Rozmowa dwojga filozofów o chrześcijaństwie i potrzebie duchowej każdego człowieka.Po co ludziom religie? Czy to coś więcej niż narzędzie kontroli społecznej? Kto dziś jeszcze zastanawia się nad wolnością sumienia, grzechem? Jaki jest polski katolicyzm, co go wyróżnia spośród innych? Jakie zagrożenia czyhają na religie, a jakie z nich wypływają? Czy naprawdę jesteśmy cywilizacją śmierci? Dlaczego polska lewica boi się hierarchów duchownych? I dlaczego w Polsce nikt nie karze księży przestępców seksualnych?Na te i wiele innych pytań próbują odpowiedzieć w swej książce-rozmowie Agata Bielik-Robson i Tadeusz Bartoś.
ISTNIEJĄCE ISTNIEJE, NIEISTNIEJĄCE NIE ISTNIEJE.
Formułując tę pierwszą zasadę metafizyki, z pozoru niewinną i niewiele wnoszącą tautologię, Parmenides rzucił zaklęcie na całe zachodnie myślenie, spod mocy którego nie potrafimy uwolnić się do dzisiaj – dowodzi Tadeusz Bartoś w KLĄTWIE PARMENIDESA. Czy ta starożytna formuła, zniewalająca swoją niezaprzeczalną oczywistością, zamyka nasze myślenie, to znaczy zakreśla najszerszy obszar, poza który nie sposób się wydostać, czy też nasze myślenie rodzi się dopiero wtedy, gdy próbuje zrzucić z siebie jej jarzmo? Czy fundamentalne zagadnienia zachodniej filozofii – pojęcia takie jak prawda, tożsamość, dialog, poznanie, moralność, działanie – dają się w ogóle pomyśleć bez odwołania do Parmenidesowej wykładni bytu? Czym mogłaby być filozofia wolna od tej obezwładniającej tautologii?
To tylko niektóre z zagadnień, które porusza Autor w piętnastu erudycyjnych esejach, tropiąc ślady oddziaływania klątwy Parmenidesa na wskroś historii filozofii, począwszy od Platona i Arystotelesa, przez Tomasza z Akwinu, po Nietzschego, Bergsona i Heideggera. Bartoś podejmuje przy tym brawurową próbę zbadania możliwej strategii wyrwania myśli spod zaklęcia języka, choć sam przyznaje, że to wysiłek skazany na klęskę. Samo jednak badanie uznaje za rzecz bezcenną, najwyższe filozoficzne powołanie, gdyż odsłania ono moc słów, ujawnia potęgę logocentryzmu. Bez języka bowiem nie potrafimy myśleć, zaś w języku myślimy wedle reguł nie przez nas ustanowionych. Możliwe jednak, że jest jeszcze inna droga, nieoczywista, prowadząca ku bezdrożom, miejscom ukrytym, istniejącym bez słów, zatopionym w koniecznym, bezkresnym milczeniu.
Jan ma dwadzieścia lat i postanawia wszystko zostawić. Porzuca studia, rodzinę, znajomych, pakuje do plecaka kilka najpotrzebniejszych rzeczy i odchodzi. Chce być radykalny. Rozpiera go duma z decyzji porzucenia wszystkiego. Chce rozstrzygnąć ostatecznie o swoim losie, ulokować siebie po dobrej stronie świata, ofiarując Bogu wszystko. Zostać mnichem, nieść dobro i pomoc. Wstępuje do klasztoru kartazów i zmienia imię na Benedykt.
Rzeczywistość nie jest jednak równie czysta jak przekonania młodego duchownego. Widzi wokół siebie narastającą pustkę wewnętrzną, wydrążenie z życia, które znajduje religijne uzasadnianie w teoriach teologicznych i mistycznych.
Tadeusz Bartoś – w swojej pierwszej powieści – opisuje bohatera od początku jego drogi w katolickim zakonie, ukazuje sposoby zaangażowania, czy może raczej „wkręcenia” go w tryb życia, postrzegania świata, który jest tak dominujący, że nie znajduje alternatywy – jawi się jako jedyny znany, a przez co też jedyny słuszny. Opisuje także kolosalne rozczarowanie. Proces przenikania do świadomości Benedykta elementów krytycznych, kwestionujących totalną, przytłaczającą prawdę religijnego uwiedzenia. Drogę do postanowienia, aby opuścić tę destrukcyjną, manipulacyjną, zamkniętą grupę religijną.
Tadeusz Bartoś – filozof, wykładowca akademicki, autor książek o filozofii i o religii. W filozofii interesuje go historia myśli metafizycznej, widzianej zwłaszcza z perspektywy jej przezwyciężenia w pismach Fryderyka Nietzschego i Martina Heideggera. W publicystyce społecznej koncentruje uwagę na społecznych uwarunkowaniach funkcjonowania Kościoła katolickiego. Bada krytycznie doktrynę chrześcijańską, jej wpływ na funkcjonowanie społeczności religijnych. Opublikował szereg książek, między innymi Jan Paweł II. Analiza krytyczna, Wolność równość, katolicyzm, Koniec prawdy absolutnej. Tomasz z Akwinu w epoce późnej nowoczesności. Jedenaście lat temu opuścił zakon dominikanów.
Tadeusz Bartoś patrzy na kondycję człowieka bez złudzeń. Stara się niczym nie przesłaniać jej nagiej, mało zachęcającej prawdy. Nie niesie nikomu „pocieszenia”. Tytułowa „niemożliwość upadku” to nie „dobra nowina”, ale brutalna rzeczywistość, w której zło się panoszy, a próby totalnego wyrugowania go obracają się w jego intensyfikację. Tej przemożności zła można przeciwstawić jedynie wolne od propagandy i moralnej postulatywności krytyczne myślenie.
W swoich esejach Bartoś rozważa kwestie najbardziej newralgiczne dla stanu współczesnego świata, a zarazem – najbardziej zideologizowane. Prowadzone przez niego analizy i wnioski, do których dochodzi, są odkrywcze, nierzadko wizjonerskie. Pisząc o wojnie, rewolucji, Zagładzie, antysemityzmie, patriotyzmie, złu, monoteizmie, czy polskiej tożsamości, stawia tezy niepopularne i niepokojące. Jest równie „bezlitosny” wobec środowisk i poglądów dalekich od jego własnego światopoglądu, jak i wobec tych, do których mu najbliżej. To cenna, bo nader rzadka w naszym spolaryzowanym świecie odwaga i uczciwość intelektualna.
Piotr Augustyniak
Tadeusz Bartoś patrzy na kondycję człowieka bez złudzeń. Stara się niczym nie przesłaniać jej nagiej, mało zachęcającej prawdy. Nie niesie nikomu „pocieszenia”. Tytułowa „niemożliwość upadku” to nie „dobra nowina”, ale brutalna rzeczywistość, w której zło się panoszy, a próby totalnego wyrugowania go obracają się w jego intensyfikację. Tej przemożności zła można przeciwstawić jedynie wolne od propagandy i moralnej postulatywności krytyczne myślenie.
W swoich esejach Bartoś rozważa kwestie najbardziej newralgiczne dla stanu współczesnego świata, a zarazem – najbardziej zideologizowane. Prowadzone przez niego analizy i wnioski, do których dochodzi, są odkrywcze, nierzadko wizjonerskie. Pisząc o wojnie, rewolucji, Zagładzie, antysemityzmie, patriotyzmie, złu, monoteizmie, czy polskiej tożsamości, stawia tezy niepopularne i niepokojące. Jest równie „bezlitosny” wobec środowisk i poglądów dalekich od jego własnego światopoglądu, jak i wobec tych, do których mu najbliżej. To cenna, bo nader rzadka w naszym spolaryzowanym świecie odwaga i uczciwość intelektualna.
Rozmowa dwojga filozofów o chrześcijaństwie i potrzebie duchowej każdego człowieka.
Po co ludziom religie? Czy to coś więcej niż narzędzie kontroli społecznej? Kto dziś jeszcze zastanawia się nad wolnością sumienia, grzechem? Jaki jest polski katolicyzm, co go wyróżnia spośród innych? Jakie zagrożenia czyhają na religie, a jakie z nich wypływają? Czy naprawdę jesteśmy cywilizacją śmierci? Dlaczego polska lewica boi się hierarchów duchownych? I dlaczego w Polsce nikt nie karze księży przestępców seksualnych?
Na te i wiele innych pytań próbują odpowiedzieć w swej książce-rozmowie Agata Bielik-Robson i Tadeusz Bartoś.
Jeśli sądzisz, że ta książka Cię nie dotyczy - jesteś w błędzie.
Tomizm, jako oficjalna doktryna Kościoła katolickiego, przez stulecia ulegał daleko idącej ideologizacji, a jego elementy kształtowały sposób myślenia i postrzegania wielu społeczeństw europejskich. Właśnie po tomizmie wielu z nas dziedziczy syndrom oblężonej twierdzy - przekonanie o słuszności łączenia sfer wiary i władzy oraz graniczące z pychą zaufanie, że istnieje jedna, wyjątkowa i niepodważalna prawda absolutna.
Jeśli myślisz, że to książka tylko dla specjalistów - mylisz się.
Oczywiście specjalistom będzie się ją czytać łatwiej, ale to książka dla każdego, kto chce zobaczyć, jak można filozofować bez zadęcia, konsekwentnie i uczciwie myśleć, a także znajdować inspirację w źródłach, które pozornie dawno już wyschły.
Jeśli uważasz, że rozważania filozoficzne nie są dla Ciebie - zacznij swoją przygodę z filozofią od tej właśnie książki.
Potrzeba nam końca prawdy absolutnej, by nadszedł czas, kiedy będą ryzykować śmieszność ci, którzy swoją ideologię (świecką czy religijną) przedstawiają jako argument ostateczny. Zbyt wiele kłamstwa wisi w powietrzu w naszym kraju, zbyt wiele udawania w życiu publicznym, politycznym i kościelnym. [...] Śmierć prawdy absolutnej nie zaszkodzi wierze religijnej. Przeciwnie, to raczej szansa na odrodzenie autentycznych źródeł religijnego doświadczenia, to szansa na oczyszczenie wiary - bo uczy pokory.
Fragment
Książka Tadeusza Bartosia o Janie Pawle II, opatrzona podtytułem ?analiza krytyczna?, znacząco różni się od dotychczas wydawanych w Polsce pozycji poświęconych zmarłemu w 2005 roku papieżowi. Autor ? znany teolog, publicysta i były dominikanin ? nie rysuje bowiem kolejnej laurki, lecz przygląda się postaci i poglądom Jana Pawła II z krytycznym namysłem. Docenia wielkość Wojtyły, ale też potrafi wskazać błędy jego pontyfikatu, pośród których na czołowe miejsce wysuwa zaniedbanie spraw wewnętrznych Kościoła, centralizację władzy, nieumiejętność słuchania przeciwnych argumentów oraz niezdolność do dialogu, zwłaszcza w takich kwestiach jak ewolucja teologii, reforma Kościoła, teologia wyzwolenia, antykoncepcja, celibat, wychowywanie duchownych (tuszowanie skandali seksualnych), rozumienie pojęć prawdy i wolności.
Opinie przytaczane przez Bartosia traktowane są za granicą jako oczywistość. Do Polski jednak nie docierają. Krytycy Jana Pawła II zaliczani są u nas automatycznie do grona radykalnych antyklerykałów, a oceny jego pontyfikatu dokonywane są zazwyczaj na klęczkach. Zdaniem Bartosia, uczciwość intelektualna wymaga konfrontacji różnych punktów widzenia. To droga do lepszego zrozumienia.
Bartoś analizuje mit Karola Wojtyły jako ostatniego Wielkiego Romantyka, nawiązując m.in. do Juliusza Słowackiego przepowiedni o słowiańskim papieżu oraz interpretując obraną przez Wojtyłę rolę duchowego przewodnika przez pryzmat polskiego mesjanizmu. Prezentuje Jana Pawła II koncepcję religii i religijności, a także teologii, w których nazbyt dominującą rolę odgrywają etyka i moralność. Krytykuje zamknięcie ?polskiego papieża? na dialog z osobami o odmiennych poglądach ? zwłaszcza z przeciwnikami w łonie samego Kościoła; zamknięcie zadziwiające zwłaszcza w zderzeniu z otwartością Karola Wojtyły na ludzi. Przygląda się też Opus Dei, kontrowersyjnej organizacji cieszącej się szczególną sympatią Jana Pawła II. Podsumowuje wreszcie ponad 26-letni pontyfikat, wskazując na rolę, jaką odegrał on w obaleniu komunizmu oraz podtrzymaniu ?kondycji duchowej? Polaków. I stawia pytania o przyszłość nie tylko polskiego katolicyzmu.
Tadeusz Bartoś (ur. 1961) ? filozof, teolog, komentator bieżących wydarzeń z życia Kościoła na łamach ?Gazety Wyborczej?, ?Tygodnika Powszechnego?, ?Dziennika?; były dominikanin. Opublikował m.in.: Ścieżki wolności i Wolność, równość, katolicyzm.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
