Contatti artistici polacco-italiani 1944-1980. Cinema – Teatro e il secondo dei due volumi che raccolgono gli atti del convegno organizzato a Roma nel 2023 da Istituto Polacco degli Studi sull’Arte del Mondo, Istituto Polacco di Roma e Accademia Polacca delle Scienze, in collaborazione con il Dipartimento di Studi Europei, Americani e Interculturali (DSEAI) della Sapienza Universita di Roma e la Fondazione Romana J.S. Umiastowska. Il primo volume, Contatti artistici polacco-italiani 1944–1980. Anni ’40 – Architettura – Arti visive, e uscito come numero annuale 23 della rivista World Art Studies (2023). Nel secondo volume sono affrontate alcune tematiche relative ai rapporti polacco-italiani nell’ambito di cinema e teatro. Dal 1948 al 1956 furono proiettati sugli schermi cinematografici polacchi piu di venti lungometraggi neorealisti, tra cui sei film di Vittorio de Sica. Invece, la presenza del cinema polacco in Italia risale al successo ottenuto da Kanał (I dannati di Varsavia) di Andrzej Wajda, che e stato presentato al Festival di Cannes del 1957. Nell’epoca della grande sovversione del cinema moderno, che la Scuola Polacca, la prima importante scuola cinematografica del dopoguerra dopo il neorealismo italiano, precede di qualche anno, il cinema polacco sembra far parte a sé. La critica italiana dell’epoca cerco di interpretare il “fenomeno polacco” tramite i film di Andrzej Wajda, Andrzej Munk, Jerzy Kawalerowicz, Wojciech Jerzy Has, Kazimierz Kutz, Janusz Morgenstern e Stanislaw Rozewicz. In Polonia i film di Vittorio de Sica, Federico Fellini, Luchino Visconti e Giuseppe De Santis divennero fonte di ispirazione per artisti grafici del manifesto tra cui Tadeusz Gronowski, Henryk Tomaszewski, Jan Lenica, Waldemar Świerzy o Franciszek Starowieyski. La scuola italiana del neorealismo si incontro con la scuola polacca del manifesto. Gli artisti del manifesto utilzzavano un’ampia gamma di tecniche – pittura, disegno, fotografia, collage – ispirandosi a molti stili, dal cubismo al surrealismo, dall’astrazione geometrica alla op art e alla pop art. L’importanza dei contatti polacco-italiani nel teatro e testimoniata dall’attivita di 3 artisti polacchi e delle rispettive compagnie. Cricot 2 di Tadeusz Kantor, il Laboratorium di Jerzy Grotowski e il teatro di Józef Szajna. Cricot 2 si esibi per la prima volta in Italia con La gallinella acquatica di Stanisław Ignacy Witkiewicz rappresentata alla Galleria Nazionale d’Arte Moderna di Roma nel 1969. Gli spettacoli erano accompagnati da manifesti e testi che definivano l’attivita artistica di Kantor (come il Manifesto del Teatro Zero, 1967). Lo spettacolo La classe morta (1975) e poi Wielopole, Wielopole (1980), realizzato in Italia, conferirono al regista una posizione di rilievo nel teatro mondiale. Il Teatro Laboratorium di Jerzy Grotowski fece la sua prima apparizione in Italia nel 1967, presentando lo spettacolo Il principe costante nell’ambito del Festival dei Due Mondi di Spoleto. Il fondamentale testo teorico di Grotowski Per un teatro povero (1968) fu pubblicato in italiano gia nel 1970. Alla fine di settembre 1975 ebbero luogo numerose repliche di Apocalypsis cum Figuris. Nel 1965, il I Festival Internazionale di Teatro di Firenze invito il Teatr Ludowy di Cracovia/Nowa Huta con una piece di Tadeusz Hołuj, Puste pole (Campo deserto), con la regia e la scenografia di Józef Szajna. Nel 1974 la X Rassegna Internazionale dei Teatri Stabili di Firenze si apri con la produzione Dante di Jozef Szajna, realizzata dal Teatro Studio di Varsavia. Tutti questi eventi sono una testimonianza della vivacita dei contatti italo-polacchi bilaterali: l’approfondimento di questi contatti e stato il fulcro della conferenza e dei due volumi di studi che ne sono il proseguimento.
Contatti artistici polacco-italiani 1944–1980. Anni ’40 – Architettura – Arti visive il primo dei due volumi in cui sono stati raccolti gli atti del convegno organizzato a Roma nel 2023 da Istituto Polacco degli Studi sull’Arte del Mondo, Istituto Polacco di Roma e Accademia Polacca delle Scienze, in collaborazione con il Dipartimento di Studi Europei, Americani e Interculturali (DSEAI) della Sapienza Universita di Roma e la Fondazione Romana J.S. Umiastowska. Il periodo che interessava il convegno e che questa pubblicazione abbraccia e quello che intercorre tra il 1944 e il 1980. La data iniziale e legata alla battaglia di Montecassino combattuta a maggio dal 2 Corpo d’Armata, con a capo il generale Władyslaw Anders, giunto in Italia l’anno precedente. Fra i suoi soldati c’era un gruppo di artisti che avevano intrapreso gli studi all’Accademia di Belle Arti di Roma. Gli “artisti di Anders”, come anche i registi e gli attori del Teatro Drammatico del 2 Corpo, fondarono nella capitale italiana un circolo artistico che continuo a esistere finché il Secondo Corpo non fu trasferito in Gran Bretagna. Fra gli artisti che si erano stabiliti in Italia si distinsero Michał Waszyński (regista di un film sui soldati del Secondo Corpo d’Armata, La grande strada, girato a Roma nel 1946) e il pittore Józef Jarema (fondatore dell’Art Club di Roma nel 1945). L’inizio delle relazioni culturali tra le nuove autorita polacche e italiane risale al 1946, quando al Museo Nazionale di Varsavia fu inaugurata la mostra Arte contemporanea italiana. Tra le opere esposte vi erano quaranta dipinti di pittori famosi come Felice Casorati, Giorgio de Chirico, Filippo de Pisis, Renato Guttuso, Giorgio Morandi, Gabriele Mucchi, Gino Severini e Giulio Turcato. Il deterioramento della situazione politica durante la Guerra Fredda fece si che una mostra di pittura polacca in Italia non poté avere luogo; tuttavia nel 1949 fu inaugurata una mostra di stampe polacche a Milano, Roma e Torino. Negli anni Cinquanta e Sessanta artisti di spicco come Tadeusz Kulisiewicz, Mieczysław Wejman, Maria Jarema e Henryk Stażewski raccolsero successi alla Biennale di Venezia e numerose mostre di pittura e grafica polacca. Di particolare importanza fu lo scambio di mostre: a Varsavia nel 1968 ebbe luogo una presentazione della Pittura italiana. Pittori italiani come Renato Guttuso ed Emilio Vedova influenzarono gli artisti polacchi attraverso mostre a Varsavia e Poznań. La prima Biennale del Manifesto in Europa (1966) e la fondazione del Museo del Manifesto (1968) ebbero in Italia una grande risonanza. Per quanto riguarda i contatti artistici fra la Polonia e l’estero, l’Ufficio Centrale per le Esposizioni Artistiche (CBWA) oggi Galleria Nazionale d’Arte Moderna Zachęta di Varsavia conserva la documentazione su decine di mostre e centinaia di nomi di artisti polacchi e italiani che hanno esposto in gallerie e musei in Polonia e in Italia, tra cui la Galleria Foksal di Varsavia, il Museo d’Arte di Łódź, il Museo Nazionale e il CBWA di Varsavia, la Galleria Arturo Schwarz di Milano e il Palazzo delle Esposizioni di Roma. Due straordinari eventi artistici chiudono il periodo delle relazioni polacco-italiane del dopoguerra. Il primo e la mostra Avanguardia polacca, 1910-1978: S. I. Witkiewicz, costruttivismo, artisti contemporanei al Palazzo delle Esposizioni di Roma nel gennaio 1979. Contemporaneamente e sempre nello stesso luogo, fu inaugurata un’altra importante mostra polacca: Le opere di Tadeusz Kantor; Pittori di Cricot 2. Questi eventi testimoniavano – nonostante la divisione nell’Europa dell’epoca – la vivacita dei contatti reciproci che contribuirono al rafforzamento degli scambi tra i teatri d’avanguardia come il Cricot 2 di Tadeusz Kantor, il Laboratorium di Jerzy Grotowski, la compagnia di Józef Szajna, e le compagnie italiane che parteciparono al Festival del Teatro Aperto di Breslavia.
Człowiek uwikłany jest w kulturę, w której się urodził i wychował. Kultura wpływa na jego tożsamość, na jego obraz świata i postawę wobec innych. Jest to zależność, którą często odkrywa dopiero w momencie zetknięcia się z inną kulturą, a jedną z przyczyn takiego styku jest migracja. Z tym tematem zmierzyły się współczesne artystki multimedialne pochodzące z Azji, m.in. Mona Hatoum, Sigalit Landau, Shirin Neshat, Almagul Menlibaeva, Yang Yue-Qing, Kim Sooja, Mori Mariko, Takano Aya, Fiona Tan i wiele innych. Każda z nich pod wpływem nowej sytuacji życiowej sięgnęła do swojej kultury materialnej i niematerialnej, czerpiąc z nich inspiracje. Dzięki ich twórczości możemy nie tylko obcować z niezwykle interesującą w formie i treści sztuką, lecz także spotkać się, dotknąć, poczuć i spróbować zrozumieć ich dziedzictwo kulturowe. Publikacja podzielona została na dwie części. Pierwsza zatytułowana „Artystki a tożsamość kulturowa” analizuje wybrane dzieła poszczególnych twórczyń w kontekście ich poszukiwań własnej drogi artystycznej. Druga, zatytułowana „Inspiracje”, przybliża klika motywów, będących często „cytatami kultury”, wybijających się znacząco w sztuce współczesnej Chin i Japonii. Ukazuje rodzaje nawiązań do dziedzictwa kulturowego oraz współczesne estetyki dominujące w sztuce Dalekiego Wschodu.
W polskich kolekcjach znajduje się trzynaście ilustrowanych rękopisów perskich, które zdobi dwieście szesnaście miniatur. Na podstawie analizy stylistycznej i badań porównawczych książka określa czas i miejsce ich powstania, a w szerszej perspektywie wskazuje ich znaczenie dla sztuki perskiej. Omawiany zbiór nie był dotychczas opracowywany przez historyków sztuki w sposób kompleksowy, a w większości publikacji zagadnienie stylu malarstwa traktowane było pobieżnie. Dlatego tak ważną częścią opracowania jest katalog miniatur, systematyzujący i uzupełniający wiedzę na ich temat, który pozwoli na włączenie dzieł ze zbiorów polskich w zakres międzynarodowych badań nad perskim malarstwem miniaturowym.
Japoński teatr nowoczesny. Od kabuki do shinpa, czyli kłopoty z realizmem jest kontynuacją trzech wcześniejszych książek (Maska na japońskiej scenie. Od pradziejów do powstania teatru nō. Historia japońskiej maski i związanej z nią tradycji widowiskowej; Japoński teatr klasyczny. Korzenie i metamorfozy. T. 1: Nō, kyōgen. T. 2: Kabuki, bunraku), a zarazem rozbudowanym wprowadzeniem do kolejnego tomu pt. Japoński teatr nowoczesny. Shinpa, shingeki. Autorka przedstawia szereg skonfrontowanych z rozumowaniem zachodnim, rozproszonych dotychczas w wypowiedziach myślicieli, twórców i badaczy różnych epok, refleksji o wybranych aspektach i przejawach realizmu w japońskim teatrze, głównie klasycznym (ze szczególnym uwzględnieniem nō i kabuki), a także w integralnie powiązanych z nim literaturze i sztuce. Koncentruje się na odmienności wybranych japońskich i zachodnich koncepcji realizmu oraz wynikających z nich sposobów wyrażania prawdy o świecie. Zwraca zarazem uwagę na wspólnotę uczuć i myśli odległych kulturowo twórców dzieł sztuki, literatury, teatru, a także uświadamia charakter i rozmiar problemów pojawiających się w zapoczątkowanym w drugiej połowie XIX wieku procesie adaptacji zachodniej tradycji teatralnej w Japonii, z którymi borykali się twórcy teatru nowoczesnego shinpa i shingeki. Pięknym dopełnieniem zaprezentowanych idei są drzeworyty (ukiyo-e) skomentowane przez Beatę Romanowicz. Książka może zainteresować znawców kultury japońskiej, teatrologów, literaturoznawców, artystów teatralnych i sztuk plastycznych, a także inne osoby o szerokich zamiłowaniach humanistycznych.
Wyobrażenia o mieście są zmienne i różnorodne, czasami budowane pod wpływem uogólnionych definicji, opartych na badaniach historyczno-socjologicznych, ale znacznie częściej wynikają z naszych indywidualnych doświadczeń i wspomnień. Tom ósmy „Studiów z Architektury Nowoczesnej” zatytułowany Architektura miast to opowieść o miastach – różnorodnych, wielobarwnych, z niepowtarzalną atmosferą, charakterystycznymi zapachami i bagażem historii; o miastach tworzonych przez kolejne pokolenia, które pokładały nadzieje, że staną się one nowoczesne, będą wyspami wolności i miejscem przyjaznym do życia.W tomie znalazły się opracowania dotyczące paryskich fontann, tablic pamiątkowych w Charkowie, żydowskiej spuścizny architektonicznej we Lwowie. Za przyczyna wieżowca Woolwortha przeniesiemy się na nowojorski Manhattan z początku XX wieku. Odbędziemy spacer po warszawskim city i modernistycznym blokowisku, a także podróż po dworcach Japonii i Europy, które pełnią nie tylko funkcje związaną z transportem publicznym, ale także stanowią nowoczesną przestrzeń kulturotwórczą.Spis treściJoanna KucharzewskaArchitektura miast. Refleksje o przestrzeni miejskiej od XIX do XXI wiekuMarcin JaworskiCodzienna sztuka praktykowania miasta – taktyki chodzenia, pamiętania, wyobrażania i ewokowania obrazów przestrzeni miejskicEwa Maria KidoSztuka na dworcach kolejowych w Japonii i EuropieCatherine LuscinskiParyskie fontanny Wallace’aLubow ŻwankoTablice pamiątkowе w przestrzeni miejskiej Charkowa: polskie akcentyJurij BiriulowDawna architektura żydowska we Lwowie: okresy i kierunki rozwojuLidia GercNowoczesność ubrana w gotyk – Woolworth Building w Nowym JorkuTomasz ZiemkiewiczZachodni Rejon Centrum w kontekście historii powojennego rozwoju zabudowy Śródmieścia Warszawy
Jeździec polski Rembrandta to jeden z najbardziej tajemniczych obrazów tego wielkiego artysty, o który spierają się historycy sztuki na całym świecie. Piękny młodzieniec w stroju lisowczyka, przemierzający na wychudzonym koniu groźną, odludną dolinę, namalowany przez Rembrandta w 1655 roku, popadł w zapomnienie na ponad 130 lat, by nieoczekiwanie znaleźć się w kolekcji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, wymieniony za drzewka pomarańczowe. Od momentu objawienia się światu stał się obrazem pożądanym przez kolekcjonerów w całej Europie. Wreszcie został zakupiony do Kolekcji Fricka w Nowym Jorku, by stać się jednym z jej najcenniejszych skarbów.
Czy przedstawiona tu nowa interpretacja Jeźdźca, oparta m.in. na badaniach polskich uczonych, odsłoni choć rąbek tajemnicy związanej z obrazem?
Tekst jest refleksją wynikającą z kilkukrotnego oglądania Jeźdźca, w tym w Polsce w 2022 roku, a jednocześnie fascynującą podróżą po zakamarkach historii i historii sztuki, wiodącą od mitu do współczesności.
Dziesiąty tom Studiów z Architektury Nowoczesnej, zatytułowany Budynki kultury – teatry, opery, filharmonie składa się z sześciu opracowań autorów reprezentujących różne ośrodki naukowe w Polsce, którzy dzielą się swoimi badaniami i spostrzeżeniami na temat współczesnej architektury, ale także omawiają własne projekty, ukazując drogę od idei, poprzez koncepcję architektoniczną, do realizacji obiektu. W książce omówiono okoliczności powstania Metropolitan Opera w Nowym Jorku wraz ze szczególnym udziałem polskiego projektanta Tadeusza Łęskiego. Prezentowane są wyjątkowe realizacje Tomasza Koniora. Ukazane są eksperymentalne rozwiązania scen teatralnych na przykładzie Gardzienic, mobilnych teatrów (Reduta, Cricot i inne) oraz sal dostosowanych do zmieniających się potrzeb. W tomie znajdują się analizy z zakresu architektury, historii sztuki, teatrologii i literaturoznawstwa, dotyczące kwestii związanych z projektowaniem obiektów kultury, kreowaniem przestrzeni i użyciem dekoracji, wpisaniem wielorakich funkcji w obiekty istniejące oraz uzyskaniem określonych walorów użytkowych, ze szczególnym uwzględnieniem wymogów akustycznych. The tenth volume of Studies on Modern Architecture, entitled Buildings for artistic activities – theatres, opera houses and concert halls, comprises six studies by authors repre-senting various academic centres in Poland, who share their research and observations on contemporary architecture, while also discussing their own projects, tracing the progress from the idea, through the architectural concept, to the realisation of the structure. The book discusses the circumstances surrounding the creation of the Metropolitan Opera House in New York, with the specific participation of the Polish designer Tadeusz Łęski. lt presents the unique projects ofTomasz Konior. Experimental solutions for theatrical stages are introduced by means of the examples of Gardzienice, peripatetic theatres (e.g. Red uta, Cricot and others) and spaces adapted for varying requirements. The volume includes analyses in the fields of architecture, art history, theatre studies and literary studies devoted to issues regarding the design of structures for artistic activities, creating spaces and making use of decorations, incorporating multiple functions into existing structures and attaining specific utility values, with particular emphasis on acoustic requirements.
Początek polskiej krytyki artystycznej wiąże się z organizacją pierwszych publicznych wystaw sztuki, które odbyły się w latach 1819-1822 w Warszawie (1819, 1821), Wilnie (1820, 1822) i Krakowie (1822). Poprzedzały je opublikowany w Paryżu przez Stanisława Kostkę Potockiego Lettre d’un étranger sur le Salon de 1787 z analizą wystawionych obrazów oraz wykłady Josepha Saundersa, pierwszego profesora „literatury sztuk pięknych” Uniwersytetu Wileńskiego, w tym Discours sur l’influence et l’utulité des arts imitatifs / O wpływie i użytku sztuk naśladowczych, wygłoszony na otwarcie roku akademickiego w 1810 roku (publikowany w 1816). Pierwsza publiczna wystawa jednego obrazu – Pożegnanie Jana Karola Chodkiewicza z żoną Anną z Ostroga przed wyprawą chocimską Józefa Oleszkiewicza miała miejsce w Wilnie na przełomie 1809 i 1810 roku. Organizowana przez Saundersa pierwsza publiczna wystawa uniwersytecka w 1812 roku nie odbyła się z powodu wejścia do miasta armii francuskiej. Dopiero więc wspomniane duże wystawy z lat 1819-1822 wywołały potrzebę krytyczno-artystycznej refleksji. Nazwiska Ignacego Kochanowskiego w Warszawie i Michała Czarnowskiego w Wilnie otwierają historię polskiej krytyki artystycznej. Także w innych środowiskach na terenie dawnej Rzeczypospolitej geneza krytyki wiąże się z pierwszymi wystawami sztuki, organizowanymi przez Towarzystwa Sztuk Pięknych / Kunstvereiny w Gdańsku (1836) i Poznaniu (1837) oraz wystawę we Lwowie (1837). Założenie polskich Towarzystw Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (1854) i we Lwowie (1866-1867) oraz Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie (1860), a także szybki rozwój prasy, zwłaszcza w Warszawie i we Lwowie, spowodowały powstanie środowiska krytyków sztuki, w którym obok literatów (jak Józef Ignacy Kraszewski), osób o wykształceniu artystycznym (jak Stanisław Witkiewicz) pojawili się humaniści po studiach filozoficznych (jak Henryk Struve) i dziennikarze. Prezentowana publikacja zawiera studia, poświęcone różnorodnym problemom krytyki artystycznej, postawie krytyków – politycznej, społecznej, narodowej, zagadnieniom estetycznym i warsztatowym, analizom formalnym i stylistycznym dzieł sztuki, wreszcie interpretacjom twórczości artystów. Szczególny nacisk został położony na mało zbadany początek – pierwszą połowę XIX wieku, a także na środowisko lwowskie przełomu XIX i początku XX wieku. Układ tomu jest zasadniczo chronologiczny. Nie było jednak zamierzeniem redaktorów łączyć teksty w syntetyczne ujęcie dziejów krytyki sztuki w Polsce. Pierwotnym zamierzeniem była konferencja. Mogła ona stać się wkładem Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata w szerzej zakreślone obchody rocznicy. Autorami tekstów są jego członkowie i współpracownicy. Jednak pandemia pokrzyżowała plany i publikowany tom pozostanie głównym efektem działań.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
