W czasie moich licznych wyjazdów do Ziemi Świętej sporządzałem sprawozdania w formie notatek o charakterze pamiętnikarskim, dokumentujące przebieg wyjazdu, a także okoliczności towarzyszących wydarzeń od sytuacji politycznej czy meteorologicznej po opisy nawiedzanych miejscowości i obiektów.            Czasowo najdłuższym okresem pobytu w Ziemi Świętej były trzy miesiące spędzone na wiosnę w 1995 roku z zamieszkaniem w klasztorze Braci Mniejszych w Ain Karem  i uczęszczaniem na  zajęcia dydaktyczne w Studium Biblicum Franciscanum przy Flagellatione w Jerozolimie. W czasie tego niezapomnianego wyjazdu sporządzałem także notatki, które zostały wydane w książce Notatki z pobytu w Ziemi Świętej. Ponieważ spotkały się z pozytywnym przyjęciem, postanowiłem przygotować do druku pozostałą całość notatek, co niniejszym przedstawiam Czytelnikom, licząc na to, że będą one mogły służyć lepszemu poznaniu Ziemi Świętej.            Tym natomiast, którzy we wspominanych wyprawach byli moimi współuczestnikami ofiarowuję garść wspomnień, które pozwolą im powrócić do miejsc i czasów, które z pewnością z rozrzewnieniem wspominają. Niech wszystkich te osobiste wspomnienia Autora prowadzą po drogach, jakimi idziemy śladami Syna Bożego, który stał się Człowiekiem i zamieszkał miedzy nami.Od Autora

Prezentowany Przewodnik jest zbiorem rozważań, którym wprawdzie daleko do systematycznego wyłożenia całego zagadnienia, ale w niektórych wydaje się ważnych aspektach miłosierdzia może stanowić pomoc w zrozumieniu i wprowadzeniu we własne życie tego, co aktualnie przeżywane jest i głęboko rozważane przez Kościół na całym świecie, a tym bardziej w naszej Ojczyźnie.

Miscellanea to zbiór tekstów o różnych tematach, zebranych w jeden wolumen. Autor, porządkując zawartość pamięci swego komputera, zebrał w jedną całość wiele swoich tekstów, pisanych na przestrzeni długich lat. Są to większe opracowania, ale też krótkie notki, które często miały stanowić rozwiązanie jakiegoś tematu, lecz pozostały jedynie jako fragmentaryczne. W każdym tekście zawierają się pewne myśli, które warto uratować od zaginięcia i dlatego znalazły się w opracowywanym tomie, nawet wtedy, gdy jako całość dziś są już tylko świadectwem pewnego etapu rozwoju poznania, które później uległo rozwojowi i przemianie. Dlatego wiele tekstów obecnie nie reprezentuje poglądów autora, mogą natomiast ukazać, jak te poglądy rodziły się, rozwijały i ulegały przemianom w ramach własnych przemyśleń i rozwoju nauki, z jakiej były czerpane, a rozbieżność czasowa fragmentów tego dzieła to okres ponad sześćdziesięciu lat.

Biblia jest niewyczerpalną kopalnią tematów. Z tego bogactwa zaczerpnięte są myśli, dotyczące wybranych ksiąg Starego i Nowego Testamentu, zamieszczone w niniejszej publikacji. Wybór powstał niejako automatycznie, na zasadzie uwzględnienia tych ksiąg, które znalazły się w orbicie pracy dydaktycznej i zainteresowań autora.Publikację rozpoczyna Pięcioksiąg; jego ogólne omówienie, ze szczególnym uwzględnieniem początku Księgi Rodzaju - opisów początków świata i człowieka oraz stosunku tych opisów do badań naukowych w zakresie przyrodoznawstwa.Następnie omówione zostały księgi mądrościowe Starego Testamentu, najpierw ogólnie, a potem każda z siedmiu osobno.Z Nowego Testamentu zajmujemy się Ewangeliami oraz pismami św. Jana. Odnośnie Ewangelii mamy tu ogólne ich omówienie, następnie poruszony został temat dotyczący perykopy o pokłonie pasterzy. W dalszym ciągu szeroko omówione są umieszczone w Ewangeliach przypowieści Jezusa, choć trzeba zaznaczyć, że nie wszystkie potraktowane są jednakowo. Niektóre z nich są szczegółowo analizowane, a inne jedynie przytoczone.Z pism Janowych omówiono Apokalipsę, po ogólnym wprowadzeniu do apokaliptyki jako gatunku literackiego, trzy Listy, które zalicza się do tak zwanych Listów Katolickich, oraz Czwarta Ewangelia, której fragment, mówiący o umiłowaniu ludzi przez Chrystusa został bardzo szeroko potraktowany, jako ostatni poruszany tu temat.Oferta tej pozycji jest różnorodna i może okazać się bardzo pożyteczna dla pogłębienia znajomości Biblii.

Od pierwszych wieków chrześcijaństwa wierni odczuwają potrzebę udania się do tej ziemi, po której wędrował Jezus, na której stanął Jego Krzyż i znajdował się Grób, z którego Chrystus powstał z martwych. Tam też rozpoczyna się droga Kościoła, który wyszedł z Wieczernika Zielonych Świąt i rozprzestrzenił się po całym świecie. Ta ziemia była już wcześniej Ziemią Obiecaną Izraela, do której przywędrował praojciec Narodu, Abraham, do której dążyli Izraelici wyzwoleni z niewoli egipskiej, powracali z Babilonii po edykcie perskiego króla Cyrusa, a znajdując się później w rozproszeniu po całym ówczesnym świecie, zwracali się ku niej w czasie modlitwy i marzyli, aby ją odwiedzić. To ziemia, na której rozegrało się bardzo wiele wydarzeń zbawczej historii Starego Testamentu, który przygotowywał przyjście Chrystusa.Nic więc dziwnego, że pragnienia chrześcijan zmierzają w stronę tej Ziemi, która znalazła się w środku tak zwanego Żyznego Półksiężyca pomiędzy Egiptem i Mezopotamią, ośrodkami starożytnej cywilizacji. Prezentowana pozycja poświęcona jest tak pojmowanemu pielgrzymowaniu do Ziemi Świętej. Na początku omawia ogólnie pielgrzymowanie do Ziemi Świętej w aspekcie historii zbawienia, a następnie podaje praktyczne wskazania tego, co w tym aspekcie jest najważniejsze i jak to może być realizowane we współczesnych uwarunkowaniach.Zasadnicza część książki jest właściwie przewodnikiem pielgrzymkowym po tej części interesującego terenu, który leży wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego, przez które pielgrzymi najczęściej tu przybywają i stąd tytuł całości: U wrót Ziemi Świętej. Oczywiście książka prosi się o kontynuację, dotyczącą innych obszarów, na które prowadzą pielgrzymki do Ziemi Świętej.

Zaczynając od źródeł z pierwszych wieków chrześcijaństwa, posiadamy liczne zapisane wspomnienia z pielgrzymek odbywanych do Ziemi Świętej, na której wierni szukali śladów historii zbawienia, a przede wszystkim spotkania z Chrystusem, który na tej ziemi rozbił namiot między nami, tu spędzał lata swojego ziemskiego pobytu i tu dokonał dzieła zbawienia przez swoje nauczanie, dokonane cuda, a zwłaszcza mękę, śmierć i Zmartwychwstanie. Autor prezentowanej książki miał tę łaskę, że mógł prawie trzy miesiące przebywać w Ziemi Świętej (od 8 lutego do 3 maja 1995 roku) i śladem wielu poprzedników w czasie tego pobytu regularnie prowadził pamiętnikarskie notatki. Znalazły się w nich wspomnienia kolejnych wydarzeń, jak pobyty w różnych miejscach, spotkania z licznymi osobami, refleksje na temat doznanych wrażeń, ale także zostały zanotowane informacje o poznanych miejscach, zaczerpnięte z autopsji, z przekazu przewodników, którzy prowadzili konkretne wycieczki o charakterze wybitnie religijnym, lecz też turystycznym, a również wyciągi z odpowiedniej literatury.W sumie zebrał się bogaty materiał nie tylko o charakterze osobistym, którego nie brakuje, ale także ogólnym, który może służyć lepszemu poznaniu tej Ziemi, która ukazuje nam tak wiele w pielgrzymce wiary. Dlatego te osobiste notatki mogą stać się pożyteczne dla wielu ludzi, którzy pielgrzymują na te święte miejsca, albo śledzą je z daleka, kiedy odbywają swoistą duchową pielgrzymkę po śladach Boga, który w konkretnych miejscach chciał do ludzi przemówić i ukazać im swoje zbawienie.W tym duchu proszę przyjąć te notatki i będzie to wielką radością dla Autora, jeżeli okażą się Czytelnikom przydatne w ich drodze do Boga, który zawsze do każdego człowieka wychodzi.

W ciągu wielu lat życia, jakimi Bóg mnie obdarzył, w różnych sytuacjach i w obliczu różnych problemów, dokonywałem wielu zapisów, bardziej całościowych, a także fragmentarycznych. Ten zbiór notatek okazuje się bardzo obszerny i w odniesieniu do niego pozostają aktualne przytoczone w tytule tej publikacji słowa łacińskie, które parafrazują znane powiedzenie, że to, co napisane, pozostaje. Parafraza dotyczy imperatywu: to powinno pozostać. Idąc po tej linii, dokonano wyboru bardzo różnych wypowiedzi, jakie zostały zapisane i znalazły się w różnych notatnikach. Są to najpierw pewne próby literackie, zazwyczaj krótkie szkice, dotyczące aktualnych problemów, mówiące o pewnych postawach życiowych. Szczególnie przyjęta została konwencja szkicu, który nie rozwiązuje całego problemu, ale w stosunkowo krótkich fragmentach porusza poszczególne aspekty zagadnienia. Daje to okazję do przemyśleń i uzupełnień, które pozostawia się czytelnikowi. Następnie umieszczono teksty o tematyce bardziej teologicznej. Na ich końcu przytoczono tekst misterium ułożonego i wykonanego w związku z poświęceniem kaplicy męczenników polskich. Uzupełnieniem jest opowiadanie, które pochodzi od mojego ojca zamordowanego w Charkowie, który pozostawił to przytoczone opowiadanie, jakie także nie powinno zaginąć.Ta różnorodna pod względem formy i tematyki antologia z pewnością jest bardzo osobista i jako taka niech będzie świadectwem, którym autor pragnie dzielić się z Czytelnikami.

Historia Izraela jest projektem niezwykle szerokim, stąd w jego ramach mieszczą się różne ujęcia dziejów narodu wybranego.Opracowując różne fragmenty zagadnienie, musimy zdać sobie sprawę, że do całościowego jego opanowania pozostało jeszcze bardzo wiele. Liczne fragmenty zostały jednak zapisane i te warto przekazać, choć o pełnej całości nie ma co marzyć. W ramach tego kompletowania powstały już trzy części dotyczące początków Izraela.Materiał natomiast, który chcemy obecnie przedstawić dotyczy dłuższego okresu historii od deportacji babilońskiej do upadku powstania Bar-Kochby, a więc od szóstego wieku przed Chrystusem, do trzydziestych lat drugiego stulecia ery chrześcijańskiej. Początek i koniec tego okresu odnosi się do pewnego zakończenia dziejów. Najpierw koniec monarchii dawidowej i czasowe opuszczenie ziemi Kanaan w czasie deportacji babilońskiej, a potem koniec wyznaczony przez trwającą przez wieki diasporę po upadku ostatniego powstania, pod wodzą Bar-Kchby.Ten bardzo schematyczny i skrótowy wykład powinien jednak orientować w bogatych dziejach Izraela trwających siedem wieków, które zostały także opisane na kartach Starego Testamentu.

(...). Od wczesnej młodości dużo pisałem dzięki czemu powstały materiały, związane z problematyką filozoficzną, specyficznie, a zwłaszcza polemicznie ujętą, które przeleżały w szufladzie kilkadziesiąt lat, tracąc w pewien sposób swoją aktualność, ale nigdy sposób myślenia o danej rzeczywistości, w której człowiek żyje. Oczywiście studenckie opracowania nigdy nie były właściwymi pracami naukowymi na odpowiednim poziomie ścisłości naukowej, jeżeli jednak po wielu latach decyduję się przekazać je do druku, to przede wszystkim jako świadectwo pewnego rodzaju myślenia i reagowania w sytuacji, która już przeminęła, a jednak kiedyś była aktualną rzeczywistością. Może warto zatem ją przypomnieć... Od Autora

Biblia najczęściej postrzegana jest w kontekście religijnym jako święta Księga żydów i chrześcijan. Fakt ten jednak absolutnie nie przekreśla, ale jeszcze bardziej staje się podstawą patrzenia na Biblię jako na fenomen kulturowy, religia bowiem sama w sobie jest częścią kultury i posiada z nią niezliczone powiązania.Zbiór opracowań ma charakter zróżnicowany, nie tylko pod względem doboru tematyki, ale także jej przedstawienia. Dlatego poszczególnym autorom nie narzucono jednolitych zasad dotyczących formalnej strony opracowania, gdyż pozycja ta nie jest monografią, ale zbiorem opracowań, których najważniejszym wspólnym mianownikiem jest jedynie dorzucenie własnych przemyśleń do ogólnego i tak niewyczerpalnego tematu Biblii w kulturze świata. Wydaje się jednak, że nawet tak luźny zbiór może zainteresować Czytelnika i dostarczyć mu pewnej wiedzy. Przede wszystkim natomiast może unaocznić, jak rozległe i różnorodne są zagadnienia odnoszące się do Biblii w nawiązaniu do kultury.

Po dwu pozycjach serii poświęconej historii Izraela, mających charakter wstępnego wprowadzenia, przystępujemy do właściwego ukazania historycznych początków Izraela. Na wstępie zakładamy, że nasze rozważania historyczne dotyczące Izraela, przeprowadzone być mają według zasad, jakie wypracowała historia, jako jedna z nauk humanistycznych. Mamy bowiem także powszechne zastosowanie terminu historia Izraela do szczególnej interpretacji dziejów, jaką zawiera Biblia. Pamiętając o silnym powiązaniu Biblii z historią, bardzo stanowczo stwierdzamy, że Biblia i wszystkie omówienia jej treści, nie są historią w znaczeniu, o jakie nam chodzi.Biblia jest genialną interpretacją historii, ale podręcznikiem do historii we współczesnym tego słowa znaczeniu nie jest i nigdy nie miała takiego celu, nawet w przedziwnym i bardzo głębokim nawiązywaniu do historycznych realiów, jakie odkrywa historia jako nauka. Biblia jest organicznie związana z realiami, jakie towarzyszyły wydarzeniom historycznym, ale jej celem było wyłącznie ukazanie Bożej, zbawczej interwencji, zmierzającej do zbawienia, to znaczy przygarnięcia przez Boga człowieka w ramach jego społeczeństwa, aby obdarować go szczęściem, którego pełnia należy do samego Boga.Uwzględniając wyżej powiedziane, nie będziemy się dziwić, że nasz opis będzie różnił się od znanych nam z Biblii opowiadań. Zawsze też będzie dążył do odczytania biblijnej interpretacji faktów, jakie się dokonały. Z pewnością jest to opowiadanie różniące się od biblijnego, ale nigdy z nim nie sprzeczne. Ostatecznie będzie uzupełnieniem relacji biblijnej i w tym sensie może służyć także lepszemu poznaniu Biblii. Na ile ten zamiar udało się zrealizować, Czytelnik będzie mógł sam osądzić po zapoznaniu się z tym tomem.

Prezentowana tu pozycja jest kolejną częścią homilii, wygłaszanych w Kaplicy Loretańskiej przy kościele Braci Mniejszych Kapucynów w Krakowie. Obejmuje ona okres od 11 września 2016 do 12 lutego 2017 roku.Zapis homilii może stanowić materiał do różnych rozważań, zarówno związanych z kalendarzem liturgicznym, jak i od niego niezależnych. Poszczególne wypowiedzi nawiązują do czytań liturgicznych, ale bardzo często poruszają tematykę o wiele szerszą i dlatego mogą być pomocne nie tylko w ścisłym okresie kościelnego kalendarza, z którym są związane.Umieszczone tu rozważania nie wymagają znajomości poprzednich tomów, które już ukazały się poprzednio i mogą służyć zupełnie niezależnie od tomów następnych. Istnieje jednak ciągłość czasowa całego dorobku.

Prezentowana tu pozycja jest kolejną częścią homilii, wygłaszanych w Kaplicy Loretańskiej przy kościele Braci Mniejszych Kapucynów w Krakowie. Obejmuje ona okres od 21 lutego 2016 do 28 sierpnia 2016 roku.Zapis homilii może stanowić materiał do różnych rozważań, zarówno związanych z kalendarzem liturgicznym, jak i od niego niezależnych. Poszczególne wypowiedzi nawiązują do czytań liturgicznych, ale bardzo często poruszają tematykę o wiele szerszą i dlatego mogą być pomocne nie tylko w ścisłym okresie kościelnego kalendarza, z którym są związane.Umieszczone tu rozważania nie wymagają znajomości poprzednich tomów, które już ukazały się poprzednio i mogą służyć zupełnie niezależnie od tomów następnych. Istnieje jednak ciągłość czasowa całego dorobku.

Rodzina i społeczeństwo to zbiór artykułów poruszających zarówno najbardziej aktualne problemy współczesnej rodziny, jak i najboleśniejsze kwestie społeczne. Małżeństwo jest ściśle związane z Bogiem i bez Niego nie może być w pełni urzeczywistnione. By sprostać Bożym oczekiwaniom, konieczne jest dojrzałe, odpowiedzialne kierowanie swymi pragnieniami i uczuciami, zwłaszcza uczuciem miłości. Autor zwraca też uwagę na miejsce starszego człowieka w rodzinie, na kwestię ubóstwa oraz na współczesne rozumienie wartości związanych z pracą. Swoje rozważania ilustruje cytatami z Pisma Świętego, odwołując się do nauki i doświadczeń Ojca świętego.

W specjalnym roku poświęconym tajemnicy Bożego Miłosierdzia, ustanowionym przez papieża Franciszka, gdy spodziewamy się jego przybycia do naszego kraju w związku ze Światowymi Dniami Młodzieży, których hasło także odwołuje się do tajemnicy miłosierdzia, trzeba szczególnie przemyśleć tę problematykę. Prezentowany Przewodnik jest zbiorem rozważań, którym wprawdzie daleko do systematycznego wyłożenia całego zagadnienia, ale w niektórych – wydaje się ważnych aspektach miłosierdzia – może stanowić pomoc w zrozumieniu i wprowadzeniu we własne życie tego, co aktualnie przeżywane jest i głęboko rozważane przez Kościół na całym świecie, a tym bardziej w naszej Ojczyźnie.

Termin mesjanizm jest z pewnością jednym z częściej używanych terminów, jaki odnosi się przede wszystkim do dziedziny religijnej, ale nie tylko, oznacza pewne idee religijne, ale również i inne, a także różnego rodzaju programy z politycznymi włącznie. Odnosi się do rzeczywistości idealnej i oczekiwanej lub realnej. W tym wielorakim używaniu terminu mesjanizm nie ma jednoznaczności, a przede wszystkim w dużym stopniu zagubiliśmy właściwy jego sens i dlatego istnieje niebezpieczeństwo, że oznacza on coś niewłaściwie lub błędnie, a jego istotny sens może pozostać gdzieś na uboczu. Zadaniem prezentowanej książki jest ukazanie właściwego znaczenia mesjanizmu w rozwoju religijnej myśli judaizmu i chrześcijaństwa. W obu tych religiach mesjanizm odgrywa istotną rolę. Chrześcijanie rozpoznają Mesjasza w Jezusie z Nazaretu i oczekują Jego powtórnego przyjścia, które będzie objawieniem się transcendentnej rzeczywistości, judaizm natomiast oczekuje eschatologicznego królestwa mesjańskiego, jakie Mesjasz założy na tej ziemi.

Książka przedstawia ogólne tło religii Izraela w kontekście innych religii, przede wszystkim tych, z którymi religia Izraela stykała się na swej historycznej drodze w sposób bezpośredni. Były to religie Lewantu czyli ziem wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, religie Egipcjan, Mezopotamii, Anatolii, Persji, Grecji i Rzymu.

Książka jest zapisem rozważań nad problemami, które wciąż są aktualne: Czy Pan Bóg zbankrutuje? Czy Jezus jest mitem? Od małpy czy od Boga? - problem ewolucji na właściwym miejscu. Chrystus Zmartwychwstał - i co z tego? Czy religię wymyślili ludzie? Co przyroda mówi o Bogu? Fragment książki       Czy Pan Bóg bankrutuje?       Pytanie postawione w tytule tego rozważania jest prowokacyjne. Można je jednak tak sformułować w obliczu obserwowanego wycofywania myśli o Bogu z życia ludzkiego i filozoficznych twierdzeń o śmierci Boga. Czy rzeczywiście w dzisiejszym świecie nie ma miejsca dla Boga, czy jest On niepotrzebny i może odejść?       Obserwujemy postęp nauki i techniki. Człowiek coraz więcej potrafi sobie wytłumaczyć i coraz bardziej sobie wystarcza. Dlatego zachłysnął się swoją wiedzą i swoją mocą. Czasem wręcz uważa, że Bóg nie jest mu potrzebny ani do tłumaczenia świata, ani do obrony przed niebezpieczeństwami.       Tymczasem rozwój nauki obalił niesłuszne mniemanie o poznawalności całego świata. Okazuje się, że świat stanowi niezgłębioną tajemnicę, a rozum, stale ją odkrywając, nie potrafi jej przeniknąć do końca. Pod koniec XIX wieku ludzie mniemali, że ich obraz świata jest doskonały i poznanie wszystkich tajników jest tylko kwestią czasu. Odkrycia Alberta Einsteina przekonały nas, że ten XIX-wieczny obraz świata nie był ostateczny, co więcej, dziś wiadomo, że każdy obraz stworzony przez naukę jest tylko kolejnym przybliżeniem, ale nie oddaje całej rzeczywistości. Twierdzenie Kurta Godła w matematyce i zasada nieokreśloności Wernera K. Heisenberga w fizyce są naukowymi stwierdzeniami niezdolności ludzkiego rozumu do przeniknięcia całej tajemnicy świata przyrody.       Równocześnie postęp techniki doprowadza ludzkość do groźby zagłady, samounicestwienia. Okazuje się, że człowiekowi przede wszystkim potrzebna jest moralność, której brak - przy dzisiejszych możliwościach technicznych - czyni człowieka groźnym dla siebie samego.       A zatem ani nauka, ani technika nie potrafią zastąpić Boga. Poznanie istnienia głębokiej tajemnicy rzeczywistości i złożoności mechanizmu, jaki stanowi ten świat, pokazuje coraz lepiej wielkość Boga, który przenika tę tajemnicę i stworzył ten mechanizm. Człowiek potrzebuje Boga także jako oparcia dla zasad moralnych, które w dzisiejszym świecie są tak konieczne.       Dlatego pragniemy poznawać Boga i temu będą służyć nasze rozważania. Na temat katechizacji mówił kardynał Karol Wojtyła w Kalwarii 5 czerwca 1977 roku:       Nie można się zadowolić jakimś elementarnym nauczaniem, jakąś podstawową tylko katechizacją. Gdybyśmy się tym zadowolili, skazalibyśmy się na tzw. wtórny analfabetyzm religijny, który, niestety, dzisiaj w szerokich kręgach chrześcijan, mało odpowiedzialnych, pojawia się. Nauczanie musi iść w parze z różnymi stopniami i kierunkami wykształcenia. Dlatego Kościół święty prowadzi katechizację nie tylko dzieci i nie tylko młodzieży, nie tylko dorosłych, ale również prowadzi katechizację o różnych profilach.       Katecheza jest zadaniem całego Kościoła: duszpasterzy, sióstr zakonnych, które nam bardzo pomagają, ale także i rodziców, i świeckich. Trzeba nam, zwłaszcza w czasach, w których żyjemy, jeżeli mamy być wierni temu, co nam Pan Jezus powiedział, rozstając się z nami, temu, na czym oparł posłannictwo Kościoła - jeżeli temu mamy być wierni, trzeba nam sprawę katechezy, katechizacji przyjąć jako sprawę powszechną, która wszystkich nas zobowiązuje i do której wszyscy na swój sposób musimy przykładać ręce.       Trzeba, ażeby w parze z katechizacją dzieci i młodzieży szła katechizacja dorosłych. O Bogu i człowiekuSpis treści Czy Pan Bóg bankrutuje? 7 „Niebo w płomieniach" 9 Może Jezus jest mitem? - Co to jest mit? 12 Pismo Święte a Mity 15 „Kamienie wołać będą" 19 Jeżeli Jezus nie jest mitem, to co ma nam do powiedzenia? 22 Religia krzyża a sens życia 25 Krzyż a moralność człowieka 28 Krzyż a porządek społeczny 32 Czy Kościół jest ogranizacją? 36 Problem historii Kościoła 39 Papieże XX wieku 44 „Wszystkie drogi Kościoła prowadzą do człowieka" 49 „Człowiek istota nieznana" 54 Od małpy czy od Boga? 57 Problem ewolucji na właściwym miejscu 60 Skończmy z przeciwstawianiem nauki i religii 65 Horyzonty ewolucji 70 Krzyż Chrystusa moim znakiem 73 Chrystus zmartwychwstał - co z tego wynika? 77 Ciało człowieka, które ma zmartwychwstać 80 Nas dwoje i to trzecie 84 Otwarcie się na dar życia 88 Czy religię wymyślili ludzie? 92 CO TO JEST RELIGIA? 97 Rozwój religii na świecie 101 Jestem świadkiem Chrystusa 105 Istotne cechy rodziny 108 Sakrament małżeństwa 111 Etyka małżeńska 115 Małżeństwo drogą do doskonałości 118 Cały świat mówi o Bogu 121 Wiara i niewiara uczonych 125 Kosmologia i jej głos 130 Myślenie filozoficzne 133 Z rozwoju myśli filozoficznej 136 Chrześcijaństwo a filozofia 139 Święty Justyn 142 Święty Augustyn 146 Święty Anzelm 150 Wprowadzenie w myśl św. Tomasza z Akwinu 153 Ontologiczne składniki bytu 157 Ku samoistnemu istnieniu 160 Pierwsza droga św. Tomasza 163 Druga i trzecia droga św. Tomasza 166 Czwarta i piąta droga św. Tomasza 168 Degradacja pojęcia Boga 170 Przyroda mówi o Bogu 173 Problem cybernetyki 175

Pismo Święte to uporządkowany zbiór ksiąg Starego i Nowego Testamentu w ich gotowej i ostatecznej postaci. Trzeba jednak uświadomić sobie, że poszczególne księgi mają długą historię powstawania i tworzenia, a ostateczną postać literacką nadano im często po długim okresie rozwoju. Prezentowane dzieło przedstawia tę historie, historyczną drogę, na której formowała się Biblia i przekształcały poszczególne jej księgi zanim osiągnęły ostateczną postać. Jest to droga ludzkiego wysiłku, jaki wnosi człowiek w dzieło literackie, które dzięki Bożemu natchnieniu staje się Słowem Bożym w ludzkiej szacie literackiej. Dzieje spisywania Biblii rozpoczynają się na Synaju, gdzie powstają kamienne tablice, zawierające dziesięć słów Boga, a kończą nowotestamentalnymi pismami przełomu I i II wieku po Chrystusie. Do śledzenia tej drogi zostały dodane krótkie wzmianki o literaturze apokryficznej, która stanowi literackie tło ksiąg natchnionych.

Pomiędzy Biblią a kulturą człowieka zachodzą liczne relacje, które najogólniej możemy podzielić na dwie kategorie. Do pierwszej należy to wszystko, co Biblia czerpała od kultury w zakresie swego powstawania, druga natomiast odnosi się do oddziaływania Biblii na szeroko pojętą działalność kulturową. W prezentowanej monografii część pierwsza, ukazując to, co ludzka kultura wniosła w powstanie Biblii, prowadzi do wniosku, że Biblia, nie bez podstawy uważana za słowo Boże, nie spadła z nieba, ale przez ludzką kulturę słowo Boga zostało odziane w ludzką szatę literacką. Część druga ukazuje, że Biblia dług zaciągnięty wobec ludzkiej kultury spłaciła z nawiązką, inspirując wiele dzieł ubogacających kulturę człowieka. Informacje zawarte w tej książce mogą okazać się bardzo pożyteczne zarówno dla tego, kogo interesuje Biblia albo wielorakie aspekty kultury świata.