Zarys historyczny kształtowania się dyscypliny naukowej oraz idee formułowane przez jej klasyków i najwybitniejszych przedstawicieli, problemy pogranicza i demarkacji, kwestie pojęciowe i korpus tematów zasadniczych oraz przegląd stosowanych metod badawczych składają się na konkretną dziedzinę wiedzy, w tym wypadku socjologię prawa. Ich prezentacji poświęcona jest ta książka.
Socjologia prawa jest stosunkowo młodą dziedziną wiedzy. Do jej powstania i stopniowej instytucjonalizacji uniwersyteckiej przyczyniło się wiele nurtów i orientacji w samej socjologii i w zróżnicowanych — chciałoby się powiedzieć: od zawsze — naukach prawnych.
Jako odrębna, samodzielna dyscyplina akademicka socjologia prawa liczy zaledwie kilka dziesięcioleci. Pierwsze uniwersyteckie katedry socjologii prawa zaczęły powstawać pod koniec lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Ekspansja dyscypliny w skali międzynarodowej nastąpiła po drugiej wojnie światowej. Już w latach siedemdziesiątych socjologia prawa dysponowała znacznym zasobem refleksji teoretycznych i dużą liczbą badań empirycznych nad rolą i funkcjonowaniem prawa pozytywnego (państwowego) i prawa intuicyjnego w różnych układach społecznych.
Czy kryminologom grozi bezrobocie? Nie sądzę, niestety. Mam bowiem nieodparte wrażenie, że działalność przestępcza przenosi się stopniowo ze sfery realnej do wirtualnej, gdzie możliwości wydają się wręcz nieograniczone (często jeszcze nawet nie do końca zidentyfikowane, nie wspominając już o reakcji prawnokarnej), ryzyko zaś — minimalne. Sieć zapewnia anonimowość — to truizm. Lecz właśnie w realnym lub wyimaginowanym poczuciu anonimowości (ergo — bezkarności) działa cała rzesza oszustów internetowych, liczba zaś ofiar sięga niekiedy kilkudziesięciu lub nawet kilkuset tysięcy.
Dla porządku dodajmy jednak, że w sferze realnej przestępczość ulega korzystnym przemianom. Staje się ona coraz mniej brutalna; bardziej cywilizowane formy przybiera nawet działalność zorganizowanych grup przestępczych (co wcale nie oznacza, że jest ona mniej groźna, zwłaszcza dla gospodarki kraju). Jeszcze kilkanaście lat temu ich aktywność obejmowała głównie prostytucję, wymuszenia haraczy, porwania dla okupu, napady na tiry oraz inną działalność rozbójniczą, obecnie zaś są to wyłudzenia podatku VAT i dotacji unijnych, nielegalny handel paliwami, produkcja i przemyt papierosow18 oraz narkotyków. O tej zasadniczej przemianie oblicza przestępczości zorganizowanej również — jak się wydaje—zadecydował w dużej mierze rachunek zysków i strat.
Wśród specjalistów od przestępczości — w sferze zarówno teorii, jak i praktyki — będą zatem niebawem dominowali księgowi oraz informatycy, cała reszta będzie się musiała przekwalifikować.
Sięgając do osiągnięć różnych dyscyplin naukowych i własnych wieloletnich badań, twierdzimy, że dla współczesności charakterystyczny jest ilościowy i jakościowy przyrost nierówności. Nie wahamy się mówić dziś o ich eksplozji, ponieważ współczesny wzrost zróżnicowań mających różne źródła i formy jest bardzo znaczący. Przybiera postać zarówno tych tradycyjnych nierówności (np. dochodowych), jak i nowych, związanych z rozwojem technologii (np. dostęp do internetu, wykluczenie informacyjne). […] Nasze analizy dowodzą, że brak uznanych zasad sprawiedliwości społecznej i szeroka akceptacja elit, głównie liberalnych, dla powstających nierówności zagrażają samemu rozwojowi. Ciekawe, że zdały sobie z tego sprawę instytucje finansowe i światowe gremia polityków i ekspertów od globalnej gospodarki, których jeszcze kilka lat temu nikt by nie posądzał o troskę o społeczne skutki nierówności. To doprawdy w tej kwestii coś nowego i ważnego.
Z „Zakończenia”
Chcę mocno podkreślić, że powstała publikacja bardzo cenna, aktualna. Autorzy stawiają sobie przede wszystkim zadania diagnostyczne, chociaż nie unikają dawania wskazówek. Maria Jarosz bierze na warsztat naukowy te zagadnienia, które są w kolejnych okresach najnowszej historii kraju szczególnie trudne. Jest przy tym niezwykle wrażliwa na przejawy patologii społecznych i społecznej niesprawiedliwości. We wszystkich wcześniejszych badaniach i towarzyszących im publikacjach zawsze współpracował z nią Marek Kozak. Obecnie dwójka autorów przygotowała publikację, w której nie powtarzają zgromadzonych we wcześniejszych pracach danych empirycznych, lecz zwracają uwagę czytelnika na wnioski z nich płynące.
Z recenzji Juliusza Gardawskiego
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
