Obecnie, głównie dzięki szybkiemu wzrostowi liczby badaczy i zwiększającej się łatwości publikowania prac, literatura naukowa mnoży się wręcz lawinowo. Dotyczy to również literatury naukowej z zakresu bioetyki, z którą powiązane są dość ściśle opracowania przedmiotu biojurysprudencji. Interesujące dane tego rodzaju podaje zespół współautorski wspomnianej wcześniej Bibliography of Bioethics w tomie 35. z 2009 roku. Bibliography obejmuje tylko część ogółu publikacji z zakresu bioetyki w świecie, głównie w języku angielskim, a mimo to ich liczba jest bardzo duża i wzrasta szybko z każdym rokiem. Oto, dla przykładu, liczby z ostatnich kilku lat: 2006 rok ? 676; 2007 rok ? 2162; 2008 rok ? 4229. W początkach 2012 roku, dość duży, wieloosobowy zespół badaczy opracowujący Bibliography nie zdołał jeszcze ogarnąć liczby publikacji z 2009 roku. W obecnych czasach, w większości dyscyplin naukowych, do których należy również bioetyka, żaden pojedynczy badacz, a nawet zespół badaczy, nie są w stanie poznać całej opublikowanej literatury naukowej dotyczącej jego dyscypliny. Uwaga ta nie dotyczy jednak względnie młodego nurtu myśli jakim jest jeszcze biojurysprudencja. Możliwość poznawania niemal wszystkich publikacji dotyczących biojurysprudencji oczywiście ułatwia formułowanie wynikających z nich wniosków. Główny wniosek odnosi się do uzasadnionej potrzeby przechodzenia od przestarzałego już prawa do tworzenia i stosowania bioprawa opartego na teoretycznych podstawach biojurysprudencji. Tworzone i stosowane bioprawo krajowe, międzynarodowe i globalne dotyczy głównie, jak dotychczas, sfery życia cielesnego człowieka, życia zwierząt i życia przyrody. W nieodległej przyszłości należy oczekiwać niezbędnego rozszerzenia pól bioprawa na sfery życia duchowego człowieka i różne sfery życia społecznego.

Współczesny problem seksualny zakorzenia się w świecie moralnej świadomości społecznej, dotyczy normatywnych kategorii dobra i zła moralnego, tego co nakazane względnie zakazane. Funkcjonujące w naszym społeczeństwie pojęcia dobra i zła oraz splecione z nimi imperatywy moralne występują w postaci dwu moralności: ?starej? i ?nowej?, co gorsza, te dwie moralności pozostają ze sobą w ostrym konflikcie i nie dadzą się ze sobą pogodzić, jeżeli chcą zachować właściwą sobie specyfikę. Krótko mówiąc sam rdzeń i najgłębszy sens współczesnego problemu seksualnego polega na radykalnej, niemożliwej do rozładowania opozycji dwu antagonistycznych moralności seksualnych występujących w świadomości określonych kręgów społeczeństwa i regulujących moralną stronę ich postępowania.

Carl Schmitt (1888?1985), niemiecki filozof prawa i polityki, należy do grupy dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych intelektualistów tyleż inspirujących, co kontrowersyjnych i trudnych do jednoznacznego zakwalifikowania, takich jak Nietzsche, Weber, Simmel, Heidegger, Canetti czy Nozick. Schmitt zaczynał jako dadaista, by po latach kariery teoretyka prawa w republice weimarskiej i po epizodzie nazistowskim 1933?1936 stać się myślicielem, który do dziś wywiera wpływ na światowe koncepcje polityczne. Wypracował fundamentalną ideę polityczności, którą przeciwstawiał się konstytucyjnemu i prawnemu formalizmowi. Kto w państwie ma prawo zawiesić prawo i na jakiej podstawie? Inaczej mówiąc, kto (co) jest suwerenem? Tym pytaniem o prawomocność stanu wyjątkowego Schmitt eksponuje suwerena głębszego niż formalnie ukonstytuowane państwo: jedność polityczną opartą na nieustannych wyborach politycznych jednostek. Przed państwem jako konstytucyjno-prawną formą istnieje państwo jako działający podmiot. Na koncepcję tego podmiotu, uważa autor, wywarła wpływ tradycja teologiczna, skąd ?teologia polityczna?. O tych wszystkich kwestiach traktuje niniejszy wybór obejmujący kilka podstawowych tekstów Schmitta z lat 1923?1932.

Po co pisać kolejną książkę o cnotach? "Kiedy jakaś rzeczywistość zanika, powraca tęsknota za nią, odczuwa się jej potrzebę". Na kartach książki "filozofia spotykać się będzie często z teologią, etyka świecka z moralnością religijną, antropologia z wymogami mistyki". Od pierwszych stron malarstwo, literatura, celne powiedzenia, żarty, także prowokujące, towarzyszą najpierw przedstawieniu krótkiej historii cnoty, potem czterech cnót kardynalnych i trzech teologalnych. Autor przedstawia je tak, by Czytelnik nie miał wątpliwości, że bez cnót życie stanie się trudne, że są one po prostu niezbędnym warunkiem zachowania człowieczeństwa. Książkę doceni każdy, komu nieobca jest refleksja nad życiem, osoby świadomie poszukujące dróg życia uporządkowanego, sensownego.

Książka Maxa Webera Etyka protestancka i duch kapitalizmu należy już do klasyki badań społecznych. Postawiona w niej teza - że narodziny i trwanie kapitalizmu możemy zrozumieć, odwołując do jego podstaw etycznych, czyli protestantyzmu - jest do dzisiaj żywa i dyskutowana. Książka stanowi podstawę całej socjologii Webera; z niej wywodzi się jego teoria kapitalizmu, racjonalności, etyki, panowania. Dorota Lachowska wśród tłumaczy literatury naukowej oraz eseistycznej jest osobą wyjątkowo rzetelną i wybitną - słusznie może uchodzić za wirtuoza przekładu. Podjęła się nowego tłumaczenia książki Webera w przekonaniu, że wierny i dobry przekład jest czytelnikom polskim bardzo potrzebny. Opatrzyła także studium Webera obszernym, erudycyjnym wstępem, wyjaśniając genezę książki, jej znaczenie oraz kreśląc obraz jego recepcji. Etyka protestancka i duch kapitalizmu to lektura niezbędna w akademickim i nie-akademickim świecie.

Hans Hermann Hoppe, to jeden z najwybitniejszych współczesnych przedstawicieli libertarianizmu oraz Austriackiej Szkoły Ekonomicznej, a zarazem najwybitniejszy uczeń jednego z liderów ASE, Murraya N. Rothbarda. Ekonomia i etyka własności prywatnej, to druga już – po Demokracja, bóg który zawiódł – pozycja tego autora wydana przez Fijorr Publishing. W Ekonomii i etyce…przeszedł samego siebie. Rozprawia się z socjaldemokracją, interwencjonizmem, państwem opiekuńczym i teoriami ekonomii dobrobytu, wykazując ich miałkość intelektualną, żeby nie powiedzieć utopię, a nawet fałsz. Prawie 450 stron intelektualnej rozkoszy!

Marta Zahorska, Ewa Nasalska: W sporze ze stereotypami. Życiorys naukowy Profesor Renaty Siemieńskiej-Żochowskiej ; Bibliografia prac Renaty Siemieńskiej-Żochowskiej. Część I: WARTOŚCI Jerzy Bartkowski: Wartości materialistyczne i postmaterialistyczne w Polsce w ujęciu porównawczym; Janusz Grzelak: Kto, komu i ile? Bilans wymiany społecznej ? przyczynek empiryczny; Aleksandra Jasińska-Kania, Krystyna Skarżyńska: Zaufanie do ludzi i instytucji w Polsce: uwarunkowania psychologiczne i społeczno-polityczne; Piotr Radkiewicz: Autorytaryzm we współczesnych badaniach psychologicznych. Nowe pomysły i stare problemy; Mino Vianello: Empathy, welfare and citizenship; Jerzy Wierzbiński: Socjodemograficzne uwarunkowania zaufania do instytucji. Część II: POLITYKA ? KŁOPOTY Z DEMOKRACJĄ John E. Jackson: Chronicling Poland?s transition with the PGSS; David M. Olson: Learning before, during, and after parliament: Individual and institutional dimensions; Jacek Raciborski: Modele reżimów totalitarnego i autorytarnego a reżim polityczny PRL; Filip Raciborski, Kamil Rakocy: Internet, politycy, wybory. O możliwości wykorzystania badań zawartości Internetu do przewidywania wyniku wyborów; Tomasz Zarycki: Ku socjologicznej analizie dyskursu elit peryferyjnych; Annette Zimmer: Civil society and democracy in times of change. Część III: KOBIETY W ŻYCIU SPOŁECZNYM Anna Domaradzka: Cena równości ? partnerstwo wywalczone czy kupione?; Barbara Frątczak-Rudnicka: Analiza dyskursu w reklamach kierowanych do młodych matek; Agnieszka Majcher: ?Mężczyźni stoją nad kobietami?? O koncepcji niższości kobiet oraz alternatywnych interpretacjach i przekładach Koranu; Ilona Matysiak: Społecznicy czy urzędnicy? Współczesny kontekst i definicja funkcji sołtysa w opinii wybranych sołtysów i sołtysek z województwa świętokrzyskiego. Płeć jako czynnik różnicujący; Sharon L. Wolchik: Women in parliament in the Czech Republic. Część IV: EDUKACJA MIĘDZY TEORIĄ A PRAKTYKĄ Ireneusz Białecki: Nierówności edukacyjne, badania, polityka; Marta Cieślak: Rola uniwersytetów trzeciego wieku w badaniu i promocji regionu oraz w edukacji regionalnej ; Ewa Nasalska: Edukacja z perspektywy teorii systemów Niklasa Luhmanna; Robert Pawlak: Powszechne i regulowane bony oświatowe. Koncepcje, zastosowania i efekty; Dominika Walczak: Rola zwierzchników w promowaniu mobilności kadry akademickiej; Jerzy J. Wiatr: Edukacja obywatelska w demokratycznej Rzeczypospolitej; Marta Zahorska: Szkolna wieża Babel; Beata Zawadzka: Ruch Małych Szkół w Polsce ? zarys zjawiska. Część V: SPOŁECZEŃSTWO Mirosław Kofta: Spiskowa teoria Żydów: dynamika i funkcje; Dominika Maison, Joanna Rudzińska: Postawy Polaków wobec emerytury; Marek Okólski: Europa i Polska jako obszar imigracji; Grażyna Wieczorkowska, Jerzy Wierzbiński, Małgorzata Siarkiewicz: Wybrane problemy metodologiczne analitycznych badań sondażowych; William Zimmerman: Kabardino-Balkar and overall Russian evaluations of key religious and ethnic identities: A comparison.

Niezwykły temat, bo dotyczący wszystkich ludzi bez względu na wiek, pochodzenie, wykształcenie. Każdy człowiek na dnie swojego serca skrywa tajemnice znane tylko jemu lub najbliższym, czasem przyjacielowi, pedagogowi czy psychologowi. Każdemu skrywanemu sekretowi towarzyszy jakieś uczucie: czasem radości i satysfakcji, że sekret jest znany tylko mnie, że należę do grona wybitnych i elitarnych ludzi, bo jego znajomość jest szczególna i wyjątkowa; czasem uczucie wybraństwa, że to mnie powierzono sekret. Czasem jego znajomość może być kłopotliwa, bo być może ujawnienie go zniszczy czyjeś życie, rodzinę, małżeństwo, może pozbawi kogoś pracy i środków do życia, a utrzymywanie go powoduje w człowieku frustracje i dylematy. Są sekrety, od ujawnienia których zależy czyjeś życie lub śmierć, czasem całych grup społecznych, narodowości. Książka wychodzi naprzeciw tym dylematom powodującym niejedną zmarszczkę pod oczami i siwe włosy na głowie bądź też ich całkowity brak, bo wątpliwości dotyczące znajomości sekretów drugiego i ich interpretacji posiada każdy człowiek świadomie przeżywający swoje życie, codziennie mierząc się z jego problemami. Nie od dziś wiadomo, że światem nie rządzą fakty, ale ich interpretacje, a oszczerstwa, obmowy, kłamstwa czy plotki zawsze towarzyszyły człowiekowi od zarania dziejów, odkąd istnieje ludzkość. Co więcej, tworzyły jego historię, wpływały na dzieje ludzkości bez względu na zbierane żniwo.

Dyskusja nad właściwym statusem prawnym aborcji ogniskuje w sobie cały szereg fundamentalnych sporów etycznych, filozoficznych i prawnych, sprawiających, że na całym świecie problem ten wzbudza zainteresowanie nie tylko najrozmaitszych działaczy i aktywistów obojga płci, ale także bardzo wielu czołowych filozofów, etyków i prawników. Sprawa dotyczy bowiem istotnego elementu aksjologii i normatywnej konstrukcji porządku prawnego każdego społeczeństwa i z tego względu jest zdecydowanie zbyt poważna, aby pozostawić ją w rękach jedynie polityków i manifestantów.

Ci, którzy pragną pozyskać łaskę księcia, stają najczęściej przed Nim z tym, co mają najbardziej wśród swoich rzeczy drogiego i co Mu, jak widzą, największą sprawi przyjemność. Przeto częstokroć ofiarowuje im się konie, broń, złotogłów, drogie kamienie i podobne kosztowności, godne ich wielkości. Otóż i ja, pragnąc złożyć jakieś świadectwo swej czołobitności względem Waszej Wysokości, nie znalazłem pośród swego mienia droższej mi i cenniejszej rzeczy niż znajomość czynów wielkich mężów, nabytą długim doświadczeniem w sprawach nowożytnych i ciągłym rozczytywaniem się w starożytnych... -fragment

Działalność gospodarcza, społeczna i polityczna jest coraz częściej poddawana ocenie moralnej. Książka Pharo otwiera ważny dyskurs teoretyczny nad moralnością z teoretycznego punktu widzenia, informuje o statusie teoretycznym i metodologicznym socjologii moralności

Dziś nikogo już nie dziwi opinia wielu socjologów i historyków, że społeczeństwa, w których za normę życia przyjmowano wartości wywiedzione z Biblii, dynamicznie rozwijały swą gospodarkę, osiągając większy niżu innych stopień zamożności. Obecnie w wielu krajach rozwiniętych biblijny etos pracy - pracy uczciwej, rzetelnej, jak najlepszej, zatraca swą ostrość, ustępując pola relatywizmowi moralnemu czy po prostu zwykłemu cwaniactwu. Zachodni pracodawcy coraz częściej poszukują kandydatów, którzy... realizują w życiu biblijne standardy i dla których praca jest powinnością wobec Boga!Jak pomóc sobie i innym odnaleźć powiązanie pomiędzy pracą a celem życia w kontekście wieczności? Jak zachować na co dzień integralność sfery duchowej z zawodową?Ta sympatyczna, niezwykle praktyczna i pełna przykładów książka wskaże nam, jak ważne jest odnoszenie codziennego trudu do źródeł naszych motywacji.

Atrakcyjny podręcznik z psychologii kłamstwa napisany przez najwybitniejszego na świecie badacza tej problematyki!Nowe, rozszerzone i zaktualizowane wydanie:dostarcza rzetelnej, zweryfikowanej w badaniach eksperymentalnych wiedzy o tym, kiedy i dlaczego słowa, głos, ciało i twarz mogą zdradzać kłamstwo,uczy, jak wykrywać kłamstwa i jak w tym celu umiejętnie obserwować zachowanie się mówiącego m.in. jego mimikę i ruchy ciała,dokonuje analizy motywów, z powodu których ludzie kłamią,próbuje odpowiedzieć na pytanie: dlaczego większość ludzi nie potrafi wychwycić kłamców na podstawie ich zachowań niewerbalnych, zawiera najnowsze wyniki badań na temat możliwości wykrywania kłamstw przy użyciu Systemu Kodowania Ruchów Twarzy (FACS),może stanowić podstawę do zajęć z psychologii ekspresji emocji, podaje interesujące przykłady z życia codziennego, polityki i niedawnej historii.Przedmowa do polskiego wydania zapoznaje z osiągnięciami i problemami badawczymi polskich psychologów w tej dziedzinie. W przeciwieństwie do pojawiających się na naszym rynku wydawniczym książek z dziedziny komunikacji niewerbalnej, które łudzą prostymi i często fałszywymi receptami, Ekman - zachowując jasny i zrozumiały dla wszystkich język - ukazuje zagadnienia w całej ich złożoności. Książka ta z pewnością zainteresuje studentów psychologii, pedagogiki, socjologii, a także biznesmenów, polityków, prawników, psychoterapeutów, dyplomatów i... policjantów.

Wraz z ukazaniem się tej pracy zbiorowej, etyka w prowadzeniu badań społecznych przestaje być jedynie rozdziałem w podręcznikach akademickich, a staje się przedmiotem żywej dyskusji, również wśród badaczy i badaczek na gruncie nauk społecznych. Z jakimi dylematami w swoich badaniach mierzą się badacze i badaczki w dziedzinach socjologii, psychologii, antropologii czy etnografii? W jaki sposób stawiają im czoła? Czy dostępne narzędzia postępowania etycznego w badaniach, najczęściej w postaci kodeksów, są wystarczające, by rozwiązać dylematy etyczne? Czy istnieje przepis na bezbłędnie etyczne badania społeczne? Na te i wiele innych pytań spróbowano dać odpowiedzi właśnie w tej książce. Etyczny wymiar jakościowych badań społecznych. Doświadczenia, dylematy, refleksje został przygotowany - z perspektywy filozoficzno-teoretycznej oraz mocno praktycznej - przez naukowców i naukowczynie zarówno z ogromnym, jak i niewielkim doświadczeniem w terenie badawczym. Podjęli się oni wymagającej tematyki badawczej, między innymi wojny w Ukrainie, Holokaustu, napięć izraelsko-palestyńskich, życia po wybudzeniu ze śpiączki czy nacjonalizmu wśród młodych Polaków i Polek. Z jednej strony to więc zaproszenie do podjęcia refleksji nad zagadnieniami moralno-etycznymi w badaniach jakościowych, a z drugiej - propozycja rozwiązań problemów natury etycznej, wypracowana w wyniku rozmaitych doświadczeń badawczych. Publikacja w przekonujący i interesujący sposób pokazuje, na bogatym, wielodyscyplinarnym i międzynarodowym materiale empirycznym, etyczne uwikłania jakościowych badań społecznych, także tych bardzo praktycznych, jak np. badania w placówkach służby zdrowia, na wojennym froncie (). Stawia ważne pytania i przedstawia procedury pomagające badaczom w rozwiązywaniu problemów etycznych, jakie takie badania mogą powodować. () [P]owinna zainteresować nie tylko badaczy akademickich, ale także inne osoby przeprowadzające jakościowe badania społeczne, np. w służbie zdrowia, ośrodkach dla uchodźców, placówkach socjalnych. Z recenzji dr. hab. em., prof. UAM Krzysztofa Podemskiego

Aristotle (384-322BC) is the philosopher who has most influence on the development of western culture, writing on a wide variety of subjects including the natural sciences as well as the more strictly philosophical topics of logic, metaphysics and ethics. To the poet Dante, he was simply ‘the master of those who know’. The Ethics contains his views on what makes a good human life. While the work continues to stimulate and challenge modern philosophers, the general course of the argument is easily accessible to the non-specialist. Both as a key influence in the history of ideas and as a work containing unique insights into the human condition, this is a book that simply demands to be read.

Książka Tymoteusza Mietelskiego pt. Koncepcja etyki fenomenologicznej Paola Valoriego. Studium analityczno-krytyczne powstała na kanwie rozprawy doktorskiej napisanej pod kierunkiem dr. hab. Piotra Duchlińskiego, prof. UIK i obronionej w czerwcu 2023 roku w Akademii Ignatianum w Krakowie (obecnie Uniwersytet Ignatianum w Krakowie). Recenzenci rozprawy zgodnie podkreślili w swoich opiniach znaczący wkład poznawczy tego opracowania i postulowali jego publikację w formie monografii naukowej. [] Drobiazgowe omówienie poszczególnych zagadnień, od recepcji metody fenomenologicznej w wymiarze historycznym i próby jej udoskonalenia przez Valoriego, poprzez odmienną analizę doświadczenia moralnego dokonaną przez Valoriego w perspektywie metody zaproponowanej przez Husserla, po krytyczną ocenę całości rozważań Valoriego, stanowi treść niniejszej książki, godnej polecenia polskiemu czytelnikowi. Z przedmowy ks. prof. dr. hab. Ryszarda Monia Praca dość odważnie wkracza w niełatwe rejony etyki fundamentalnej. Precyzyjnie rekonstruuje koncepcję Valoriego, osadzając ją w szerokich kontekstach historycznych i problemowych, a następnie z dużą swadą badawczą stawia jej krytyczne pytania i szuka jej rysów oryginalności. Niewiele pozostało pytań pod adresem etyki fenomenologicznej w ogóle i jej wersji wypracowanej przez włoskiego filozofa, które nasuwały się w trakcie lektury, a których Autor nie postawił w ostatnim rozdziale. Jego krytyka ma charakter spolegliwy, ale konsekwentnie drążący słabe punkty w etycznej myśli Valoriego. [] Poprawnie rekonstruuje nie tylko niełatwe pojęcia i kategorie fenomenologii w jej pluralizmie, ale z dużą swobodą porusza się po gruncie materialnej etyki wartości, dostrzegając jej teoretyczną siłę, ale jednocześnie słabości. Fundowanie filozofii moralnej na gruncie wartości jest wszak zamierzeniem uwikłanym w silną ambiwalencję. Z recenzji prof. dr. hab. Krzysztofa Stachewicza

Seria Antologia bioetyki, tom 7 Tom Innowacyjne terapie ? nadzieje i zagrożenia jest kolejnym, siódmym już ogniwem serii „Antologia bioetyki” ukazującej się w Wydawnictwie Universitas pod naukową redakcją Włodzimierza Galewicza. Przedmiotem tej publikacji są budzące wiele sporów normatywne aspekty eksperymentalnych procedur medycznych, takich jak terapia genowa, inżynieria tkankowa czy też najszerzej ostatnio dyskutowana terapia oparta na komórkach macierzystych. „Siódmy tom «Antologii bioetyki» Innowacyjne terapie ? nadzieje i zagrożenia będzie zapewne dla etyków, medyków i prawników zajmujących się różnymi aspektami badań nad komórkami macierzystymi cennym źródłem informacji na temat problemów związanych z wdrażaniem bazujących na nich, innowacyjnych terapii. Wydane dotąd tomy «Antologii» stały się już obowiązkową lekturą dla zainteresowanych problematyką bioetyczną czytelników, można śmiało założyć ? zważywszy dodatkowo na aktualność podjętego tematu i stosunkowo niewielką liczbę poświęconych mu publikacji w języku polskim ? że podobny będzie los recenzowanego tomu”. prof. dr hab. Barbara Chyrowicz Włodzimierz Galewicz jest profesorem w Instytucie Filozofii UJ. Zajmuje się głównie historią etyki (zwłaszcza jej nurtu arystotelesowskiego) i współczesną bioetyką. W ciągu ostatnich kilkunastu lat opublikował m.in. monografie Status ludzkiego zarodka a etyka badań biomedycznych (2013), Dobro i sprawiedliwość w opiece zdrowotnej (2018), Odpowiedzialność i sprawiedliwość w etyce Arystotelesa (2019) oraz zbiór Studia z klasycznej etyki greckiej (2020). Wydał nadto (we własnych nowych tłumaczeniach) kilka etycznych traktatów Tomasza z Akwinu, a także sześć wcześniejszych tomów z serii „Antologia bioetyki”.

Można by powiedzieć, że niniejsza praca wyrosła w całości z namysłu nad jednym zdaniem. W lutym 1982 r., podczas wykładu wygłaszanego w Collège de France, Michel Foucault przywołał kolejno projekty Montaigne’a, Schopenhauera, Nietzschego, Baudelaire’a i innych, by wreszcie stwierdzić: Niewykluczone, że w owej serii prób, w mniejszym lub większym stopniu porzuconych, zafiksowanych na sobie samych, w owym ruchu, który sprawia, że stale odwołujemy się do etyki Siebie, a jednocześnie nie jesteśmy w stanie nadać jej żadnej treści – niewykluczone, że za tym wszystkim kryje się właśnie niemożliwość stworzenia dzisiaj etyki Siebie, i to w sytuacji, w której jest ona pilnie potrzebna i niezbędna politycznie, nie ma bowiem innego pierwszego ani ostatniego punktu oporu wobec politycznej władzy niż punkt, w którym zawiązuje się stosunek Siebie do Siebie (HP, 248; podkr. – CR). Oczywiście sama możliwość natrafienia na to zdanie, zauważenia go pośród masy innych, wreszcie wstępnego zrozumienia jego treści i znaczenia wynikała z wcześniejszych rozmyślań, lektur i napisanych artykułów. Coś działo się już przed natknięciem się na nie, a zarazem – i niejako symetrycznie – samo zmierzenie się z nim, którego efektem jest poniższy tekst, nie wyczerpuje go. Niniejsza książka skupia się bowiem na zagadnieniu etyki Siebie; ma być rekonstrukcją Foucaultowskich studiów nad starożytnością, ich krytyczną weryfikacją, a wreszcie próbą rozwinięcia w oparciu o analizę kolejnych źródeł. Nie zostanie tu natomiast poruszona (poza kilkoma wzmiankami i aluzjami) kwestia dzisiejszej sytuacji politycznej, tzn. nie pojawi się żadna analiza aktualnego pola relacji władzy. Mówiąc inaczej, niniejsza praca nie przynależy do obszaru filozofii polityki. To zadanie, które dopiero należałoby wykonać, a właściwie – które już wykonują inni badacze i badaczki. Niemniej te dwie kwestie, etyka i polityka, nie tylko odsyłają do siebie nawzajem, ale przede wszystkim ściśle się ze sobą splatają i wzajemnie warunkują (§8). Toteż nie da się mówić o etyce i przemianach, jakim podlegała, nie uwzględniając pewnych zachodzących równolegle transformacji społeczno-politycznych, określonych procesów historycznych oraz relacji pomiędzy samymi indywiduami, a także pomiędzy tym, co jednostkowe, a tym, co zbiorowe. Wreszcie, choć rzadko wybrzmi to bezpośrednio, cała ta, opisana na kolejnych stronach, wyprawa w głęboką przeszłość podjęta została z uwagi na te stawki, o które gra toczy się właśnie dziś. Nie chodziło o uprawianie historii filozofii, które miałoby fiksować się na samym sobie, służyć wyłącznie lepszemu zrozumieniu określonego wycinka dziejów, czyli o szlachetną i poważną, ale przecież nieco jałową erudycję. Celem było raczej powtórne otwarcie doświadczenia, które zostało (przynajmniej na Zachodzie) niemal całkowicie zamknięte, a jeśli funkcjonowało, to wyłącznie gdzieś na obrzeżach kultury, marginalne i mylnie rozumiane, nawet samo przez siebie… Ponowne wydobycie pewnego problem, który problemem być przestał, i to bynajmniej nie dlatego, że został rozwiązany lub się zdezaktualizował. Stał się on raczej przeszkodą dla rozwoju określonych stosunków władzy i jako taki był stopniowo bagatelizowany, zacierany, a wreszcie zapomniany. Postawienie go raz jeszcze, przywróceniu mu sensu i należnego miejsca jest zatem, być może, zarysowaniem pewnej drogi ucieczki, linii ujścia z tych struktur władzy, które odpowiadają dziś zarówno za dystrybucję indywidualnych ról, jak i funkcjonowanie całych społeczeństw. Celem tych rozważań jest więc umożliwienie pomyślenia czegoś, co pozostaje dziś niemyślane. Czy właściwie istnieje jakieś inne zadanie dyskursu filozoficznego? A to, że będzie ono tu realizowane w dużej mierze środkami archeologii pojęć i genealogii praktyk, czyli środkami uparcie zaliczanymi przez niektórych do historii filozofii – czy rzeczywiście miałoby to być sprzeczne z podejściem jak najbardziej problemowym? Czy nie jest raczej dokładnie odwrotnie? Czy to nie ci, którzy roszczą sobie pretensje do wyższości, rzekomo mającej wynikać z tego, że mierzą się z pytaniami filozoficznymi w sposób oderwany od dziejów i źródeł – co jakoby zapewnia im dostęp do jakiejś bardziej uniwersalnej perspektywy – w praktyce sami nie dostrzegają własnego uwikłania w historię, która określa nie tylko to, jakie problemy wydają się im ważne, ale i to, jakich odpowiedzi są w stanie udzielić? / Cezary Rudnicki

Książka Etyka a problem podmiotu poświęcona jest bardzo ważnemu i aktualnemu zagadnieniu, jakim jest sposób rozumienia podmiotu. Autorzy wychodzą ze słusznego założenia, że problem ten ma kluczowe znaczenie dla etyki – swoiste „rozchwianie” współczesnej kultury, którego przejawem jest utrata (a na pewno znaczące osłabienie) zdolności do uzgadniania stanowisk w istotnych kwestiach poprzez dyskurs filozoficzny albo publiczny, powodowane jest w dużym stopniu kłopotami związanymi ze swoistym rozmyciem się koncepcji podmiotu. Książka jest w mojej ocenie bardzo interesującą monografią. Porusza istotny i dynamiczny problem relacji pomiędzy etyką a sposobem rozumienia podmiotu, który jest centralnym przedmiotem sporu we współczesnej filozofii i kulturze. Choć sami autorzy preferują koncepcję mocnego podmiotu, to starają się przy tym w sposób rzeczowy i bezstronny odnieść do odmiennych stanowisk. Dzięki temu czytelnik ma okazję zapoznać się z dorobkiem kilku interesujących współczesnych myślicieli, którzy nie są bardzo szeroko znani polskiemu odbiorcy. To stanowi dużą dodatkową wartość publikacji. Prof. dr hab. Aleksander Bobko Wartością książki jest niewątpliwie samo podjęcie zagadnienia relacji podmiotu i etyki oraz ukazanie jego współczesnych przekształceń. […] Autorzy zmierzają do zrozumienia procesów przemian współczesnej kultury w kontekście podmiotu, ale dają też wyraz swemu przekonaniu o kryzysie kultury i jego oddziaływaniu również na zagadnienia etyki. Oczywiście każda koncepcja etyczna zakłada jakąś wizję podmiotowości. Przeprowadzone badania starały się wykazać, że właściwe rozumienie podmiotu ma ważne znaczenie dla etyki. W perspektywie moralnej szczególnie istotnym zagadnieniem jest interesujące ujęcie relacji zachodzącej między podmiotem, sprawczością, sumieniem, wolnością, prawem naturalnym, cnotami, powinnością, odpowiedzialnością, normatywnością. Książka może liczyć na szerokie grono odbiorców: od studentów filozofii, po literaturoznawców i osoby głębiej zainteresowane współczesnymi problemami kultury. Wśród czytelników znajdą się z pewnością zarówno specjaliści tematyki, jak i osoby rozpoczynające dopiero przygodę z etyką i filozofią. Ci, którzy sięgną po recenzowaną tu pozycję, odniosą z niej niewątpliwe korzyści, gdyż praca ta nie tylko zaznajamia z meandrami współczesnej filozofii, ale nadto czyni to zrozumiale i przekonująco szkicuje ważne, dyskutowane i sporne kwestie w tym obszarze. Prof. dr hab. Marek Szulakiewicz

Jest to pierwsze w Polsce tak obszerne i wszechstronne opracowanie problemów etyki badań socjologicznych. Konfrontując postulaty normatywne z praktyką badań jakościowych, zwłaszcza związanych z narażeniem osób badanych na zranienie (krzywdę), Adrianna Surmiak uświadamia czytelnikowi, jak duża część tej praktyki wymaga wrażliwości, intuicji etycznej, empatii, a ponadto jak wiele szczegółowych kwestii należałoby jeśli nie uregulować kodeksowo, to przynajmniej poddać środowiskowej dyskusji. dr hab. Wojciech Pawlik, prof. UW Z książki Adrianny Surmiak jasno wynika, że antropologom i socjologom prowadzącym badania jakościowe potrzebna jest nie tylko znajomość zasad etyki proceduralnej (formalnej), ale też wrażliwość i wiedza wywodzące się z etyki opisowej; praktyce badawczej powinna towarzyszyć nieustanna „kontrola sumienia”, wyczulenie na wszystko, co może w jakikolwiek sposób naruszać dobro badanych. dr hab. Katarzyna Kaniowska, prof. UŁ Adrianna Surmiak - doktorka, socjolożka i antropolożka społeczno- -kulturowa. W latach 2016–2020 odbyła staż podoktorski na Uniwersytecie Warszawskim w ramach grantu „Fuga 5” finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki. Od 2021 roku pracuje jako adiunktka w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW. Pełni funkcję sekretarza Wydziałowej Komisji Etycznej na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji UW. Obecnie interesuje się etyką i metodologią badań, szczególnie badań jakościowych, socjologią moralności oraz socjologią emocji