Wyrażam uznanie Autorowi za podjęcie ważnego i doniosłego ? z punktu widzenia społecznego ? tematu badawczego. Opracowanie należy do nielicznych, które tak dogłębnie dokonują analizy problematyki ludyczności na gruncie polskim. Poszczególne rozdziały charakteryzują się przejrzystą konstrukcją, logicznością wywodów, trafnością określeń i głębią przemyśleń. Rozprawa z pogranicza antropologii kulturowej i socjologii kultury zadziwia bogactwem omawianych zjawisk natury społeczno-kulturowej.Lekturę tej publikacji szczególnie zalecam studentom kulturoznawstwa, pedagogiki, socjologii i antropologii kulturowej. Książka ta powinna też trafić do pracowników placówek kulturalnych, wydziałów kultury, urzędników miejskich i powiatowych. Ich wiedza na temat ludyzmu i mechanizmów jego przemian we współczesnym świecie powinna być stale uzupełniana.
Z recenzji dra hab. Ludwika Kozołuba, prof. UO
Społeczeństwo polskie stało się w ostatnim dwudziestoleciu społeczeństwem konsumpcyjnym ze wszystkimi tego faktu konsekwencjami. Sąd taki wydaje się słuszny przede wszystkim w odniesieniu do mieszkańców miast dużych i średniej wielkości, liczących nie mniej niż 150–200 tys. ludności.
W miastach takich zachodzą procesy, które pozwalają mówić nie tylko o społeczeństwie konsumpcyjnym, ale wręcz o społeczeństwie konsumpcji zabawy.
W moim przekonaniu następuje w polskim społeczeństwie miejskim (analizowano miasto Kraków) proces „uludyczniania kultury”, przez wielu badaczy nazywany ? raczej niesłusznie ? „karnawalizacją kultury”. Proces ten oznacza ustawiczne rozszerzanie się społecznego zasięgu zabawy, mnożenie się jej form, ogarnianie przez nią nowych obszarów czy dziedzin życia społeczno-kulturowego, także tych, które były dotychczas sferami powagi, jak nauka, wiedza naukowa, religia itd.
Zabawa niesie wiele pożytków dla jednostki i dla społeczeństwa. Jednak proces „uludyczniania kultury”, rugowania z życia społecznego i kultury powagi, powszechne uleganie hedonizmowi, dążenie do osiągania permanentnej przyjemności, narastająca dominacja zabawy i rozrywki nad innymi formami aktywności człowieka, oznacza kształtowanie się tego, co James E. Combs nazwał z przekąsem nowym wiekiem ludycznym, oraz panowanie nowego homo ludens, człowieka zabawy ery konsumpcyjnej. To może budzić niepokój, iż społeczeństwo konsumpcyjne istotnie „zabawi się na śmierć”, jak wieszczył Neil Postman.
W 1987 roku dzięki pracy amerykańskiej genetyk Rebekki Cann dowiedzieliśmy się, że za pomocą mitochondrialnego DNA można zidentyfikować wspólnych przodków wszystkich ludzi. Badania Cann dowodziły, że cała ?rodzina współczesnych ludzi? powstała jako pojedyncza linia genetyczna w Afryce w ciągu ostatnich 200 000 lat. Dziesięć lat później niewielka grupa genetyków mogła użyć tej nowo odkrytej metody do zidentyfikowania jednej afrykańskiej dziedzicznej gałęzi genetycznej, z której wywodzi się ?reszta świata? ? do odnalezienia ?mitochondrialnej Ewy?, której genetyczne córki opuściły Afrykę i zasiedliły inne kontynenty. Okazało się to niezwykłym odkryciem.
W ?Pożegnaniu z Afryką? światowej sławy genetyk Stephen Oppenheimer szczegółowo opisuje fascynującą historię odtwarzania afrykańskiego exodusu ludzi i zasiedlania przez nich naszej planety.
Stephen Oppenheimer ? brytyjski genetyk, autor książki ?Eden in the East: The Drowned Continent of Southeast Asia? i konsultant licznych popularnonaukowych seriali telewizyjnych, poświęconych prahistorii człowieka (m.in. ?The Real Eve?, ?Out of Eden?, ?The Incredible Human Journey?).
Profesora Lecha Mroza poznałem w latach osiemdziesiątych, jeszcze gdy byłem studentem Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Pamiętam go jako badacza zajmującego się problematyką Cyganów i indologią. W środowisku studenckim dużo mówiło się wtedy o organizowanych przez niego wyprawach do Indii.
Otwierając tom dedykowany Profesorowi, mam ogromną przyjemność skreślić te parę zdań wraz z najserdeczniejszymi życzeniami dla Jubilata. Niech entuzjazm dla wszystkiego, czego dotyka, sprawi, by jak dotąd skupiał wokół siebie ludzi, działania i marzenia...
Od Wydawcy,
Sławomir Górzyński
Redaktor Naczelny Wydawnictwa DiG
Książka podejmuje temat ludzkiego ciała i płci na poziomie refleksji teologicznej. Nie chodzi przy tym o refleksję etyczną na temat relacji między mężczyzną i kobietą, ale raczej to, jak tematyka ciała i płci pojawia się w teologii dogmatycznej. Książka uzasadnia tezę, że w objawieniu biblijnym płeć jest podstawowym alfabetem, za pomocą którego Bóg mówi o sobie samym. Różnica płci wskazuje na tajemnicę Trójjedynego Boga; równocześnie to wertykalne znaczenie płci napełnia określoną treścią to, czym jest bycie mężczyzną i kobietą. Unieważnienie i relatywizacja różnicy płci w dzisiejszej kulturze stwarza więc poważny problem dla procesu orzekania o Bogu. W tym znaczeniu, prezentowana książka jest traktatem z pogranicza antropologii teologicznej, teologii fundamentalnej, chrystologii, trynitologii, sakramentologii i mariologii.
Teonanácatlem czyli „świętymi grzybami” Aztekowie nazywali grzyby przynoszące wizje podczas starożytnych ceremonii magicznych i szamańskich obrzędów uzdrawiania. Hiszpańscy zakonnicy, którzy w trakcie konkwisty zetknęli się z tymi obyczajami, traktowali je jako diabelskie rytuały. Dopiero w XX wieku zachodni badacze – antropolodzy, religioznawcy i mykolodzy – przyznali godne miejsce tej tradycji jako autentycznej ścieżce poszukiwań duchowych. Niektórzy z nich pozwolili sobie nawet na twierdzenie, że stanowi ona pozostałość po najstarszych praktykach religijnych, dzięki którym doszło do uczłowieczenia istot człekokształtnych. Rozwój wyobraźni i słowotwórstwa pod wpływem grzybów psylocybinowych skłonił wielu badaczy do uważniejszego przyjrzenia się tej tematyce, a wyizolowanie z tych grzybów substancji pycho-aktywnej czyli psylocybiny przez dr. Alberta Hofmanna przyczyniło się do wybuchu rewolucji psychodelicznej w latach sześćdziesiątych XX wieku.
Teonanácatl to kompendium wiedzy na temat fascynującej biologii, historii i psychofarmakologii „świętych grzybów”, a także zbiór niezwykle intrygujących opowieści oraz świadectw ich użytkowników. Dzieło bez którego niemożliwe jest zrozumienie fenomenu kultury psychodelicznej, ale i kultury w ogóle.
Krew, ten „sok bardzo szczególny”, jak mówił Goethe, zajmuje we wszystkich religiach i kulturach niezwykle ważne miejsce. Być może jest to jedyna rzecz materialna tak naocznie i przemożnie kojarząca się z tajemnicą sacrum; jej widok budzi zawsze emocje głębokie i najżywsze. Krew rozlana jest symbolem śmierci i zniszczenia, ale też oczyszcza i zmywa hańbę. Ściąga przekleństwo na tego, kto rozlał ją niewinnie, ale również stanowi cenę odkupienia za grzechy.
Te wszystkie aspekty krwi rozważa J.-P. Roux, analizując miejsce, rolę i symbolikę krwi w wierzeniach i obrzędach wszystkich właściwie ważniejszych ludów i cywilizacji – od Azteków po Chińczyków, od australijskich Dierisów i afrykańskich Dogonów oraz Bambarów po Eskimosów i amerykańskich Odżibwejów.
z recenzji Ireneusza Kani
Kiedy nasz najmłodszy syn obejrzał ,,Gwiezdne wojny"" dwunasty albo trzynasty raz z rzędu, spytałem go: Dlaczego oglądasz je tak często? A on mi na to: Z tego samego powodu, dla którego ty przez całe życie czytasz w kółko Stary Testament. Znalazł się w świecie nowego mitu.""Kultowa już ,,Potęga mitu"" jest zapisem rozmów Josepha Campbella z dziennikarzem Billem Moyersem, zainspirowanych przez Jacqueline Kennedy Onassis, ówczesną redaktorkę wydawnictwa Doubleday. Rancza, na którym spotykali się autorzy, użyczył im sam George Lucas.Joseph Campbell - wybitny antropolog i religioznawca - porównuje mity różnych kultur, w których poruszane są wielkie tematy ludzkości: życie, zdolność do ofiary, miłość, bohaterstwo, pragnienie wieczności... Jednocześnie podkreśla, że mitologia odgrywa w życiu współczesnego zachodniego człowieka niewielką rolę, co powoduje, że nie potrafi on żyć w zgodzie ze społeczeństwem, naturą i przede wszystkim z samym sobą.Campbell twierdzi, że mitologia Zachodu opiera się na światopoglądzie z pierwszego tysiąclecia przed naszą erą, który nie zgadza się ze współczesnym wyobrażeniem o wszechświecie. Dodaje też, że długo będziemy musieli czekać na nową mitologię, bo wszystko zmienia się zbyt szybko, żeby można było to zmitologizować. Campbell wierzy jednak, że nowa mitologia powstanie. Ale czy wspólna mitologia mieszkańców całej planety jest możliwa?
Książka w nowatorski sposób podejmuje zagadnienie związków między edukacją a kulturą z perspektywy psychologii narracyjnej. Autorka wykazuje, że istotną rolę w procesie wychowania odgrywają narracje „wielkie”, opowieści rodzinne o miłości czy dzieciństwie, jak również narracje „małe”, za pomocą których rodzice przekazują dzieciom ważne treści. Rozwój psychiczny jest efektem nie tylko świadomych oddziaływań wychowawczych rodziców, ale także „zanurzania się” dziecka w świecie znaczeń, jakie oferuje mu kultura. Narracje kultury są bogate w psychologiczne treści; zapisane w języku kształtują środowisko rodzinne, moralność i regulują stosunki międzyludzkie. Publikacja adresowana do psychologów i pedagogów, jak również antropologów, socjologów, terapeutów rodzinnych oraz rodziców zainteresowanych problematyką wychowania.
Claude Lévi-Strauss (1908–2009), jeden z najwybitniejszych myślicieli francuskich XX wieku, twórca strukturalizmu i strukturalnej antropologii, po sukcesach jego książek z lat 50. (Smutek tropików) zajął się badaniem mitów amerykańskich Indian spisanym w czterotomowych Mitologikach, publikowanych w latach 1964–1971. Tom pierwszy, Surowe i gotowane, ukazał się niedawno w polskim przekładzie (Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010). Niniejszy tom jest drugi w tym cyklu. Podobnie jak poprzedni fascynuje nie tylko bogactwem zgromadzonego materiału w postaci indiańskich mitów, lecz także odkrywczą eksplikacją ich sensu opartą na faktach etnografii, zoologii i botaniki. Głównym przedmiotem zainteresowania autora są jednak formalne związki między mitami, ich „transformacje” czy „inwersje”. Te dwa uzupełniające się wymiary, etnografia i system formalnych związków, pozwalają ujrzeć „strukturalizm z ludzką twarzą” – wcale nie redukcję do czysto formalnej kombinatoryki, lecz żywą treść eksplikowaną z pomocą aparatury formalnej. Wbrew późniejszym przekonaniom ten strukturalizm to nie matematyka i formalizm. Jego ideowe podłoże tkwi gdzie indziej: w przekonaniu, że struktura ludzkiego umysłu jest uniwersalna i „przedkulturowa” – niezależnie od kultury ludzkie wizje świata są podobne, może nawet wrodzone. Choćby w celu weryfikacji takiej przesłanki-tezy warto śledzić ten fascynujący sequel Lévi-Str
Książka próbuje zmierzyć się z problemem swoistości obrazu w jego tradycyjnej i aktualnej postaci. Autor wychodzi z założenia, że widzenie różni się zasadniczo od czytania, co oznacza, że dzieł sztuk wizualnych nie można traktować w najgłębszej warstwie jako języka. Na szeregu przykładów stara się pokazać odmienność obrazowego medium, wychodząc od hermeneutycznej rekonstrukcji ich struktury. Tropi też otwartość na obrazy poetów i pisarzy (Czesława Miłosza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Adama Zagajewskiego). Jednocześnie stara się pokazać, że ?widzialność? obrazu nie ogranicza się do warstwy formalnej, lecz kształtowana jest przez kulturę, światopogląd czy ideologie. Przedmiotem analiz stają się dzieła takich artystów jak Aleksander Gierymski, Władysław Strzemiński, Andrzej Wróblewski, Ryszard Jurry Zieliński, Zbylut Grzywacz, Luc Tuymans, Konrad Pustoła i Tomasz Tatarczyk.
Wojciech Bałus ? ur. 1961, historyk sztuki; studiował też filozofię. Profesor zwyczajny w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się teorią i historią sztuki XIX-XXI wieku oraz związkami sztuki z filozofią, antropologią kulturową i literaturoznawstwem. Redaktor serii ?Ars Vetus et Nova?. Przewodniczący Polskiego Komitetu Narodowego Corpus Vitrearum. Członek zwyczajny Hessische Akademie der Forschung und Planung im Ländlichen Raum i członek AICA. Autor książek: Mundus melancholicus. Melancholiczny świat w zwierciadle sztuki (1996), Malarstwo sakralne (2001), Krakau zwischen Traditionen und Wegen in die Moderne. Zur Geschichte der Architektur und der öffentlichen Grünanlagen im 19. Jahrhundert (2002), Figury losu (2003), Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX: część pierwsza (współautor, 2003), Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX: część druga. Matejko i Wyspiański (2007) i Gotyk bez Boga? W kręgu znaczeń symbolicznych architektury sakralnej XIX wieku (Monografie FNP, 2011).
TUDIA I ROZPRAWY
Paweł Łuczeczko, Antropologia współczesności w Polsce. Narodziny, rozwój, perspektywy
Waldemar Kuligowski, Studium tatuażu na prawie magdeburskim. Antropologia współczesności wobec historii
Marcin Brocki, Antropologia i historia wobec mityzacji przeszłości
Marcin Napiórkowski, W obronie Reduty Ordona. Historia i mity
Misgav Har-Peled, Dekolonizacja historii zachodniej. Polityczne źródła antropologii historycznej
Rafał Kleśta-Nawrocki, Historia: demokracja i współczesność
Tiiu Jaago, Ene Koresaar, (Re)constructing Conflict and Dialogue in Soviet Estonia and Post-Soviet Estonia: on Multivocality in Understanding of History
Tadeusz Czekalski, (Nie)pamięć o komunizmie. Przypadek albański
Dobrochna Kałwa, Na peryferiach peryferii? Codzienność PRL w polskiej historiografii – przegląd badań
Barbara Klich-Kluczewska, Przypadek Marii spod Bochni. Próba analizy mikrohistorycznej procesu o aborcję z 1949 roku
Marcin Stasiak, Między kalectwem a normalnością. Indywidualny model niepełnosprawności w Polsce lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych na przykładzie niepełnosprawnych po polio
Ewelina Szpak, Pojęcie zdrowia, choroby i cielesności w wiejskim postrzeganiu świata po 1945 roku, czyli o zmianach mentalności na wsi polskiej
Leena Rossi, Ordinary Man’s Everyday Places
PRZEDRUKI I ARCHIWALIA
Wojciech Wrzosek, Przyczynek do problemu prawdy w historii najnowszej
Dariusz Jarosz, Historiografia dziejów społecznych Polski w XX wieku po 1989 roku: perspektywy i możliwości badawcze, metodologia
DYSKUSJE I POLEMIKI
Natalia Aleksiun, Błażej Brzostek, Tomasz Chinciński, Jacek Dębicki, Anna Muller, Daniel Wojtucki, Marta Kurkowska-Budzan, Michał Januszkiewicz, Wojciech Kucharski, Anna Kurpiel, Paweł Sowiński, Etyka w badaniach przeszłości
RECENZJE I OMÓWIENIA
Michał Mokrzan, Czym jest to, co zwiemy humanistyką po zwrocie etyczno-politycznym?(Humanistyka i dominacja. Oddolne doświadczenia społeczne w perspektywie zewnętrznych rozpoznań, red. T. Rakowski, A. Malewska-Szałygin)
Anna Zalewska, O ustanawianiu sensów, wrażliwości historycznej i świadomości historycznej w momentach dziania się (I. Skórzyńska, Widowiska przeszłości. Alternatywne polityki pamięci 1989–2009)
Katarzyna Majbroda, Fieldwork jako fakt (nie tylko) lekturowy (Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, red. T. Buliński, M. Kairski)
Wojciech Piasek, Powieść kryminalna jak źródło do antropologicznego poznania współczesności (M. Czubaj, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne)
Od redakcji:
Jedna z kluczowych książęk, pozwalających zrozumieć twórczość Fiodora Dostojewskiego. Do dzisiaj pozostaje głównym punktem odniesienia dla wszystkich badaczy i miłośników twórczości wielkiego pisarza rosyjskiego. Bierdiajew rozpatruje działalność pisarską Dostojewskiego w perspektywie wolności, zła i miłości.
Książka poświęcona jest krytycznej refleksji nad historią anglosaskiej antropologii politycznej od połowy XIX wieku po współczesność. Autor omawia w niej główne nurty teoretyczne w badaniach nad polityką, m.in. ewolucjonizm, strukturalny funkcjonalizm, symbolizm i podejście postmodernistyczne oraz analizuje, jak zmieniające się uwarunkowania kulturowo-historyczne wpływały na sposoby konceptualizowania i rozumienia polityki w dyskursie antropologicznym.
Książka nowatorska w swych zamierzeniach, choć mówiąca bezpośrednio o tożsamości Słowińców, skupia się nade wszystko na zagadnieniu identyfikacji odrębności kulturowej, z uwzględnieniem procesów jej powstawania czy tworzenia, trwania i zmiany. Przedmiotem zainteresowania autora są zatem bardziej procesy społeczne, w toku których formują się i transformują szczególnego rodzaju grupy [tu?Kaszubi, Słowińcy], stanowiące tradycyjny przedmiot badawczy antropologii, aniżeli sam opis tak rozumianej etniczności.
Książka poświęcona jest problemowi antropologicznego badania pamięci na przykładzie pamięci Łemków w Polsce i na Ukrainie. Zaprezentowane zostały tu praktyki narracyjne Łemków - tryb ich konstrukcji, treść, którą są wypełniane oraz sposoby posługiwania się nimi w strategiach grupowej autoprezentacji. Punktem wyjścia stało się pytanie o to, co i jak prezentują łemkowskie narracje wspomnieniowe, do kogo są adresowane, jaki użytek czynią z nich Łemkowie. Zamiarem autorki było dotarcie do mechanizmów budowania obrazów przeszłości, uzgadniania ich zawartości i wykorzystywania dla grupowych celów, a także zrozumienie autotematyczności Łemków. W oparciu o źródła zastane (kilkadziesiąt łemkowskich relacji wspomnieniowych opublikowanych w Polsce i na Ukrainie) oraz wywołane (wywiady z obecnymi i byłymi, żyjącymi dziś na Ukrainie, mieszkańcami jednej z łemkowskich wsi) autorka prześledziła pracę pamięci, ukazała dominujące treści pamięci łemkowskiej oraz związane z nimi strategie autoprezentacji.
Autorka podejmuje próbę odczytania przestrzeni intymności i prywatności
w perspektywie rzeczywistości potocznej i naukowej. Stara się wyjść poza stereotypy poznawcze sprowadzające obszar intymności do seksualnych klisz, obecnych nie tylko w świadomości potocznej, ale i naukowej. Sygnalizuje różne perspektywy i różne rozłożenie akcentów w rozważaniach na temat intymnej strony życia prywatnego, snutych na gruncie nauk społecznych.
Publikacja składa się z dwóch części: w pierwszej autorka przedstawia zagadnienia teoretyczne mieszczące się w czterech modułach tematycznych: intymność, prywatność, ciało i seks, w drugiej, empirycznej, prezentuje wyniki analizy jakościowej badań relacji intymnych w związkach dorosłych partnerów.
Publikacja adresowana do socjologów, filozofów, antropologów, kulturoznawców oraz przedstawicieli innych nauk społecznych.
Monografia stanowi pierwszą część dwutomowego opracowania, ujmującego w sposób interdyscyplinarny kondycję i funkcjonowanie człowieka we współczesnym, zmieniającym się świecie. Jest ona kierowana do szerokiego grona odbiorcó, ponieważ zawiera bardzo szerokie spektrum tematów z zakresu nauk społecznych i humanistycznych.
Książka Ukrzyżowani. Współczesne misteria męki Pańskiej w Polsce ma dwóch głównych bohaterów: tytułowe misteria oraz teorię performance jako propozycję koncepcji interpretacyjnej w badaniach antropologicznych nad współczesną religijnością.
Claude?a Lévi-Straussa interesowały dwa zjawiska, do dziś pociągające antropologów: olbrzymia wielość kultur, ich różnorodność widziana jako, jak sam pisał, wręcz niewyczerpany temat do rozważań, a z drugiej strony przemożne przeczucie, poparte wszakże obserwacją, ze ta różnorodność zanika. Poszczególne grupy etniczne odchodzą w niebyt, w niebyt odchodzą całe kultury zanim jeszcze zostaną poznane. W tym sensie antropologia może być nauką o ginącej części ludzkości, a kolejne szaleństwa ludzkiego umysłu, których świadkiem był Lévi-Strauss w ciągu swojego stuletniego życia, mogły w nim to poczucie wzmacniać.
Czytając zamieszczone w tym tomie teksty łatwo zauważyć, ze Lévi-Strauss jest obecny we współczesnej antropologii i innych naukach społecznych na wiele sposobów. Czasami jako historyczny element w rozwoju określonej dziedziny badań, kiedy indziej jego teoria jest wykorzystywana do wyjaśniania zjawisk współczesności. Czasami jest widziany jako intelektualista, który swoimi osobistymi, czasami trudno zrozumiałymi dla innych rozważaniami wywołuje u współczesnych naukowców potrzebę przemyślenia fundamentalnych dla ich dyscypliny kwestii. Jest też uważnym obserwatorem ludzkiego myślenia, a fakt, ze jego teksty i analizy są wciąż aktualne dla ludzi żyjących dekady po ich opublikowaniu, można uznać za argument na rzecz jego tezy o wspólnych wszystkim ludziom sposobach postrzegania świata.
Z wprowadzenia Ewy Nowickiej i Małgorzaty Głowackiej-Grajper
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
![Okładka książki Potęga mitu [2025]](https://dobreksiazki.pl/Photos/7/SMALL/000080/potega-mitu-2025.jpg "Potęga mitu [2025]. Autor: Campbell Joseph. Dobreksiazki.pl")
