Zbiór Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1943 jest trzydziestym pierwszym tomem opublikowanym w ramach serii PDD. Zawiera 349 dokumenty, które ukazują polską politykę zagraniczną w 1943 roku. Najistotniejsze znaczenie w omawianym okresie miały kontakty z Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi, które po zerwaniu polsko-radzieckich stosunków dyplomatycznych stały się także pośrednikami Rzeczypospolitej wobec Moskwy.
Sukcesy militarne państw koalicji antyhitlerowskiej zapowiadały zbliżającą się perspektywę porażki państw Osi. Sprawiało to, że rosnącego znaczenia nabierała kwestia określenia celów wojny. Z perspektywy rządu RP na uchodźstwie dotyczyło to zwłaszcza warunków odbudowy i kształtu terytorialnego Polski. Pomimo konsultacji z Waszyngtonem i Londynem kluczowe decyzje w tym zakresie zapadły bez udziału Polski na konferencji Wielkiej Trójki w Teheranie.
Wiele uwagi władze RP na uchodźstwie poświęciły kwestii niesienia pomocy ludności w okupowanym kraju, jak też osobom deportowanym i uchodźcom rozproszonym po świecie. Kulminacyjny okres Zagłady nie tylko polskich, ale także europejskich Żydów przyczynił się do zwiększenia obowiązków władz polskich w zakresie niesienia pomocy prześladowanym, informowania o popełnianych zbrodniach i gromadzenia materiału dowodowego w celu ukarania zbrodniarzy wojennych po zakończeniu działań zbrojnych.
Istotne były także relacje ze Stolicą Apostolską, zawieszenie przez Czechosłowację negocjacji w sprawie konfederacji z Polską z powodu sprzeciwu Moskwy, kontakty z pozostałymi rządami na uchodźstwie i państwami neutralnymi oraz nieoficjalne relacje z węgierskimi i rumuńskimi politykami w celu zerwania sojuszu Budapesztu i Bukaresztu z Berlinem.
Podstawę źródłową tomu stanowią przede wszystkim materiały zgromadzone w Instytucie Hoovera w Stanford (na podstawie skanów dostępnych zdalnie), archiwalia Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie oraz zbiory Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Ponadto w skład tomu wchodzą dokumenty z Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce oraz nowojorskiego Polskiego Instytutu Naukowego. Cenne uzupełnienie publikacji stanowią materiały przechowywyane w brytyjskim The National Archives oraz w Archiwum Helveto-Polonicum we Fryburgu.
Dokumenty zamieszczone w tomie ułożone zostały w porządku chronologicznym. Poza dokumentami, wstępem i regestami w skład tomu wchodzą także wykaz skrótów, aneks dotyczący struktury organizacyjnej MSZ oraz indeksy: osobowy i rzeczowy.
Przedmiotem oceny jest zbiór siedmiu opracowań pióra:
- Ryszarda Stemplowskiego (wstęp i zakończenie),
- Marka Kornata (lata 1918-1939),
- Wojciecha Materskiego (1939-1945),
- Piotra Długołęckiego (1945-1989),
- Andrzeja Friszke (1989-2015),
- Artura Nowaka-Fara (2015-2023).
Wszyscy autorzy są profesjonalnymi historykami, cenionymi badaczami - autorami wielu prac naukowych. Prezentują w tym tomie w sposób skrótowy wyniki swoich dotychczasowych studiów.
Przedstawione teksty są pierwszym podejściem zawodowych historyków do całościowej syntezy ponadstuletniej historii polityki zagranicznej Państwa Polskiego po uzyskaniu niepodległości - po 123 latach od momentu jej utraty w wyniku zaborów. (...)
Polska - jako państwo - była wystawiona w ostatnim stuleciu na wyzwania, którym nie byłoby w stanie podołać żadne państwo europejskie. Mam na myśli szczególnie lata 1918-1939. (...)
Wyzwania były ponad siły jednego państwa, ale odpowiedzialność elit politycznych i poszczególnych przywódców powinna być przedmiotem rzetelnej oceny.
z recenzji wydawniczej
prof. Adama Daniela Rotfelda
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
