Bartmiński Jerzy ur. 1939 r. w Przemyślu, profesor emeritus UMCS i Instytutu Slawistyki PAN, etnolingwista, badacz semantyki, stylistyki, tekstologii, aksjologii. Członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności; założyciel i wieloletni reaktor naczelny międzynarodowego rocznika „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” (t. 1-30, 1988-2018, od roku 2019 redaktor honorowy). Aktualnie kierownik Zespołu Etno-lingwistycznego UMCS/IS PAN i przewodniczący Komisji Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. Autor ponad 650 pozycji, w tym 12 książek autorskich: O języku folkloru (Wrocław 1973); Nazwiska obce w języku polskim (wspólnie z I. Bartmińską, PWN 1978); Folklor – język – poetyka (Wrocław 1990); Jazykovoj obraz mira: očerki po etnolingvistike (Moskva 2005); Językowe podstawy obrazu świata (Lublin 2006); Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne (Lublin 2007); Aspects of Cognitive Ethnolinguistics (London 2009); Tekstologia (z S. Niebrzegowską-Bartmińską, PWN 2009); Jezik – slika – svet. Etnolingvističke studije (Beograd 2011); Polskie wartości w europejskiej aksjosferze (Lublin 2014); Jazyk v kontextu kultury (Praha 2016); Język w kontekście kultury, czyli co dziś znaczy metafora „europejski dom” (Katowice 2018). Redaktor tomu Współczesny język polski (Wrocław 1993, w wersji rozszerzonej Lublin 2001); redaktor Słownika stereotypów i symboli ludowych (1996-2020); tomu Lubelskie w serii PAN Polska pieśń i muzyka ludowa (6 części, Lublin 2011); Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów t. 1-5 (Lublin 2015-2019). W 2016 roku odznaczony Medalem Prezydenta RP „Zasłużony dla polszczyzny”.
This study is based on the assumption that language and culture are most closely connected at axiological level. Attention is paid to value terms regarded as cultural concepts, with their explications in the form of multi-aspectual cognitive definitions, as proposed in cognitive ethnolinguistics. Such extended definitions or “narratives” are “texts of culture” in the sense of the Moscow-Tartu School: they contain records of socially entrenched knowledge and beliefs, as well as references to norms and values professed by the speaking subject. This approach is illustrated with the metaphor of “Europe as home”. The analysis of several languages with regard to the pair of cultural concepts it includes leads to the conclusion that the mappings from HOME (source domain) to EUROPE (target domain) are in fact selective and hardly draw on an image of actual or real home: they are typically based on the image of an “ideal” home, with its atmosphere of family life, security, and feeling-at-home. To a limited extent, the physical aspect is activated in the process of metaphorisation, in connection with “building the European home”. However, in contemporary xenophobic discourse, the semantics of HOME triggers off the negative concept of “separation from the outside”: Europahaus, interpreted as Festung Europa ‘Fortress Europe’ with its implications of gates, walls, ramparts etc., becomes an unbreachable barrier against the “invasion of strangers”.
Tytułowa formuła mojego referatu "Język w kontekście kultury" kryje w sobie dwa ukryte założenia. Pierwsze, że język i kultura to dwa ukryte założenia. Pierwsze, że język i kultura to dwa byty niezależne, drugie, że byty te powinny być traktowane we wzajemnym powiązaniu. W tym duchu w pierwszej części mojego wystąpienia przedstawię argumenty przemawiające na rzecz lingwistyki kulturowej. W drugiej części przywołam definicje kulturowe (kognitywne) EUROPY i DOMU, jako najlepiej odpowiadające idei badań interkulturowych, i na tym tle skomentuję hasło "wspólnego europejskiego domu", które w dyskursie ksenofobicznym zaczyna funkcjonować w zniekształconym znaczeniu 'zamkniętej twierdzy'.
Od Autora
Niniejsza publikacja jest zbiorem rozproszonych prac aksjologicznych Profesora Jerzego Bartmińskiego, publikowanych w latach 1981–2014 w pismach i tomach zbiorowych, często dziś niedostępnych. Studia i szkice aksjologiczne oraz głosy obywatelskie na temat wartości publikowane w tej książce dotyczą zagadnień trudnych i pięknych. Bez względu na to, czy formułowane w czasie transformacji ustrojowej, integracji europejskiej, czy tez w dobie globalizacji i społeczeństwa obywatelskiego nie tracą na aktualności.
Tom przynosi kolejną porcję szkiców rozwijających problematykę podejmowaną we wcześniejszej książce autora, "Językowe podstawy obrazu świata" (Lublin 2006). Obie książki stanowią uzupełniającą się całość. Kluczową pozycję zajmuje problematyka kulturowej funkcji języka, który kreuje i utrwala tożsamość zbiorową, zwłaszcza narodową. W tym polu tematycznym mieszczą się rozprawy o polskim niebie i piekle, rzece, o papieskim geście całowania ziemi, różnych profilach ojczyzny, a także szkice o zmianych tradycyjnego stereotypu Niemca, Rosjanina i Ukraińca. Autor przedstawia także refleksje i propozycje metodologiczne, które mogą mieć wartość zwłaszcza dla początkujących badaczy, zainteresowanych podobną problematyką.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
