Komentarz do O duszy Arystotelesa napisał Tomasz z Akwinu podczas swego pobytu w Rzymie w latach 1267-1268. W tym pierwszym ze swych komentarzy do dzieł filozoficznych Arystotelesa, Tomasz posłużył się nową techniką komentatorską, bardziej krytyczną i bliższą literze objaśnianego tekstu. Możemy przypuszczać, że wynikało to z dążenia do zneutralizowania niebezpieczeństwa, zawartego w rzetelnym, literalnym Commentarium magnum Awerroesa, dla którego ortodoksyjnej przeciwwagi nie mogły stanowić prace poprzedników Tomasza, takie jak odchodząca często od litery parafraza Alberta Wielkiego.
O teologii mistycznej jest pierwszym polskim tłumaczeniem odkrywanego po długim okresie zapomnienia dzieła Jana Gersona (1363?1429), łacińsko-francuskiego teologa, filozofa i poety, kanclerza Uniwersytetu Paryskiego. Składające się na utwór traktaty teoretyczny i praktyczny, podobnie jak wiele innych pism tego myśliciela, cieszyły się niegdyś olbrzymią popularnością. Ich autor pod względem poczytności ustępował jedynie Dantemu i może Boccacciowi, o czym świadczy liczba zachowanych rękopisów. Najwymowniejszy przykład oddziaływania Gersona na rzesze czytelników stanowi Dzieło trzyczęściowe, które przetrwało w około dwustu manuskryptach i miało do 1500 r. dwadzieścia trzy wydania drukiem w pięciu językach. Natomiast dzieło O teologii mistycznej, zachowane w stu rękopisach, również uchodziło w owych czasach za bestseller, a jego znaczenie dla ogromnej spuścizny kanclerza, liczącej przeszło pięćset pism, wydaje się nie mniejsze ze względu na wymiar doktrynalny, jako że autor w pierwszym traktacie propagował program reformy uniwersyteckiego nauczania teologii, oraz z uwagi na walory popularyzatorskie, bowiem dążył on także do upowszechnienia zagadnień związanych z teologią mistyczną wśród szerokiego kręgu odbiorców, czego wyrazem jest zwłaszcza drugi traktat. Spośród dzieł Gersona to właśnie wokół utworu O teologii mistycznej zainteresowania naukowe skupiają się obecnie w stopniu największym. Jest on bowiem przekładany na czwarty z kolei język nowożytny po tłumaczeniu włoskim, angielskim i francuskim.
(fragment Wstępu tłumaczki)
(?) nieodparty jest urok tej holistycznej wizji rzeczywistości, która w całym swoim dynamicznym rozwoju wychodzi z Boga i ku Niemu zmierza. Dla zrozumienia tego procesu człowiekowi zostały dane dwie księgi: księga Pisma i księga Natury. Człowiek powinien jednak nauczyć się właściwego odczytywania i interpretacji tych tekstów, gdyż sens każdego z nich jest w zasadzie nieskończony. To zadanie nałożone na człowieka ma szczególny charakter, gdyż oba te teksty powstały dla człowieka i ze względu na niego. Człowiek jest bowiem zwornikiem stworzonego wszechświata, tak jak Chrystus-człowiek stanowi punkt centralny Pisma Świętego, o czym Eriugena będzie rozprawiał w następnych tomach swego dzieła.
Fragment Wstępu tłumaczki do Księgi trzeciej
Pierwsza forma (...) natury odnosi się do Boga, jako Przyczyny całej rzeczywistości, druga ? obejmuje sferę przyczyn prymordialnych wszystkich rzeczy, trzecia ? odkrywana jest w rzeczywistości materialnej opisanej podziałami, czasem i przestrzenią, a czwartą jest Bóg pojęty, jako Kres wszelkiego stworzenia. (...)
Tak pojęty czwórpodział natury wyznacza, jak powiedziano, schemat kompozycyjny Periphyseonu: księga pierwsza pełni rolę swoistego wprowadzenia, przygotowującego narzędzia pojęciowe do dalszych analiz, księga druga dotyczy natury pierwszej, niestworzonej i stwarzającej, którą jest Bóg pojęty jako Przyczyna wszystkich rzeczy. Księga trzecia poświecona jest analizom natury drugiej, stworzonej i stwarzającej, na którą składa się sfera przyczyn prymordialnych. W księdze czwartej Eriugena przeprowadza analizy trzeciej formy natury, stworzonej i niestwarzającej, która obejmuje skutki przyczyn prymordialnych, czyli całość rzeczywistości stworzonej ujętej w stanie rozproszenia, opisanej różnymi podziałami. Księga piąta wreszcie traktuje przede wszystkim o doktrynie powrotu wszystkich rzeczy do ich źródła, którym jest Bóg pojęty jako cel całego stworzenia, czyli jako natura niestworzona i niestwarzająca.
fragment Wstępu do Księgi drugiej
Narody-odkrycia-fantazje czyli średniowieczna kultura z innej strony. Materiały Seminariów Mediewistycznych im. Alicji Karłowskiej Kamzowej z lat 2013-2015
Spór o jedność bądź wielość intelektu cieszy się w literaturze z zakresu historii filozofii średniowiecznej wielką popularnością. Nawet w podręcznikowych zarysach dziejów myśli średniowiecznej polemika z monopsychizmem, wiecznością świata czy krytyką Bożej opatrzności wraz z towarzyszącymi jej potępieniami, przed-stawiana jest jako jeden z centralnych elementów życia intelektualnego lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIII wieku na Uniwersytecie Paryskim, a tym samym, ze względu na rolę tej uczelni, jako jeden z najważniejszych przejawów życia umysłowego całej epoki. Protagonistami w tym sporze z jednej strony byli sami wielcy myśliciele epoki, Albert Wielki, Bonawentura czy Tomasz z Akwinu, a z drugiej awerroiści – mniej liczna i przez długie lata słabiej rozeznana grupa myślicieli skupionych na wydziale sztuk uniwersytetu, której najznamienitszą postacią był Siger z Brabancji. (…) Jedną z głównych bitew w wojnie między filozofią i teologią była dyskusja nad jednością intelektu dla wszystkich ludzi. Jej właśnie poświęcone są trzy prezentowane w tym tomie dzieła, przy czym są to teksty z jednej strony kluczowe, najważniejsze i najbardziej reprezentatywne, a z drugiej specyficzne. Kwestie do III Księgi O duszy Sigera są właściwie jedynym tekstem łacińskim z epoki, w którym znajdujemy będącą przedmiotem polemik tezę o jedności intelektu. Z kolei najważniejszą polemiką z nimi i w ogóle z monopsychizmem jest O jedności intelektu Tomasza z Akwinu. Trzeci tekst, O mnogości intelektu możnościowego Idziego Rzymianina, jest polemiką zarówno z rozprawą Tomasza, jak i z awerroistycznymi reakcjami na nią. Wszystkie teksty powstały między 1265 a 1275, a więc w okresie największego nasilenia sporu. Z drugiej strony wszystkie trzy dziełka składające się na tom abstrahują od ideowego wymiaru sporu, polemiki rozgrywają się na płaszczyźnie czysto filozoficznej, racjonalnej, a nie światopoglądowej – co stanowi o ich specyfice.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?