Wania jako chore niemowlę został opuszczony przez niedojrzałą matkę i umieszczony w upiornym rosyjskim sierocińcu. W wieku zaledwie 6 lat został przeniesiony na zamknięty oddział psychiatryczny, w którym był przywiązywany do łóżka, faszerowany lekarstwami, niedożywiony i przemarznięty. Na drugim krańcu świata w Stanach Zjednoczonych, Paula poznaje historię chłopca, postanawia go uratować: adoptuje go i sprowadza do Ameryki. Historia Wanii to dowód na to, że nawet najbardziej nierealne marzenia mogą się ziścić.

Szokująca historia prawdziwa spisana przez Toni Maguire – autorkę bestsellerowych autobiografi i Tylko nie mów mamie i Kiedy tata powraca Pozostawiona samej sobie przez chorą matkę, dziewczynka skazana jest na ojca… Ojciec zamordował nie tylko moje dzieciństwo. Unicestwił także kobietę, którą mogłam się stać. Nasz dom był miejscem, gdzie po krzykach następowały wrzaski i gdzie stale było słychać stłumiony szloch. Ojciec rzadko starał się ukryć zniecierpliwienie, kiedy stawał oko w oko z tym, co jego zdaniem było wyimaginowaną chorobą mamy. Jakże często słyszałam jego krzyk: „No weź się w garść!” Ale mijały całe dnie, zanim była w stanie to zrobić… W dobre dni mama Sally uśmiecha się ciepło i rozczesuje jasne włosy córeczki. W czarne dni płacze albo leży nieruchomo w łóżku, albo odwraca się twarzą do ściany. Jest obojętna na wszystko. Depresja odbiera tej pięknej młodej kobiecie wolę życia. W czarne dni córeczką zajmuje się tatuś… Sally ma trzy lata, kiedy tatuś po raz pierwszy dotyka ją podczas kąpieli. Dziewczynka nie ma oparcia w matce, pogrążającej się w depresji, obojętnej na wszystko, nawet na cierpienie własnego dziecka. Sally jest zupełnie sama – z tatusiem, który zmusza ją do coraz straszniejszych rzeczy. A ona wciąż ma nadzieję, że mama przyjdzie jej z pomocą. Ta nadzieja umiera wraz ze śmiercią matki. Teraz ojciec jest bezkarny. Dla sześcioletniej Sally zaczyna się koszmar, który naznaczy jej życie na zawsze… Przeżyta trauma nie pozwalała dorosłej Sally zbudować trwałych związków. Musiało minąć wiele lat, zanim znalazła szczęście i miłość.

W imię sadystycznej obsesji zostałam grającą marionetką, a mój ojciec – katem. Wszyscy wokół mnie udawali, że niczego nie widzą… Céline ma dwa lata, kiedy jej ojciec postanawia, że zostanie pianistką. W wieku ośmiu lat wygrywa pierwszy konkurs. Nikt z oklaskujących cudowne dziecko nie wie, jaką ceną jest okupiony ten sukces… Wstrząsająca autobiografi a kobiety dręczonej w dzieciństwie przez chore ambicje ojca Pewnego wieczoru, niedługo po moich dziesiątych urodzinach, ojciec zbił mnie i zabronił jeść kolacji, po czym stwierdził, że nie pójdę spać, dopóki nie wymierzy mi ostatniej kary. Zapytałam z płaczem, co mu zrobiłam, żeby zasłużyć na cierpienie, jakie mi zadawał. Nawet Haydn, nasz owczarek niemiecki, był lepiej traktowany ode mnie. Ojciec odpowiedział zimno, patrząc mi prosto w oczy: „Jesteś gorsza od psa”. Całymi latami Céline jest bita, głodzona, zamykana w piwnicy, poniżana. W każdy weekend, kiedy ojciec – szanowany inżynier – jest w domu, drży o swoje życie. Ćwiczy do upadłego, by na scenie błyszczeć w roli genialnej małej pianistki. Jest w niewoli niespełnionych ambicji ojca. Nikt, nawet matka, nie przychodzi jej z pomocą. Céline ma talent, ale z każdym rokiem gra na pianinie jest dla niej coraz większą męczarnią. Fizyczne i psychiczne tortury ojca są coraz bardziej wyrafi nowane i perwersyjne. Wreszcie czternastoletnia Céline składa doniesienie do prokuratury. Lecz jej piekło się na tym nie kończy… A jednak Céline Raphaël zwyciężyła. Dziś ma 29 lat, jest doktorem nauk medycznych, pracuje w szpitalu i walczy o ochronę dzieci przed przemocą w rodzinie i kształcenie pracowników opieki zdrowotnej w tym zakresie. „Chcę przełamywać tabu i nie dopuścić, aby inni także cierpieli w milczeniu. Tortury w rodzinie łatwo zataić, bo ich nie widać; żeby z nimi skończyć, trzeba zmienić prawo i ludzką mentalność”.

Życie to za mało. O stracie i poszukiwaniu nadziei to zbiór reportaży cenionej dziennikarki i reportażystki – Izy Michalewicz. Zebrane w tomie reportaże są opowieścią o stracie: życia, miłości, dzieci, zdrowia, przyjaźni, domu, godności, wolności, dobrego imienia, rodziny, wiary… Każdy jest zapisem lekcji życia – dotkliwej, bolesnej, czasami pozbawionej nadziei, niemal jak w prozie J.M. Coetzee. Każdy jest również swoistym oczyszczeniem. Iza Michalewicz – dziennikarka współpracująca z prestiżowymi tytułami prasowymi (m.in. „Dużym Formatem”, „Polityką”, „Wysokimi Obcasami”, „Zwierciadłem”, ). Laureatka nagrody Grand Press za reportaż prasowy w 2011 r. Współautorka bestsellerowej biografii Violetty Villas – Villas. Nic przecież nie mam do ukrycia.

To nie jest książka napisana przez zawodowego psychoterapeutę. To nie jest książka napisana przez naukowca, twórcę teorii zaburzeń neurotycznych. To jest prawdziwa historia. Opowiedziana, nie z pozycji zewnętrznego obserwatora, ale z głębi własnego doświadczenia. Nie jest to książka o objawach nerwicowych, chociaż zawiera ich wyczerpującą listę. Nie jest to również książka o tym jak porażające są doznania panicznego lęku, chociaż zawiera sugestywne opisy takich przeżyć. Jest to opowieść o tym jak pozbyć się ciągłego niepokoju i zostawić nerwicowy koszmar za sobą. Jak wrócić do normalnego, radosnego życia. Bez ciągłego napięcia, bez ciągłego wyczekiwania na kolejny atak paniki, bez depersonalizacji. I bez nawrotów. Jest to również książka pełna dystansu wobec samego siebie i wobec świata. Opowiedziana z humorem i pasją. Na przekór własnym słabościom.

Dwudziestojednoletnia autorka, studentka psychologii, przez dziesięć lat walczyła z anoreksją. Jej nowa książka na ten temat to bezpretensjonalne zapiski z życia młodej kobiety, która już wie, gdzie i kiedy czai się niebezpieczeństwo nawrotu choroby. I choć każdy przypadek anoreksji jest inny, wszystkie mają „wspólny mianownik”. Jest nim swoiste przekładanie stosunku do świata na stosunek do jedzenia. Ciepły pamiętnik, pełen refleksji nad naszym wnętrzem. Optymistyczne.

TO BYŁA MIŁOŚĆ OD PIERWSZEGO WEJRZENIA Miłość – uczucie totalne, rządzi ciałem, umysłem, życiem... Można kochać do upojenia, obłędnie tęsknić, bezgranicznie pożądać... Caroline zaczęła pić w wieku 14 lat, zakochując się stopniowo w widoku oszronionej butelki, dźwięku wyskakującego korka, odgłosie płynu nalewanego do kieliszka, melodii kostek lodu stukających w szklance. Uczucie - z początku chroniące przed problemami codzienności - z czasem przerodziło się w obsesję. Bez niego nie mogła żyć. Uwiedziona, a potem rozczarowana i zdradzona, coraz bardziej cierpiała. Caroline Knapp – mądra, zdolna i atrakcyjna kobieta – po 20 latach związku rozstała się z alkoholem. Szczerze, nie oszczędzając siebie, rozprawia się z tabu kobiecego alkoholizmu.

Pełna czarnego humoru spowiedź kobiety, cierpiącej na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Joanne szczegółowo relacjonuje swe życie, zdominowane przez nerwice oraz poczucie wszechogarniającego i wyczerpującego lęku. Jak to jest, gdy rozmyślamy o sprawach, o których wcale nie chcemy myśleć i robimy rzeczy, których nie chcemy robić? Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne są przypadłością spotykaną częściej niż się wydaje. Joanne Limburg opowiada o nich tyleż odważnie, co błyskotliwie, a nawet poetycko (wydała dwa tomiki wierszy), wprzęgając w swą opowieść dokumentację medyczną, Freuda, Dantego oraz słynne hollywoodzkie filmy. Przewodnik po ścieżkach udręczonego umysłu. Przenikliwy aż do bólu… „Daily Telegraph”

Działanie: Działa szybko, skutecznie redukując zmartwienia i zgryzoty, wspomaga siły odpornościowe organizmu osłabione w sytuacji przygnębienia oraz braku energii do działania, pomagając z nadzieją spojrzeć w przyszłość.

Horney przedstawia obraz neurotyka, z jego konfliktami, lękami, cierpieniem I trudnościami, jakie ma on z samym sobą oraz w kontaktach z innymi ludźmi, a także próby ich rozwiązania.Horney przedstawia obraz neurotyka, z jego konfliktami, lękami, cierpieniem I trudnościami, jakie ma on z samym sobą oraz w kontaktach z innymi ludźmi, a także próby ich rozwiązania. Jest to podsumowanie pierwszych doświadczeń zdobytych przez autorkę w pracy klinicznej nad nerwicami, a jednocześnie ilustracja pewnego etapu rozwoju myśli neopsychoanalitycznej. Do dziś jedna z podstawowych lektur na studiach psychologicznych.Neurotyczna osobowość naszych czasówSpis treści * 1. Implikacje kulturowe i psychologiczne w nerwicach * 4. Lęk a wrogość * 5. Podstawowa struktura nerwic * 6. Neurotyczna potrzeba miłości * 7. Dalsze właściwości neurotycznej potrzeby miłości * 8. Sposoby zdobywania miłości i wrażliwość na odrzucenie * 9. Rola seksu w neurotycznej potrzebie miłości * 10. W pogoni za władzą, prestiżem i posiadaniem * 11. Neurotyczne współzawodnictwo * 12. Wycofywanie się ze współzawodnictwa * 13. Neurotyczne poczucie winy * 14. Znaczenie cierpienia neurotycznego (problem masochizmu) * 15. Kultura a nerwica

Jak sobie radzić z życiową tragedią to książka dla ludzi przeżywających osobiste tragedie, dotkliwe zranienia i bolesne wyzwania. Książka zawiera cenne wskazówki, jak radzić sobie w smutku, zaakceptować żałobę oraz przeżyć trudny czas i nauczyć się żyć od nowa. Napisana jest przez doświadczoną psychoterapeutkę i zawiera autentyczne historie dotyczące opuszczenia, rozwodu, kalectwa, starości, choroby i śmierci.

Burza w mózgu to opowieść żony o umierającym na raka mózgu mężu, Wojciechu Szawulu, młodym, pełnym życia i humoru aktorze Kabaretu pod Wyrwigroszem. O pierwszych niepokojach, diagnozie, zmianach zachodzących w nim samym, w ich relacji, w ich domu. O uczuciach. W końcu o godzeniu się z odejściem. Ewa Szawul urodziła się i mieszka w Krakowie. Ukończyła Pedagogikę Kulturalno-Oświatową i Studium Literacko-Artystyczne na UJ. Jest autorką m.in. sztuki Light my fire!, która w roku 2005 otrzymała II nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie Stowarzyszenia DRAMA na Polską Sztukę Współczesną oraz kilku odcinków serialu komediowego Klinika pod Wyrwigroszem. Koncertem na dwa basy i altówkę zadebiutowała jako powieściopisarka. Książka została nagrodzona w ogólnopolskim konkursie literackim "Dziennik polskiej Bridget Jones" Wydawnictwa Zysk i S-ka.

Serce nie bije, ciąża obumarła”. Te słowa przynoszą ogromny ból kobietom, które doświadczają straty ciąży na różnych jej etapach. Poronienie pozostawia rozczarowanie, niedowierzanie, gorycz, poczucie pustki. „Przerwane oczekiwanie” dostarcza odpowiedzi na wiele spośród pytań, które stawiają sobie kobiety po stracie. Dlaczego tak się stało? Czy mogłam temu zapobiec? Czy to się powtórzy? Jakie badania powinnam zrobić? Dzięki współpracy wielu specjalistów – psychologów, położników, ginekologów, neonatologów – daje klucz do zrozumienia fizycznych i emocjonalnych reakcji kobiety. Cisza, która zbyt często otacza problem poronienia, czyni je tematem tabu. Wyjście z kręgu milczenia może być bardzo pomocne nie tylko dla kobiety, ale także tych wszystkich – partnera, rodziny, przyjaciół – którzy chcą jej zapewnić wsparcie po trudnych przeżyciach. Niezwykle emocjonalne świadectwa rodziców, wzruszające opowieści o osobistych przeżyciach mogą sprawić, że przejście przez te ciężkie chwile będzie choć odrobinę lżejsze.

Jedna na 20 młodych matek doświadcza po narodzinach dziecka zespołu stresu pourazowego. Sheila Kitzinger wsłuchuje się w głosy kobiet i ich doświadczenia, żeby ujawnić cierpienia, jakie nierzadko towarzyszą narodzinom dziecka, a które do tej pory zbyt często były ?zamiatane pod dywan?. Sheila Kitzinger, wiodąca brytyjska autorka poradników dla rodziców, znana w Polsce z takich książek, jak "Płaczące niemowlę", "Rok po urodzeniu dziecka", "Poród po 35. roku życia", założyła w latach 90. telefon zaufania dla młodych matek, do którego mogły zadzwonić, żeby podzielić się swoim doświadczeniem porodu. Zapoczątkowana przez Kitzinger The Birth Crisis Network (Sieć ?Kryzys Narodzin?) organizuje także warsztaty dla położnych, douli oraz innych osób, które wspierają rodzące. Z tych wszystkich doświadczeń i tysięcy godzin rozmów z kobietami zrodziła się książka "Kryzys narodzin". W swojej książce Sheila Kitzinger bada wpływ, jaki na doświadczenie porodu ma jego przesadna medykalizacja, przede wszystkim zaś wyjaśnia, jakie konsekwencje ma pozbawienie kobiet prawa do podejmowania świadomych i respektowanych decyzji co do przebiegu jednego z najważniejszych w ich życiu doświadczeń. "Kryzys narodzin" nie traktuje jednak o okołoporodowej traumie ? jego zadaniem jest przywrócić kobietom siłę, aby mogły poradzić sobie z bolesnymi wspomnieniami. Autorka, przedstawiając wszystkie za i przeciw, rozważa takie opcje, jak cięcie cesarskie na życzenie, poród domowy, zatrudnienie douli. "Kryzys narodzin" to fascynujące i użyteczne źródło wiedzy dla położnych, lekarzy, pielęgniarek środowiskowych, a przede wszystkim dla samych kobiet i ich rodzin. To także niezwykły manifest na rzecz przywrócenia porodowi jego piękna i mocy.

Polskie wydanie światowego bestsellera literatury psychologicznej! Jedna z najlepszych książek samopomocowych ostatnich lat nareszcie ukazuje się w Polsce. Co czyni ją tak wyjątkową? Stanowi ona doskonałe połączenie wyników najnowszych badań z niezwykle skutecznymi i praktycznymi poradami do wykorzystania od zaraz. Pełen wiedzy i humoru tekst został napisany niezwykle przystępnym językiem, pozbawionym sztampowego żargonu psychologicznego, dzięki czemu czyta się go jednym tchem. Dzięki temu W pułapce myśli to nie tylko fascynujący przewodnik po ludzkim umyśle, ale przede wszystkim rewolucyjne narzędzie służące zmianie własnego życia. Zgodnie z główną tezą książki cierpienie psychiczne jest nieodłączną częścią życia. Nie da się uniknąć przykrych doświadczeń, trudnych emocji, rozczarowań, stresu czy negatywnych myśli. Możemy jednak nauczyć się funkcjonować mimo bolesnych przeżyć. Autorzy proponują zupełnie nowe podejście do starych problemów natury psychicznej: depresji, lęku, stresu czy chronicznego bólu. Terapia ACT (terapia akceptacji i zaangażowania), na której założeniach opiera się książka, uczy, jak zamiast koncentrować się na bolesnych przeżyciach i toksycznych emocjach, być bardziej uważnym na bieżącą chwilę i skupić się na tym, co jest naprawdę ważne. To właśnie za sprawą uważności i akceptacji możemy podążać w wybranym kierunku i dokonywać odpowiednich wyborów. Dzięki książce "W pułapce myśli" czytelnicy: przezwyciężą depresję i lęk, przestaną negatywnie myśleć o sobie, uporają się z bólem emocjonalnym, nauczą się akceptować siebie i swoje uczucia.

Poradnik rozwoju emocjonalnego Powiedz STOP! jest przeznaczony dla tych z Państwa, którzy: * chcą się rozwijać emocjonalnie, * chcą zrozumieć prawa rządzące nasza psychika, * miewają chandry, apatie, stany obniżonego nastroju, depresję, * cierpią na nerwice, są nadpobudliwi, zestresowani, * maja poczucie niskiej wartości, * maja złe relacje z otoczeniem, * są samotni, pesymistyczni, wyalienowani, * są pozbawieni chęci do życia, * są blisko tych, którzy maja depresja, * stracili radość życia, * przytłoczyły ich problemy dnia codziennego, * ""wypadli z peletonu"", * nie potrafią wybaczyć, * cierpią na choroby fizyczne.

Nigdy wcześniej nie spotkałam człowieka tak absolutnie szczerego i prostolinijnego jak Krzysztof. Nie waży słów, nie kalkuluje, nie kluczy. Na każde pytanie odpowiada bez umizgów. Jeśli nie wie, zastanawia się. Mira Suchodolska Moje wspomnienia z pobytu w szpitalu i długiej rehabilitacji są po to, aby dać ludziom do myślenia. Aby przygotować niektórych na miękkie lądowanie w razie życiowego wirażu. Celowo opowiadam o domu rodzinnym, o młodości, szkole, harcerstwie i moim sposobie wychowywania dzieci. To wszystko daje mi siłę. Daje nam siłę. Bez tego moja opowieść byłaby niepełna. Jestem pewien, że gdyby nie bliscy, którzy byli przy mnie w najtrudniejszych chwilach, nie miałbym siły walczyć. Gdyby nie moja wiara, nie widziałbym w tej walce sensu. Wszystko jest po coś. (?) Mój wypadek był po to, żeby dać świadectwo innym. Wierzę, że to ma sens, że w dniu wypadku dostałem ?z góry? nową listę zadań. Do tego przekonania musiałem jednak dojrzeć. Zdałem sobie z tego sprawę dopiero po wypadku. (fragment książki)

Ashley Judd jest aktorką filmową i teatralną, zdobywczynią wielu nagród, znaną z ról zarówno w hollywoodzkich przebojach (Amnezja z Samuelem L.Jacksonem) , jak i kameralnych filmach autorskich. Choć od dzieciństwa cierpiała na depresję, dopiero przed trzydziestką zdecydowała się na wizytę u psychiatry. Szczegółowo opisała pierwsze dni terapii i leczenie w szpitalu. Nie wystarczy powiedzieć, że nie miała łatwego dzieciństwa. Alkohol, narkotyki, hazard, zdrady, samobójstwo, a nawet zabójstwo to były problemy, z jakimi mierzyła się jej rodzina. W środku wydarzeń była mała Ashley, już jako dziecko bardzo wrażliwa i dojrzała, a nade wszystko potwornie samotna. Jej matka urodziła pierwsze dziecko w wieku 17 lat, mając poczucie, że to za wcześnie, więc nadal imprezowała, paliła trawkę i spotykała się z mężczyznami. W głębi duszy była nomadką i często zmieniała miejsce zamieszkania, dlatego dziewczynki tułały się za nią z miejsca na miejsce, kilkanaście razy w życiu zmieniając szkoły. Doświadczenie odrzucenia i braku poczucia własnej wartości wykształciło w Ashley potrzebę pomagania pokrzywdzonym. Po pierwszej wizycie w slumsach, hospicjach i burdelach południowowschodniej Azji wiedziała, że chce poświęcić się obronie najsłabszych. W swoich głęboko poruszających, na długo pozostających w pamięci wspomnieniach Ashley opisuje własną wędrówkę: od zagubionego dziecka do znanej na świecie gorącej orędowniczki praw uciskanych.

W 2005 roku Kate Greene zachorowała na raka. Miała trzydzieści siedem lat. Mimo podjęcia natychmiastowego leczenia, usunięcia piersi, ostrej, wyniszczającej radio- i chemioterapii, nastąpiły liczne przerzuty. "Pewnej nocy naprawdę się przeraziła, że nie dożyje do rana. Postanowiła spisać dla mnie i dla synków swoją listę życzeń. Skończyła ją pisać o czwartej nad ranem". Lista zawiera sto rzeczy, które mąż ma zrobić, żeby wychować synów na dobrych ludzi, instrukcje, czego ma nie robić, jej nadzieje wobec synków, czteroletniego Finna i sześcioletniego Reeda. Prosta szczera opowieść męża Kate jest jak dziennik. Dobrze napisany, autentyczny i optymistyczny zarazem. Dający otuchę. Pokazuje też, jak poradzić sobie z bólem i osamotnieniem.

Różne kobiety, które w różnych okolicznościach straciły w dzieciństwie lub młodości matkę, natrafiają potem na podobne problemy we własnym macierzyństwie. Ponieważ zabrakło im modelu macierzyństwa, czują się zagubione w wielu sytuacjach, które są dla ich rówieśniczek oczywiste. Autorka kontynuuje tu temat podjęty we wcześniejszej, pionierskiej książce "Córki, które zostały bez matki" - książce, która wzbudziła gorące emocje i głębokie refleksje u tysięcy czytelniczek identyfikujących się z przeżyciami kobiet opisanymi przez autorkę. Matka która nie miała matki Wstęp W moim domu mieszkają teraz dwie małe dziewczynki. Ośmiolatka ma w sobie duszę chochlika; czterolatka — spokój anioła. Gdy wracam do domu po pracy, starsza już od progu rzuca się na mnie, krzycząc „Mamusia!", i ciasno oplata się wokół mojego ciała w małpiej manifestacji jedności. Za chwilę z uniesionymi rękoma nadbiega też druga, wołając: „Mama! Mama! Mama!", a aureola jej ciemnozłotych włosów pobłyskuje w ostrym, zachodzącym słońcu Kalifornii. Schylam się do tej młodszej, próbując utrzymać równowagę, gdy starsza owija się wokół mojej prawej nogi. „Jak się ma mój króliczek?" — pytam Eden, ocierając się twarzą ojej gładką szyjkę. Mocno przyciskam patykowate ciało Mai, trzecioklasistki, cło swojego uda, ofiarowując jej najlepszy odpowiednik uścisku, na jaki mnie stać w tej sytuacji. „A jak tam mój Miś?" Jest to niczym nieskrępowany spektakl uwielbienia, niemal zawstydzająca manifestacja obfitości uczuć. Dwie małe dziewczynki, których popołudnie nagle przepełnia radość i poczucie ulgi, ponieważ zobaczyły mnie w progu. Czy można czuć się bardziej potrzebnym, bardziej kochanym? Moja mama też kiedyś tego doświadczała. Musiała. Przynajmniej mam taką nadzieję. Wychowywała trójkę dzieci, które witały ją, gdy wracała z zebrania komitetu rodzicielskiego w szkole lub z wyjazdu na długi weekend z ojcem, choć nie pamiętam, aby którekolwiek z nas rzucało się na nią tak jak moje dzieci na mnie. Nie byliśmy skłonni do fizycznego okazywania sobie uczuć czy mówienia o miłości. Pamiętam tylko jeden jedyny raz, kiedy powiedziałam matce, że ją kocham. Było to latem 1981 roku. Miałam wtedy siedemnaście lat. Mama leżała w szpitalnym łóżku, a na dźwięk tych słów mocniej zacisnęła dłonie na jego prętach. - leż cię kocham — powiedziała, ale jej głos był przytłumiony, jakby już była w drodze do innego świata. Dwa dni później zmarła na raka, który zaatakował najpierw pierś, a później także wątrobę. Było to ponad dwadzieścia lat temu, ale obraz jej ostatnich dni nigdy nie stracił dla mnie wyrazistości. To moje wspomnienia związane z nią jako matką zaczęły blednąc. Nie potrafię sobie przypomnieć żadnej z lekcji gry na fortepianie, których mi udzielała, ani nawet tego, czy kiedykolwiek dostrzegłam jej twarz pośród publiczności na szkolnym przedstawieniu. Czyżbym nie była w stanie przywołać tych obrazów7, ponieważ momenty spędzane razem stały się tak odległe? A może zastępuję je wspomnieniami, które każdego dnia tworzę z własnymi dziećmi? Przez długi czas, gdy proszono mnie, żebym opowiedziała o sobie, w pierwszym odruchu zawsze miałam ochotę powiedzieć: „Gdy miałam siedemnaście lat, zmarła moja matka". Wydawało mi się to najbardziej adekwatnym opisem mojej osoby, jaki można zaoferować. Gdy teraz słyszę to pytanie, bez zastanowienia odpowiadam najpierw: „Mam dwie córki. Jedna ma osiem lat, druga cztery". Niewiele momentów w życiu kobiety jest nasyconych taką mocą, by określać jej tożsamość, ale niewątpliwie utrata matki oraz własne macierzyństwo do nich należą. Oczywiście rola matki nie jest jedyną, jaką odgrywam. Jestem też żoną, autorką książek, wykładowcą, panią domu, a od kwietnia do czerwca entuzjastycznym projektantem przydomowego ogrodu. Jednak ponieważ bard/o świadomie zdecydowałam się umieścić córki w centrum swojego świata, rola matki przyćmiewa niemal wszystko inne, co robię. Kiedyś wydawało mi się, że określa mnie brak czyjejś obecności. Teraz zaś twierdzę, że definiuje mnie obecność dwóch małych istotek, które potrzebują większości mojego czasu. Jednak moją tożsamość matki kształtuje coś więcej niż tylko relacje między naszą trójką. Funkcjonuje ona w zagmatwanym układzie międzypokoleniowej miłości i straty, znaczona wspomnieniami związanymi z życiem oraz śmiercią mojej matki i komplikowana technikami przetrwania, na których się opierałam, gdy musiałam sobie radzie sama. Moja niezłomna samowystarczalność, strach przed przedwczesną śmiercią, uwielbienie tego, co przewidywalne i bezpieczne — wszystkie te myśli i zachowania, od których przez lata próbowałam wybawić się na kozetkach u rozmaitych terapeutów, jak na złość zagościły na stałe w moim życiu po narodzinach pierwszej córki. Niektóre nieraz stawały mi na drodze. Można by myśleć, że powinnam się tego spodziewać. W końcu przez poprzednie trzy lata prowadziłam prelekcje i pisałam teksty o istocie takich przełomowych wydarzeń jak ślub czy narodziny dziecka w życiu kobiety, która straciła matkę. Mimo wszystko jednak w 1997 roku nie byłam przygotowana na to, jak bardzo frustracja i złość, które miotały mną, gdy Maya przez pierwsze dziesięć tygodni nieustannie płakała, będą przypominać mi moją bezdenną rozpacz po śmierci matki w 1981 roku. Nie spodziewałam się też ogromu egzystencjalnej samotności, której miałam doświadczyć w okresie poporodowym mimo pomocy kuzynki i teściowej. Gdy zostałam mamą, nagle moja matka była wszędzie wokół mnie i jednocześnie nigdzie. Nawet najbardziej prozaiczne elementy opieki nad niemowlęciem sprawiały, że od razu pojawiała się w pokoju. Jak ona sobie dawala radę z tymi tetnnvymi? — zastanawiałam się, walcząc z pieluchą jednorazową. Pewnie w taki sposób mnie trzymala. gdy budzilamją w środku nocy - przelatywało mi mimowolnie przez głowę, gdy o trzeciej nad ranem spacerowałam z Mayą po pokoju. Kiedy we wczesnych latach dziewięćdziesiątych pracowałam nad książką Córki, które zflstaly bez matki, postanowiłam zawrzeć w niej rozdział na temat matek, które same straciły matkę, lecz pisanie go było dla mnie raczej zadaniem intelektualnym niż okazją do wydobycia z siebie emocjonalnej prawdy. Będąc samotna i bezdzietna, nie spodziewałam się jeszcze - i jakże mogło być inaczej? - że doświadczenie wczesnej utraty matki pewnego dnia ukształtuje mnie samą niemal w każdym aspekcie roli matki. Miało ono wpływ na wszystko, począwszy od wyboru partnera (musiałam mieć pewność, że mój wybranek zaopiekuje się dziećmi, gdyby mi coś się stało), przez obsesję na punkcie dokumentacji wydarzeń z życia dziewczynek (odnotowywałam każdy najdrobniejszy szczegół, żeby dzieciom nic nie umknęło, gdyby coś mi się stało), decyzję, aby zabrać Mayę do Francji, gdy miała trzy latka (aby miała wczesne wspomnienia z podróży z mamą, nawet gdyby potem coś mi się stało), a skończywszy na sposobie, w jaki każdego ranka czeszę dziewczynkom włosy (wybieram proste dyżurki, które będzie w stanic ułożyć także mój mąż, gdyby coś złego miało mnie wkrótce spotkać). Uważam też, że to doświadczenie sprawiło, iż jestem bardziej uważna jako matka - usiłuję przewidywać potrzeby dzieci i chronić je przed rozczarowaniami i smutkami. Ponieważ wiem, czym jest tęsknota za matką, staram się, aby wiedziały, że zawsze przy nicłi jestem. To prawda, że dla osoby pracującej próby zasłużenia na miano „supermamy" mogą być wykańczające, a poświęcanie godziny dziennie na zawiezienie dzieci do szkoły i przywiezienie ich do domu (mimo że mąż lub opiekunka chętnie sami by to zrobili) niewątpliwie dezorganizuje pracę. Wiem jednak, jak cenny jest czas spędzony razem, głównie dlatego, że rozumiem, jak szybko może się skończyć. Mam teraz czterdzieści jeden lat, czyli o rok mniej, niż miała moja mama, gdy umarła; ta mentalna matematyka stanowi kontekst większości moich decyzji związanych z macierzyństwem. Steruje mną nie tyle jakiś uchwytny strach przed przedwczesną śmiercią, ile towarzysząca mi nieustannie świadomość, iż jest ona możliwa. Podobnie jak większość matek, z którymi rozmawiałam w trakcie przygotowywania tej książki, nie zamartwiam się całymi dniami swoim stanem zdrowia i kruchością życia; przestałam nawet zbyt restrykcyjnie podchodzić do comiesięcznej samokontroli piersi. Kto ma teraz na to wszystko czas? Mimo to jednak instynkt samozachowawczy trawi spore zasoby mojej energii. Pewna moja znajoma, matka trójki dzieci, która w wieku ośmiu lat straciła ojca w wypadku samochodowym, opisując swój styl rodzicielstwa, używa sformułowania „oszczędność ruchów". Ponieważ od najmłodszych lat wie, że nieszczęścia mogą spaść jak grom z jasnego nieba, unika niepotrzebnego ryzyka. Doskonale ją rozumiem. Nigdy nie przekraczam dozwolonej prędkości na drodze. Nie latam małymi samolotami. Nieszczęścia chodzą po matkach, wiem o tym. A najistotniejszym elementem mojej roli jest być.  Matka która nie miała matki Spis treści:   Podziękowania Wstęp 1. Macierzyństwo i żałoba. Uzdrawiająca moc Naprawa historii Odnowienie dawnej więzi z matką Zastępowanie straconej opieki Powrót do przeszłości Opieka nad pasierbami Rola babci. Druga szansa na macierzyństwo 2. Ciąża. Czas na przygotowania Sekretna strona ciąży - psychiczna, emocjonalna, intensywna Kluczowa decyzja Bezpłodność - inna forma straty Kwestia preferencji - chłopiec czy dziewczynka? 3. Poród i narodziny. Przestąpienie progu Od teraz jest ich dwoje Dlaczego przebieg porodu ma znaczenie? 4. Okres poporodowy. Pierwsze sześć tygodni Hipersamowystarczalność Utrzymująca się lojalność w stosunku do matki Te „drugie" babcie Mit natychmiastowej więzi 5. Przywiązywanie się. Powstawanie więzi między matką a dzieckiem Krótkie podsumowanie problematyki przywiązania i straty 6. Do lat czterech. Opieka nad dziećmi w wieku niemowlęcym, poniemowlęcym i wczesnoprzedszkolnym Szok macierzyństwa Myśli na temat własnej śmierci Nauka samodzielnego zasypiania Rozłąka fizyczna Pierwszy dzień w przedszkolu (żłobku) Złość i odrzucenie Rozwijanie niezależności Kolejne dzieci 7. Nieobecna babcia. Zapełnienie pustki Niewiadoma Wcale nie tak nieobecna babcia 8. Babcia w niebie. Rozmowa z dziećmi o śmierci Dzieci w wieku poniemowlęcym. - od osiemnastu miesięcy do trzech lat Dzieci w wieku przedszkolnym od trzech do pięciu lat Dzieci w wieku szkolnym od pięciu do jedenastu lat Dzieci w wieku dojrzewania i starsze Jak mówić o trudnych sprawach śmierć gwałtowna lub samobójcza 9. Rodzina pod specjalnym nadzorem Żeby tylko nikomu nic się nie stało „Nadopiekuńczy rodzice Jeśli realizuje się czarny scenariusz 10. Pięć do dwunastu lat. Lata szkolne Sprawy domowe Gniew, odrzucenie, dyscyplina Żcie szkolne 11. Matka pod specjalnym nadzorem. Żeby tylko nic mi się nie stało Migająca liczba. Kolejna migająca liczba Plan idealny Fotografie i wspomnienia 12. Tu chodzi o dziecko. Zachowanie ostrości spojrzenia No pain, no gain wartość cierpienia 13. Nastolatki w domu. Strefa nieznanego Mit 1. Rozłąka jest niezbędna Mit 2. Konflikty, bunt i odrzucenie oznaczają, że popełniłam jakiś błąd Mit 3. Naszym dzieciom jest dużo łatwiej niż nam, gdy byłyśmy w ich wieku Mit 4. Wystarczy kochać Mit S. Są już dorosłe moja rola się skończyła Epilog Dodatek A. Kwestionariusz Motherless Mothcr Survey Dodatek B. Kwestionariusz grupy kontrolnej Dodatek C. Przydatne adresy Przypisy bibliograficzne Bibliografia