Książka jest poświęcona problematyce religijności ludzi świeckich w państwie zakonnym w Prusach, analizowanej i interpretowanej przez pryzmat oddziaływania obrazów na wiernych. Autorka skupia się na roli, jaką obrazy odgrywały zarówno we wspólnotowej, jak i indywidualnej praktyce religijnej, analizując ich treści i formę, ekspresję i retorykę, funkcje i miejsce w różnych przestrzeniach sakralnych dostępnych dla laikatu (ze szczególnym naciskiem na ikonosferę kościoła parafialnego). Uwzględniając przemiany ideologiczne i religijne, jakie zachodziły w państwie krzyżackim do połowy XV stulecia, poddaje interpretacji możliwości oddziaływania dzieł sztuki na poziom chrystianizacji oraz na religijne emocje w miejskich i wiejskich kręgach społeczeństwa państwa zakonnego. Dzieło sztuki sakralnej jawi się w tym ujęciu jako ważny środek nauczania i współczynnik pobożności, którego rola wzrosła szczególnie w dobie reformy Kościoła na przełomie XIV i XV wieku. Przedstawione analizy i refleksje nad obrazem – jako pomostem między dogmatem a wiarą: pomiędzy tym, co oficjalne i narzucone a tym, co wewnętrzne i przeżywane emocjonalnie – są propozycją nowego podejścia do roli sztuki w średniowiecznej religijności regionu.
Dr Monika Jakubek-Raczkowska pracuje w Zakładzie Historii Sztuki Średniowiecznej i Nowożytnej na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Prowadzi badania nad wzajemnymi relacjami sztuki, duchowości, mistyki oraz nad średniowieczną rzeźbą regionu pokrzyżackiego w kontekście jej europejskich powiązań (z naciskiem na tzw. styl piękny około roku 1400). Jest autorką monografii poświęconej rzeźbie gdańskiej przełomu XIV i XV wieku, katalogu ekspozycji średniowiecznej rzeźby w Muzeum Narodowym w Gdańsku oraz artykułów naukowych na temat sztuki państwa zakonnego w Prusach. Prezentowana książka wpisuje studia nad sztuką regionu w nowoczesny nurt badań nad sztuką i religijnością późnośredniowiecznej Europy.
Wprowadzenie / 9
Introduction / 11
ESEJE [13]
I. Klasztory ziemi chełmińskiej wobec władzy i społeczeństwa / 15
1. Franciszkanie i dominikanie / 15
2. Cysterki-benedyktynki / 20
II. Klasztory cysterek-benedyktynek: duchowość i sztuka / 24
III. Konwenty mendykantów na ziemi chełmińskiej – sztuka i kultura umysłowa w średniowieczu / 33
1. Architektura mendykantów na ziemi chełmińskiej / 36
2. Ecclesia interior. Sztuka w służbie pobożności braci / 38
3. Obrazy w przestrzeni ecclesia exterior / 45
ILUSTRACJE / ILLUSTRATIONS [55]
ES SAYS [103]
I. Friaries and nunneries in the Chełmno Land towards the authority and society / 105
1. Franciscan and Dominican Friars / 105
2. Cistercian-Benedictine Nuns / 111
II. Convents of Cistercian-Benedictine Nuns: spirituality and art / 114
III. Mendicant convents in Chełmno Land – art and intellectual culture in Middle Ages / 123
1. The architecture of mendicant orders in Chełmno Land / 126
2. Ecclesia interior. Art in the service of friars’ religiosity / 128
3. Images in the space of ecclesiae exterioris / 135
KATALOG [145]
Struktura katalogu / 147
I. Cysterki-benedyktynki [149]
Dzieje [149]
1. Nazwa, położenie i przynależność zakonna / 149
2. Historia klasztoru / 149
3. Mniszki i prepozyci / 150
4. Podstawy prawne / 150
5. Relacje prawne ze zwierzchnikiem terytorialnym / 151
6. Podstawy ekonomiczne / 151
7. Życie religijne i oddziaływanie religijne / 151
8. Zabytki pisane / 152
Założenie klasztorne [154]
1. Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, przełom 2./3. ćwierci XIV wieku 154
2. Klasztor pocysterski, obecnie Sióstr Miłosierdzia pw. św. Wincentego a Paulo – ostatnia
ćwierć XIII – 2. ćwierć XIV wieku /161
Wystrój i wyposażenie kościoła [165]
1. Relikty gotyckiej posadzki – XIV wiek (?) / 165
2. Zworniki sklepienne – około 1360 roku / 167
3. Malowidła ścienne: Pieśń nad Pieśniami i sceny pasyjne – 3. ćwierć XIV i początek
XV wieku / 173
4. Płyta nagrobna Arnolda Lischorena, Wernica i Konrada – po 1275 roku / 177
5. Głowa św. Jana na misie – przełom XIV/XV wieku / 181
6. Pieta – około 1400 roku / 185
II. Dominikanie [187]
Dzieje [187]
1. Nazwa, położenie i przynależność zakonna / 187
2. Historia klasztoru / 187
3. Zakonnicy / 188
4. Podstawy prawne / 190
5. Relacje prawne ze zwierzchnikiem terytorialnym / 190
6. Podstawy ekonomiczne / 190
7. Życie religijne i oddziaływanie religijne / 191
8. Zabytki pisane / 191
Założenie klasztorne [193]
1. Kościoł pw. św. Piotra i Pawła – XIV wiek / 193
2. Klasztor – XIII–XIV wiek / 203
3. Cmentarz przyklasztorny / 203
Wystrój i wyposażenie kościoła [207]
1. Malowidło ścienne: Rzeź niewiniątek – około 1400 roku / 207
2. Malowidło ścienne: Ukrzyżowanie – około 1400 roku / 210
3. Malowidło ścienne: dwaj święci (apostołowie?) – około 1400 roku / 215
4. Malowidło ścienne: święty dominikański – koniec XIV wieku / 219
5. Malowidło ścienne: niezidentyfikowany święty – 2. połowa XIV wieku (?) / 222
6. Płyta nagrobna Jana z Diez – 1360 rok / 225
III. Franciszkanie [229]
[...]
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
