Niklas Luhmann (1927–1998), niemiecki socjolog, twórca teorii systemów i ogólnej teorii społeczeństwa. Główne dzieła: Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii (1984, wyd. pol. 2007), Die Gesellschaft der Gesellschaft (1997) oraz cykl dziewięciu monografii o poszczególnych systemach funkcjonalnie zróżnicowanego społeczeństwa: ekonomii, nauce, prawie, mediach masowych, sztuce, polityce, religii, wychowaniu i miłości, opublikowanych w latach 1982–2008. W Polsce ukazały ponadto: Funkcja religii (1977, wyd. pol. 1998), Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego (1981, wyd. pol. 1994), Semantyka miłości. O kodowaniu intymności (1982, wyd. pol. 2003).
Zdaniem Luhmanna społeczeństwo jest komunikacją. Poszczególne jego części różnicują się ze względu na ewolucję komunikacji. Także sztukę Luhmann uznał za system wytworzony wewnątrz komunikacji. Możliwości sztuki i warunki jej zgodności z innymi strukturami systemu społecznego nie są dowolne, lecz mają pewną strukturę. Z tej perspektywy autor w zebranych w tym tomie esejach opisuje „kod” i „medium” sztuki.
Luhmann nie jest (wbrew teoretykom sztuki konceptualnej) zwolennikiem wymazania z estetyki pojęcia piękna. To jego na pozór tradycjonalistyczne podejście wypływa jednak z wysoce oryginalnej koncepcji natury sztuki. Sztuka jest samowystarczalnym i samotworzącym się podsystemem systemu społecznego. Wyodrębnia się jako pewna forma komunikacji oparta na rozróżnianiu według podziału piękne/brzydkie. Podobnie kodują się inne systemy funkcjonalne, np. gospodarka przez kod mieć/nie mieć, polityka przez kod rząd/opozycja, a nauka przez kod prawda/fałsz.
Any organization, no matter how stolid, may be unsettled by the news that a new boss is about to take over. Talk in the hallways increases, staff worry about their jobs, uncertainty grows. Even when the change has happened, problems emerge when the boss who was hired to manage “from above” has to learn about the organization “from below.”
In this book, Niklas Luhmann scrutinizes the relationship and shows how it is stretched to its limit by communication difficulties, demands for self-presentation, and disagreements concerning fundamental values. Many of the tensions crystallize around the question “who has the power?” It isn’t necessarily the boss, provided the employees are well versed in the art of directing their superiors. “Subtervision” is Luhmann’s term for this state of affairs, and tact is the most important means to this end. Yet caution is advised: whoever achieves mastery in subtervision may well become the new boss.
This slim and thought-provoking book from one of the most influential sociologists of the twentieth century will be of great interest to anyone seeking to understand the dynamics and machinations of the workplace.
Miłość jest tu ujmowana nie jako uczucie - a jeśli, to tylko marginesowo - natomiast jako symboliczny kod, który informuje, jak można się komunikować nawet w przypadkach, gdy wydaje się to nieprawdopodobne. Kod ośmiela się do budowania odpowiednich uczuć. La Rochefoucauld uważał, iż bez owego kodu większość ludzi nie potrafiłaby odnaleźć drogi do tych uczuć.
Przymus sensu, wywierany na wszystkie procesy systemów psychicznych i społecznych, posiada także konsekwencje dla stosunku między systemem a środowiskiem. Nie wszystkie systemy przetwarzają złożoność i autoreferencję w formie sensu; niemniej te, które to czynią, mają tylko tę jedną możliwość. Dla nich sens staje się formą świata, a zatem przekracza różnicę między systemem a środowiskiem. Także środowisko dane im jest w formie sensu, zaś granice ze środowiskiem są granicami sensu, odnoszą się bowiem zarazem do tego, co wewnątrz, i tego, co na zewnątrz.
Fragment
Intrygującą kwestią jest to, iż Niklas Luhmann, inaczej niż wielu innych socjologów, w odniesieniu do funkcji religii używa liczby pojedynczej. Co zatem jest ową najważniejszą, tytułową funkcją? W opinii Luhmanna jest to transformacja „nieokreślalnego w dające się określić”, niewyrażalnego w dające się wyrazić. A zatem religia jest rodzajem języka, sytuującego się na granicy widzialnego i niewidzialnego świata - czyli w terminologii Luhmanna w odniesieniu do religii - na granicy systemu religijnego i jego środowiska. Religia oferuje narzędzia do przetworzenia i przyswojenia swoistej nicości tego co nieokreślalne poprzez rytuały, a współcześnie w nowoczesnych społeczeństwach zachodnich przede wszystkim dzięki dogmatyce. Zracjonalizowana dogmatyka, której abstrakcyjny rozwój dostosowuje się do wzrostu złożoności społeczeństwa, oferuje w ramach religijnego systemu interpretację przeżyć i działań odnoszących się do sfery nieokreślalności, interpretację, która niesie ze sobą znaczenie. Wymogiem tej nośności jest wiara.
Irena Borowik
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
