Leon Chwistek (1884-1944) - polski filozof, logik, matematyk, także wybitny malarz i teoretyk sztuki, pisarz, profesor Uniwersytetu we Lwowie, postać przy tym niezwykle barwna (pojedynkował się w obronie czci narzeczonej, walczył w Legionach Piłsudskiego, był też członkiem KPP w Moskwie ale zginął jako ofiara represji stalinowskich), przyjaciel Witkacego, Bronisława Malinowskiego czy Karola Szymanowskiego. W teorii malarstwa zdecydowany zwolennik formizmu. W Wielości rzeczywistości w sztuce przedstawiamy szereg prac Chwistka nie tylko z zakresu estetyki ale także z zakresu filozofii. Jak pisze Irena Kossowska Był zwolennikiem pluralizmu estetycznego, czemu dał wyraz w swej teorii wielu rzeczywistości i odpowiadających im konwencji obrazowania w malarstwie ("Wielość rzeczywistości w sztuce", 1918 i "Wielość rzeczywistości", 1921). Wyróżnił cztery typy rzeczywistości: popularną, fizykalną, wrażeń zmysłowych i wizji. W zakresie sztuk plastycznych odpowiadały im kolejno prymitywizm, realizm, impresjonizm i futuryzm. Wprawdzie Chwistek rzeczywistości tych nie hierarchizował, lecz najwyższy walor twórczy przypisał futuryzmowi. W 1922 artysta ogłosił kryzys formizmu, który wynikał - jego zdaniem - ze zbyt silnych związków Tytusa Czyżewskiego z futuryzmem. Rozwinięciem i kontynuacją formizmu stała się jednak opracowana przez Chwistka teoria strefizmu stanowiącego odmienną formułę malarstwa antynaturalistycznego. Zgodnie z regułami obrazowania artysty kompozycja była podzielona na strefy, charakteryzujące się dominantą jednej barwy i jednego zwielokrotnionego kształtu. Poszczególnych stref nie wydzielały linie; były one skontrastowane poprzez układy form i dobór barw. Strefizm, poprzez autonomizację płaszczyzny płótna i umowność przestrzeni malarskiej, stanowił pierwsze ogniwo w rozwoju polskiej sztuki abstrakcyjnej. Natomiast sam Leon Chwistek o wielości teorii (nie tylko w sztuce) pisał następująco: Prawda teoretyczna jest względna, tj. zależna od systemu. Za bezwzględne możemy, oczywiście uważać te prawdy, które powtarzają się we wszystkich znanych nam systemach poprawnych, ale jest to oczywisty konwenans. Prawda doświadczenia popularnego jest do pewnego stopnia bezwzględna, bo nie mamy co do niej żadnych wątpliwości, ale wartość jej opiera się na przekonaniu i nie wytrzymuje próby głębszej analizy...
Blaise Pascal (1623-62) - francuski filozof, etyk, teolog, także wybitny matematyk i fizyk. Przeciwnik jezuitów, jeden z twórców jansenizmu, a poprzez to w pewnym sensie prekursor chrześcijańskiego egzystencjalizmu. Jego najważniejsze dzieło to niewątpliwie Myśli . Ooowiada się w nich Pascal (jako człowiek niezwykle głęboko religijny)za odnową wiary, powrotem do św. Augustyna, będąc bowiem racjonalistą uważał, że w pewnym zakresie racjonalizm jest bezradny, trzeba jednak - by nie zwątpić - przyjąc pewien zakład (zwany zakładem Pascala) i zawierzyć sercu, gdyż rozum niezdolny jest do poznaniaJak pisze W. Tatarkiewicz Albo Bóg jest albo go nie ma: jedno z dwojga musimy przyjąc, decyzja jest nieuchronna, boć albo żyć będziemy z Bogiem, albo bez niego. Otóż Pascal nie próbował dowieść, że istnienie Boga jest pewne, ani nawet, o ile jest prawdopodobne; natomiast próbował obliczyć, o ile uznanie go jest dla człowieka zyskowniejsze. I dalej Stawiając na istnienie Boga, ryzykujemy niewiele, bo tylko jedno doczesne; jeśli zaś okaże się, iż mamy rację, to zyskamy - wieczne życie i szczęście. Żałożeniem było tu, że Bóg nagradza wiarę, a karze niewiernych.. Przyjąc zatem należy porządek serca, gdyż jaki pisze Pascal rozum zawsze pada ofiarą pozorów...
Karel Čapek (1890-1938) - jeden z najwybitniejszych czeskich pisarzy XX-lecia międzywojennego i chyba obok Jaroslava Haška najbardziej znany w świecie. Sławę przyniosły mu katastrificzny dramat RUR (Rossum's Universal Robots), fantastyczno-naukowa, groteskowa powieść Inwazja jaszczurów i właśnie trylogia Hordubal Meteor Zwyczajne życie. Trylogia ta uważana jest za najdolrzalsze dzieło Čapka. czy prawda ma charakter względny? Czy wszystko jest relatywne? zdaje się pytać autor w tej trylogii niepawiązanych zeI tu sobą powieści. Oddajmy głos autorowi: Trzy razy opowiedziano tu [w "Hordubalu"] te same zdarzenia: jak przeżywał je Hordubal, jak widzą je żandarmi, a wreszcie, jak ocenia, je sąd. Zgrzyty są coraz ostrzejsze, sprzeczności i kontrasty coraz większe, pomimo, czy może dlatego, że chodzi o stwierdzenie prawdy. Nie znaczy to bynajmniej, że prawdy nie ma, ale jest ona głębsza i trudniejsza, jak i rzeczywistość jest bogatsza i bardziej skompliklowana, niż zazwyczaj przypuszczamy. Podobną sytuację mamy w "Meteorze": I tu życie człowieka jest opowiedziane na 4 sposoby. Tym razem jednak nie o to chodzi, jak dalece ludzie różnią się w kometarzach, które ostatecznie musieli wyssać z palca. Uwagę zwraca raczej to, że w pewnych szczegółach zgadzają się ze sobą, że między przypuszczalną rzeczywistością a komentarzem jest pewn zbieżność. A wreszcie o "Zwyczajnym życiu" pisze autor: I oto jesteśmy u celu: tu znajdujemy tę wielość, a nawet jej przyczyny. Człowiek jest tłumemrzeczywistych i możliwych istot. Na pierwszy rzut okawydaje się to jeszcze większym chaosem, czymś w rodzaju dezintegracji człowieka (...) I tu dopiero autor usłyszał odpowiedż: Ależ wszystko jest w porządku, przecież właśnie dlatego możemy poznawać i pojmować wielość, że sami jesteśmy wielością!
Dziesięć lat po wydarzeniach przedstwionych w kultowym "Trainspottin", Sick Boy czyli Simon "Chory" Williamson wraca do Edynburga po długim pobycie w Londynie. Kiedy załamuje się jego kariera kombinatora, alfonsa, męża, ojca i biznesmana Simon postanawia wykorzystać szansę daną mu od losu i jeszcze raz zagrać z nim w kości, co w jego przypadku jest wyreżyserowaniem i wyprodukowaniem filmu pornograficznego. ALE ABY ZREALIZOWAĆ TO MARZENIA, OSZUKAĆ LOS, WYGRAĆ "W KOŚCI", MUSI SPRZYMIERZYĆ SIĘ Z DAWNYM KOLEGĄ Markiem Rentonem, a przecież są w zasadzie od czasów londyńskiego rozstania w zasadzie wrogami. I DODATKOWO NIC NIE JEST PROSTE W ŚWIECIE "PORNO". Mark i Simon wkrótce się o tym przekonają, zwłaszcza, że na horyzoncie pojawia się zwariowany coraz bardziej, rozwścieczony po odsiadce dawny kumpel Bagby i na dodatek jeszcze coraz bardziej zaćpany Kartofel (ostatni z głównych bohaterów "Trainspotting". A tę menażerię uzupełniają jeszcze"Słdki" Terry awson i odjechana angielska studentka. JAK PISAŁ RECENZENT "EVENING STAR" to wzruszająca pieśń miłosna dla szans i granic przyjaźni. Urocza zabawna i sprośna. Porno naśmiewa się z wszelkiej pretensjonalności i moralnej stabilizacji. A "Sunday Times" dodawał: Nie dla osób o słabym sercu...NIEZWYKLE ZABAWNA.
Platoński "Parmenides" należy do późnego okresu twórczości Platona. Uznawany jest za jeden z najtrudniejszych jego dialogów (zarówno w formie jak i w treści). Zajmuje się w nim Platonpokazem swej dialektycznej metody rozumowania. Jest bowiem dla Platona oczywistością, iż jedynym źródłem poznania jest skrajny racjonalizm, oparty na rozumie, badania idei, zaś wiedza empiryczna służyć może jedynie do badania rzeczy, ni zaś idei. Obserwacja nie jest zatem metodą naukową. Do ideału nauki zbliża się teoretyczna matematyka, zaś najwyższą formą jest dialektyka służąca właśnie badaniu idei ale też wyjaśniająca zjawiska. W Parmenidesie przedstawia Platon koncepcje eleatów (w skrócie: wszystko jest zmienne) i przeciwstawia je koncepcji Parmenidesa (do którego pojęcia niezmienności, stałości oczywiście mu bliżej) rozwijając pojęcie Jedna (Zatem i całością nie może być Jedno pośród innych rzeczy, ani cząstek jego nie ma, jeżeli ono istnieje poza innymi rzeczami i części nie ma).
Ludwig Wittgenstein (1889-1951), austriacki filozof, uznawany za jednego z twórców logicznego pozytywizmu, silnie związanyz filozofami z kręgu Koła Wiedeńskiego, uczeń i współpracownik B. Russela. Jego opublikowany jako rozprawa doktorska w 1929 roku (ale napisany znacznie wcześniej i redagowany przezeń już w czasie I Wojny Światowej) Tractatus Logico-Philosophicus pozostaje jednym z najbardziej wpływowych dokonań filozofii XX wieku. A jest to zbiór ponumerowanych lakonicznych tez, z których niektóre nabrały wręcz mocy obiegowych aforyzmów. Tezy dotyczą świata, myśli, języka, nauki, etyki a także sensu świata i sensu życia. Co ciekawe w swoich późniejszych Dociekaniach filozoficznych w pewnej mierze zaprzeczył tezom 'Traktatu", a samą filozofię określał jako pewnego rodzaju aktywność, a nie teorię. Jednak wielki wpływ na myśl XX wieku wywarł przede wszystkim "Tractatus...', w którym jak pisze Hanna Buczyńska-Garewicz Wittgenstein zarysował koncepcję języka, który jest obrazem rzeczywistości. Struktura lingwistyczna jest odbiciem budowy świata. Rzeczywistość empiryczna składa się z faktów prostych i złożonych, odpowiadają im zdania protokolarne lub zdania ogólne nad nimi nadbudowane zgodnie z regułami logiki. Ze względu na tę jedność strukturalną wszystko, co jest w świecie, daje się opisać za pomocą języka, a zarazem język nie może wyrazić nic takiego, co transcenduje poza świat doświadczenia. Metafizyka jest niewyrażalna...
Erich Fromm (1900-80) amerykański psycholog i filozof pochodzenia niemieckiego, uznawany za jednego z najwybitniejszych humanistów XX wieku, twórca psychoanalizy humanistycznej. Autor kilkudziesięciu książek, w tym tak ważnych jak Ucieczka od wolności, Zapomniany język, Patologia normalności, Zdrowe społeczeństwo, Rewolucja nadziei, Psychoanaliza a religia. Tym razem w książce O miłości do życia czyli w cyklu wykładów czy raczej audycji radiowych przedstawia najważniejsze elementy swojego typu humanistycznego myślenia. Ale nie tylko. Książka w znacznej mierze przedstawia skrajnie przeciwne do miłości uczucia - analizuje Fromm przyczyny pasywności ludzi ale i przyczyny agresji, analizuje polityczne i psychiczne przyczyny wojen. W tym kontekście nie może zabraknąć analizy systemu hitlerowskiego. Zajmuje się także nieodłącznym dla niego tematem czyli kryzysem paternalistycznego porządku świata. Znaczna część poświęcona jest polemice z innymi widzeniami człowieka. Mamy więc stały u Fromma dyskurs z poglądami Zygmunta Freuda. A na koniec zadaje zasadnicze nie tylko w psychoanalizie pytanie: Kim jest człowiek?
Reprint wydanej w 1925 roku (czyli prawie przed stu laty) nakładem wydawnictwa Trzaska, Evert i Michalski sp akc. Tylko na pierwszy rzut oka może się wydawać dziwny, ale przecież w tym zakresie nic się nie zmieniło nie od stu ale od wielu więcej lat. Joga wszak ma swój początek w starożytnej hinduskiej filozofii, medytacji połączonej z fizycznymi ćwiczeniami. Hatha-Joga to ta część systemu filozoficznego hinduizmu, która mówi o fizycznym aspekcie życia człowieka, trosce o ciało, jego stan, zdrowie i siłę, to zwrot ku przyrodzie a w zasadzie zespolenie się z nią. Mamy tu zatem rozważania o tym jak utrzymać ciało w najlepszej formie, jak się ożywiać, jak oddychać, jak czerpać energię ze słońca, powietrza, wody.I dodatkowo uzupełniają każdą część książki przykłady konkretnych ćwiczeń.
Idiota"" to jedna z najważniejszych powieści w dorobku mistrza literatury rosyjskiej Fiodora Dostojewskiego (1821-81). Ta napisana w latach 1868-69 powieść (pisał ją po katordze, przebywając w Europie Zachodniej) jest swego rodzaju utopią moralną, a jej głowny bohater to postać - co u Dostojewskiego rzadkie - pozytywna. Książę Myszkin (bo tak się nazywa główny bohater powieści), to człowiek, prawy, naturalny, trochę dziecko, trochę Chrystus, trochę taki rosyjski ""jurodiwyj"", człowiek natury wg wzorów Jana Jakuba Rousseau, pragnący zbawić świat czy choćby ocalić drugą z bohaterek Nastasję Filipowną. Ta misja okaże się jednak tragicznie nierealna, dobro jednak (tu obawia się pesymizm Dostojewskiego) nie może pokonać zła. Ale ważny pozostaje poryw szlachetnego serca, idea moralna, te pozostają zwycięskie (przynajmniej jako świadectwo, że można próbować).
Wola mocy"" w klasycznym przekładzie Stefana Frycza i Konrada Drzewieckiego. Wola mocy, konceptualizacja idei Ubermensch, kontestacja słabości oraz przeciętności, dominacja silnych stanowią konstytuanty immoralizmu Nietzschego, który polegał na odwrocie od systemu wartości właściwych religii chrześcijańskiej. W przypadku niemieckiego filozofa ów immoralizm, oznacza radykalny sprzeciw wobec powszechnej moralności, a także wyraz pilnej potrzeby kreacji nowego, opozycyjnego ładu aksjonormatywnego, który wynikał z refleksji Nietzschego. Zdaniem autora Tako rzecze Zaratustra wola mocy to pojęcie ogólniejsze, szersze niż wola życia. Jest czymś więcej niż tylko walką o przetrwanie, ale jest także dążeniem do siły, dominacji, zwycięstwa, afirmacji życia. Zgodnie z koncepcją woli mocy cały świat to gra przeciwstawnych sił...
Sztuka wojenna chińskiego mędrca Sun Zi, pisanego także Sun Tzu, liczy sobie dwa i pół tysiąclecia. Wciąż jednak jest aktualna i może do niej sięgnąć każdy, kto ma głowę na karku. Dzieło Sun Zi to światowy bestseller. Mao zdobył Chiny bo opierał się na strategii Sun Zi. Japończycy przegrali wojnę na Pacyfiku, bo studiując od wieków Sun Zi, nie potrafili słuchać jego zaleceń. Uniwersalną wartośc traktatu Sun Zi bardzo szybko dostrzegł wielki biznes. Przedsiębiorcy korzystając z rad chińskiego mędrca tworzą strategie zarządzania firmą, walki z konkurencją, zdobywania rynku i dobrze na tym wychodzą. . Ksiązkę uzupełniają dwa dodatkowe traktaty poświęcone strategii oraz obszerny esej Roberta Stillera poświęcony traktatowi oraz problemów z jego tłumaczeniem
George Orwell (1903-1950) - angielski pisarz, dziennikarz, uczestnik wojny hiszpańskiej po stronie republikańskiej (swoje doświadczenia z tych czasów opisał w doskonałej reporterskiej ale i głęboko socjologiczno-filozoficznej książce W hołdzie Katalonii), socjalista z przekonań, ale zarazem radykalny przeciwnik systemów totalitarnych. Uznawany za twórcę najwybitniejszej dystopii XX wieku - 1984.Najważniejszą (oprócz 1984) i chyba najsłynniejszą książką Orwella jest Folwark zwierzęcy. Napisany w formie ezopowej bajki jest genialnym ostrzeżeniem przed każdym totalitaryzmem, który początkowo wywodząc się ze szlachetnych ideałów, wkrótce zmienia się w swoje przeciwieństwo - ponurą, krwawą dyktaturę, zmieniającą znaczenie pojęć, słów. I choć autor napisał tę książkę jako alegorię rozwoju stalinizmu czy szerzej rewolucji i systemu komunistycznego w Rosji Sowieckiej pozostaje jednak Folwark zwierzęcy zawsze aktualnym ostrzeżeniem przed różnego rodzaju dyktaturami.Musicie kupić tę książkę, bo może już niedługo - jak za czasów PRL - będzie zakazana!
George Orwell (1903-1950) angielski pisarz, dziennikarz, uczestnik wojny hiszpańskiej po stronie republikańskiej (swoje doświadczenia z tych czasów opisał w doskonałej reporterskiej ale i głęboko socjologiczno-filozoficznej książce W hołdzie Katalonii), socjalista z przekonań, ale zarazem radykalny przeciwnik systemów totalitarnych. Uznawany za twórcę najwybitniejszych dystopii XX wieku Folwark zwierzęcy i 1984. W tej ostatniej stworzył pojęcioe nowomowy i specjalny język anglosoc. I prawdopodobnie rozważania Orwella na temat języka zawarte między innymi w eseju Język angielski a polityka pozwoliły mu na wprowadzenie w swym głównym dziele pojęcia nowomowy. Orwell w realnie istniejącym języku angielskim dostrzegał już zagrożenia płynaće ze sfery polityki. Przyczyny ""psucia się"" języka widzi Orwell nie tylkow polityce ale także w ekonomii i również w ... naszym umysłowym lenistwie, uleganiu ""łatwości"" i bezmyślności. Orwell potrafi te negatywne zjawiska pokazać na konkretnych przykładach. Psucie języka (przez polityków i zaprzyjaźnione z nimi media (by odwołać się do czasów spółczesnych) to droga do upadku demokracji...
Monteskiusz, właściwe Carles Louis baron de la Brede et de Montesquieu (1689-1755) - francuski filozof, prawnik, czołowy przedstawiciel myśli oświeceniowej, autor takich dzieł jak Listy perskie (w których poddał ostrej krytyce rządy absolutystyczne za czasów króla Ludwika XIV), Rozważania nad przyczynami wielkości i upadku Rzymu czy właśnie chyba najważniejsze O duchu praw. To w gruncie rzeczy od Monteskiusza mamy do czynienia z zasadniczym rozróżnieniem władz na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Jego wykład to swego rodzaju XVIII-wieczny manifest zdrowego rozsądku, liberalizmu i umiarkowania. W O duchu praw nie tylko nie podziela poglądów Hobbesa (o prawie naturalnym), ale dowodzi, że wbrew Hobbesowi, prawo musi się rządzić pewnymi zasadami, owym ""duchem praw"". Monteskiusz wyróżniał trzy formy władzy: despotię, monarcię i republikę, która może mieć ustrój demokratyczny lub arystokratyczny. Każdy z tych ustrojów opiera się na innej podstawie: w tyranii rządzi strach, w królestwie honor, w demokracji zaś cnota lub wstrzemięźliwość rządzących. Mimo upływu lat, jak się okazuje warto czytać i dziś te rozważania, bo jak się okazuje - pomijając historycznie uwarunkowane rozważania o geografii czy klimacie - są one stale aktualne. Ot choćby taka myśl: Wolność polityczna polega na bezpieczeństwie, lub bodaj na przekonaniu, jakie się ma o swoim bezpieczeństwie.
Monumentalne 4-tomowe Dzieje kultury polskiej pozostają ciągle bodaj naciekawszą skarbnicą wiedzy na temat polskiej kultury od lat nadawniejszych aż po czasy zaborów. Napisane w erudycyjnym stylu przez Aleksandra Brückner (1856-1939) profesora honoris causa Uniwersytetów Warszawskiego i Wileńskiego, kulturoznawcy, językoznawcy, historyka idei, historyka literatury polskiej i słowiańskiej, autora takich dzieł jak Encyklopedia staropolska, dzieje języka polskiego, Słownik etymologiczny języka polskiego, Mitologia słowiańska, w sumie autora ponad 1800 artykułów i książek. najważniejszym jednak bodaj jego osiągnięciem pozostają napisane w latach 1930-32 Dzieje kultury polskiej do tej pory nieoceniona skarbnica wiedzy o nas Polakach i naszej sztuce, literaturze, obrzędach, obyczajowości....
Wolter (1694-1778) - właśc. Francois-Marie Arouet - francuski pisarz, filozof, publicysta, działacz społeczny, postać najbardziej bodaj z filozofów kojarzona z Oświeceniem i związanym z nim racjonalizmem. Jak pisze W. Tatrkiewicz najogólniejsze hasła Oświecenia znalazły w poglądach Woltera pełny wyraz: były to: rozum, przyroda i ludzkość. Wszystkie trzy miały ostrze polemiczne: ""rozum"" był hasłem skierowanym przeciw objawieniu; ""przyroda"" - przeciw czynnikom nadprzyrodzonym, ""ludzkość"", pojmowana jako najwyższy cel etyczny. Wolter nie był klasycznym filozofem, swoje poglądy wyrażał przeto w przypowieściach, właśnie w Powiastkach filozoficznych, z których najważniejsze to ""Kandyd"" (będący satyrą na optymizm i filozofię Leibniza), ""Zadig"" (w którym wyśmiewa się z metafizyków i moralistów). Był przy tym Wolter absolutnym mistrzem ironii i satyry, był także zaciekłym krytykiem ortodoksyjnego chrześcijaństwa, wyśmiewał Biblię, krytykował też radykalnie społeczny system feudalny, był wolnym duchem, wolnomyslicielem, co najlepiej wyraża w swoich Powiastkach...
Gustave Le Bon (1841-1931) należy do klasyków psychologii społecznej. Jego "Psychologia tłumu" to dzieło do dziś niezwykle często przypominane w analizach społecznych. Nieco mniej znaną, choc równie ważną pracą francuskiego myśliciela jest właśnie Psychologia rozwoju narodów. Omawia w tej pracy tak doniosłe tematy jak podstawy idei równości oraz jej psychologiczne następstwa oraz wpływ na życie różnych społeczności. Bada także jak poszczególne instytucje społeczne wpływają na zakorzenienie się, będź nie, w danej społeczności. Często porusza - juz dziś może nieco nowocześniej formułowany - problem ras ludzkich. I tu wydaje się akurat najbardziej przestarzały, z punktu widzenia człowieka współczesnego - wręcz żenujący. Omawia problem terroryzmu - i tu jego rozważania mimo upływu lat ciągle przystają do rzeczywistości. Zajmuje sie także przeobrażeniami rzeczywistości społecznej, przeobrażeniami w dziedzinie nauki, sztuki. Stawia wreszcie kontrowersyjną tezę o wpływie historii na charakter narodowy. Cóż, nie jest to dzieło które w obecnej rzeczywistości można uznać za "poprawne" politycznie, ale może właśnie ta kontrowersyjność jest tej książki atutem, a przy tym pamiętać trzeba, kiedy ta książka została napisana. Od czasów jej powstania świat się niezwykle zmienił, jednak dzieło włoskiego psychologa ciągle warte jest (mimo wszelkich zastrzeżeń) uwagi.
Fiodor Dostojewski (1821-81) rosyjski pisarz, twórca z nurtu realizmu, uważany za jednego z mistrzów literatury światowej, obok Tołstoja i Turginiewa bodaj najbardziej znany pisarz z Rosji. Do jego naznamienitszych dzieł należą "Zbrodnia i kara", "Bracia Karamazow", "Idiota", "Młodzik" i właśnie Biesy. Bodaj najmroczniejsze z dzieł wymienionych. Książka i nawet tytuł wynikają z "Nieczajewszczyzny" (od nazwiska Siergieja Nieczajewa, rewolucjonisty i nihilisty), którą Dostojewski utożsamiał z programem współczesnych "biesów", rewolucjonistów, okcydentalistów ale i często tchórzy, konformistów. Mamy tu cały garnitur odrażających postaci, poczynając od Piotra Wiechowieńskiego (amoralny mistrz szantażu i oszustw wprost wzorowany na Nieczajewie), przez Mikołaja Stawrogina, przedstawiciela znudzonej szlachty/arystokracji, uwodzącego kobiety ale też intelektualnie zwodzącego swych młodych przyjaciół, zmieniającego wartości, zapatrywania równie łatwo jak kobiety, nawet jego samobójstwo jest raczej aktem znudzenia niż refleksją nad swymi niegodziwościami.Wyjątkowo ponurą postacią jest inżynier Alieksiej Kiryłłow, uznawany za wzór nihilisty w literaturze, ale dostaje się i ojcu Wierchowieńskiego, naiwnemu, zachwyconemu Zachodnimi ideami okcydentaliście. Są (napisane po powrocie z kilkuletniej katorgi, opisywanej we "Wspomnieniach z domu umarłych") Biesy bardzo jasnym określeniem się Dostojewskiego w polemice zarówno z rewolucjonistami jak i rosyjskimi liberałami jak Hercen czy Turgieniew, na stanowsisku zupełnie przeciwnym, świat bez Boga i wartości to zdaniem autora świat skazany na upadek. W napisanych wcześniej "Notatkach z podziemia" już odciął się od swojej "liberalnej" przeszłości, Biesy potwierdzają to odejście, z tak niezwykłą jednak litearacką maestrią, że są zarazem jedną z najważniejszych światowych powieści.
Nie ma bodaj w literaturze światowej powieści tak słynnej jak Zbrodnia i kara Fiodora Dostjewskiego (1821-81). Pisarz, czołowy przedstawiciel (obok Tołstoja i Turgieniewa) rosyjskiego realizmu, wielki pesymista, człowiek skazany przez carat na katorgę, a potem przeciwnik idei socjalistycznych. W swej wielkiej powieści obala idee swojego bohatera Raskolnikowa, jego nihilizm i indywidualizm, obala je poprzez poddaniu bohatera pasmu tragicznych doświadczeń, które skwitować można samym tytułem: tak zbrodnia (Raskolnikow zabija starą lichwiarkę, w zasadzie po to by udowodnić sobie, że po prostu może) niesie za sobą karę, wbrew temu co wydaje się Raskolnikowowi. Jak pisze A. Semczuk aktem zabójstwa zabił siebie, swoje wyobrażenie o własnych możliwościach, o tym że należy do klasy ""Napoleonów"" (...) Raskolnikow uosabia siłę i manowce racjonalizmu (... Jednak Raskonlikow doszedł w końcu - na drodze mistycznej - do prawdy objawionej.
William James (1842-1910) amerykański pisarz, psycholog i filozof, twórca (a własciwie współtwórca wraz z Ch. Piercem) nurtu filozoficznego zwanego pragmatyzmem, który to temin wszedł do powszechnego użycia jako synonim praktyczności, realistyczności, rzeczowości. Najogólniej mówiąc pragmatyści twierdzą iż prawdziwe są tylko te mysli, które sprawdzają się przez swe praktyczne skutki. Do mistrzów Jamesa należą zarówno George Berkeley jak i David Hume i John Locke, natomiast uznawany jest on za filozofa zdecydowanie antykantowskiego. W swym manifeście, najważniejszym obok ""Doświadczenia religijnego.."" dziele czyli własnie w ""Pragmatyzmie"" przedstawia James zręby swojej filozofii. Jak pisze Tadeusz Gadacz w centrum jego pragmatystycznej doktryny znajduje się taka koncepcja natury ludzkiej, zgodnie z którą człowiek kieruje się w życiu głównie nastawieniem praktycznym. Świadomość jest (...) czymś więcej niż tylko poznaniem. ma ona celowościowy charakter, który polega na wyborze przedmiotów ze względu na działanie i wewnętrzne potrzeby człowieka. W ""Pragmatyzmie"" autor w sposób szczególnie wyraźny uwydatnia swoją koncepcję wedle której istotne jest nie odniesienie się do abstrakcyjnych teorii prawdy lecz do praktycznych konsekwencji. Warto czytać Jamesa - choćby z czystego pragmatyzmu! Ale pamiętajmy także o ogromnym wpływie jaki wywarł ""Pragmatyzm"" jamesa na takich myslicieli jak E. Husserl, M. Scheler czy H. Bergson.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
