Jerzy Surdykowski jest pisarzem, który nie udaje; pisze wprost, że "tylko pytaniami bez łatwej odpowiedzi warto się zajmować". Do takich pytań należy pytanie o sens - pytanie-ojciec wszystkich pytań bez łatwej odpowiedzi, a może nawet wszystkich pytań w ogóle, bo czy w świecie pozbawionym sensu można pytać o cokolwiek? Rzeczywistości, która nie jest absurdalna, lecz tylko ukrywa przed nami odpowiedzi, czyli jest dla nas Tajemnicą, można stawiać pytania i, mozoląc się po niełatwej drodze, powoli zbliżać się do odpowiedzi, chociaż sama odpowiedź ciągle pozostaje tylko cieniem. Drogę Surdykowskiego otwiera zbiór esejów Wołanie o sens (Prószyński i S-ka, Warszawa 2006); następnymi etapami były książki: Odnajdywanie sensu (Volumen, Warszawa 2017) oraz Nadzieja na sensowność świata (CCPress, Kraków 2020) i teraz Eseje sensowne. Samo zestawienie tych tytułów wskazuje, że choć droga nie jest łatwa, możliwe jest na niej posuwanie się naprzód.Droga filozoficznych przemyśleń autora nie biegnie równolegle do jego życiowej drogi, lecz najwyraźniej z niej wyrasta i nieustannie do niej nawiązuje. Poszukiwanie sensu, które byłoby oderwane od życia, byłoby czymś bezsensownym. A że życie Jerzego Surdykowskiego było ciasno związane z politycznymi wydarzeniami - od strajku w Stoczni Gdańskiej po ambasadorowanie na kilku placówkach dyplomatycznych już wolnej Polski - nic dziwnego, że tropi on ślady sensu także na arenie narodowych i międzynarodowych spraw.Michał Heller
Słowa „śturc” jeszcze używają najstarsze pokolenia górali babiogórskich. Oznacza pośpiech, niepokój, szarpaninę, nawet bójkę; zapewne związane z osadzaniem kos na sztorc.
Jasiek Krajc, urodzony tam tuż przed wojną, usiłuje wyrwać się do świata lepszego wedle swoich wyobrażeń. Chce wstąpić do bandy zbójników; ta złuda pcha go między te same tryby historii, które zmiażdżyły „żołnierzy wyklętych”. Cudem uratowany z zagłady oddziału, ucieka aż do Gdańska, najmuje się do prostej roboty i wrasta w graniczące z poniemieckim cmentarzem podwórko zaludnione przez uchodźców z Wileńszczyzny, nabrzmiałe ich nieszczęściami.
Tu dostrzegamy zbiorowego bohatera: miasto Gdańsk, słowiańskie ale zniemczone, miasto magiczne, prototyp wielonarodowej i wieloreligijnej Unii Europejskiej. Na tym tle splatają się losy wielu postaci: trochę zniemczony Kaszuba Horst Lubiański, który jeszcze przed wojną był majstrem w „Schichau Werft”. Jónk – nieco młodszy od Jaśka, syn kaszubskiego gospodarza, potem jego najbliższy przyjaciel. Ciężko pracujący, ale dumni stoczniowcy. Szemrany światek pokątnych handlarzy dolarami, gdzie Jasiek daje się wciągnąć w nadziei zarobku. Poznaje ówczesne postaci historyczne jak Anna Walentynowicz i Lech Wałęsa.
Wkrótce jednak zdradzony i wydany bezpiece, staje wobec alternatywy: więzienie albo rola kapusia. Po „zasługach” w pamiętnym roku 1968 zostaje etatowym funkcjonariuszem, coraz bardziej podoba mu się ustrój, który zapewnia panowanie takim jak on. Jednak w decydującej chwili idzie za głosem serca i podczas historycznego strajku udaremnia prowokację przełożonych. Wydalony z SB i PZPR zostaje bezdomnym i ledwie radzi sobie w latach stanu wojennego.
Kto ma rację, czy Jasiek sponiewierany przez burzliwe życie? Jónk zamykający się przed światem w swojej nieakceptowanej przez otoczenie miłości? Kabalista Zev Masur szukając sensu istnienia w zmurszałych księgach? Niewierzący ksiądz, który zapewne jest bliżej Absolutu niż ktokolwiek z ludzi?
Tytuł "Wytrwałość" jest w opozycji do znanej powieści Michaela Houellebecq "Uległość" pokazującej hipotetyczny proces islamizacji Francji i upadku tam demokracji.
Osią fabuły jest spotkanie młodej francuskiej historyczki Weroniki i jej polskiego opiekuna naukowego, a potem kochanka Władysława. Weronika pisze doktorat o dynastii Walezjuszy, z których ostatni - niezbyt fortunny król Francji Henryk - był przez krótki czas pierwszym elekcyjnym władcą Polski jako Henryk Walezjusz. Wyjeżdża do Krakowa, aby zebrać o nim materiały. Coraz bardziej fascynuje ją jednak fenomen polskiej demokracji szlacheckiej, jej rozkwitu i późniejszego upadku. Jednocześnie coraz bardziej różnią się poglądy Władysława, który ewoluuje w stronę sarmackiego republikanizmu i raczej lewicowej Weroniki.
Po pewnym czasie Jacques - poprzedni kochanek Weroniki - zjawia się w Polsce i choć Weronika nadal go odrzuca, zostaje, jako nauczyciel języka rozwija się intelektualnie, wciąga swojego przyjaciela Aleksandra w studia nad Pawłem Włodkowicem zupełnie nieznanym na Zachodzie, a wyprzedzającym myśl zachodnią o 200 lat.
Powieść składa się zarówno ze scen pomiędzy jej bohaterami, z ich zapisków, materiałów wygrzebanych przez Weronikę i Władysława, jak i fragmentów pisanych przez nich książek. Książka Weroniki (o tytule Persévérance, czyli wytrwałość) wydaje się być przenikliwą analizą słabości "najtrudniejszego ustroju świata". Występują też postaci fikcyjne, jak Hewa, XVI-wieczna prostytutka krakowska czy nowojorski Żyd Solomon L. Esophowitsh, daleki potomek Michela Ezofowicza, jedynego starozakonnego uszlachconego (przez Zygmunta Starego) bez zmiany wyznania.
Nowa książka Jerzego Surdykowskiego to swoisty manifest wiary. W człowieka, w cywilizację, w naukę czy wreszcie, a może przede wszystkim – w Boga. Aby zmierzyć się miejscami z dość śmiałą propozycją autora warto zdać sobie sprawę z jak nietuzinkową osobowością mamy tutaj do czynienia. Surdykowski poprzez swój niezwykły życiorys silnie oddziałuje na słowa i myśli jakimi się z nami dzieli, jest więc zarówno twórcą jak i w pewnym sensie tworzywem, co czyni jego prozę jeszcze bardziej fascynującą. Przypomnijmy, Jerzy Surdykowski to krakowianin, człowiek renesansu lub – jak kto woli – człowiek – orkiestra. Dość powiedzieć, że był marynarzem, inżynierem-elektronikiem, programistą komputerów, stoczniowcem, instruktorem alpinizmu, redaktorem, konsulem, dyplomatą, publicystą, dramaturgiem, reporterem czy pisarzem. Jest autorem między innymi powieści Powracający z morza, czy Oblężenie a także S.O.S, Wołanie o sens” czy Paradygmat.
W Nadziei na sensowność świata" autor szuka odpowiedzi na pytania: "Czemu (...) umysł dociekający prawdy o kosmosie, kwantach albo tajemnicy życia wciąż formułuje pytania bez odpowiedzi, bo dotyczące niepoznawalnego Absolutu?" I zaprasza nas, czytelników do tego abyśmy w tych poszukiwaniach towarzyszyli.
Magiczna opowieść rozgrywająca się na pograniczu przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.
Nowa powieść autora powieści takich jak „S.O.S”, „Paradygmat” i „Pójdę pluć na wasze trumny” oraz zbiorów esejów filozoficznych „Wołanie o sens” i „Odnajdywanie sensu”, autora cotygodniowych felietonów w dzienniku „Rzeczpospolita” i esejów w miesięczniku „Odra”.
Podobnie jak w „Paradygmacie” jego bohaterowie są ludźmi nauki i podobnie jak tam borykają się z podstawowymi i nieznajdującymi łatwej odpowiedzi pytaniami, jakie zadaje sobie człowiek: o granice poznania, racjonalność, sens istnienia, o Boga wreszcie.
Choć są to pytania filozofów, akcja powieści jest wartka, pełna zwrotów i niebezpieczeństw. Ale jednocześnie biegnie przez dzieje i epoki pokazując, że pytania i dylematy są te same, choć zmieniają się okoliczności: jest tam walczący o przetrwanie praczłowiek, dramatyczna historia Anglii, Ameryki, Niemiec i Polski, są burzliwe czasy „Solidarności” i stanu wojennego, jest poszukujący swego sensu i pociągający „skręta” raper z blokowiska, jest grupa uczonych usiłująca ostrzec świat przed zagrożeniami, ale wydana na pastwę niezrozumiałego zamachu.
Jest też miłość, nadzieja i poświęcenie. Jest to jednocześnie powieść magiczna rozgrywająca się na pograniczu przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, w której choć na chwilę spotykają się i wiodą swoje dalsze dzieje bohaterowie poprzednich pozycji Autora.
„To już nowy rodzaj literacki: science-history-philosophy fiction. Choć fiction, to jednak bardzo realne. Choć opowiada o różnych epokach, to jednak bardzo dzisiejsze. Filozoficznie – poruszające, a czyta się jak powieść” ks. prof. Michał Heller
„Najnowsza powieść Jerzego Surdykowskiego to lektura radykalnie niebanalna. Mozaika epizodów osadzonych w różnych epokach, przeniknięta problematyką spraw ostatecznych, a przy tym pełna fascynującej i wiarygodnej relacji o perspektywach współczesnych nauk ścisłych. To lektura wymagająca refleksji nad własną metastrukturą, a jednocześnie wartka, barwna, nasycona. Polecam tym, którzy chcą wyjść na spotkanie czegoś, co jest całkiem nowe, bo chociaż pozornie przypomina wiele literackich tropów, to posługuje się nimi w zaskakujący sposób. Powieść dziwo. Rzadkość absolutna” Krzysztof Zanussi
W roku 2006 opublikowałem zbiór esejów filozoficznych „Wołanie o sens”. Niniejsza książka jest jego kontynuacją.
Jerzy Surdykowski
Jerzy Surdykowski w swojej książce cytuje Stanisława Ossowskiego, wielkiego polskiego socjologa pierwszej połowy minionego stulecia, który mawiał, że politycy robią z nauki taki użytek, jak pijacy z latarni: szukają w niej nie światła, ale oparcia. Nie tylko politycy. Sami często popełniamy ten grzech. Autor nie waha się szukać sensu w najbardziej absurdalnych zjawiskach dziejących się na naszej planecie. I słusznie, ponieważ sens, który nie sprawdza się wszędzie, może być tylko namiastką sensu. A paleta absurdów, jakie Surdykowski dostrzega na naszej planecie, jest bardzo szeroka. Znajduje je wszędzie: od wielkich stolic naszego świata aż po rzadko odwiedzane zakątki buszu i resztki dawnych, plemiennych tradycji.
ks. Michał Heller
Osobiste przeżycie i doświadczenie pisarza jest zawsze obietnicą autentyzmu w jego dziele. Biografia Jerzego Surdykowskiego jest rękojmią prawdy jego pisarstwa. Marynarz, dziennikarz, dysydent i dyplomata patrzy na życie z wielu stron naraz, szukając sensu w chaosie wydarzeń i przeżyć. Tak jest w jego najnowszej powieści Paradygmat, chwilami równie zagadkowej, jak sam tytuł.
Krzysztof Zanussi, reżyser
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
