„Chrześcijaństwo i kultura klasyczna” Jaroslava Pelikana to jedna z najważniejszych prac XX-wiecznej historii teologii, pozwalająca nam głębiej poznać i zrozumieć nasze religijne, kulturowe i duchowe korzenie. Doskonale udokumentowana i przemyślana konstrukcyjnie praca jest zwieńczeniem wieloletnich badań i refleksji nad relacją między chrześcijaństwem a kulturą klasyczną. Polemizuje w niej z głośną koncepcją Adolfa Harncacka, który hellenizację chrześcijaństwa opisywał jako zafałszowanie istoty Objawienia. Pelikan, przyglądając się w pierwszym rzędzie myśli Ojców Kapadockich, czyli trzech wybitnych teologów wczesnochrześcijańskich: Bazylego Wielkiego, Grzegorza z Nazjanzu i Grzegorza z Nyssy, omawia ich wkład w rozwój chrześcijańskiej doktryny oraz sposób, w jaki w swoich pismach odnosili się do dziedzictwa klasycznego.
"Religia grecka" Waltera Burkerta to fundamentalne dzieło naukowe jednego z najważniejszych współczesnych badaczy dziejów religii starożytnych Greków, będące jego opus magnum. W książce tej, dotychczas niepublikowanej w języku polskim, Burkert dąży do uchwycenia szczególnego, lecz zarazem w pewien sposób paradygmatycznego dla badań z zakresu historii religii prowadzonych w kręgu kultury europejskiej, fenomenu religii greckiej od strony rytuału i mitu, śledząc zarówno praktyki religijne, jak i ich objaśnienia w formie opowieści.
W kolejnych rozdziałach, poświęconych prehistorii oraz religii minojsko-mykeńskiej, rytuałowi i świętości, upostaciowanym bogom, zmarłym, herosom i bogom chtonicznym, polis jako miejscu rozwijania się greckiego politeizmu, misteriom i ascezie oraz filozoficznemu spojrzeniu na religię,
Burkert prowadzi czytelników przez kluczowe zagadnienia odnoszące się do okresu archaicznego i klasycznego w rozwoju greckiej religii.
Jeśli zadaniem filozofii jest edukowanie, a nie informowanie, to filozofia jest właśnie edukacją dorosłych. Tym terminem Pierre Hadot przywołuje koncepcję, którą spopularyzował filozofia jako sposób życia. Jako wielki czytelnik filozofów starożytnych, od Sokratesa i Platona po Epikteta, Marka Aureliusza i Plotyna, ale także filozofów nowożytnych i współczesnych, od Montaigne'a i Kartezjusza po Nietzschego i Merleau-Ponty'ego, w tym zbiorze tekstów niedostępnych lub wcześniej niepublikowanych Pierre Hadot ponownie odczytuje historię myśli, aby pomóc czytelnikowi przeorientować swoje życie i na nowo nauczyć się postrzegać świat.
Niccoln Machiavellego i Leo Straussa nie trzeba obszernie przedstawiać. Pierwszy z nich otwiera nowożytną refleksję polityczną przez to, że rozważając to, co polityczne, abstrahuje od kategorii moralnych. Strauss należy z kolei do grona tych dwudziestowiecznych filozofów politycznych, którzy starali się odzyskać dla naszej refleksji politykę w jej starożytnej, klasycznej postaci. Perspektywy reprezentowane przez tych dwóch autorów muszą się spotkać i skonfrontować, jeżeli chcemy zrozumieć Machiavellego.
„Jaki jest sens życia?” to kluczowe pytanie towarzyszy Rémiemu Brague'owi na kartach I tomu trylogii pt. „Mądrość świata”. Analizując kosmologię u końca starożytności i w średniowieczu, zwłaszcza w kręgu kultur morza śródziemnego, autor odkrywa jak nasi przodkowie radzili sobie z odpowiedzią na pytanie o miejsce człowieka na ziemi. Jak sam wskazuje, nie chodzi mu o antykwaryczną ciekawość, ale o pytanie towarzyszące człowiekowi od setek lat, które można zgłębić jedynie przy użyciu tego co najbardziej ludzkie – intelektu.
W badaniu kosmologii przed-nowożytnej powinno towarzyszy zawsze dociekanie nierozerwalnej z nią antropologii i etyki. Osiągnięcie pełni człowieczeństwa wiąże się zatem – jak pisze francuski filozof – z odkryciem i życiem według tytułowej „mądrości świata”.
Od początku nowożytności teologia musiała bronić się przed kolejnymi oskarżeniami ze strony świeckiego rozumu. Swojej prawomocności wiara musiała jednak dowodzić w konfrontacji z rzekomo neutralną światopoglądowo ideą racjonalności, do której ugruntowania przyczyniły się nauki społeczne. Co jednak, gdy okaże się, że sekularny rozum sam uwikłany jest w teologiczne założenia, których nie potrafi skutecznie dowieść? A co gorsza, gdy wraz z fałszywymi ideami prowadzi nieuchronnie do konfliktów, których nie potrafi samodzielnie zażegnać ze względu na swoje zakorzenienie w ontologii przemocy?Z tymi wyzwaniami konfrontuje się Milbank w tym tomie, w którym ukazuje trzecią drogę dla teologii: inną, niż zgoda na ataki ze strony nauk społecznych i próby formułowania obrony pod dyktando świeckich idei neutralności.
Wychodząc od fundamentalnych tekstów myślicieli mierzących się z nowymi wyzwaniami w realiach pokonstantyńskiej epoki rozwoju Kościoła (a zwłaszcza Państwa Bożego świętego Augustyna), w Metamorfozach Państwa Bożego Gilson ukazuje, czym była dla nich idea Christianitas i Rzeczpospolitej Chrześcijańskiej, a także jak rozumiano powołanie ludu chrześcijańskiego (populus Christianus) i miejsce przypisane każdemu wiernemu. Z niezrównaną precyzją i klarownością przedstawia rozwój idei i kluczowe elementy toczonych od wieków dyskusji, przestrzega także przed manowcami, na które mogą zaprowadzić takie próby realizacji Państwa Bożego, które przekształcają się w jego parodię.
Leo Strauss należy, obok takich autorów jak Hannah Arendt czy Carl Schmitt, do grona najbardziej znanych filozofów polityki XX wieku. Jest też z pewnością myślicielem, który odegrał szczególną rolę w dziejach amerykańskiego konserwatyzmu i wprowadził go na nowe tory. Książka Sokrates i Arystofanes, która ukazuje się w serii wydawniczej „Biblioteka Teologii Politycznej”, należy do najistotniejszych w jego dorobku. Zawarte tutaj szczegółowe analizy dzieł Arystofanesa służą Straussowi do rozwinięcia głównego tematu – opozycji między filozofią a poezją oraz ich miejsca we wspólnocie politycznej i stosunku do niej. W centrum zainteresowania znajduje się tutaj problem Sokratesa i tego, co przez niego symbolizowane – a co Arystofanes poddaje krytyce w Chmurach. Krytyka ta okazuje się zaskakująco żywotna i powraca u Nietzschego – jak bowiem stwierdza Strauss, „choć autor Narodzin tragedii niemal nie wspomina w swym dziele o komedii jako gatunku, mimo to wykorzystuje Arystofanejską krytykę młodego Sokratesa w taki sposób, jakby poddawał krytyce Sokratesa Platońskiego”. Z tego powodu Sokrates i Arystofanes Straussa stanowi niezwykle istotny przykład współczesnej recepcji tekstu, który obok dialogów sokratycznych Platona i pism Ksenofonta jest istotnym źródłem w badaniach nad historycznym Sokratesem. Strauss nie ogranicza się jednak do analizowania Chmur, lecz szczegółowo i drobiazgowo analizuje także inne dzieła Arystofanesa, omawiając cały jego dorobek z perspektywy kluczowych zagadnień filozofii polityki. Dzięki temu Sokrates i Arystofanes Leo Straussa to także wyjątkowo cenna książką dla każdego zainteresowanego dorobkiem najwybitniejszego greckiego komediopisarza.
Sokrates i państwo Richarda Krauta to jedna z najważniejszych pozycji we współczesnej literaturze naukowej poświęconej dialogom sokratycznym Platona. Autor, profesor filozofii na Northwestern University, stawia sobie w tej książce dwa cele: pierwszym z nich jest „uchwycenie teorii politycznej, na gruncie której Sokrates odrzuca w platońskim Kritonie sugestię ucieczki z więzienia”, a drugim – „umieszczenie tego dialogu w kontekście analizy ogólnej orientacji politycznej przypisywanej Sokratesowi (…) we wszystkich wczesnych dialogach Platona”.
Hippiasz mniejszy należy do wczesnych dialogów Platona. Jest także jednym z najważniejszych wśród pism Platońskich przykładów zastosowania metody elenktycznej, którą stosując, Sokrates zbija poglądy swoich rozmówców i wykazuje ich niewiedzę. Sokrates rozmawia z tytułowym bohaterem, sofistą, na temat możliwości zdecydowanego rozróżnienia oraz przeciwstawienia prawdomówności i kłamliwości. W wyniku zastosowania przez Sokratesa metody elenktycznej rozmówcy są zmuszeni do przyjęcia paradoksalnego wniosku, że ten, kto postępuje źle z własnej woli, jest człowiek dobrym i zarazem lepszym od tego, który postępuje źle mimowolnie. Dialog nie kończy się jednak żadną pozytywną konkluzją, lecz uznaniem własnej niewiedzy przez Sokratesa.
Eutyfron"" to jeden z najwcześniejszych dialogów Platona i jeden z kilku najważniejszych tekstów, jakie w dziejach kultury europejskiej poświęcono zagadnieniu pobożności. W dialogu Sokrates (przeciwko któremu Meletos właśnie wniósł oskarżenie do sądu) spotyka tytułowego Eutyfrona, który także ma do czynienia z sądem, występuje przed nim jednak w zupełnie innej roli niż Sokrates - jako oskarżyciel zarzucający własnemu ojcu zabójstwo. Teologia Polityczna, Ośrodek Myśli Politycznej i Państwowy Instytut Wydawniczy wspólnie wydają serię ""Biblioteki Klasycznej"". Tłumaczenie tego dialogu przygotowane przez prof. Ryszarda Legutkę, uznawane współcześnie za najbardziej wartościowy polski przekład tego dzieła. Oprócz samego tekstu tłumaczenia nowe wydanie będzie zawierało tekst grecki, komentarz tłumacza oraz bibliografię.
,,Epoka ekumeniczna"" to czwarty tom studium ,,Order and History"", będącego opus magnum w dorobku Erica Voegelina, jednego z najwybitniejszych dwudziestowiecznych filozofów polityki.Voegelin kontynuuje w tej książce badania, które podjął we wcześniejszych tomach, doprowadzając narrację do czasów upadku cesarstwa rzymskiego. Można w niej znaleźć także obszerne odwołania do paralelnych fenomenów w kulturach azjatyckich, szczególnie do cywilizacji chińskiej. ,,Epoka ekumeniczna"" odgrywa kluczową rolę w całym ,,Order and History"" - Voegelin weryfikuje w niej dotychczasowe założenia badawcze i wykłada teoretyczne podstawy swojej filozofii politycznej.O przyczynach, które sprawiły, że konieczna stała się rewizja wcześniejszych założeń badawczych, Voegelin napisał między innymi następujące słowa:Tworząc podstawy ,,Porządku i historii"", podzielałem wciąż obiegowe przekonanie, że koncepcja historii jako pełnego sensu następstwa wydarzeń ułożonych na prostej linii czasu stanowiła wielkie osiągnięcie Izraelitów i chrześcijan, uprzywilejowanych w jej tworzeniu dzięki objawieniom, podczas gdy poganie, pozbawieni objawienia, nigdy nie byli w stanie wykroczyć poza koncepcję czasu cyklicznego. Zarzuciłem to przekonanie, gdy odkryłem, że jednoliniowe ujęcie historii, obejmujące czas od bosko-kosmicznych korzeni porządku aż po teraźniejszość autora ujęcia, jest formą symboliczną rozwiniętą pod koniec trzeciego tysiąclecia przed Chrystusem w imperiach starożytnego Bliskiego Wschodu. Formie tej nadałem nazwę ,,historiogonia"". To odkrycie poważnie wstrząsnęło moimi planami. W grę wchodziło coś więcej niż tylko odrzucenie obiegowego założenia. Okazało się bowiem, że prawdziwa historia jednoliniowa, co do której zakładałem wcześniej, że stanowi rezultat procesu różnicowania (a z nią jej sensy), jest symbolizmem kosmologicznym. Co więcej, symbolizm ten pozostawał niezmienny przez tysiące lat od swego powstania w społeczeństwach Sumeru i Egiptu, pielęgnowany następnie przez Izraelitów i chrześcijan, aż po ,,filozofie historii"" XIX wieku.
To znaczące, że w momencie, kiedy Schmitt decyduje się wydać swoją ,,Naukę o konstytucji"", jednocześnie stwierdza dobitnie w jednym z listów, że konstruowanie i opisywanie ogólnych zasad nauki o państwie nie ma we współczesnym świecie większego sensu, ponieważ państwa de facto już nie ma. Ma przy tym na myśli tradycyjne, nowożytne państwo, które powstaje w Europie Zachodniej jako specyficzny typ politycznej organizacji na przestrzeni XVI i XVII wieku. Ten typ scentralizowanej, terytorialnej władzy odchodzi jego zdaniem w przeszłość. Jednak nadal pozostaje jedność polityczna jako realne zjawisko zachowujące pierwszorzędne znaczenie. Niezależnie bowiem od dalszych losów tradycyjnego, nowożytnego państwa ludzie, zdaniem Schmitta, wciąż organizują się i będą organizować według kryterium politycznego. (prof. Marek A. Cichocki, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW)
Religijny fundament Rosji został zbudowany przez Bizancjum. Okoliczności historyczne go zmodyfikowały, ale nie wykorzeniły. Rosja długo była krajem słabym i zagrożonym. Nie chodziło tutaj o ataki ze strony Zachodu, który zostawiał zazwyczaj Rosję w jej lasach. Nacjonalistyczna historiografia bardzo przesadnie eksponuje zagrożenie zachodnie. Za agresora uważa się Polskę, choć ona najczęściej zadowalała się obroną własnych granic, pomijając niefortunne przedsięwzięcie, które w roku 1610 doprowadziło do krótkiej okupacji Moskwy. Było to możliwe na skutek zawalenia się państwa moskiewskiego w czasie tzw. Wielkiej Smuty. Ten epizod jest podkreślany, gdyż – jak się uważa – sprowadził na ziemie ruskie największe niebezpieczeństwo nawrócenia na katolicyzm. Dlatego właśnie Sołżenicyn uważa, że agresja polska, mogąca wywołać „zmiany genetyczne”, była o wiele groźniejsza od ataków mongolskich, które pozostawiły nietknięte struktury religijne kraju. Wojska polskie i szwedzkie nie miały zazwyczaj wielkich problemów z odparciem najazdów armii rosyjskich: źle wyekwipowanych i niezdyscyplinowanych.
Fragment książki
Dwie uniwersalne idee, które rozkwitły w Polsce w XX w.
Dziesiąty numer „Teologii Politycznej” został poświęcony dwóm najważniejszym ideom, jakie rozkwitły w XX-wiecznej Polsce – solidarności i miłosierdziu.
Choć mają one charakter uniwersalny, to zarazem wytyczyły specyficznie polską drogę zmagań z XX-wiecznymi kataklizmami. W numerze liczni autorzy rozważają znaczenie tych dwóch pojęć oraz zastanawiają się nad ich wewnętrznym związkiem; publikacja zawiera również także teksty poświęcone tym aktorom naszych najnowszych dziejów, dzięki którym te idee w tak wielkim stopniu wpłynęły na kształt polskiego XX wieku – świętej siostrze Faustynie Kowalskiej oraz ruchowi społecznemu „Solidarność”.
W skład numeru wchodzi piętnaście artykułów oraz dwanaście recenzji. Wśród autorów tego numeru znaleźli się: prof. Marek A. Cichocki, dr Dariusz Karłowicz, prof. Chantal Delsol, ks. prof. Jacek Salij OP, prof. Zbigniew Stawrowski, Tomasz Herbich, dr hab. Paweł Skibiński, dr Paweł Jarnicki, Paweł Grad, ks. prof. Jacek Grzybowski, dr Izabela Rutkowska, dr Izabella Andrzejuk, dr Ewa K. Czaczkowska, ks. prof. Jan Sochoń, prof. Manfred Spieker, Mikołaj Marczak, Michał Rzeczycki, Maciej Jesionkiewicz, Paweł Rzewuski, Krzysztof Tyszka-Drozdowski, Juliusz Gałkowski, Piotr Górski, Bartłomiej Malik, Natalia Alicja Szerszeń, Katarzyna Górska-Fingas, Jakub Pyda.
Dziesiąty numer "Teologii Politycznej" został dofinasowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury, firmę Cedrob oraz wielu darczyńców indywidualnych. Serdecznie dziękujęmy!
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
