Edycja zawiera dwa siedemnastowieczne kazania pogrzebowe: Żałobę po śmierci Konstancyjej (1631) jezuity Jakuba Olszewskiego oraz Kazanie pogrzebne krolewskie (1634) pastora luterańskiego Andrzeja Schönflissiusa. Kazania te należą do najciekawszych przykładów oratorstwa pogrzebowego pierwszej połowy XVII w. Zostały napisane przez dwóch czołowych kaznodziejów wileńskich tego czasu w celu upamiętnienia śmierci królowej Konstancji Habsburżanki (1588–1631) i zmarłego parę miesięcy po małżonce króla Zygmunta III Wazy (1566–1632). Zestawienie tych kazań pokazuje, w jak różny sposób autorzy podchodzili do tego samego tematu: śmierci monarchy. Kazania te różnią się na poziomie inwencji, sposobu operowania erudycją, a przede wszystkim stylistyką. Olszewski chętnie odwoływał się do twórczości słowno-wizualnej, głównie do emblematów, podczas gdy Schönflissius wybierał egzempla narracyjne. Olszewski budował rozbudowane okresy retoryczne, posługiwał się konceptem opartym na zgodnej niezgodności. Zdania Schönflissiusa są prostsze, kaznodzieja tworzył swój tekst, posługując się retoryką bezpośredniości i pozornej prostoty. Jako że obaj należeli do tej samej formacji siedemnastowiecznych uczonych, odwoływali się do tych samych źródeł biblijnych (głównie do Starego Testamentu), patrystycznych i kompendiów historycznych. Ich kazania pozwalają zobaczyć, jak ówczesna encyklopedyczna, wieloźródłowa erudycja była stosowana w praktyce.
Niniejszy tom ukazuje się równo czterysta lat po śmierci Andrzeja Boboli herbu Leliwa (1540–1616), królewskiego dworzanina, sekretarza i w końcu podkomorzego koronnego, wiernego współpracownika króla Zygmunta III, słynącego z żarliwości religijnej, ale różnie ocenianego przez swoich współczesnych. Wizerunk szlachcica prawdziwego to publikacja o charakterze parenetycznym, która ukazała się w 1629 r. na polecenie biskupa wileńskiego Eustachego Wołłowicza. Przypominając zmarłego, jednocześnie kreowała ideał pobożnego szlachcica jako przykład do naśladowania. Druk zawiera również świecką mowę pogrzebową Jakuba Sobieskiego (przypisaną mylnie Jakubowi Szczawińskiemu), która dopełnia wzorcowy obraz katolika doby potrydenckiej.
Późnośredniowieczny romans o Meluzynie to opowieść genealogiczna ukazująca początki francuskiej dynastii Lusignanów, którzy swój rodowód powiązali z baśnią o tajemniczej pannie wodnej, zmieniającej się każdej soboty w smoka, by zażywać kąpieli w skrytym przed ludzkimi oczyma źródle.Kształt literacki nadało legendzie dwóch autorów działających na przełomie wieków XIV i XV w kręgu spadkobierców rodu, starających się legitymizować swe prawa do dziedzictwa Lusignanów. Jean d'Arras ułożył prozą romans na zamówienie księcia Jana Wspaniałego, zaś Coudrette z Poitiers przedstawił dzieje rodziny mową wiązaną na zlecenie Guillaume'a VII. Szybko jednak zapomniano o użytkowej genezie obu utworów, które w epoce druku dzięki przekładom na inne języki szybko weszły do europejskiego kanonu literatury popularnej, do czego przyczyniła się zarówno frapująca postać bohaterki, jak i rycerskie przygody jej synów.Poemat Coudrette'a już w XV stuleciu stał się podstawą prozaicznej parafrazy na język niemiecki pióra Thringa von Ringoltingen, którą spolszczył w drugiej połowie wieku XVI Marcin Siennik.Żaden egzemplarz pierwodruku tego tłumaczenia nie zachował się. Niniejsza edycja zawiera transkrypcje tekstu Historii o Meluzynie dokonane na podstawie dwóch wydań: z roku 1731, które reprezentuje redakcję zmodernizowaną, wznawianą jeszcze w XIX i XX wieku, oraz druku z roku 1671, którego unikat jest niestety zdefektowany, lecz jego szata językowa bliższa jest jednak polszczyźnie szesnastowiecznej.
Śmierć Tomasza Zamoyskiego, jednego z najbardziej wpływowych magnatów Rzeczypospolitej, dała asumpt do publikacji wielu utworów okolicznościowych. Niniejszy tom prezentuje dwa kazania pogrzebowe: Kopije Zamoyskich zostały wygłoszone w dniu pochowku przez Bartłomieja Sylwiusza; Pallas trzykopijną wygłosił podczas egzekwii Marek Korona.Obie oracje cechuje podobna budowa i charakter. Ich struktura wyraźnie podporządkowana została elementom widocznym w godle Jelita, przez co teksty w pewnym sensie powtarzają rozwiązania inwencyjne znane ze stemmatów. Kazania stanowią podsumowanie życia i dokonań zmarłego, którego cnoty zostały zestawione z czynami postaci mitologicznych, biblijnych i historycznych.Autorzy, komponując swoje oracje, wyraźnie posiłkowali się popularnymi w XVII w. kompendiami, czego konsekwencją jest rozmaitość erudycyjnych anegdot wypełniająca oba kazania.Bartłomiej Sylwiusz, jezuita, osobisty spowiednik Tomasza Zamoyskiego. Niewiele wiadomo o jego życiu oraz twórczości. Jedynym zachowanym do naszych czasów utworem jego autorstwa są właśnie Kopije Zamoyskich. Urodził się na terenie Prus około roku 1586. Do zakonu wstąpił w wieku 27 lat w Krakowie. W latach 16231624 nauczał retoryki w kolegium poznańskim, a w 1629 r. został oddelegowany do Zamościa, gdzie przebywał aż do śmierci 8 stycznia 1639.Marek Korona, prowincjał franciszkanów na Rusi i Litwie, doktor teologii. Autor wielu kazań okolicznościowych oraz rozpraw polemicznych. Zajmował się także logiką i obecnie uchodzi za pioniera w przyswajaniu polszczyźnie terminów z zakresu tej dziedziny. Nieco młodszy od Sylwiusza, gdyż urodzony około 1590 r. Do zakonu wstąpił wcześnie, prawdopodobnie w 1607 r. Przechodził stopniowo przez kolejne szczeble hierarchii zakonnej, by w 1636 r. zwieńczyć karierę funkcją prowincjała. W trakcie swoje działalności wiązał się z różnymi rodami magnackimi, m.in. z Koreckimi i Sobieskimi. Zmarł 16 lipca 1651.
Smutne zabawy żałosnego po utraconych dziatkach rodzica to napisany po śmierci syna Stefana (zm. 1673) i córki Zofii (zm. 1677) cykl zróżnicowanych gatunkowo utworów żałobnych, w których autor rozpamiętuje odejście ukochanych dzieci. Poetycka refleksja to w tym przypadku sposób przeżywania żałoby, próba pogodzenia się ze stratą, próba, która nie przynosi jednak pocieszenia. Zbolałemu ojcu pozostaje jedynie nadzieja na ukojenie w życiu pośmiertnym.
Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej, t. 11
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
