Europa Wschodnia to region, w którym burzliwa historia i pełna emocji pamięć o minionych wydarzeniach nieustannie się ścierają, kształtując tożsamość narodów i jednostek. W czasach, gdy wojna znów zmienia bieg dziejów, a przeszłość staje się narzędziem polityki, artykuły zebrane w tomie Między historią a pamięcią skłaniają do refleksji nad tym, jak doświadczenia XX wieku wpływają na współczesne wybory społeczne i polityczne.W książce przeplatają się historie ludzi i narodów uwikłanych w dramatyczne wydarzenia: wojny, migracje, represje, eksperymenty społeczne. Szczególne miejsce zajmują głosy badaczy, reprezentujących różne kraje i pokolenia, którzy sami doświadczyli emigracji lub uchodźstwa. Nie unikają trudnych pytań o rolę pamięci zbiorowej i edukacji historycznej, a ich osobiste historie pozwalają zachować nadzieję na budowanie dialogu ponad podziałami.Znalazły się tu analizy dotyczące między innymi polityk historycznych w różnych krajach, roli muzeów, edukacji szkolnej, losów mniejszości czy mechanizmów represji. Badacze z Polski, Ukrainy, Białorusi, Litwy i Słowacji stawia-ją pytania o sens upamiętniania i rozliczania się z trudną przeszłością, rozwijanie poczucia jedności i umacnianie tożsamości zbiorowej. To nie tylko naukowa synteza, lecz także inspiracja do głębszego zrozumienia, jak historia i pamięć wpływają na teraźniejszość, kształtując współczesną Europę Wschodnią - i nas samych.Ze Wstępu:Europa Wschodnia od ponad trzech lat jest znów w centrum uwagi światowej opinii publicznej. Jednak nie tak jak ponad trzydzieści lat temu, gdy pokojowo wychodziła z systemu komunistycznego i podejmowała ambitne przekształcenia ustrojowe mające przyspieszyć jej rozwój i integrację z Zachodem, kiedy to w nadziejach i ocenach zewnętrznych dominowały optymizm i przekonanie o "końcu historii" i zanikaniu wszelkich "żelaznych kurtyn". Pełnoskalowa agresja Rosji na Ukrainę spowodowała ogrom zniszczeń i śmierć setek tysięcy żołnierzy, a po stronie ukraińskiej - także tysięcy cywilów. [...]Zmagania na współczesnych frontach ożywiły [...] zainteresowanie przeszłością, zwłaszcza wiekiem XX, czasem dwóch wojen światowych, erą totalitarnych ideologii, [...] walki o państwa narodowe i ich suwerenność. Procesy wtedy uruchomione w różnym stopniu nadal wyraźnie wpływają na dzisiejsze relacje między narodami i państwami. Choć komunizm odszedłw przeszłość, otwarcie porównywany z drugą zbrodniczą ideologią - nazizmem, to na wielu obszarach dzisiejszego funkcjonowania państw i społeczeństw obserwujemy różnorakie negatywne jego skutki. []Niniejszy tom jest dowodem na to, że - przy wierności pewnym podstawowym wartościom - nawet w bardzo trudnych czasach udaje się prowadzić dialog naukowców ponad podziałami, a Wrocław, którego losy w ostatnim stuleciu są odbiciem niełatwej i często tragicznej historii Europy Środkowo-Wschodniej, jest miejscem wręcz predestynowanym do tego typu debat i wymiany poglądów na temat najtrudniejszych problemów nieodległej przeszłości.
W tej książce śmiech sąsiaduje z powagą, ironia z czułością, a Aleksander Fredro, znany z lekkości pióra i błyskotliwego humoru, daleki jest od szkolnych stereotypów - okazuje się twórcą, który nieustannie zaskakuje i inspiruje, przekracza granice obyczajowości i odważnie komentuje społeczeństwo swoich czasów. Jego twórczość to fascynujący labirynt gier, ironii i przemian, w którym odnaleźć można całą złożonośćdziewiętnastowiecznej, podzielonej przez zaborców Rzeczy-pospolitej, a także odpowiedzi na uniwersalne pytania o wolność i tożsamość.Kreacje i deformacje. Aleksandra Fredry metamorfozy świata to zbiór tekstów, których autorzy analizują zarówno znane, jak i zapomniane utwory Fredry, odsłaniając ich niezwykłą wielowarstwowość. Zwracają uwagę na emocjonalne i intelektualne napięcia towarzyszące Fredrze - od wspomnień związanych z bitwą pod Waterloo, przez komediowy geniusz, po śmiałe eksperymenty z formą i tematyką. Wśród poruszanych zagadnień znalazły się kwestie cenzury, emancypacji kobiet, a także obscenicznych utworów funkcjonujących przez lata w drugim obiegu. Nie zabrakło omówienia recepcji dzieł mistrza oraz korespondencji artystycznej i światopoglądowej z Wincentym Polem czy Stanisławem Moniuszką.Drugi tom z serii "Romantyzm Krajowy", pod redakcją Małgorzaty Łoboz i Olgi Taranek-Wolańskiej, otwiera przed czytelnikiem nowe perspektywy i zaprasza do wspólnego odkrywania Fredry na nowo. Komediopisarz jawi się tu nie tylko jako pomnikowy klasyk, lecz także jako artysta niepokorny, demaskator historii i twórca prowokujący do myślenia - także dziś, w XXI wieku.Zgromadzone prace, syntetyzując dotychczasową wiedzę o rozlicznych aspektach dzieła i kontekstach twórczości wielkiego komediopisarza, zarazem wytyczają kierunki reinterpretacji w przyszłych badaniach historycznoliterackich. Chciałbym szczególnie podkreślić ów potencjał rewaloryzacyjny zgromadzonych pod jedną okładką wielu ujęć badawczych, unowocześniający - w różnych przecie aspektach - dzieło Fredry. Ze zgromadzonych w tomie studiów i szkiców zaczyna się coraz wyraźniej wyłaniać wizerunek autora Dożywocia jako pisarza romantycznej nowoczesności, sięgającego chętnie po narzędzia ironisty i twórcy ujęć groteskowych, romantyka par excellence, a nie rzuconego w XIX wiek twórcy przedłużającego życie komedii stanisławowskiej, niekiedy także prekursora późniejszych wyborów estetycznych. Stąd też wynika realizowany w większości prac postulat badawczy unowocześnienia Fredry, czyli ukazania istniejącychw jego dziele, dotąd niezbyt dobrze dostrzeganych różnych ujęć i sposobów refleksji - zawarta w nich została świadomość romantyka, któremu nieobce były także aporie romantyzmu. Ale Fredro okazuje się nie tylko najwybitniejszym komediopisarzem romantycznym, bywa także twórcą artystycznych poszukiwań, eksperymentów, co pozwala w dzisiejszej lekturze badawczej dowartościować utwory dotąd sytuowane na marginesie bądź przemieścić je z owego marginesu bliżej centrum.Z recenzji prof. dr. hab. Arkadiusza Bagłajewskiego
Która z nienapisanych powieści Tadeusza Różewicza jest najciekawsza? Co poeta odpisał na list I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka? Jak poprawiał swoje rękopisy i co rysował na ich marginesach? Skąd wiadomo, że nie lubił rozpolitykowanych księży, felietonistów i poetów metafizycznych? Co się stało z pamiątkową ławką, którą Różewiczowi postawiono w parku Południowym?Stulecie Tadeusza Różewicza. O pisaniu i wspominaniu to próba odpowiedzi na powyższe i wiele innych pytań, które rodzi twórczość i niezwykła biografia poety. Wojciech Browarny zagląda do nieukończonych powieści i odręcznych notatek autora Kartoteki, śledzi historię powstawania jego dziennika, odkrywa rolę poety w tworzeniu wrocławskiej lokalności. To opowieść o pisarzu, który nie bał się przekraczać granic własnej wyobraźni, odsłaniająca nieznane dotąd strony jego życia i warsztatu.To pełna zaskakujących historii, archiwalnych odkryć i osobistych refleksji książka, w której dodatkową wartość stanowią fotografie rękopisów, brulionów i notatek poety, pozwalające czytelnikowi bezpośrednio obcować z materią codziennej pracy twórczej Różewicza.Odkrywcze, spójne, logicznie uporządkowane i starannie skomponowane Stulecie Tadeusza Różewicza przedstawia to, co może wydawać się w twórczości Różewicza mniej ważne, marginalne i nieistotne. Jednak z lektury utworów pisarza i pracy literaturoznawczej Wojciecha Browarnego wynika, że to, co zdawało się być nieważne, okazuje się ważne, to, co miało być znikome, prezentuje się całkiem obszernie, a to, co zostało pominięte, umniejszone być nie może. Wojciech Browarny wskazuje również na to, jak twórczość Różewicza w każdym aspekcie jest skomplikowana, niejednoznaczna, nieuchwytna, jak nie mieści się w obiegowych opiniach, gatunkowych (i rodzajowych) gorsetach czy stereotypowych formułach. Nawet rękopisy autora Mojej córeczki są tak wyjątkowe, że trzeba było dla nich wymyślić nową nazwę. I wrocławski badacz to zrobił.Autor w swoich rozważaniach, kwerendach i analizach posługuje się bowiem stworzonym przez siebie pojęciem grafopisu, by w pasjonujący sposób opowiedzieć o przygodach z Różewiczowskimi archiwaliami. Analiza grafopisów z kolorowymi skreśleniami, szlaczkami, figurami oraz rysunkami, które poeta nanosił na swoje rękopisy w trakcie ich pracowitego, wielokrotnego i długoletniego poprawiania, prowadzona narzędziami pismoznawstwa, stanowi cenne dopełnienie literaturoznawczego opisu tekstów Różewicza i jego pisarskiej biografii.Z recenzji dr. Jarosława Petrowicza, Wieluńskie Towarzystwo Naukowe
Tam, gdzie rodzi się odwaga zadawania pytań, zaczynają się wielkie zmiany. Epoka oświecenia to czas burzenia utartych schematów i poszukiwania nowych dróg rozwoju, otwierania przestrzeni dla myśli, które ukształtowały nowoczesny świat. Dziś, gdy powracają fundamentalne spory o wartości i granice ludzkiej autonomii, przypominanie wielkich idei XVIII wieku umożliwi lepiej zrozumieć nie tylko przeszłość, ale i wyzwania współczesności.Książka Po co komu oświecenie? zawiera czterdzieści siedem starannie wybranych obszernych cytatów z dzieł najznamienitszych przedstawicieli Wieku Świateł, między innymi Voltaire'a, Rousseau, Diderota, Kanta i Montesquieugo, zgrupowanychw dziesięciu rozdziałach: Rozum, Niewolnictwo, Szczęście, Tolerancja, Natura i religia naturalna, Materializm i ateizm, Cywilizacja, Krytyka społeczna, Równouprawnienie kobiet oraz Rewolucyjny epilog. Każdy z fragmentów jest przytoczony w oryginale i przekładzie na język polski, co jest istotnym walorem książki, a przejrzyste komentarze i wskazówki interpretacyjne sprawiają, że nawet najbardziej wymagające teksty stają się bliskie współczesnemu czytelnikowi.Autor wyboru udowadnia, że epoka oświecenia nie jest jedynie historią, lecz źródłem idei i refleksji o zmieniających się czasach. Tomasz Wysłobocki łączy rzetelność naukową z przystępnością i odkrywa, jak wiele inspiracji kryje się w pytaniach zadawanych przed wiekami. A książka, dzięki jej dydaktycznemu charakterowi, świetnie sprawdzi się na zajęciach akademickich na kierunkach humanistycznych i społecznych, a także jako pomoc dla nauczycieli w szkołach średnich.Szeroki wachlarz zagadnień pozwala czytelnikom na wszechstronne i pogłębione poznanie francuskiego oświecenia. Każdy temat został przez autora kompetentnie wprowadzony, a podana obok tłumaczenia wersja oryginalna pozwala czytającym, dysponującym pewną znajomością języka francuskiego, na wzbogaconą interpretację myśli oświeceniowej. Dążąc do panoramicznego ujęcia tematu, autor rozszerzył swoją książkę o ważne zagadnienie nieujęte w pierwszej edycji, a dotyczące równouprawnienia kobiet. Książka napisana jest w sposób klarowny, precyzyjny, piękną polszczyzną i stanowi niezwykle cenne źródło wiedzy o francuskim oświeceniu.Z recenzji dr hab. Mai Pawłowskiej, prof. UWrZredagowane przez autora wprowadzenia do tekstów są bardzo dobrą i potrzebną częścią opracowania - dają czytelnikowi cenne wskazówki, niezbędne przy odczytywaniu źródeł. [...] Takie ułatwienie stanowi zachętę do pogłębiania wiedzy, doskonalenia sposobu myślenia, myślenia samodzielnego i krytycznego. [...] Zadaniem tej książki jest upowszechnianie wiedzy. Czy można sobie wyobrazić lepszy cel dla publikacji poświęconej dorobkowi Oświeconych?Z recenzji dr hab. Krystyny Gabryjelskiej, prof. UWr
Jak światowy kryzys finansowy z lat 2008-2009 wpłynął na instytucje medialne w Europie Południowej? Hiszpania, dysponująca rozbudowanym systemem telewizji publicznej - zarówno ogólnokrajowej, jak i regionalnej - stała się w efekcie tąpnięcia globalnego rynku areną dynamicznych zmian, których konsekwencje warto rozpatrywać w szerokim kontekście historycznym. W książce Telewizja publiczna w Hiszpanii w latach 2008-2021. Długi cień kryzysu Michał Kuś analizuje, jak zawirowania ekonomiczne, polityczne i społeczne przełożyły się na funkcjonowanie mediów publicznych w tym kraju.Autor umieścił sytuację w Hiszpanii na szerokim tle europejskim, ukazując, w jaki sposób kryzys finansowy wpłynął na modele finansowania, zarządzania oraz misję telewizji publicznych. Szczegółowo omawia zarówno sytuację hiszpańskiego ogólnokrajowego nadawcy RTVE, jak i wyzwania, z jakimi mierzyły się regionalne spółki medialne - od cięć budżetowych, przez restrukturyzacje, po zmiany polityczne i technologiczne. Sięga do bogatej bazy źródeł, wykorzystuje wyniki własnych badań i ankiet przeprowadzonych wśród hiszpańskich ekspertów, by zilustrować strategie stosowane przez publicznego nadawcę w warunkach presji politycznej, spadku zaufania społecznego czy rosnącej konkurencji platform cyfrowych.Książka Michała Kusia jest nieocenionym źródłem wiedzy dla medioznawców, politologów, dziennikarzy oraz wszystkich zainteresowanych wyzwaniami, przed jakimi stają współcześnie media publiczne w Europie. To rzetelna, oparta na najnowszych ustaleniach analiza, która pozwala zrozumieć nie tylko specyfikę hiszpańską, ale też uniwersalne mechanizmy funkcjonowania mediów publicznych w czasach kryzysu.
Samotne formacje skalne o zróżnicowanych kształtach, zwykle nazywane skałkami, od wieków budzą zainteresowanie badaczy i miłośników przyrody. W SudetachZachodnich skalne ostańce należą do najbardziej wyrazistych elementów rzeźby terenu, wyrastają ponad korony drzew i modelują górskie krajobrazy. W swojej monografii Aleksandra Michniewicz-Cepuch przedstawia aktualny stan wiedzy o ich genezie, rozmieszczeniu i uwarunkowaniach rozwoju, wprowadzając czytelników w jeden z mniej znanych, lecz zasadniczych aspektów geomorfologii regionu.Książka opiera się na wynikach badań terenowych i laboratoryjnych, prowadzonych w czterech obszarach o zróżnicowanej budowie geologicznej: w Karkonoszach, Rudawach Janowickich, Górach Kaczawskich i na Pogórzu Izerskim. Autorka poddała analizie wpływ struktury skał oraz topografii na powstawanie i rozmieszczenie skałek. Wykorzystała nowoczesne metody kartowania, pomiarów geofizycznych i analiz przestrzennych w systemie GIS (Geographic Information System).To nowatorskie spojrzenie na geomorfologię Sudetów Zachodnich wypełnia istotną lukę w wiedzy na temat powstawania i ewolucji form skalnych. Aleksandra Michniewicz-Cepuch nie tylko porządkuje dotychczasową wiedzę, lecz uzupełnia ją o nowe informacje, pozwalające lepiej zrozumieć mechanizmy kształtujące krajobraz tej części Sudetów. Jej książka jest nie tylko wartościowym kompendium wiedzy dla specjalistów z zakresu geomorfologii, geologii czy geografii fizycznej. Zainteresuje również studentów kierunków przyrodniczych, a także miłośników gór i przyrody, pragnących zrozumieć, jak powstawał świat wokół nich.
Grupy dyspozycyjne tworzone są w ramach różnych systemów społecznych — militarnych, paramilitarnych oraz cywilnych. Stoją na straży bezpieczeństwa, zarówno w wymiarze państwowym, jak i codziennym życiu obywateli. To formacje gotowe do natychmiastowej reakcji w sytuacjach kryzysowych, a ich zadaniem jest rzeciwdziałanie i przezwyciężanie zagrożeń dla sprawnego funkcjonowania społeczeństwa.
Zaproponowana przez Jana Maciejewskiego subdyscyplina socjologii — socjologia grup dyspozycyjnych — zajmuje się analizą zorganizowanych struktur, które są zdolne do błyskawicznej interwencji w celu ochrony ludzi oraz najważniejszych zasobów państwa. Socjologia grup dyspozycyjnych sytuuje się na styku takich dziedzin jak socjologia wojska, socjologia organizacji, socjologia pracy, nauki o bezpieczeństwie oraz psychologia społeczna. Badania koncentrują się na uwarunkowaniach formowania i funkcjonowania grup dyspozycyjnych, zasadach selekcji i naboru ich członków, metodach szkolenia, a także roli tych struktur w zmieniającej się rzeczywistości społeczno-gospodarczej i politycznej.
Książka Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna nie tylko analizuje procesy selekcji, szkolenia i integracji członków grup dyspozycyjnych, ale także ukazuje, jak te formacje adaptują się do wyzwań globalnych — cyberzagrożeń, migracji, katastrof naturalnych czy nowych form przestępczości. Dzięki temu publikacja niewątpliwie posłuży za nieocenione źródło wiedzy dla studentów, badaczy i wszystkich zainteresowanych tematyką bezpieczeństwa.
Propozycja badawcza prof. Jana Maciejewskiego przynosi istotne ustalenia i jest autentycznie interdyscyplinarna. Słowem, jest ważna poznawczo i pozwala krytycznie spojrzeć na cząstkowe ustalenia rozlicznych specjalistów i „specjalistów” od bezpieczeństwa. Ten sposób postępowania jest zgodny z wiodącymi trendami w socjologii światowej, której uznani beneficjenci coraz częściej i z dobrym skutkiem wykraczają poza granice subdyscyplin, dążąc do kompleksowej charakterystyki poszczególnych obszarów życia społecznego. Jest to niełatwe, ale owocne poznawczo. Pozwala zidentyfikować ograniczenia tych czy innych perspektyw cząstkowych, wymusza wielopoziomowe próby ujęcia (od poziomu mikro, skończywszy na odniesieniach globalnych) podobnych funkcjonalnie fenomenów, a także wyjście poza opłotki kostycznie rozumianej socjologii. Jest to istotna glosa do odpowiedzi na pytanie, jak możliwe jest społeczeństwo obywatelskie, które ma zarówno zapewnić wolność i dobrostan obywateli, jak i przekonać ich do potrzeby funkcjonowania grup dyspozycyjnych, traktowanych nie jako zło konieczne, lecz instytucje służące ludziom i społeczeństwu. Nie sposób uprawiać dziś nauki o społeczeństwie bez próby odpowiedzi na pytanie o funkcje spełniane przez rozliczne grupy dyspozycyjne.
Z recenzji prof. dr. hab. Aleksandra Manterysa, Instytut Studiów Politycznych PAN
Czy polska procedura karna wymaga gruntownych zmian? Jakie wartości powinny stanowić fundament nowoczesnego modelu postępowania karnego? Autorki i autorzy kolejnych rozdziałów monografii pod redakcją Jerzego Skorupki i Artura Kowalczyka, czołowi przedstawiciele doktryny prawa karnego procesowego oraz praktycy związani z postępowaniami karnymi, nie tylko stawiają powyższe pytania, ale też proponują odpowiedzi.
Publikacja jest efektem dyskusji nad kształtem procesu karnego — z uwzględnieniem zarówno aspektów teoretycznych, jak i doświadczeń płynących z codziennej praktyki. Składa się
z dwóch części: pierwsza prezentuje opinie ekspertów wygłoszone podczas IX Wrocławskiego Seminarium Karnoprocesowego, druga zawiera komentarze rozwijające podjęte zagadnienia
i analizujące przyszłe kierunki reform.
W zawartych w książce artykułach znalazł się nie tylko przegląd najważniejszych problemów współczesnej procedury karnej, ale także pogłębiona refleksja nad rolą stron postępowania, aktywnością sędziego i aksjologicznymi podstawami systemu. Fundamenty nowego procesu karnego to ważny głos w dyskusji o koniecznych zmianach w procedurze karnej. Głos, który powinien zostać wykorzystany w procesie legislacyjnym.
Monografia Fundamenty nowego procesu karnego jest ważnym opracowaniem, pojawiającym się w istotnym momencie historycznym — w oczekiwaniu na nowe rozwiązania i rozstanie nie tylko z tymi instytucjami procesu karnego, które nie sprawdziły się w czasie obowiązywania kodeksu postępowania karnego, ale także tymi, które zostały wykrzywione dokonanymi
w ostatnich latach nowelizacjami. Poddanie ocenie i dyskusji tak poważnych kwestii jak podstawy aksjologiczne nowych rozwiązań normatywnych, mających ukształtować nowoczesny, efektywny, ale też rzetelny proces karny, jest niezwykle cenną inicjatywą. […]
Wiodącym tematem, spinającym w całość teksty zamieszczone w monografii, jest kwestia modelu procesu karnego, a zwłaszcza relacji pomiędzy jego stadium przygotowawczym i jurysdykcyjnym. W tym zagadnieniu mieści się bowiem całe spektrum zagadnień wymagających oceny z punktu widzenia wartości podstawowych dla procesu karnego. […] Rozważania zawarte w poszczególnych artykułach wskazują na zmiany, jakie powinny nastąpić w nowym prawie karnym procesowym. Są one istotnym głosem eksperckim w trwającej już od pewnego czasu dyskusji na temat tego, jaki ma być przyszły proces karny i jakie mają być fundamenty, na których należy go budować, by był trwały, niepodatny na okresowe zakusy przypadkowych legislatorów, oparty na rzeczywistych, a nie jedynie deklarowanych wartościach.
Z recenzji prof. dr hab. Hanny Paluszkiewicz,
Uniwersytet Szczeciński
Współcześni badacze migracji starają się zrozumieć, dlaczego ludzie zmieniają miejsce zamieszkania, czasem nawet kilka razy w życiu. Badają także, jak wpływa to na strukturę społeczną i przestrzenną kraju. Mateusz Długosz w swojej książce koncentruje się na identyfikacji wpływu największych aglomeracji: Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Łodzi, Poznania i Trójmiasta, na przestrzenne przemiany ludności oraz na mechanizmach, które kształtują ruchy migracyjne w Polsce.
Autor bada przemiany demograficzne i społeczne w latach 2002–2018 pod kątem ich wpływu na decyzje migracyjne. Czy zasięg oddziaływania dużych miast na okolice zmienia się w zależności od odległości? Jakie czynniki mają wpływ na skalę tych ruchów? Monografia, dostarczając odpowiedzi na te pytania, nie ogranicza się do klasycznych zjawisk, takich jak suburbanizacja, czyli wyprowadzanie się ludności do stref podmiejskich, lecz dodaje również nowe spojrzenie na kontrurbanizację — zjawisko, w którym migranci szukają spokoju i uroków w mniej zaludnionych, bardziej malowniczych miejscach.
Oprócz szeregu danych i analiz, które znalazły się w książce, autor posługuje się również nowatorską metodą delimitacji, pozwalającą wyznaczyć zasięg migracji i określić, w jakich gminach największe miasta najsilniej wpływają na procesy migracyjne. To nieocenione źródło wiedzy dla badaczy, geopolityków i innych osób zainteresowanych zjawiskami migracyjnymi i urbanizacyjnymi.
Monografia Mateusza Długosza wpisuje się w szeroki nurt badań nad migracjami, realizowany przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, od geografii przez ekonomię, socjologię, antropologię, nauki o polityce i administracji, nauki prawne, po kulturoznawstwo, medioznawstwo, psychologię, pedagogikę i szereg innych. Autor koncentruje się na badaniu roli największych polskich miast w kształtowaniu przepływów migracyjnych w kraju. […] Przedmiotem jego badań jest sześć największych polskich miast.
W uzasadnieniu ich wyboru autor pisze o miastach „wielkiej piątki”: Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu i Trójmieście do których dołącza Łódź z racji jej wielkości. Autor dostrzega wagę problematyki migracji wewnętrznych i wykazuje, że przepływy migracyjne zamykające się w granicach państw są kilkakrotnie większe od przepływów międzynarodowych.
Z recenzji dr hab. Wojciecha Janickiego, prof. UMCS
Jakie słowa potrafią porwać tłumy, a jakie dzielą społeczeństwo? Głosuj, broń, wybieraj. Polskie hasła polityczne z lat 1918–2020 Marty Śleziak to kompleksowa analiza tej swoistej formy komunikacji — od odzyskania niepodległości po współczesne protesty. Autorka pokazuje, jak krótkie, zwięzłe formuły stawały się nie tylko narzędziem agitacji oraz kształtowania lub wyrażania emocji społecznych, ale i zwierciadłem epoki, w której powstawały.
Książka wciąga jak reporterska opowieść — pełna cytatów, barwnych przykładów i zaskakujących kontekstów. To spotkanie z historią pisaną na transparentach, murach i w gazetach. Autorka przekonuje, że hasła to nie tylko domena polityków, ale także głos obywateli, wyraz buntu i kreatywności, a czasem ironii i humoru. Każde z nich niesie z sobą emocje, wartości i marzenia, ale też lęki i podziały. To lektura, która pozwala poczuć puls polskiej ulicy i zrozumieć, jak zmieniała się nasza wspólnota przez ostatnie stulecie, zachęcając jednocześnie do krytycznego patrzenia na słowa.
Kolejne rozdziały opowiadają o ewolucji tej napiętej nieraz rozmowy, którą prowadzą rządzący i rządzeni. Opracowanie ilustrują archiwalne fotografie, dokumentujące różnorodność haseł politycznych i rozmaite konteksty ich użycia oraz pokazujące, jak język odzwierciedlał i kształtował społeczne nastroje, stawał się narzędziem walki o wolność, wyrazem buntu lub narzędziem propagandy.
RECENZJA
Monografia Marty Śleziak to ambitna próba opisu haseł politycznych, które pojawiły się w ciągu ostatnich stu lat burzliwej historii Polski — czasu niestabilnej państwowości, zmiany ustrojów politycznych, przełomów gospodarczo-społecznych. Kontekst historyczny jest silnie spleciony z językoznawczą analizą, która ma charakter synchroniczny. Niektóre rozwiązania metodologiczne pozwalają uchwycić związek między specyfiką epoki historycznej a kształtem językowym publicznych wystąpień, w tym wznoszonych haseł.
Książka podejmuje temat istotny społecznie i ciekawy językoznawczo. Hasła polityczne to ważny element języka polityki czy komunikacji społecznej w ogóle, dlatego recenzowaną pracą powinni być zainteresowani nie tylko przedstawiciele środowiska naukowego, ale także osoby uważnie obserwujące życie publiczne bądź biorące w nim udział. Praca, mimo pewnych odstępstw od standardowych proporcji treści, jest spójna, wysoce informacyjna, bogata w warstwie poznawczej i przekonująca na płaszczyźnie analityczno–interpretacyjnej, a przy tym wciągająca czytelnika
w proponowany tok rozważań.
Z recenzji prof. dr hab. Magdaleny Steciąg, Uniwersytet Zielonogórski
Ostatni sukces sloganu Make America Great Again! pokazuje, że hasła nadal mają olbrzymie znaczenie. Od wieków pociągają, mobilizują i jednoczą społeczeństwa. Książka dr Marty Śleziak systematyzuje wiedzę na temat polskich haseł i sloganów politycznych, a co ważne: ukazuje je w kontekście historycznym i społecznym. Naukowy, ale przyjazny styl sprawia, że to lektura nie tylko dla językoznawców, ale dla każdego zainteresowanego językiem polityki.
dr Aneta Kwiatkowska, PAN Biblioteka Gdańska
Śmiały i zaskakujący formą oraz rozbudowany w sferze treści barokowy ołtarz główny w kościele parafialnym pw. św. Erazma i św. Pankracego w Jeleniej Górze przyciąga uwagę widzów od pierwszego spojrzenia. Jest najcenniejszym zabytkiem kościoła miejskiego, a także swoistym theatrum sacrum, który porusza każdego, kto odwiedza jeleniogórską świątynię. Artur Kolbiarz i Andrzej Kozieł opisują dzieło wyjątkowe, jeden z nielicznych barokowych ołtarzy, które zachowały się do naszych czasów w niemalże pierwotnym stanie. Wykonany przez znakomitych artystów: urodzonego w Oslo rzeźbiarza Thomasa Weissfeldta i głogowskiego malarza Johanna Philippa Kretschmera, ucznia Michaela Willmanna, jest wybitnym przykładem barokowej sztuki na Śląsku oraz świadectwem politycznej i religijnej rzeczywistości, która przyczyniła się do jego powstania. Znakomicie wpisuje się w ówczesną rywalizację między konfesją katolicką i luterańską. Monografia szczegółowo przybliża historię powstania ołtarza, sylwetki jego twórców, genezę artystycznej formy i architektonicznej konstrukcji, a także analizuje program ideowy zakodowany w malarskich i rzeźbiarskich przedstawieniach. Całość dopełnia ponad sto ilustracji ukazujących niezwykłe piękno tej monumentalnej realizacji, która dzięki pracom konserwatorskim odzyskuje dziś dawny blask.
Żydzi i Polacy żyli przez wieki obok siebie, bliscy, a zarazem obcy. Kultury i literatury obu narodów przenikały się w niewielkim tylko stopniu. Dobrze ilustruje to przykład Czesława Miłosza mieszkańca kosmopolitycznego Wilna, który z rodzimą kulturą żydowską zetknął się dopiero po wyjeździe do Nowego Jorku, za pośrednictwem języka angielskiego. Autorka Historii obecności dowodzi jednak, że przedstawiciele obu narodów wielokrotnie, zwłaszcza w dwudziestym wieku, podejmowali próby zbliżenia się na polu literatury, choć rzeczywistość i historia tego nie ułatwiały.Monika Jaremków ukazuje obecność tłumaczonego z języka hebrajskiego i jidysz żydowskiego piśmiennictwa na polskim rynku księgarskim ubiegłego wieku, zarówno przed, jak i po drugiej wojnie światowej. Jej książka to nie tylko przegląd ukazującej się po polsku żydowskiej literatury pięknej (powieści, poezji i twórczości dla dzieci), ale także tekstów niebeletrystycznych (historycznych i publicystycznych.Karl Dedecius, tłumacz i popularyzator literatury polskiej w Niemczech, nazwał przekład rodzajem poselstwa, przysługą świadczoną sobie wzajemnie przez różne kultury, dzięki której mogą się lepiej poznać i zrozumieć, a zarazem działaniem na rzecz dialogu międzykulturowego. Historia obecności to koronny dowód prawdziwości tej opinii.
W obliczu narastającego kryzysu klimatyczno-ekologicznego największym wyzwaniem współczesnej humanistyki stają się pytania o to, w jaki sposób literatura, sztuka i praktyki edukacyjne mogą kształtować świadomość ekologiczną, postawy prośrodowiskowe oraz nową wrażliwość otwartą na relacje między ludźmi a nie-ludzkimi mieszkańcami świata.Zwrot ekologiczny w edukacji i kulturze. Nowa wrażliwość młodego pokolenia trzeci tom z serii Kultura Literacka Dzieci i Młodzieży to interdyscyplinarna refleksja, w której wyraźnie wybrzmiewają pytania o przyszłość naszej wspólnej planety. Autorki i autorzy artykułów odwołują się do wielu obszarów naukowych badań, zarówno humanistycznych, jak i społecznych (literaturoznawstwa, filozofii, socjologii, psychologii) oraz przyrodniczych (fizyki, zoologii, biologii, nauki o Ziemi), i pokazują, jak ekokrytyczne i posthumanistyczne strategie interpretacji utworów literackich, wzmocnione empatią i troską, mogą otwierać młodych ludzi na nowe sposoby rozumienia, doświadczania i współodczuwania świata. Teksty zamieszczone w niniejszym tomie, przedstawione w perspektywie szeroko rozumianej edukacji humanistycznej dzieci i młodzieży, humanistyki ekologicznej i ekopedagogiki, skupiają się na mocy narracji, która tworzy przestrzeń do wspólnego istnienia. Publikacja adresowana jest nie tylko do badaczy humanistyki, nauk ścisłych i przyrodniczych, lecz także, ze względu na podjęty w tym tomie dyskurs na temat praktyk edukacyjnych, do nauczycieli, uczniów, również bibliotekarzy oraz wszystkich, którym bliska jest ochrona środowiska, ale też myślenie ekocentryczne i postantropocentryczne pojmowanie rzeczywistości oraz takie rozumienie ekosystemu, w którym każde życie ma znaczenie i głos.
Żydzi i Polacy żyli przez wieki obok siebie, bliscy, a zarazem obcy. Kultury i literatury obu narodów przenikały się w niewielkim tylko stopniu. Dobrze ilustruje to przykład Czesława Miłosza mieszkańca kosmopolitycznego Wilna, który z rodzimą kulturą żydowską zetknął się dopiero po wyjeździe do Nowego Jorku, za pośrednictwem języka angielskiego. Autorka Historii obecności dowodzi jednak, że przedstawiciele obu narodów wielokrotnie, zwłaszcza w dwudziestym wieku, podejmowali próby zbliżenia się na polu literatury, choć rzeczywistość i historia tego nie ułatwiały.Monika Jaremków ukazuje obecność tłumaczonego z języka hebrajskiego i jidysz żydowskiego piśmiennictwa na polskim rynku księgarskim ubiegłego wieku, zarówno przed, jak i po drugiej wojnie światowej. Jej książka to nie tylko przegląd ukazującej się po polsku żydowskiej literatury pięknej (powieści, poezji i twórczości dla dzieci), ale także tekstów niebeletrystycznych (historycznych i publicystycznych.Karl Dedecius, tłumacz i popularyzator literatury polskiej w Niemczech, nazwał przekład rodzajem poselstwa, przysługą świadczoną sobie wzajemnie przez różne kultury, dzięki której mogą się lepiej poznać i zrozumieć, a zarazem działaniem na rzecz dialogu międzykulturowego. Historia obecności to koronny dowód prawdziwości tej opinii.
Historia relacji między Polakami a Ukraińcami jest pełna napięć, ale nie brak w niej prób wzajemnego zrozumienia. Ostatnie stulecie, naznaczone burzliwymi wydarzeniamiw historii obu narodów: walka o niepodległość, kształtowanie granic, utrata suwerenności i wojny, ujawniło oprócz konfliktów także wspólne aspiracje. Na drodze do porozumienia. Relacje polsko-ukraińskie w XX i XXI wieku ukazuje sąsiedztwo Polaków i Ukraińców z perspektywy wysiłków podejmowanych na rzecz dialogu.Jak przeszłość wpływa na współczesne relacje i jakie wnioski można z niej wyciągnąć? Odpowiedź znajduje się w zbiorze siedemnastu tekstów w językach polskim i ukraińskim napisanych przez historyków oraz ekspertów z obu krajów. Autorzy starają się nie tylko zrozumieć dynamikę relacji polsko-ukraińskich, lecz także wskazać kierunki współpracy. Nie unikają przy tym trudnych tematów polityki narodowościowej, przymusowych migracji czy wpływu trwającej wojny ukraińsko-rosyjskiej na postrzeganie tożsamościi budowanie wspólnej historii.To coś więcej niż książka historyczna to wielogłosowa opowieść o pamięci, poczuciu przynależności i poszukiwaniu porozumienia. Nie tylko rozszerza wiedzę, ale też prowokuje do refleksji. Interdyscyplinarne podejście autorów oraz różnorodne punkty widzenia sprawiają, że książka zainteresuje wszystkich, którzy chcą lepiej zrozumieć skomplikowane dzieje Europy Środkowo-Wschodniej. Pokazuje, że choć przeszłość bywa trudna, to właśnie w jej zrozumieniu tkwi klucz do budowania lepszej przyszłości.
Oddajemy do rąk Czytelników kolejny piąty tom Kliniki Dziennikarstwa, tym razem zatytułowany Politycy i dziennikarze. Udało się nam zebrać w nim ważne głosy ekspertów, ich zdania są często rozbieżne, ale to tylko świadczy o skali problemu, z którym każdy z odbiorców mediów musi się dzisiaj zmierzyć. To także zachęta do przyjęcia zaproszenia do dyskusji o mieszaniu ról dziennikarza i polityka. Nie każdy z Czytelników musi zgadzać się z poglądami tu prezentowanymi. Najważniejsze jest to, że każdy z badaczy mediów starał się mocno uzasadnić swój pogląd, wzbogacając wywód konkretnymi przykładami po to, by uśmiadomić użytkownikom mediów, aby pochopnie nie wyciągali wniosków na palące tematy, a jeśli kogoś bardzo one pochłaniają, niech raczej szuka rozwiązań i odpowiedzi w rzetelnej wiedzy, której przykładem są zamieszczone tu teksty.
[] zgromadzeni wokół książki autorzy podjęli się swoistej, antycypującej wydarzenia diagnozy współczesnych mediów i dziennikarstwa w kontekście zmodyfikowanego przez epokową zmianę sposobu komunikowania w sieci z powodu ewolucji kanałów i formatów Internetu oraz zmian społecznych wywołanych COVID-ową pandemią. Redaktorom i autorom zależy, aby wiedza o przemianach komunikacji i statusu użytkownika mediów stała się udziałem wszystkich, którzy uprawiają współczesne formy medialnych narracji, przede wszystkim ze względu na stopień definicyjnej i pragmatycznej samowoli w doraźnym definiowaniu i modyfikowaniu komunikacji przez samych dziennikarzy, ale i przez specyficzne regulacje prawne oraz mutujące stosunki właścicielskie w mediach.fragment recenzji prof. dra hab. Leszka Pułki
Najnowszy tom Kliniki Dziennikarstwa jest poświęcony zagrożeniom czyhającym na media publiczne, zwłaszcza telewizję, w dobie kryzysu, w jakim w ostatnich latach pogrąża się demokracja liberalna. Konkurencja mediów komercyjnych, upolitycznienie środków masowej komunikacji i brak wsparcia ze strony państwa powodują, że spełnianie podstawowego obowiązku mediów publicznych, jakim jest współtworzenie społeczeństwa obywatelskiego i wspieranie demokratycznego państwa prawnego staje się coraz trudniejsze, a czasem wręcz niemożliwe. Nadzieja, że e-demokracja i tak zwana niewidzialna ręka wolnego rynku uzdrowią, a nawet zastąpią procesy demokratyczne, nie znajduje potwierdzenia. Autorzy Kliniki Dziennikarstwa nie tylko jednak wskazują na problemy i diagnozują ich przyczyny, ale jak w prawdziwej klinice próbują znaleźć sposoby ich rozwiązania.
Długoterminowe kary pozbawienia wolności to odpowiedź na poczucie sprawiedliwości społeczeństwa oczekującego od państwa ochrony przed sprawcami przestępstw o dużym ciężarze gatunkowym. W wyniku nowelizacji kodeksu karnego z lipca 2022 roku wprowadzone zostały zmiany, które postawiły przed polskim systemem penitencjarnym nowe wyzwania: wykonywanie nieznanych wcześniej kar od 25 do 30 lat pozbawienia wolności oraz kary dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia. Tymczasem penitencjaryści coraz częściej podnoszą argument, że cel resocjalizacyjny kar długoterminowych jest trudny do osiągnięcia i często sprowadzają się one jedynie do izolacji, a świat skazanych na kary skrajnie długie stanowi nieodkryty fragment przestrzeni penitencjarnej.
Aleksandra Polak-Kruszyk na podstawie przeprowadzonych własnych badań oraz odwołując się do innych dziedzin nauki, takich jak socjologia czy psychologia formułuje piętnaście postulatów zmian w wykonywaniu kar długoterminowych, zmierzających do stworzenia optymalnego modelu postępowania ze skazanymi.
Monografia skierowana jest przede wszystkim do praktyków i teoretyków zainteresowanych problematyką długoterminowej izolacji, osób zaangażowanych w pracę z osadzonymi i pozostających z nimi w bezpośrednim kontakcie, kuratorów sądowych oraz funkcjonariuszy Służby Więziennej. Praca może jednak okazać się przydatna również dla świata nauki oraz sędziów (w szczególności penitencjarnych), prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i studentów.
RECENZJA
Trafność tematu recenzowanej monografii pozostaje bezsprzeczna. Choć w polskiej literaturze karnistycznej występowały opracowania dotyczące kar długoterminowych, zwykle dotyczyły one ich konkretnych postaci (kary 25 lat pozbawienia wolności lub kary dożywotniego pozbawienia wolności). Autorka wyznaczyła sobie zadanie zdecydowanie bardziej skomplikowane. Odnosi się bowiem w swoich rozważaniach do długoterminowych kar pozbawienia wolności, […] które trwają minimum 5 lat lub dłużej. Wskazana perspektywa badawcza nie była dotychczas przedmiotem analiz naukowych, tym cenniejsze są więc wielowątkowe rozważania poświęcone wskazanemu zagadnieniu.
Z recenzji dr hab. Joanny Brzezińskiej, Uniwersytet Wrocławski
Autorka monografii sformułowała szereg ocen odnośnie do praktyki i regulacji prawnych dotyczących tytułowego zagadnienia, jednocześnie jednak stawia wnioski, które można odczytywać jako postulaty poprawy sytuacji w tym istotnym fragmencie przestrzeni penitencjarnej. […] Są one bardzo dobrze uzasadnione i w razie potrzeby mogą z powodzeniem stać się podstawą zmian organizacyjnych w postępowaniu ze skazanymi na długoterminowe kary pozbawienia wolności oraz reform regulacji prawnych w tym zakresie.
Z recenzji dr. hab. Piotra Herbowskiego, prof. SWPS
Aleksandra Polak-Kruszyk — doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Wykonawczego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych we Wrocławiu. Zainteresowania badawcze: szeroko rozumiane prawo karne wykonawcze ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych z wykonywaniem długoterminowych kar pozbawienia wolności, karą dożywotniego pozbawienia wolności, psychopatologią, terapiami sprawców przestępstw oraz przestępczością seksualną.
Schyłek średniowiecza to szczególnie interesujący okres w dziejach kultury europejskiej. Choć rozwój technologii księgarskich zwiększył dostęp do pisma, pamięć i przekaz ustny nadal odgrywały podstawową rolę. Zespół średniowiecznych metod wzmacniania i kształtowania pamięci, występującej pod ogólnym terminem memoria, pozostawił wyraźny ślad na metodach nauczania dawnych sztuk — w tym muzyki.
Ryszard Lubieniecki analizuje teoretycznomuzyczne traktaty zachowane w środkowoeuropejskich rękopisach, między innymi z Czech, Śląska i Mazowsza. Obejmują one pełen zakres ówczesnej edukacji muzycznej: jednogłosowy śpiew liturgiczny (musica plana), rytmikę menzuralną (musica mensuralis), kontrapunkt i grę na instrumentach klawiszowych (ars organisandi). Odwołując się do najważniejszych dawnych tekstów poświęconych memorii i sztuce pamięci, autor szczegółowo omawia konstrukcję tych traktatów, wykorzystanych w nich metod mnemotechnicznych i terminologii.
Nawiązując do koncepcji oralności i piśmienności Waltera Jacksona Onga, autor śledzi skomplikowane relacje, w które wchodziły tekst pisany i przekaz ustny. Szczególne miejsce w jego rozważaniach zajmują diagramy i wszelkie elementy graficzne, pomocne w kształtowaniu wyobraźni średniowiecznych muzyków. Rozważania te wzbogaca odniesieniami do własnych doświadczeń i praktyki instrumentalnej, a aspekt performatywny wysuwa się na pierwszy plan w epilogu, poświęconym społecznemu wymiarowi muzyki i pamięci.
Ryszard Lubieniecki — muzykolog, instrumentalista, kompozytor. Absolwent Akademii Muzycznej w Bydgoszczy w zakresie gry na akordeonie i kompozycji oraz Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie uzyskał tytuł doktora i aktualnie pracuje na stanowisku adiunkta. Jako muzykolog zajmuje się przede wszystkim teorią muzyki późnego średniowiecza w relacji do praktyki i przekazu repertuaru muzycznego. Publikował m.in. na łamach kwartalnika IS PAN „Muzyka”, „Res Facta Nova” i „Glissanda”. Jako instrumentalista wykonuje muzykę XIV-XV wieku oraz najnowszą, a w jego praktyce istotne miejsce zajmuje improwizacja. Poza akordeonem gra na dawnych instrumentach klawiszowych — portatywie i clavisimbalum. Współzałożyciel tria muzyki współczesnej Layers, zespołu muzyki dawnej Vox Imaginaria oraz grup muzyki improwizowanej, między innymi Vogellicht, Disquiet i Lubieniecki/Rupniewski.
RECENZJA
Wartość monografii Ryszarda Lubienieckiego polega na próbie odczytania tekstów kilkunastu wybranych traktatów z zakresu teorii muzyki (różnych jej działów) z punktu widzenia późnośredniowiecznej sztuki pamięci. Autor wprowadza do polskiej narracji historycznomuzycznej kluczowe dla tego typu badań prace Mary Carruthers The Book of Memory (1990) i The Craft of Thought (1998), czerpiąc zarazem inspirację z ważnej i wpływowej książki Anny Marii Busse Berger Medieval Music and the Art of Memory (2005). Poza tym odczytuje te traktaty w perspektywie przejścia pomiędzy oralnością i piśmiennością, nawiązując do klasycznej już rozprawy Waltera Jacksona Onga Orality and Literacy (1982). Laboratorium jego badań stanowią teksty pochodzące z Europy Środkowej, zwłaszcza z Czech, Moraw, Śląska i Mazowsza. Głębokie wniknięcie dr. Lubienieckiego w badane teksty spowodowało, że dzięki jego pracy otrzymujemy rodzaj przewodnika po problematyce teorii muzyki XV wieku. [...]
Niewątpliwie ważne są również osobiste doświadczenia autora, który jako praktykujący muzyk bardzo umiejętnie ukazuje, jak niektóre wyłożone w tych tekstach zasady mogły działać w praktyce — nie tylko kompozytorskiej, lecz również wykonawczej. Pod tym względem do najwartościowszych fragmentów pracy należy podrozdział dotyczący omówienia ars organisandi — czyli sztuki gry na instrumentach klawiszowych. Jest to najbardziej unikatowy nurt teorii muzyki w Europie Środkowej [...]. W osobie dr. Lubienieckiego zyskał on kompetentnego i wnikliwego znawcę.
Z recenzji dr. hab. Pawła Gancarczyka, prof. IS PAN
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
