Literatura i maszyna

Książka Literatura i maszyna to rezultat kilkuletnich badań relacji między człowiekiem a urządzeniem, które od momentu rewolucji przemysłowej wyraźnie determinuje nasze zachowanie, nie wyłączając procesu twórczego. Rozważam w związku z tym kilka mniej lub bardziej szczegółowych problemów, uporządkowanych wokół trzech tematów: dyskursu maszynowego, dyskursu o maszynie i dyskursu maszyną. Pierwszy omawiam na przykładzie aktu pisarskiego, kładąc nacisk na uobecnianie się maszyny do pisania w wybranych tekstach Bolesława Prusa i Sławomira Mrożka, a także na opis i charakterystykę wpływu maszyny cyfrowej na powstawanie literatury. Drugi z tematów realizuję w oparciu o artykuły i szkice ogłaszane w XIX-wiecznych czasopismach, „Przeglądzie Technicznym” i „Wszechświecie”. Ich lektura uświadamia wpływ odkryć i wynalazków, szczególnie związanych z energią elektryczną, na sposób postrzegania rzeczywistości oraz sztuki. Ostatni z tematów, dyskurs maszyną, jest opisem znaczenia i funkcji urządzenia jako ważnego elementu wyobraźni pisarskiej. Przedmiotem namysłu czynię wybrane utwory Witolda Gombrowicza, Stanisława Lema, Tadeusza Różewicza oraz teksty rozrywkowe, w tym powieść kryminalną i prozę erotyczną. Tworzą one w książce mozaikę prowokującą czytelnika do dyskusji o XX-wiecznej literaturze.