Książka porusza problematykę wizerunku ciała w życiu kobiet i mężczyzn w kontekście zaburzeń odżywiania, otyłości, zaburzeń klinicznych i zdrowia. Ważnym wątkiem jest psychologiczna (również kliniczna) analiza zaburzeń obrazu ciała przejawiających się w anoreksji, bulimii psychicznej, dysmorfofobii (subiektywne wrażenie zaburzenia obrazu estetyki własnego ciała, mimo braku widocznych defektów w wyglądzie), kompleksie Adonisa (informacje o męskim wizerunku ciała) oraz otyłości i nadwadze.

Podręcznik zawiera w zasadzie całość zagadnień współczesnej psychiatrii, wraz z większością osiągnięć w tym zakresie na przełomie wieków. Autorami są wybitni brytyjscy badacze i klinicyści prezentujący najbardziej aktualne podejście do wielu zgadnień patogenetycznych, klinicznych i terapeutycznych. Nowoczesny sposób przedstawienia informacji sprawia, że podręcznik może mieć istotne znaczenie dla celów szkoleniowych. Celem wydawnictwa jest uwzględnienie m.in. klasyfikacji ICD-10, która pomimo pewnych niedoskonałości obowiązuje w państwach europejskich.

?Kronika szaleństwa? opowiada historię pewnego niezwykłego lata, kiedy piętnastoletnia córka Michaela Greenberga oszalała. Zaczyna się od pełnego wizji załamania Sally na ulicach Greenwich Village, potem następuje opis pobytu dziewczynki w szpitalu psychiatrycznym na Manhattanie w czasie najbardziej upalnych miesięcy. ? Czuję się tak, jakbym podróżowała i nie miała dokąd wrócić ? stwierdza Sally w krótkiej chwili przebłysku świadomości. A jej ojciec ma wrażenie, że córka pędzi do jakiegoś miejsca, którego on nie potrafi sobie nawet wyobrazić. ?Kronika szaleństwa? to zapis tej podróży i skutków, które wywarła na Sally i jej najbliższych ? jej bracie, babci, matce, macosze i ? być może najbardziej na samym autorze książki ? jej ojcu. Wśród bohaterów Michaela Greenberga są niekonwencjonalne postaci, jak lekarka ? psychiatra, obłąkany młody Chasyd, cierpiący na nawracające ataki manii profesor filologii klasycznej, producent filmowy oraz właściciel mieszkania marzący o karierze literackiej. Ta pozbawiona sentymentalizmu, głęboko ludzka książka trzyma czytelnika w stanie zawieszenia między tym, co doczesne, a tym, co transcendentne. Urodzony w Nowym Jorku Michel Greenberg pisze felietony do ?Times Literary Supplement? (Londyn), gdzie jego teksty poruszające rozmaite tematy ukazują się od 2003 roku. Jego powieści, recenzje i książki podróżnicze są dobrze znane czytelnikom. Mieszka w Nowym Jorku z żoną i dziewięcioletnim synem.

Jest to pierwszy podręcznik omawiający całościowo zagadnienia dotyczące roli i zadań pielęgniarstwa w opiece paliatywnej i hospicyjnej. Przygotowany został przez zespół autorski składający się z lekarzy, magistrów pielęgniarstwa i pedagogiki oraz dyplomowanych pielęgniarek z różnych ośrodków w Polsce, mających duże doświadczenie w pracy z chorymi w okresie terminalnym. Pracę zespołu koordynowały osoby świetnie znające te zagadnienia: prof. dr hab. med. Krystyna de Walden -Gałuszko - kierownik Zakładu Medycyny Paliatywnej AM w Gdańsku i krajowy konsultant w dziedzinie medycyny paliatywnej oraz mgr pedag. Anna Kaptacz - dyplomowana pielęgniarka, menedżer służby zdrowia, prezes Stowarzyszenia Opieki Hospicyjnej Ziemi Częstochowskiej. Autorzy przedstawili rolę pielęgniarki na wszystkich płaszczyznach jej działania. Opisali objawy występujące u pacjentów w terminalnym okresie chorób, sposoby postępowania (ze szczególnym zwróceniem uwagi na zwalczanie bólu), zabiegi pielęgnacyjne oraz działania mające na celu udzielenie wsparcia zarówno psychicznego i duchowego, jak i socjalnego. Dużo miejsca poświęcili współpracy z rodziną pielęgnującą chorego i rodziną osieroconą. Podręcznik ten jest adresowany do słuchaczy studiów licencjackich, do osób specjalizujących się w medycynie paliatywnej oraz do studentów wydziału pielęgniarstwa kształcących się na poziomie magisterskim.

Dzięki temu podręcznikowi dowiemy się, co – poza systematycznym przyjmowaniem leków – można zrobić, aby opanować objawy zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Pacjenci mogą wiele osiągnąć. Uczą się łagodzenia i unikania objawów depresji, manii, hipomanii, drażliwości i lęku. Poznają sposoby radzenia sobie z najróżniejszymi aspektami życia, na które choroba wywiera negatywny wpływ. Możemy korzystać z tego podręcznika samodzielnie, uzupełnić nim terapię indywidualną bądź grupową albo pracować nad przedstawionym tu materiałem z psychiatrą. W każdym rozdziale znajdziemy informacje, opisy umiejętności oraz ćwiczenia, które pomogą nam w radzeniu sobie z emocjami, opanowywaniu negatywnego myślenia, ograniczaniu objawów fizjologicznych, przestrzeganiu zaleceń farmakoterapii, właściwym postępowaniu w życiu codziennym oraz pogodzeniu się z życiem z chorobą. Warto poświęcić czas i włożyć wysiłek w naukę opisanych tu metod. Dzięki nim dowiemy się więcej o naturze zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, zaczniemy dążyć do równowagi, odkryjemy nowe sposoby zapobiegania nawrotom objawów, uzyskamy więcej korzyści z procesu leczenia oraz osiągniemy wyznaczone cele. (Fragment książki)

O potrzebie wspólnego języka w psychopatologii rozwojowej i rehabilitacji Rehabilitacja osób z uszkodzeniami lewostronnymi mózgu Rehabilitacja osób z akalkulią w neuropsychologii poznawczej Terapia wspomagana komputerowo w rehabilitacji neuropsychologicznej. Studium przypadku chorego z afazją kinestetyczną

Podręcznik zawiera w zasadzie całość zagadnień współczesnej psychiatrii, wraz z większością osiągnięć w tym zakresie na przełomie wieków. Autorami są wybitni brytyjscy badacze i klinicyści prezentujący najbardziej aktualne podejście do wielu zgadnień patogenetycznych, klinicznych i terapeutycznych. Nowoczesny sposób przedstawienia informacji sprawia, że podręcznik może mieć istotne znaczenie dla celów szkoleniowych. Celem wydawnictwa jest uwzględnienie m.in. klasyfikacji ICD-10, która pomimo pewnych niedoskonałości obowiązuje w państwach europejskich.

Pozycja skierowana jest do lekarzy psychiatrów. Książka zawiera kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM). Klasyfikacja DSM jest w Polsce znana i stosowana w badaniach. Jej celem jest dostarczenie jasnych opisów kategorii diagnostycznych mających umożliwić klinicystom i badaczom ustalenie rozpoznań, porozumiewanie się, prowadzenie badań oraz leczenie osób z różnymi zaburzeniami psychicznymi.

Autyzm wczesnodziecięcy należy do tych zespołów zaburzeń psychospołecznego rozwoju dziecka, które budzi żywe zainteresowanie przedstawicieli bardzo wielu dyscyplin nauki: medycyny, psychologii, pedagogiki i socjologii, ale również osób związanych z kulturą i sztuką. Jest bowiem znakiem, czy wręcz piętnem drugiej połowy XX wieku, tym bardziej bolesnym, iż dotyka dziecko we wczesnej fazie jego życia i rozwoju. Praca jest oryginalna i nowatorska, ma duże znaczenie dla teorii i praktyki autyzmu wczesnodziecięcego. Autorka zadała sobie trud nawiązania kontaktów z innymi ośrodkami naukowymi, które koncentrują swoje zainteresowania badawcze wokół psychospołecznego rozwoju dzieci autystycznych i postanowiła zrealizować bardzo poważne zadanie – dokonać tłumaczenia techniki, służącej diagnozie rozwoju teorii umysłu oraz programu terapii tej teorii, a następnie sprawdzić drogą eksperymentu pedagogicznego ich przydatność w działaniach interwencyjnych. Książka z pewnością będzie przydatna w kształceniu studentów pedagogiki i psychologii. Zainteresuje praktyków związanych z procesem wychowania i edukacji dzieci z autyzmem wczesnodziecięcym, a także rodziców tych dzieci.

Prezentowana książka wyjaśnia, czym jest żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa), jak się objawia, jak zostaje zdiagnozowana, kto jest najbardziej zagrożony i jakie skutki fizjologiczne i psychologiczne wywołuje u cierpiących na nią osób. Przede wszystkim jednak radzi, stosując prosty i porywający język oraz wychodząc od przypadków klinicznych, jak należy traktować i leczyć bulimię, przy zachowaniu właściwej miary i dystansu, zarówno ze strony pacjenta jak i najbliższej rodziny. Podstawowym celem prezentowanej książki jest dostarczenie koniecznych wyjaśnień. Zaburzenia odżywiania mogą bowiem negatywnie i w sposób podstępny wpływać na jakość życia; kiedy już do tego dochodzi, istotną sprawą staje się posiadanie wszystkich możliwych informacji służących rozpoznaniu problemu: temu służy pierwsza część pracy. Kiedy pokarm, waga ciała i odżywianie się zajmują zbyt ważne miejsce w naszym życiu, należy poznać możliwości (a jest ich wiele) leczenia tego problemu i odnalezienia pozytywnych i alternatywnych sposobów postępowania: tej kwestii poświęcona jest druga część. Ostatnim i bynajmniej nie mniej ważnym zagadnieniem jest uświadomienie sobie tego, kiedy i jak zwrócić się o pomoc do lekarza specjalisty w zakresie zaburzeń odżywiania: wykwalifikowany ekspert w tej dziedzinie może w bardziej odpowiedni sposób ukierunkować czynione przez was wysiłki w polepszeniu waszego samopoczucia. Temu, o co chcielibyście (i moglibyście) zapytać specjalistę poświęcona jest trzecia część książki.

We Wprowadzeniu Autor zajmuje się zagadnieniem klinicznej i naukowej tożsamości psychoanalizy, jej możliwości i ograniczeń jako metody leczenia oraz – odwołując się do doświadczeń angielskich – wskazuje jak może być ona wykorzystywana w instytucjach służby zdrowia. Pozostałą część książki stanowią opisy przypadków prowadzonych przez Autora w ramach uspołecznionej służby zdrowia w latach dziewięćdziesiątych w Londynie. Lektura tej książki stwarza niezwykłą okazję do przyjrzenia się z bliska pracy psychoanalityka, poznania trudnych realnych doświadczeń pacjentów oraz wewnętrznego świata ich fantazji i konfliktów psychicznych. W rozdziale W cieniu zmarłego obiektu przedstawiono konsekwencje zaburzenia normalnego przebiegu procesu żałoby polegające na podporządkowaniu życia jednostki zmarłym postaciom. A oto kilka innych tytułów zamieszczonych studiów: Trauma jako azyl, O pamięci, tęsknocie, winie i ich przeobrażeniach, Od identyfikacji do relacji.

Książka jest pierwszym w literaturze polskiej (pomijając tłumaczenia) systematycznym wykładem psychopatologii – dyscypliny łączącej psychologiczne, biologiczne i medyczne modele teoretyczne i badania nad zaburzeniami psychicznymi. W odróżnieniu od podręczników amerykańskich uwzględnia międzynarodową, obowiązującą w Polsce klasyfikację zaburzeń psychicznych ICD-10 (WHO, 1992), co ma duże znaczenie praktyczne. Lidia Cierpiałkowska wyczerpująco przedstawiła fundamentalne zagadnienia psychopatologii. Od teorii wyjaśniających zaburzenia psychiczne przez postępowanie diagnostyczne do zagadnień szczegółowych. Wśród nich wiele miejsca poświęciła zaburzeniom na tle organicznym, zaburzeniom spowodowanym używaniem substancji psychoaktywnych, zaburzeniom afektywnym, schizofrenii, zaburzeniom seksualnym, nerwicowym, zaburzeniom dysocjacyjnym i zespołom zaburzeń pod postacią somatyczną.

Jest to podstawowy podręcznik psychiatrii, rekomendowany przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.W tym wydaniu książki uwzględniono postęp wiedzy, jaki się dokonał w psychiatrii w zakresie diagnostyki, terapii i profilaktyki zaburzeń psychicznych oraz przedstawiono rozwój nowych kierunków w tej dziedzinie. Omówiono najistotniejsze zagadnienia psychiatrii klinicznej, a także wybrane problemy psychiatrii stosowanej (m.in. zasady kierowania chorego na leczenie, sprawy dobrowolności i przymusu leczenia, zagadnienia psychiatrii środowiskowej, sądowej, wojskowej). Uwzględniono także kryteria klasyfikacyjno-diagnostyczne Światowej Organizacji Zdrowia (ICD-10), a także kryteria Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-IV).Na końcu książki zamieszczono krótki słownik terminów psychiatrycznych z ich definicjami.

Wygrana walka ze schizofrenią Przez dziesięć lat Arnhild przebywała na oddziałach psychiatrycznych z diagnozą schizofrenii. Była psychotyczką, która własne ciało cięła do krwi odłamkami szkła. Dzisiaj, po ukończeniu studiów na Uniwersytecie w Oslo, pracuje jako psycholog. Lauveng zabiera nas w świat głosów i halucynacji, szczurów i wilków, pokazując, w jaki sposób symptomy wyrażają własną logikę i znaczenie. Opis jej walki o wyzdrowienie, wspomaganej przez służbę zdrowia oraz przez matkę i siostrę, które nigdy nie straciły nadziei, to mocna lektura. Książka o zwycięstwie, w które wierzyli tylko nieliczni. Jest to książka o nadziei. O tym, że nawet wtedy, gdy nie ma już żadnego wyjścia, kiedy jesteś pod ścianą, warto wierzyć zarówno w siebie samego, jak i w dary ślepego losu. Arnhild Lauveng pokazuje, że czasem (bynajmniej nie zawsze) niemożliwe staje się możliwe. To wiadomość szczególnie cenna dla bliskiego otoczenia ludzi chorych. prof. Wiesław Łukaszewski, SWPS Fragment książki Byłam po drugiej stronie lustra Wstęp Piszę tę książkę, ponieważ jestem byłą schizofreniczką. „By-*J ły schizofrenik" brzmi równie nieprawdopodobnie, jak „były chory na AIDS" lub „były cukrzyk". To ktoś, kto raczej nie istnieje. Tej roli życie nie ma w ofercie. Możesz ewentualnie być schizofrenikiem z błędną diagnozą. A także schizofrenikiem w okresie remisji, trzymającym chorobę w szachu za pomocą lekarstw. Albo schizofrenikiem, który nauczył się żyć ze swoimi objawami, czy takim, który akurat ma lepszy okres. Nie ma oczywiście nic złego w żadnym z tych wariantów, ale nie są one prawdziwe w moim przypadku. Byłam schizofreniczką. Pamiętam, jak to było. I jak wówczas wyglądał dla mnie świat, jak go odbierałam, co myślałam, co musiałam robić. Ja też miewałam „lepsze okresy". Wiem, jak je przeżywałam. I wiem też, jak sprawy mają się obecnie. Jest to coś całkowicie innego. Teraz jestem zdrowa. I taka możliwość też, jak widać, istnieje. Niełatwo jest powiedzieć dokładnie, jak długo byłam chora, ponieważ zapadałam się w chorobę przez wiele lat i równie długo z niej wychodziłam. Miałam myśli samobójcze i halucynacje na długo przedtem, zanim ktokolwiek zrozumiał, że rozwija się u mnie schizofrenia. A wiele z obecnego zdrowia, poczucia bezpieczeństwa i wglądu uzyskałam na długo przedtem, zanim system uwierzył w moje zdrowie. Choroba i zdrowie to procesy i stopnie pośrednie - w gruncie rzeczy trudno je umiejscowić w czasie. Już jako czternaste-, piętnastolatka zaczęłam czuć się źle. Miałam 17 lat, gdy po raz pierwszy znalazłam się w szpitalu. Potem było już tylko tam i z powrotem, krótsze i dłuższe pobyty w szpitalu przez wiele kolejnych lat. Najkrótszy trwał parę dni lub tygodni na oddziale zamkniętym, inne były kwestią miesięcy, a najdłuższe to rok do dwóch na oddziałach otwartych i zamkniętych, gdzie przebywałam dobrowolnie lub pod przymusem. Łącznie spędziłam w szpitalach sześć-siedem lat. W czasie ostatniej hospitalizacji miałam 26 lat, ale wtedy już naprawdę byłam na drodze do wyzdrowienia, mimo że być może nie było to specjalnie widoczne dla innych osób, poza mną. Nie sądzę, żeby moja historia była czymś więcej niż tylko moją historią. Nie musi ona być prawdziwa dla wszystkich. Jest ona jednak odmienna od tej, jaką zazwyczaj przekazuje się ludziom z diagnozą schizofrenii i dlatego uważam, że warto ją opowiedzieć. Gdy byłam chora, otrzymywałam jedynie pewną wersję historii. Mówiono mi, że jestem chora, że to wrodzone, że będzie się ciągnęło przez całe życie i że po prostu muszę nauczyć się z tym żyć. To mi nie pasowało - nie dodawało odwagi ani siły, ani nadziei w czasie, gdy najbardziej ich potrzebowałam. Nie pomagało mi, w moim przypadku nie była to prawda. Była jednak jedyną, jaką mi serwowano. Po wyzdrowieniu skończyłam studia psychologiczne. Dzięki nim zobaczyłam, że nawet jeśli pominę moją prywatną i osobistą historię, to jest jeszcze wiele innych, które należy przekazać osobom z diagnozą schizofrenii oraz tym, które z nimi żyją i pracują. Dlatego chcę je opowiedzieć - własną i kilka innych. Nie będą one pasowały do każdego. Życie jest nieprzebrane, skomplikowane i złożone i nie ma w nim gotowych odpowiedzi, jak w matematyce. Dlatego żadna z tych opowieści nie jest tą jedyną, dla wszystkich obowiązującą Prawdą. Wszystkie są jednak absolutnie prawdziwe. Byłam po drugiej stronie lustra Spis treści: Wstęp HISTORIA ZAGUBIENIA Mgła i smoki, krew i żelazo Samotność w białej i niebieskiej sukience Język odebrany, język przeklęty To, co pozostaje HISTORIA SYSTEMóW Róże miłości i fachowo zadane rany Sobota w życiu męczennika za sprawę pomarańczy Poezja bez piżamy „Koń to zwierzę kopytne" HISTORIA ZMIANY Towarzystwo w podróży Kije, kule i płoty Zatrzymajcie świat - chcę się przyłączyć! Szara jak owca, złota jak lew

Zazwyczaj możemy walczyć z lękiem za pomocą rozumu. Często jednak brakuje nam wiedzy o tym, jak lęk się rodzi, jak się wyraża i w jaki sposób łagodzić jego występowanie. Zdobywając tę wiedzę możesz bardziej efektywnie pracować z lękiem, zarówno samodzielnie,jak wraz z lekarzem czy psychoterapeutą. Ze spisu treści: Lęk realny; Lęk nerwicowy; Lęk przed jedzeniem i wagą; Choroby psychosomatyczne; Problemy ze snem; Biologia lęku; Psychologia lęku; Lęk konstruktywny.

Poznawczo-behawioralna terapia krótkoterminowa jest dziś jedną z najczęściej stosowanych terapii zarówno w praktyce psychologicznej, jak i medycznej. Do jej popularności z pewnością przyczynia się wysoka skuteczność w leczeniu m. in. depresji i nerwic. Jest to terapia oszczędna i pragmatyczna, w której główny akcent kładzie się na indywidualne zasoby i mocne strony klientów. Niniejsza książka stanowi rzetelne kompendium wiedzy na temat teorii poznawczo-behawioralnej i terapii krótkoterminowej, przedstawia strategie, które pomagają przyjrzeć się procesom myślowym, przezwyciężyć nieprzydatne przekonania i schematy, będące źródłem problemów.

Książka została stworzona z myślą o początkujących psychiatrach i studentach, którzy mają trudności z wykorzystaniem wiedzy teoretycznej w praktyce - w kontaktach ze swoimi pierwszymi pacjentami w poradni, na oddziale czy podczas dyżuru. W bezpośrednim kontakcie z pacjentem niedoświadczony lekarz przeżywa liczne rozterki diagnostyczne, mając trudności nie tyle z identyfikowaniem u pacjenta poszczególnych objawów czy zaburzeń, ile z hierarchizacją ważności tych objawów, co ostatecznie wpływa na umiejętność stawiania prawidłowego rozpoznania, a wtórnie - wdrożenia odpowiedniego leczenia. Książka Przypadki kliniczne z psychiatrii i psychoterapii wychodzi naprzeciw przedstawionym wyżej trudnościom. Jest to zbiór pięćdziesięciu przypadków z zakresu całej psychiatrii, z którymi może się zetknąć młody adept tej dziedziny. Ciekawym elementem podręcznika jest cytowanie oryginalnych wypowiedzi pacjentów, a także konstrukcja książki w wielu miejscach oparta na zasadzie pytań i odpowiedzi. W opisach przypadków autorzy odwołują się do klasyfikacjo ICD-10, czasami również do DSM-IV. Istotne jest również pokazanie czytelnikowi procesów doboru takiego, a nie innego leku dla określonego pacjenta i zaburzenia. Książka może okazać się doskonałym repetytorium przed egzaminem z psychiatrii, jak również przed rozpoczęciem pierwszej samodzielnej pracy.

Każdy człowiek doświadczony cierpieniem odbiera je inaczej, w zależności od schorzenia, szans wyzdrowienia lub braku wiary w utrzymanie się przy życiu. Każdy chory reaguje też na cierpienie zgodnie ze swoją osobowością, swoistą mądrością życiową i skalą wypracowanej przez siebie w ciągu krótszego lub dłuższego życia ludzkiej wytrzymałości i cierpliwości. Wiele doświadczeń z tego zakresu posiadają lekarze i cały personel medyczny i o tym po części traktują poszczególne artykuły, zawarte w tej pracy zbiorowej. Wiara, nadzieja, wdzięczność leczonych, a z drugiej strony pokonanie różnych trudności, związanych z wykonywaniem zawodu lekarskiego, umiejętność wzajemnego porozumienia między pacjentem i lekarzem - są to problemy, które przewijają się w tekstach medycznych i literackich, składających się na całość niniejszego tomu. Eugenia Łoch Grzegorz Wallner fragment Słowa wstępnego

Pamięć człowieka, jej organizacja i mechanizmy biologiczne są przedmiotem licznych badań interdyscyplinarnych. Szczególnie interesujące są analizy błędów pamięci, traktowanych współcześnie jako przejaw dynamicznych relacji między metapamięcią, pamięcią deklaratywną oraz niedeklaratywną. Skargi na trudności pamięciowe są powszechne nie tylko wśród osób zabieganych i zestresowanych, ale nade wszystko wśród osób po uszkodzeniach OUN. Jaką rolę w powstawaniu deficytów mnestycznych odgrywa ,,rozluźnienie'' interakcji pomiędzy metapamięcią, pamięcią epizodyczną i semantyczną oraz utajoną? Czy ten właśnie mechanizm problemów mnestycznych występuje u osób chorych na stwardnienie rozsiane (SM)? Analiza tego zagadnienia w kontekście zagadnień neuropsychologicznych jest tematem niniejszej publikacji.

W książce przedstawiono całościową problematykę zagadnień rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży. Opisano zaburzenia emocjonalne okresu dzieciństwa, jak: fobie, lęk separacyjny i społeczny, moczenie się, zaburzenia karmienia, jąkanie się. Zaburzenia okresu szkolnego i dorastania to m.in. anoreksja, bulimia, choroby afektywne, dystymie, schizofrenia młodzieńcza, zaburzenia lękowe i konwersyjne. Wiele miejsca poświęcono uzależnieniom od substancji psychoaktywnych. przemocy w rodzinie. maltretowaniu fizycznemu i wykorzystywaniu seksualnemu nieletnich.Wśród polecanych metod leczenia na uwagę zasługuje psychoterapia, zwłaszcza psychoanalityczna i behawioralno-poznawcza, terapia rodzin, tzw. interwencja kryzysowa, oddziaływanie biologiczne, a ponadto niektóre metody farmakologiczne.