Recenzowana monografia, zatytułowana Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego, jest ostatnim tomem projektu Regionalne dziedzictwo językowe Lubelszczyzny o charakterze etnicznym: Słownik gwar Lubelszczyzny (tomy VI-XII) z dokumentacją leksykologiczną, kartograficzną, ikonograficzną i dźwiękową []. Jest to znakomita synteza książkowa podejmująca, w dobie globalizacji, niezwykle ważny temat dziedzictwa leksykalnego jako wyznacznika tożsamości regionu, dogłębnie przemyślana, jasno napisana, odznaczająca się doskonałym warsztatem metodologicznym i wyjątkową dokumentacją materiałową. []. Jej trzon stanowi pięć rozdziałów teoretyczno-materiałowych, w których do badań leksyki gwarowej zastosowano nowoczesny aparat lingwistyczny z zakresu kognitywizmu oraz socjo- i pragmalingwistyki, zachowując jednocześnie odpowiednie proporcje pomiędzy oglądem teoretycznym omawianego zagadnienia, a dokumentacją materiałową. []. Odznaczająca się bogactwem materiałowym i doskonałym warsztatem metodologicznym, a ponadto zaopatrzona w imponującą bibliografię, książka Profesor Haliny Pelcowej pt. Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego, dzięki szeroko zakreślonym horyzontom teoretycznym oraz wnikliwej analizie zgromadzonego materiału, niewątpliwie będzie stanowić jeden z podstawowych wzorców metodologicznych dla kolejnych autorów słowników gwarowych, jak też dla analizy ludowej leksyki innych regionów Polski. Z recenzji prof. dr hab. Haliny Kurek, Uniwersytet Jagielloński
Dziesiąty tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Obrzędowość i obyczajowość ludowa zawiera 2069 haseł wzbogaconych 25 ilustracjami i 41 mapami językowymi. Jest to nazewnictwo różnych etapów obrzędów przejścia (narodzin i chrztu, zaślubin i wesela, śmierci i pogrzebu), świąt dorocznych i rodzinnych oraz związanych z tym obrzędów, zwyczajów, obyczajów religijnych i świeckich, z uwzględnieniem przesądów, zachowań magicznych i symbolicznych. Część z nich należy już do przeszłości, inne są obecne na lubelskiej wsi i wpisują się w jej współczesność.
Ze Wstępu
"Słownik gwar Lubelszczyzny", przewidziany jako dzieło kilkutomowe o układzie tematycznym, ma wymiar regionalny o zasięgu administracyjnym, ale też geograficznym. Łączy wymogi słownika wewnątrzdialektalnego i międzydialektalnego, i grupuje słownictwo z obszaru zwanego umownie Lubelszczyzną, czyli administracyjnego województwa lubelskiego sprzed 1 czerwca 1975 roku, nieznacznie zmienionego po 1 stycznia 1999 roku. Tom pierwszy zawiera słownictwo z dziedziny rolnictwa (1206 haseł), w tym nazewnictwo z zakresu narzędzi rolniczych i ich części, tradycyjnych sposobów uprawy roli i prac polowych oraz zbioru i obróbki zbóż.
Szósty tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Pokarmy zawiera 2560 haseł wzbogaconych 31 ilustracjami i 67 mapami językowymi. Stanowi odrębną całość tematyczną, poświęconą tradycyjnym potrawom ludowym z mąki, mleka, wody, ziemniaków, kaszy, kapusty, grochu, warzyw, owoców, mięsa, kości. Przedmiotem opisu są nazwy pokarmów, naczyń kuchennych, części pieca kuchennego i pieca chlebowego oraz sposobów przygotowania potraw i pieczenia chleba. Nie jest to kulinarna mapa Lubelszczyzny, księga kucharska czy zbiór przepisów, ale odzwierciedlenie pamięci i świadomości językowej mieszkańców wsi zamkniętych w nazwach pokarmów i sposobach ich przygotowania. Każde hasło słownikowe jest szczególnym znakiem pamięci, odwołującym się do domu rodzinnego oraz tradycji lokalnej i regionalnej, przekazywanej z pokolenia na pokolenie.
Ze Wstępu
Piąty tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Świat roślin gromadzi 2202 hasła wzbogacone 64 ilustracjami i 46 mapami językowymi. Stanowi odrębną całość tematyczną, poświęconą roślinom dzikim i ogrodowym, w tym chwastom, ziołom, roślinom ozdobnym, doniczkowym kwitnącym i liściastym, polnym, przydrożnym, łąkowym, leśnym, a także drzewom, krzewom, owocom leśnym i grzybom. Wizualna identyfikacja odbyła się poprzez bezpośredni kontakt z rośliną w jej naturalnym środowisku (na łące, w polu, w ogrodzie, w lesie, przy drodze) lub rzadziej przy pomocy fotografii badanego obiektu.Tom V, podobnie jak cały Słownik gwar Lubelszczyzny, ma charakter niedyferencyjny, uwzględnia także słownictwo ogólnopolskie, należące do zasobu leksykalnego mieszkańców wsi, pominięcie którego nie tylko czyni obraz uboższym, ale zatraca istotę desygnatu i wiarygodność oceny otaczającego świata. Gwar ludowych nie można bowiem rozpatrywać tylko pod kątem ich odmienności, a kierowanie się dyferencjalnością w stosunku do języka ogólnego i opisywanie wyłącznie tych słów, które nie są znane polszczyźnie literackiej, może prowadzić do błędnych wniosków. Należy opisywać nie słownictwo gwarowe, ale słownictwo występujące w gwarze, czyli oprócz słów i znaczeń typowo gwarowych, także wyrazy i znaczenia wspólne dla gwary i polszczyzny ogólnej. I takie założenie jest realizowane w tomie Świat roślin. Obok słów i znaczeń typowo gwarowych, zostaną zamieszczone także wyrazy i znaczenia ogólnopolskie, bez przywołania których opis rzeczywistości wiejskiej jest niemożliwy. (Ze Wstępu)
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
