Jednym z najszerzej dyskutowanych współcześnie problemów w filozofii jest kwestia wolnej woli. Dotyczy ona tego, czy samą wolną wolę daje się uzgodnić z przyczynową determinacją działania przez czynniki niezależne od kontroli sprawcy, co jest warunkiem moralnej odpowiedzialności. Dyskusja zatem o wolnej woli prowadzi do problemu zasługi i kary, winy i odpowiedzialności, umysłu i ciała, konieczności i możliwości, wieczności i czasu, dobra i zła. W konsekwencji problem wolnej woli nie ogranicza się w prosty sposób do jednej, określonej dziedziny filozofii, ale staje się przedmiotem dociekań etyki, epistemologii, filozofii społecznej i politycznej, metafizyki, filozofii umysłu, filozofii prawa i nauki czy wreszcie filozofii religii. Wspólnym mianownikiem zarysowanego zagadnienia jest problem fatalizmu — fatalizmu teologicznego, ale także logicznego. Logiczna wersja fatalizmu zakłada, że każde zdarzenie przyszłe jest zdeterminowane przez to, co już jest prawdziwe, w szczególności przez prawdę, która się wtedy zdarzy. Teologiczny wariant fatalizmu natomiast wprowadza predestynację wszystkich zdarzeń w takim zakresie, w jakim boski byt poznaje wcześniej albo wprost z wieczności, że dane zdarzenia będą miały miejsce.Prezentowana książka jest odpowiedzią na zainteresowanie problematyką wolnej woli i hipotezą teistyczną obserwowane we współczesnej filozofii od lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia, o czym świadczą publikacje A.N. Priora, Ch. Hartshorna, N. Pike'a czy R. Taylora, a współcześnie W. Haskera, P. Inwagena, A. Plantingi i wielu innych. Publikowany tom przekładów dzieł klasyków zagadnienia wolnej woli i hipotezy teistycznej od czasów karolińskich do współczesności, tekstów niezwykle ważnych i nośnych filozoficznie, wypełnia ewidentną lukę w polskiej literaturze filozoficznej. Warto podkreślić, że podobny deficyt adekwatnych przekładów także w filozoficznej literaturze anglojęzycznej skutkował nieporozumieniami albo wręcz zupełnie błędnymi interpretacjami tych klasycznych problemów.
Niniejszy tom jest pierwszą częścią realizowanego na Wydziale Filozofii KUL projektu dotyczącego badań nad problemem wolnej woli i hipotezy teistycznej. Część drugą będzie stanowił tom zawierający studia i eseje poświęcone zarówno doktrynie myślicieli prezentowanych w tym tomie, jak i koncepcjom przedstawicieli innych nurtów w filozofii dawniejszej i współczesnej, takich jak Anzelm z Canterbury, Tomasz z Akwinu, Baruch Spinoza, reprezentanci filozofii procesu i teizmu otwartego. Publikacja tomu obejmującego studia i eseje jest planowana na wiosnę 2019 roku.
W pierwszej części tomu znajdują się opracowania dotyczące historii filozofii (od św. Augustyna do końca XVIII wieku), a w drugiej - badania nad myślą współczesną. Autor wprowadzenia słusznie zauważa, że kwestia ludzkiej wolności ma doniosłe znaczenie w kontekście ekspansji współczesnych nurtów naturalistycznych, które de facto pozbawiają człowieka wolności, a zatem i odpowiedzialności. Analiza rozmaitych stanowisk filozoficznych pozwala ten problem podjąć kompetentnie i uniknąć wielu aporii logicznych, jak również metafizycznych i antropologicznych, które wydają się powstawać w refleksji nad wszechwiedzą Boga i wolnością człowieka.
Prof. dr hab. Marcin Karaś (UJ)
Przed autentycznie uprawianą historią filozofii stoi bowiem trudne zadanie ciągłego podtrzymywania źródeł filozofii w taki sposób, by mogły one dostarczać materiału do opisu ludzkiego doświadczenia również współcześnie. Tytułowa kontrowersja („Jeżeli Bóg istnieje...") autorom omawianej monografii stworzyła warunki, w których jak w pryzmacie jednorodne stanowiska i monolityczne systemy ujawniły swoje wewnętrzne zróżnicowanie. Dawniejsza filozofia stała się bardziej zrozumiała, a współczesne koncepcje ukazały swoją istotność. [...] Teizm i naturalizm (użyjmy sformułowań ogólnych i nieostrych, ale wyrażających jakoś specyfikę dwóch perspektyw) być może dlatego wchodzą ze sobą w konfrontację, że odnoszą się do podobnego, choć różnie formułowanego problemu — wolności w warunkach konieczności. [...] Wszystkie zawarte w tomie teksty są oryginalnymi artykułami naukowymi, opierają się na tekstach źródłowych i najnowszej literaturze przedmiotu. Wszyscy autorzy reprezentują w swojej dziedzinie najwyższy poziom badań naukowych, a ich kompetencje potwierdzają dotychczasowe publikacje (artykuły, monografie, przekłady).
Dr hab. Tomasz Kupś, prof. UMK
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
