Książka jest próbą ukazania na wybranych przykładach,
w jaki sposób, w jakich okolicznościach
i w jakim celu pojawiają się w operze postaci ludzi
pióra oraz ich sztuka. Zaprezentowani bohaterowie-
poeci są bardzo różni pod względem charakteru
scenicznego, nurtu literackiego, który reprezentują,
oraz funkcji, jaką pełnią w obrębie świata przedstawionego
– celem pracy jest bowiem, poprzez konfrontację
jak najbardziej odmiennych przykładów,
naszkicowanie modelu operowej „historii literatury”,
obejmującej zmienne wyobrażenia, stereotypy
i fantazmaty poetyckości odzwierciedlone w dziełach
teatru muzycznego.
Dr hab. Iwona Puchalska, prof. UJ
Pracownik Katedry Komparatystyki Literackiej Wydziału
Polonistyki UJ. Zajmuje się związkami muzyki
i literatury, operą i teatrem muzycznym, problemami
adaptacji, zjawiskiem improwizacji oraz uwarunkowaniami
recepcji utworów muzycznych i literackich. Autorka
m.in. książek: Sztuka adaptacji. Literatura romantyczna
w operze dziewiętnastowiecznej (Universitas, Kraków
2004), Improwizacja poetycka w kulturze polskiej
XIX wieku na tle europejskim (Wydawnictwo UJ, Kraków
2013), Muzyka w okolicznościach lirycznych. Zapisy słuchania
w poezji polskiej XX i XXI wieku (Księgarnia Akademicka,
Kraków 2017) oraz Przy Mickiewiczu (Wydawnictwo
UJ, Kraków 2019).
Tytułowym bohaterem jest Mickiewicz – ale nie jest on w tej książce tematem jedynym ani nawet głównym. Znalazło się w niej kilka przykładów relacji artystycznych, w których Mickiewicz jest jedną ze stron. Relacje te są różnorodne, nie tylko o charakterze wpływu: są to również wspólne Mickiewiczowi i innym, niekiedy bardzo odmiennym od niego autorom matryce estetyczne i myślowe, a także podobieństwa zachodzące tam, gdzie bezpośrednie oddziaływanie z całą pewnością nie nastąpiło. Związki przedstawione w poszczególnych rozdziałach mają przy tym różne zwroty – „do Mickiewicza” lub „od Mickiewicza”: są to zarówno zjawiska artystyczne tworzące podglebie dla jego tekstów, jak i przypadki, w których jego twórczość stanowi pole odniesień dla innych dzieł.
Dr hab. Iwona Puchalska (ORCID: 0000-0003-0681-7460)
Adiunkt w Katedrze Komparatystyki Literackiej Wydziału Polonistyki UJ. Zajmuje się związkami muzyki i literatury, operą i teatrem muzycznym, problemami adaptacji, zjawiskiem improwizacji literackiej oraz uwarunkowaniami recepcji utworów muzycznych i literackich. Autorka książek: Sztuka adaptacji. Literatura romantyczna w operze dziewiętnastowiecznej (Universitas, Kraków 2004), Improwizacja poetycka w kulturze polskiej XIX wieku na tle europejskim (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013), Muzyka w okolicznościach lirycznych. Zapisy słuchania w poezji polskiej XX i XXI wieku (Księgarnia Akademicka, Kraków 2017).
Okoliczności liryczne muzyki, o których mowa w książce, to okolicznościjej odbioru przez szczególną grupę słuchających, jaką stanowiąpoeci. Głównym przedmiotem zainteresowania stały się więc wiersze,które przedstawiają rozmaite sytuacje obcowania ze sztuką dźwięków:teksty, w których sytuacja liryczna jest tożsama z sytuacją muzyczną lubteż przez nią warunkowana.Praca opiera się na założeniu, że utwory poetyckie, niezależnie odtypowego dla nich subiektywnego charakteru, rejestrują pewne fenomenyw sposób porównywalny, a nawet dający się usystematyzować.Proponowana w ramach książki współobecność ujęć literaturoznawczegoi muzykologicznego ma na celu stworzenie jak najpełniejszego obrazukulturowego zaplecza literackich świadectw odbioru muzyki, jakoże poetyckie zapisy słuchania, z jednej strony stanowiąc osobny tematw badaniach literaturoznawczych, z drugiej formują specyficzny segmentwiedzy o muzyce i o jej funkcjonowaniu we współczesnej kulturze.
We wszystkich czasach, miejscach i kulturach istniały jakieś wyobrażenia doskonałości zarówno człowieka (doskonałość estetyczna, etyczna), jak zbiorowości (idealna rodzina, idealne społeczeństwo, idealne państwo), a nawet metafizyki czy eschatologii. Przedstawiano idealne miejsca (Olimp, Eden), czasy (złoty wiek, Królestwo Boże), stany (olśnienie, natchnienie, nirwana), doskonałe postaci (bóstwa, anioły). Różnymi, często skrajnie odmiennymi sposobami dążono do osiągnięcia doskonałości, zrealizowania ideału. Inaczej doskonałość osiągnąć chcieli anachoreci, inaczej derwisze, jeszcze inaczej święci, filozofowie lub poeci. Bywały ideały szlachetne i niebezpieczne; ideologie utopijne i zbrodnicze.Ta rozmaitość wyobrażeń ideału, doskonałości przejawia się we wszystkich dziedzinach myśli i dziełach wyobraźni: w religii, filozofi i, poezji, sztuce, muzyce, a nawet w działalności praktycznej (idealna budowla, najwspanialszy ogród, najdoskonalszy przedmiot), w sposobie życia i postępowania.Również język zachował określenia, które wprost odnoszą się do idealnego charakteru (doskonałości) ludzi (święty, heros, mistrz), przedmiotów, zdarzeń lub przymiotów. Niniejszy tom ma na celu skonfrontowanie z sobą przynajmniej niektórych z tych wyobrażeń i sposobów ich przedstawiania, a także podjęcie refleksji nad tym, czy i jak zmieniają się one z biegiem czasu lub wraz ze zmianą miejsca, czy i w jaki sposób zależne są od zasad, na podstawie których człowiek tworzy sobie jakiś ideał lub wyobrażenie doskonałości.
Improwizacja poetycka w kulturze polskiej XIX wieku na tle europejskim Iwony Puchalskiej jest niezwykle rzetelną, erudycyjną i dobrze skomponowaną oraz pięknie napisaną rozprawą. Autorka prezentuje fenomen improwizacji literackiej w kulturze europejskiej XVIII i XIX wieku, zwłaszcza włoskiej, a następnie skupia się na największych poetach-improwizatorach polskich, to znaczy Adamie Mickiewiczu i Jadwidze Łuszczewskiej - Deotymie. Choć zestawienie tych nazwisk w jednej monografii może być zaskakujące, temat rozważań Autorki czyni je możliwym, a nawet koniecznym. Pracę zamyka rozdział poświęcony problematyce improwizacji w polskiej refleksji estetycznej w połowie XIX wieku.
Rozprawa Iwony Puchalskiej stanowi wartościową pozycję z zakresu nie tylko historii literatury, lecz także dziejów estetyki, bo choć jest przede wszystkim komparatystyczną pracą historycznoliteracką, rzuca światło na estetykę i krytykę polską XIX wieku.
To znakomita praca, pierwsze na gruncie polskim syntetyczne omówienie fenomenu improwizacji w kulturze europejskiej oraz mistrzowskie udowodnienie potrzeby jego znajomości przez prezentację Mickiewicza jako improwizatora oraz uczynienie Deotymy na nowo fascynującym zjawiskiem.
Z recenzji dr hab. Kwiryny Ziemby, prof. UC
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
