Etos polski, na dodatek romantyczny, budzi wzniosłe skojarzenia. Przywołuje wizerunki naszych wielkich wieszczów, czyny bohaterów, powoduje zadumę nad szczytnymi ideami, budzi wspomnienia największych uniesień patriotycznych, ale i - miłosnych. Etos to pojęcie, które odnosi się do całej społeczności, do narodu, i dlatego może zaskakiwać w zestawieniu z romantyzmem, ten bowiem wielbił jednostkę, jej indywidualizm, jej emocje. Naród jednakże wybija się ponad przeciętność właśnie silnymi, twórczymi lub bohaterskimi indywidualnościami. A ileż mieliśmy ich od początku XIX wieku! O nich właśnie, o ich czynach, o ich widzeniu Boga, Ojczyzny i świata opowiada ta oryginalna, fantastycznie ilustrowana książka, praca kilkanaściorga wybitnych polskich humanistów. Fascynacja romantyzmem w naszym kraju pewnie nigdy nie zgaśnie, ponieważ epoka ta odpowiada w pełni na ponadczasowe potrzeby Polaków - duchowe, intelektualne i niepodległościowe. Zresztą polski romantyzm różnił się np. od niemieckiego czy francuskiego z uwagi na jakże różną sytuację naszego kraju, który wówczas przeżywał zniewolenie. Jak wyrwać się z tej niewoli - właśnie to zagadnienie przede wszystkim nurtowało wszystkich polskich romantyków. Ale przecież i dziś pozostaje aktualne w sytuacji, gdy kawałek po kawałku przykrawana jest nasza suwerenność i przekazywana do Brukseli oraz Berlina. Romantyzm jest przedstawiany przez wszelkie nowoczesne formacje jako coś wrogiego postępowi, z czym współczesny człowiek nie ma prawa się zgadzać. A jednak - jest mnóstwo ludzi, którzy romantyzm wciąż kochają i szanują, ponieważ zwracał on wielką uwagę na życie wewnętrzne człowieka, które obecnie bardzo ubożeje. Nie wszyscy chcą się z tym godzić. Należą do nich autorzy tej książki, która porusza różne zagadnienia, od miłosnych uniesień po politykę, od koncepcji społecznych po budzenie uczuć religijnych i narodowościowych. Wielu romantyków porównywało cierpienia narodu polskiego z cierpieniami Chrystusa (np. Mickiewicz), co także jest przedstawione w książce. Polska miała przynieść zbawienie i odrodzenie w wierze innym nacjom. Pytanie, czy Polska faktycznie może być Mesjaszem Narodów, nadal pozostaje aktualne. Może dziś nawet bardziej niż dwieście lat temu.
II tom Słownika obejmuje okres od Średniowiecza do Młodej Polski.
Fragment wstępu:
Czym jest literatura polska? Zbiorem instytucji, poetyk, tekstów, osób? Specyficzne "[...] uwra?liwienia polskiej literatury – jej nastawienie na wspólnote, na drugiego człowieka, jej wrażliwość na wszelkie zagrożenia prawdy i wolności, jej zrozumienie dla wartości cierpienia i ofiary, słowem jej etos człowieczy, mogą być naturalnie różnie interpretowane: w kontekście historycznym, w kontekście psychologii narodowej. Nie sposób jednak nie zauważyć ich współdźwieczności z Ewangelią, z chrześcijaństwem, które zawsze akcentowało miłość drugiego człowieka, miłość społeczną, które zawsze przynosiło człowiekowi prawdę mającą go wyzwolić, które wreszcie wprowadziło do kultury europejskiej zrozumienie dla sensu i wartości ofiary".
Czy literatura jest zbiorem autorskich tekstów fikcjonalnych odwołujących się do takiego horyzontu aksjologicznego, czy bezosobowym dyskursem literackim? Skłaniając się ku pierwszej ewentualności, to znaczy wybierając literaturę sensu stricto, czynimy wyjątki dla eseistyki literackiej oraz tych tekstów pierwotnie dziennikarskich, które stosunkowo długo i wyraźnie funkcjonują jako literackie. Nie jest to kryterium ostre, ale w literaturoznawstwie osiągnięcie bezwzględnej ścisłości raczej nie należy do realistycznie wyznaczonych celów. Nasz słownik w niniejszej, pierwszej edycji ma charakter zeszytu próbnego. Bierzemy pod uwagę niezbędne rozwijanie treści haseł, ich aktualizację i uzupełnienia. Niekiedy treści, które można znaleźć w wielu innych publikacjach, redukujemy do minimum.
Kluczową kwestią jest tu idiograficzny i ergocentryczny charakter nauki o literaturze. Chociaż relacjonuję głównie dążenia teoretyczne w obszarze anglosaskim, inspiracją i zachętą do rozwijania podobnych idei są niekoniecznie głośno manifestowane, lecz intuicyjnie odbierane jako żywotna część polskiej, tradycyjnej humanistyki trzy wartości uniwersalne: prawda, dobro i piękno.
Z tekstu książki
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
