m.in. niemiecki naturalizm, francuski symbolizm, rosyjską awangardę czy MChAT. Z perspektywy świadka autor omawia twórczość takich reżyserów jak: Peter Brook, Giorgio Strehler, Peter Schumann czy Henryk Tomaszewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Grotowski, Konrad Swinarski czy Jerzy Jarocki.
Juliusz Osterwa, właśc. Julian Maluszek (18851947), aktor, reżyser, dyrektor teatru, założyciel (wspólnie z Mieczysławem Limanowskim) Reduty (19191939) pierwszego polskiego laboratorium teatralnego; wychowawca, teatralny praktyk, fantasta i marzyciel. Urodzony w Podgórzu nieopodal Krakowa, syn akuszerki i woźnego, dzięki talentowi, pracy i ideowej determinacji nazywany Księciem Niezłomnym polskiej sceny.Dla teatru porzucił szkołę. W 1904 roku zatrudnił się w krakowskim Teatrze Ludowym. Wtedy też zrezygnował z dawnego nazwiska i przyjął od nazwy szczytu w słowackich Tatrach nowe: Osterwa. W 1910 trafił do zespołu farsy WTR, dwa lata później przeniósł się do Teatru Rozmaitości, poszerzając swe aktorskie i reżyserskie ambicje o repertuar dramatyczny. Coraz częściej grał to, co chciał, a nie to, w czym go obsadzano; w pierwszych trzech latach zagrał około stu trzydziestu ról, a w ciągu całej kariery niespełna dwieście pięćdziesiąt.W lipcu 1915 deportowany do Samary nad Wołgą. W lutym 1916 przybył do Moskwy. Tam poznał Aleksandra Tairowa i Konstantina S. Stanisławskiego oraz gościł w siedzibie I Studia MChAT. Od sierpnia przebywał w Kijowie, gdzie prowadził artystycznie Teatr Polski. Od kwietnia do czerwca 1918 przewodził zespołowi, który uznał po latach za prototyp Reduty.Do Polski wrócił w sierpniu 1918. 29 listopada 1919 zainaugurował działalność Reduty. Ponadto był dyrektorem Rozmaitości (19231925), które za jego czasów powróciły do nazwy Teatr Narodowy oraz krakowskiego Teatru im. Słowackiego (19321935).Drugą wojnę światową spędził w Krakowie. Uczył wymowy w seminariach, czytał w domach przyjaciół i znajomych. Przede wszystkim jednak pisał. Karty kolejnych brulionów były swoistą sceną, na której spełniała się jego artystyczno-człowiecza aktywność.Po wojnie grał i reżyserował; w maju 1946 został dyrektorem teatrów krakowskich oraz Państwowej Szkoły Dramatycznej w Krakowie. Umarł 10 maja 1947.Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych aktorów w historii teatru polskiego. Znakomity w rolach farsowych, zdecydowanie wyżej cenił te, które wymagały od niego wysiłku. Jako reżyser zasłynął w tzw. reżyserii ukrytej. Nie uważał siebie za reformatora. Orędownik artystycznej godności ludzi teatru, etosu pracy zespołowej, służebności sztuki. Chcę służyć społeczeństwu powiadał. I służył.
Książka niniejsza, zgodnie ze swoim podtytułem, poświęcona jest próbom rekonstrukcji i reinterpretacji czterech pierwszych przedstawień zrealizowanych przez Jerzego Grotowskiego w Teatrze 13 Rzędów w Opolu, którym wraz z Ludwikiem Flaszenem kierował od połowy roku 1959. Te cztery przedstawienia to kolejno: Orfeusz według dramatu Jeana Cocteau, Kain na podstawie dramatu Georgea Gordona Byrona, Misterium buffo według Włodzimierza Majakowskiego i Siakuntala na podstawie dramatu Kalidasy. Książka powstała w ramach projektu badawczego Jerzy Grotowski przedstawienia 19571964 nr N N105 417340, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, a realizowanego w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.Publikacja dofinansowana przez Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego ze środków MNiSW przyznanych na finansowanie badań naukowych w 2017 roku. Książka nominowana do Nagrody Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych za najlepszą publikację książkową z zakresu wiedzy o dramacie, teatrze, widowiskach i innych sztukach performatywnych w roku 2018.
Heiner to awangarda. Ale posiada też wielką, ontologiczną agonię. Właściwie mniej mnie interesuje awangardowy rys jego twórczości, bardziej jego otchłań. Teatr nie musi niczego interpretować ani wyjaśniać. Od tego mamy naukę, a nie sztukę. W mojej pracy potrzebuję nieporozumień. Potrzebuję otchłani: ciemnej, ukrytej, stłumionej, niebezpiecznej strony materiału. Teatr to nie tylko dramaturgia. To także poszukiwanie nicości. Beckett powiedział kiedyś: Wszystko, co robię, wyraża moje dążenie do boskiej nicości. Czasem artysta musi nie rozumieć, tęsknić za własnym dzieciństwem, boską naiwnością dziecka.
Tysiąc i jedna noc to prawie pięćsetstronicowa publikacja przedstawiająca relacje duńskiego zespołu z Polską, od lat sześćdziesiątych, kiedy to Barba był asystentem Grotowskiego w Opolu, do roku 2012, daty premiery spektaklu Chroniczne życie. W bogato ilustrowanej książce znalazły się świadectwa aktorów Odin Teatret, rozmowy, recenzje oraz szkice naukowe. Jedną z podstawowych nauk, jaką można wynieść z Odin Teatret, to niepodważalna zasada barteru nie ma nic za darmo. Przyswoiwszy ustalenia Szkicu o darze członkowie tej społeczności teatralnej podważają zarówno możliwość bezinteresownego dawania, jak i możliwość bezinteresownego przyjmowania. Istnieje jedynie obowiązek odpowiadania podarunkami na podarunki. Niech więc nikt nie pomyli tej książki z prezentem jubileuszowym! Ona stanowi tylko ogniwo w długim cyklu świadczeń wzajemnych, o którym opowiada. Zamyka jedną wymianę i otwiera kolejną. Jest odpowiedzią na to, co ją poprzedziło, ale także oczekiwaniem na to, co nastąpi.Fragment Wstępu
Tom niniejszy jest fragmentarycznym podsumowaniem - podsumowaniem? - wędrówki, w różnych tego słowa znaczeniach, jaką autor odbył z Grotowskim - i Grotowski z autorem. Teksty pisane na przestrzeni ponad pół wieku! Ponad połowa jest pisana z myślą o tej książce. [...] Chronologia powstania tej pisaniny wydaje się być gwarancją jednolitości. Autora bowiem obdarzyło Przeznaczenie przywilejem - a może powinnością? - próbowania różnych w kształcie i o różnym zastosowaniu dyskursów związanych z Grotowskim. Począwszy od recenzenckiego spojrzenia na początki przyszłego mistrza w mojej ówczesnej roli "szakala" w popularnym krakowskim dzienniku, poprzez teksty niejako programowe z oficyny Teatru Laboratorium, z których pewne znalazły się pod wspólną okładką z historycznymi wypowiedziami Grotowskiego - do rozważań, dociekań i wspomnień już po wszystkim.Ludwik Flaszen
Nadrzędnym walorem tej rozprawy jest jej ukierunkowanie interpretacyjne - odczytanie przedstawień romantycznych Jerzego Grotowskiego w Teatrze 13 Rzędów w kontekście formacji "szyderców" (tu odwołanie do książki Marty Piwińskiej) [...]. Dariusz Kosiński starannie konfrontuje zrekonstruowaną materię teatralną ze świadectwami odbioru przedstawień, a także z nawarstwionymi konstruktami interpretacyjnymi, wytworzonymi przez krytyków i wcześniejszych badaczy.Fragment recenzji wydawniczej Zbigniewa Majchrowskiego Dariusz Kosiński podejmuje niemal archeologiczną próbę zdjęcia kolejnych warstw, tektoniki utworzonej przez nawarstwiające się opinie, aby dotrzeć do sytuacji komunikacyjnej sprzed pół wieku i zastąpić ją narracją maksymalnie oczyszczoną od uroszczeń modnych i wszystkożernych metodologii. Ten genialny w swojej prostocie zabieg można nazwać hermeneutyką wydarzenia teatralnego, metodą, która ponad doraźne opinie i niewczesne domniemywania bardziej sobie ceni twardy grunt - szczegółową dokumentację [...].Fragment recenzji wydawniczej Marka Troszyńskiego
Niniejsze opracowanie jest w całości poświęcone ostatniej opolskiej premierze Teatru, Studium o Hamlecie na tekstach Williama Szekspira i Stanisława Wyspiańskiego, które zostało pokazane po raz pierwszy 17 marca 1964 roku, po raz ostatni zaś 30 maja tegoż roku. Badaczy Teatru Laboratorium zawsze intrygował fakt, że spektakl był grany tak krótko, miał tak niewiele powtórzeń (zaledwie dwadzieścia) i widziało go około sześciuset trzydziestu widzów. Jest to jeden ze słabiej udokumentowanych i opisanych spektakli w historii zespołu. Zachowało się po nim ledwie kilka zdjęć, krótki amatorski film z próby, dwa scenariusze (z których jeden został odkryty niedawno), niewiele recenzji czy analiz. Autorka stawia pytanie, co mogło być przyczyną tak nikłej eksploatacji przedstawienia i próbuje na podstawie zachowanej dokumentacji przybliżyć jego koncepcję, możliwy kształt, jak również omówić kłopoty z jego recepcją.
Serge Ouaknine reżyser teatralny, artysta plastyk, autor i wykładowca uniwersytecki. Studiował w paryskiej cole nationale suprieure des Arts Dcoratifs oraz na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1966 roku został stażystą w Teatrze Laboratorium we Wrocławiu. Obrana droga artystyczno-intelektualna pozwoliła mu na łączenie działań z dziedziny reżyserii, malarstwa, badań międzykulturowych oraz poszukiwań z pogranicza sztuk plastycznych i teatru. Wyreżyserował czterdzieści spektakli oraz operę. Jest autorem licznych scenariuszy teatralnych i filmowych, zbioru wierszy, tomu opowiadań oraz około dwustu pięćdziesięciu publikacji. Prowadził warsztaty artystyczne i teatralne w Argentynie, Brazylii, Francji, Izraelu, Kanadzie, Kolumbii, Maroku, Meksyku, USA i we Włoszech. Ekspert w dziedzinie wielojęzycznych wydarzeń teatralnych opartych na koncepcji teatru nomadycznego. W 2009 roku został uhonorowany odznaczeniem Zasłużony dla Kultury Polskiej za osiągnięcia artystyczne i akademickie, które przyczyniły się do poszerzenia wiedzy o polskiej kulturze i procesie twórczym Jerzego Grotowskiego.
Beata Baczyńska hispanista i teatrolog, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Wrocławskiego, zajmuje się historią teatru polskiego i dramaturgią hiszpańską Złotego Wieku. Jednym z głównych obszarów jej badań jest twórczość Pedra Calderóna de la Barca, któremu poświęciła monografię Dramaturg w wielkim teatrze historii (Wrocław 2005). Jest cenionym edytorem uczestniczy m.in. w projektach związanych z wydaniem krytycznym Autos sacramentales completos Calderona (GRISO, Universidad de Navarra) i Comedias Agustna Moreto (PROTEO, Universidad de Burgos). Jest autorką wielu prac w języku polskim i hiszpańskim, pośród których znaczące miejsce zajmują opracowania dotyczące obecności dawnej dramaturgii hiszpańskiej w polskiej tradycji teatralnej. Jej książka Książę Niezłomny. Hiszpański pierwowzór i polski przekład (Wrocław 2002) przewartościowała szereg kluczowych sądów na temat miejsca i roli literatury hiszpańskiej w polskim romantyzmie oraz Księcia Niezłomnego w historii polskiego teatru.
Tak jak synkretyczna jest kultura Brazylii, a w niej kulty afrobrazylijskie, będące właściwym tematem tej książki, tak też synkretyczna okazała się w końcu jej forma. Reportaż podróżniczy staje się tu integralną częścią studium etnograficznego, które ostatecznie nie przybiera jednak kształtu monografii jest raczej esejem naukowym, rozluźnionym, gdzie tylko się dało, w pewnych partiach przechodzącym w ton traktatu antropologicznego.Trochę chciałem, żeby moja relacja z Bahii była czymś nowym, jak dla mnie czymś nowym było samo doświadczenie Bahii. Nie mogłem i nie umiałem ukryć tego, który doświadcza. Kimkolwiek on był, był tańczącym ze znaczeniami. Zatańczyłem sambę z bogami. O tym tu opowiem. Ale przede wszystkimo gusłach tropików.
Teatr bez teatru omawia zupełnie nieznany w Polsce okres historii teatru angielskiego - widowiska z XIV i XV wieku. Praca ma charakter źródłowy, Mirosław Kocur przebadał niemal wszystkie zachowane teksty, na ich podstawie, posługując się narzędziami wywiedzionymi z performatyki, rekonstruuje średniowieczne przedstawienia. Opisuje nie tylko przestrzeń teatralną, ale i scenografię, kostiumy, i co najistotniejsze, sposób gry aktorskiej, a także reakcje widzów. Dokonuje klasyfikacji opisywanych przedstawień. Omówieniu każdemu z tekstów towarzyszy zarysowanie szerokiego kontekstu historycznego, społecznego czy politycznego.Publikację otwiera Wstęp, przybliżający historię i specyfikę Anglii Wschodniej, po nim następują trzy obszerne części: Konteksty, przynoszące charakterystykę środowiska, w jakim narodziły się omawiane widowiska religijne, Performanse oraz Summa polifoniczna. Część druga przynosi opis i szczegółową analizę widowisk na podstawie ośmiu zachowanych w rękopisach scenariuszy. Autor przywołuje podstawowe informacje na temat każdego z teksów, omawia genezę, wymienia obsadę, rekonstruuje przestrzeń, w której tekst był prezentowany. Zaletę książki stanowią przywoływane przez autora oryginalne średniowieczne, przetłumaczone na język polski z niezwykłą dbałością o zachowanie np. rytmu i rymu, a także bogata ikonografia, na którą składają się zarówno fotografie wykonane przez autora, przedstawiające wnętrza kościołów, jak i reprodukcje średniowiecznych drzeworytów, planów gry, schematów pochodzących m.in. ze zbiorów British Library. Publikację zamykają spis ilustracji i bibliografia prezentująca najważniejszą literaturę poświęconą tematyce średniowiecznego performansu oraz rozbudowany indeks rzeczowy.Artyści Anglii Wschodniej wystawiali swe sztuki na placach i w kościołach, w domach parafialnych i w karczmach, na łąkach i na ulicach. Sztuka performansu była formą ewangelizacji i umacniała parafian w wierze. Strategie artystyczne służyły przede wszystkim uobecnianiu wydarzeń religijnych w świecie i w czasie widza. Średniowieczni twórcy wykazywali zadziwiającą kreatywność w manipulowaniu publicznością, mistrzowsko przekraczali granice pomiędzy iluzją i realnością, fikcją i liturgią, teatrem i metateatrem. Performanse parafialne to jednorazowe wydarzenia, w ramach których każdy uczestnik traktowany był jako performer, również widz. []. Organizacja każdego performansu była inna, żadna budowla nie mogłaby pomieścić tak różnorodnych widowisk. Teatr w średniowiecznej Anglii Wschodniej mógł się rozwijać i kwitnąć właśnie dlatego, że sztuki nie były wystawiane w zamkniętym teatrze, ale w naturalnym środowisku kulturowym parafian. To teatr bez teatru.Fragment Wstępu
Publikowane rozmowy pochodzą z międzynarodowej konferencji, zorganizowanej przez Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z Instytutem im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu i Komitetem Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk, która odbyła się w dniach 1415 stycznia 2010 roku.
Związki między Słowackim i Grotowskim są głębsze i istotniejsze niż tylko fakt, że drugi sięgał po teksty pierwszego. Z pewnością obu łączy przecież niezwykła dynamika postawy twórczej, obejmującej i życie, i sztukę. Obaj pozostawali w nieustannym poszukiwaniu, nie zadowalając się tym, co już udało im się stworzyć. Obaj nie poprzestawali na już osiągniętych formach i metodach, bezkompromisowo niszcząc je, gdy uznawali, że stały się martwe. Obaj w niezwykle głęboki i dalekosiężny sposób przekształcili dziedziny, w których tworzyli. Obaj wreszcie, przy oficjalnym uznaniu, zostali w Polsce zepchnięci na dalszy plan, a ich dokonania spotykają się z drwiną, oskarżeniami o uruchamianie ciemnych mocy i podejrzane eksploracje na pograniczu sztuki i religii.Wyrazem tego przekonania o istnieniu licznych i mocnych więzi łączących Słowackiego i Grotowskiego, a zarazem okazją do ich przemyślenia, stała się w poświęconym im obu roku dwudniowa konferencja Kości mi wewnętrzne połamał. Słowacki i Grotowski - rekontekstualizacje, zorganizowana w grudniu 2009 roku przez Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu i Katedrę Dramatu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.Dariusz Kosiński
Propozycja ta to z jednej strony swoista spłata długu człowiekowi, który ukazał przed teatrem polskim i światowym nowe drogi, inne niż dotychczas znane; z drugiej zaś odpowiedź na naglącą potrzebę stworzenia kanonicznego zbioru tekstów o jego spektaklach. Zbioru, który będzie zarówno ukazywał jego dokonania, jak też poświadczał charakter, typ i zasięg rezonansu, z jakim się spotkały; nie tylko uchwyci przekształcenia, jakim został poddany przez niego teatr, ale także ujawni to, co przyjęli widzowie tych spektakli. Dla oceny ogromnej roli Grotowskiego dla współczesnej kultury i sztuki taka propozycja jest nieoceniona.(Z recenzji wydawniczej Dobrochny Ratajczakowej)W książce najwięcej do powiedzenia ma Ludwik Flaszen, ten drugi w Teatrze Laboratorium. Blisko piętnaście komentarzy Flaszena do poszczególnych przedstawień Grotowskiego otworzy tę edycję.A potem nastąpią recenzje i omówienia, a także polemiki, pisane niejako na gorąco przez świadków zjawiska, gdzie pozycję kluczową odegrał bodaj nestor polskiej krytyki teatralnej, Tadeusz Kudliński. Dalej pójdą odpowiedzi i syntezy: od Broniewskiego do Kolankiewicza, z kluczową dla Teatru 13 Rzędów rozprawą Zbigniewa Raszewskiego. Najwięcej dowolności widać w sekwencji ostatniej tomu, która zbiera do ogniska studia i szkice badaczy najmłodszych, pisane po latach eseje i rozprawy: Majchrowskiego, Kornasia, Wójtowicz, Kanabrodzkiego.W tomie nie zabraknie również a jakże studiów Zbigniewa Osińskiego.(Z recenzji wydawniczej Jana Ciechowicza)
When he eliminated spectators from his theatre, and when he refused to allow writers to describe and evaluate his explorations, this was to prevent mere descriptions from replacing the vivid life of actions. And yet Grotowski, a great reader, an encyclopedic man of learning, knew well how essential in human life it is for understanding to be passed on, for there to be a chain of transmission. His quest was not only in a personal need to force the crust of the earth to open so as to reveal the blazing core hidden in its depths. It was also, in his own chosen field of theatre, to guide others, to help them discover in exact, detailed and repeatable ways what laws, what practices make this deep inner penetration possible. In this way, he could develop a craft that could be transmitted directly, from person to person, a craft that examined the relationship between impulse and action, and made their coming together possible. He carefully separated himself from his explorations, so that they could continue one day without him. (an extract from the book)
Autorka poszerza tradycyjnie rozumianą teatrologię i włącza w jej obręb także zjawiska estetyczne i społeczno-kulturowe wykraczające poza teatr, będące przedmiotem performance studies (choć sama tego terminu ani jego odmian nie stosuje). Książka ma układ trójdzielny. Część pierwsza Przedmiot teatrologii i podstawowe pojęcia prezentuje konstytutywne dla nauki o teatrze zagadnienia i pojęcia przynosi definicję przedstawienia jako zdarzenia estetyczno-społecznego i wyjaśnia jego specyfikę (współobecność uczestników, ulotność, budowę znaczeń i aspekty odbioru). Część druga Dziedziny badań, teorie i metody obejmuje problemy związane z analizą przedstawienia, metodami i praktykami pisarstwa historycznego o teatrze w kontekście przemian, jakie zaszły na gruncie historii w minionych dwóch stuleciach, a także prezentuje podstawowe modele teoretyczne w świetle najnowszych kierunków humanistyki oraz mechanizm powstawania, rozwoju i weryfikacji teorii. Część trzecia, zapowiedziana tytułem Rozszerzenia i powiązania wewnętrzne, podejmuje problem relacji zachodzących między teatrem a innymi sztukami oraz między teatrem a przedstawieniami kulturowymi.Książka Eriki Fischer-Lichte nie stanowi sprawozdania z istniejących i stosowanych przez innych badaczy procedur badawczych, lecz w oparciu o poddany redefinicji paradygmat przedstawienia jest autorską propozycją spójnego ujęcia świata widowisk estetycznych i kulturowo-społecznych.Fragment recenzji wydawniczej prof. Małgorzaty LeykoWydanie dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Książka Aleksisa Solomosa Święty Bachus podejmuje fascynujący i zaniedbany, nawet wśród bizantynistów, problem dramatu bizantyjskiego. Stanowi cenne źródło wiedzy na temat greckiego dramatu chrześcijańskiego, który uznać można za swoisty pomost między teatrem antycznym a średniowiecznym. Opisuje fragment historii teatru prawie nieobecny w polskiej literaturze przedmiotu, a i rzadko podejmowany na Zachodzie.Po raz pierwszy spotkałem Świętego Bachusa na świetlistej mozaice kościoła w Dafni. Między żydowskimi rybakami, biednymi mnichami i innymi pokornymi mieszkańcami świątyni, Bachus i Sergiusz wyróżniają się białymi i złocistymi szatami, niczym dioskurowie jakiejś starożytnej szlachetnej kultury, która nagle i nieoczekiwanie została zwyciężona przez prostszą i bardziej ludową wiarę. Porwał mnie nie tyle wygląd czy życiorys syryjskiego męczennika, ile alegoria, która przeświecała zza jego imienia alegoria, która oświetla pewną przejściową i nieznaną, niemal tajemną epokę teatru. Gdyż tak naprawdę starożytny Bachus nigdy nie umarł; nie tylko jako bóg wina i daimonion teatralnego szału. Kiedy zmarł ostatni Menander, a zanim urodził się pierwszy Chortatzis gdyż nowa komedia i dramat kreteński stanowią punkty graniczne naszej nieznanej historii owity bluszczem Dionizos jest wciąż blisko nas, przyjmując ukryte i jawne ofiary. Spośród tysiąca dziewięciuset nieznanych lat teatru greckiego, co najmniej tysiąc siedemset to lata twórcze; teatr ten kontynuuje swoją drogę pośród tysięcy przemian i przeobrażeń, przesądów i ustaw, śmierci i wygnań czasem politeistyczny, czasem monoteistyczny, ale zawsze dionizyjski.
Ta książka pokazuje na przykładzie trzech dramatów n, w jaki sposób w dziele sztuki wypełniają się zasady antycznego postrzegania świata, według których przyroda, całe otoczenie człowieka i on sam stanowią niepodzielny i żywy BOSKI DWUMIAN jeden świat, w którym żywi obcują ze zmarłymi. Dzięki wynalazkowi Umiejętności (takie jest bowiem pierwotne znaczenia słowa n) człowiek przemienia ograniczenie tu i teraz na trwanie w wieczności, przy czym wieczność nie jest bezkształtna, ale barwna i pełna form.Publikacja dofinansowana przez The Japan Foundation oraz Fundację im. Takashimy.
Dla przeciętnego czytelnika, bez względu na stopień wykształcenia muzycznego, system dźwiękowy, jakim posługuje się dzisiejsza muzyka Zachodu, jest rzeczywistością oczywistą i zastaną. Niewielu odbiorców zdaje sobie jednak sprawę z tego, że jej powstawanie było w przeszłości nie tylko długotrwałym i złożonym procesem (bo tak oczywisty dla współczesnego ucha układ dźwięków, jaki odpowiada np. skali do-re-mi-fa-sol-la-si-do zawdzięczamy bardzo złożonym matematycznym wyliczeniom), ale także przedmiotem zaciekłych debat światopoglądowych (bo w związku z tą złożonością przeczy prostocie współbrzmień skali naturalnej). Tymczasem z dystyngowanych debat filozoficznych, a niekiedy także niemal karczemnych awantur dotyczących opracowania i stosowania takiego systemu dźwiękowego, wyłania się zadziwiająca i trzymająca w napięciu opowieść o tworzeniu podwalin współczesnego rozumienia muzyki.Seria 3/2 pod redakcją Tomasza Wierzbowskiego prezentuje wszystko to, na co podobnie jak w przypadku prawdziwie czystej kwinty nie ma miejsca w naszym codziennym sposobie myślenia o muzyce i sztuce: co zostało zapomniane, wymazane bądź wyparte. Za ojca teorii dźwięków muzycznych uważany jest Pitagoras, który zauważył, że niektóre pary dźwięków zagrane jednocześnie brzmią zgodnie, a inne nie. Za pomocą monochordu ustalił, że wzajemne stosunki wysokości dźwięków tworzących konsonans wyrażają się w prostych liczbach. Interwał kwinty, wyróżniający się spośród innych najstabilniejszym współbrzmieniem, tworzyły w jego systemie dźwięki o wzajemnym stosunku częstotliwości 3:2. Ten mocny interwał musiał stać się podstawą każdego systemu muzycznego. Jednak jego akustycznie czysta forma, jaką zalecał Pitagoras, nie znalazła miejsca w muzyce europejskiej, dążącej do kompleksowości i kochającej doskonałą symetrię klawiatury fortepianu. Został więc odarty z części swego brzmienia i posłużył do stworzenia skali dźwiękowej w takim kształcie, jaki dziś znamy.Autor pierwszej książki w serii, zatytułowanej Jak system równomiernie temperowany popsuł harmonię (i dlaczego powinno cię to obchodzić), Ross W. Duffin opowiada o negatywnych dla harmonii konsekwencjach powszechnego przyjęcia tego systemu strojenia w muzyce zachodniej, natomiast Stuart Isacoff w książce Temperacja. Jak muzyka stała się polem bitwy wielkich umysłów zachodniej cywilizacji nakreśla obraz kontrowersji, jakie na przestrzeni wieków towarzyszyły dyskusjom o wprowadzeniu takiego stroju. Dotychczasowym celem serii 3/2 jest zachęcenie czytelników nie do spojrzenia wstecz na minione dzieje poszukiwania idealnego stroju muzycznego, lecz raczej na tyle, na ile to możliwe do wyprawienia się w podróż wehikułem czasu: przyjęcia perspektywy ludzi, którzy nie dysponowali naszą dzisiejszą wiedzą.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
