Kultura, rozumiana szeroko, jako całokształt ludzkich działań, obnaża duchową rzeczywistość człowieka. Jest ona bowiem we wszystkich swych przejawach sposobem jego bytowania, wyznacza także możliwości i wytycza drogi urzeczywistniania właściwego mu powołania. Zapewne także dlatego zachęca, a nawet zmusza, nie tylko do opisu i jego analizy, lecz przede wszystkim do refleksji. Problematyka dotycząca kultury stanowi zbiór złożonych i powiązanych ze sobą zagadnień, których rozwiązania się wzajemnie warunkują. Obejmuje ona rozważania przedmiotowe i meta-przedmiotowe z uwzględnieniem perspektywy historyczno-filozoficznej. Należą do niej, prócz zwyczajowo umieszczanych w obrębie kultury działań artystycznych, naukowych i religijnych, także działalność polityczna, ekonomiczna i wychowawcza. Fakt ten powoduje konieczność podjęcia badań interdyscyplinarnych w obrębie samej filozofii (np. filozofii sztuki i estetyki, filozofii nauki, epistemologii, filozofii religii i teodycei, filozofii polityki i filozofii społecznej). Nade wszystko jednak nie chodzi o odpowiedź na pytanie "jak?", lecz na pytanie "dlaczego?", na pytanie o istotę kultury, zachodzących w niej zjawisk i przemian oraz ich konsekwencję i celowość. To zaś podstawową czyni refleksję nad sposobem istnienia kultury oraz nad istotą człowieka, jego miejscem w świecie, postawami moralnymi i preferencjami aksjologicznymi. Problemy współczesnej kultury, a zwłaszcza jej dość powszechnie diagnozowany kryzys, powodują, że podejmowane w tej książce zagadnienia, prócz tego, że niewątpliwie mają znaczenie teoretyczne, przekraczają wymiar filozoficznych, zamykających się w obrębie akademickiego dyskursu spekulacji i nabierają ważnego wymiaru praktycznego. Jeżeli bowiem człowiek jest jedynym twórcą, celem i adresatem tak szeroko rozumianej kultury, to właśnie wypracowanie w nim umiejętności refleksji i autorefleksji, rozumienia przyczyn i celów, podejmowania świadomego i odpowiedzialnego uczestnictwa w procesach kulturowych winno być przedmiotem refleksji. Zebrane w niniejszym tomie rozprawy i przyczynki traktują o wielu aspektach "bycia człowiekiem kultury". Dociekania ich autorów są prowadzone w różnych obszarach, począwszy od historyczno-filozoficznego, lecz kształtującego współczesność, przez zagadnienia powinności i odpowiedzialności oraz uważanego dość powszechnie niemal za logo współczesnej kultury konsumpcjonizmu, aż do sztuki, polityki i współczesnego wymiaru śmierci. Prezentując w jednym tomie rozważania z odległych niekiedy regionów myśli filozoficznej, czynimy to w przekonaniu, że choćby w pewnym stopniu dotkną one kondycji człowieka i kultury.
Artykuły zebrane w książce stanowią próbę spojrzenia na rozmaite wpływy filozofii krytycznej Immanuela Kanta przede wszystkim z punktu widzenia filozofii współczesnej. Prezentowana publikacja stanowi efekt współpracy ośrodków (przede wszystkim uniwersytetów w Katowicach, Koszycach, Preszowie i Wrocławiu), w których już od wielu lat prowadzone są badania nad myślą Kanta i szeroko rozumianą filozofią pokantowską. Książka ma trójdzielną strukturę. W pierwszej części zebrane zostały artykuły, które podejmują namysł nad ogólną recepcją myśli Kanta zarówno w odniesieniu do okresu bezpośrednio po wydaniu Krytyk, jak i pierwszej połowy XIX wieku, gdy filozofię Kanta interpretowano w duchu idealizmu. Część druga poświęcona jest z kolei relacji fenomenologii do filozofii Kanta. Uwzględnione tu zostały zarówno początki rozwoju fenomenologii, gdy ta - czerpiąc przede wszystkim z filozofii Franza Brentana - występowała przeciwko Kantowskiemu transcendentalizmowi, jak i sytuacji po opublikowaniu Badań logicznych Edmunda Husserla, gdy fenomenologia transcendentalna rozwijała się w perspektywie filozofii Kantowskiej, ale także neokantyzmu. Część trzecia dotyczy recepcji filozofii Kanta i uwzględnia - z nielicznymi wyjątkami - pierwszą połowę XX wieku. Motywy, wokół których koncentrują się analizy prezentowane w tej części pracy, to metoda transcendentalna (która znajduje swą kontynuację nie tylko w neokantyzmie i fenomenologii, ale także filozofii analitycznej, neotomizmie czy dekonstrukcjonizmie) oraz perspektywa teoretyczna, którą można nazwać postneokantyzmem. Chodzi tu o dotarcie do tych aspektów filozofii Kanta, które pozwalają na lepsze zrozumienie rozwoju problemów filozoficznych. Aspekt ten - nie zawsze wprost ujawniany - znajduje wyraz w twórczości takich filozofów, jak Nicolai Hartmann, Karl Jaspers oraz wczesny Heidegger.
Cywilizacja medialna, zmediatyzowany świat, zapośredniczona rzeczywistość to tylko kilka określeń współczesnego środowiska życia człowieka. Nie wydaje się przesadą stwierdzenie, że media są dziś wszechobecne. Ich rozwój nigdy dotąd nie przebiegał tak szybko, a instrumentarium nie było tak szerokie. Dla potencjalnego odbiorcy media są źródłem zarówno szans, jak i zagrożeń. Edukacja medialna, rozumiana jako edukacja o mediach, do mediów i przez media stanowi odpowiedź na wyzwania czasu. Prezentowana książka jest próbą przybliżenia czytelnikowi istoty oraz stanu edukacji medialnej w Polsce, zwłaszcza w kontekście edukacji szkolnej. Porusza również problem reklamy jako komunikatu perswazyjnego. Zasadniczą cześć pracy stanowi analiza wyników badań dotyczących wpływu warsztatów z edukacji medialnej na odbiór reklam telewizyjnych u młodzieży licealnej. Autorka dąży również do przedstawienia opinii środowiska szkolnego na Śląsku na temat edukowania medialnego. Publikacja skierowana jest przede wszystkim do pracowników naukowych zainteresowanych problemem mediów w kontekście edukacji, ale również do czynnych nauczycieli, pedagogów, studentów.
Niniejsza monografia to efekt rozważań pracowników Zakładu Socjologii Polityki Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz zaproszonych gości nad kwestią przemian zachodzących w obrębie tożsamości nie tylko jednostkowej, ale także grupowej. Przemian, które sprawiają, że niektóre rodzaje tożsamości uznać można z pewnością za niedokończone. Wśród nich autorzy niniejszego opracowania wymieniają m. in.: polską tożsamość narodową, francuską tożsamość metropolitalną, walijską tożsamość seksualną, gliwicką tożsamość miejską, tożsamość społeczeństwa sieci oraz tożsamość ekologiczną. Pytanie o to, kim jesteśmy oraz w jaki sposób definiujemy samych siebie, wydaje się w dzisiejszym "świecie na rozdrożu" szczególnie istotne. Również związek tożsamości z innymi pojęciami, takimi jak chociażby habitus, zmiana czy też klasa, nie umknął uwadze autorów niniejszego opracowania, podobnie jak wpływ czynników historycznych.
W pracy zbadano zależności między transpiracją a efektywnością indukowanej fitoekstrakcji kadmu i ołowiu. Jako czynnik indukujący hyperakumulację obu metali w pędach roślin stosowano kwas etylenodiaminotetraoctowy. Eksperymenty prowadzone w kulturach hydroponicznych wykazały dodatnią korelację między poziomem transpiracji a zawartością Pb i Cd w pędach gorczycy sarepskiej. Jednak badania wazonowe z zastosowaniem gleby zanieczyszczonej Pb i Cd oraz pochodzącej z okolic huty cynku i ołowiu nie potwierdziły tej zależności. Stwierdzono natomiast, że o poziomie akumulacji Pb i Cd w pędach gorczycy sarepskiej i słonecznika zwyczajnego przede wszystkim decyduje stopień indukcji hyperakumulacji w roślinach. Praca adresowana jest do pracowników naukowych i doktorantów prowadzących badania nad fitoekstrakcją.
Prezentowana praca jest zbiorem interpretacji filmów takich jak Marzyciel, Zostań czy Quantum of Solace. Nadrzędną kategorią podejmowanych w niej analiz jest pojęcie wyobraźni, podlegającej istotnym przemianom we współczesnej kulturze. Tłem rozważań są problemy kina najnowszego, na czele z zagadnieniami filmowego postmodernizmu, rekonstrukcji tradycyjnych wzorców narracyjnych oraz reinterpretacji popkulturowych mitów, np. mitu Jamesa Bonda jako ikony kina głównego nurtu. Autorka ukazuje rozmaite realizacje poszczególnych funkcji wyobraźni, zarówno tych kompensacyjnych, jak i związanych z tematyką tożsamości i poszukiwania własnego miejsca w świecie, zastanawiając się przy tym nad statusem Marca Forstera jako filmowego autora. Książka jest adresowana do osób zainteresowanych przede wszystkim kinem najnowszym, zarówno do filmoznawców, jak i studentów, krytyków filmowych oraz - w szerokim rozumieniu - miłośników kina. Powinna służyć także osobom poszukującym we współczesnej kulturze tropów związanych z reinterpretacją kategorii wyobraźni. Jej celem jest również upowszechnianie i spopularyzowanie wiedzy o współczesnym autorstwie filmowym poprzez uzupełnienie luki, jaką w polskim filmoznawstwie stanowi brak obszerniejszych publikacji dotyczących twórczości Marca Forstera.
Książka Dramat i doświadczenie to publikacja nawiązująca do rozważań, podejmowanych w nurcie poetyki doświadczenia, z intencją włączenia w ten obszar badawczy refleksji o dramacie i teatrze. Stanowi ona pokłosie konferencji o tym samym tytule, zorganizowanej przez Zakład Teatru i Dramatu Instytutu Nauk o Kulturze UŚ w maju 2012 roku. Książka podzielona została na pięć części, prezentujących wieloaspektowe związki i zależności między dramatem i doświadczeniem. Rozważania autorów obejmują m.in.: prezentację zmian w sposobie artykułowania problematyki doświadczenia, różne projekty lektur tekstów dramatycznych, stanowiących reprezentacje konkretnych doświadczeń człowieka (jednostkowych bądź zbiorowych) czy na przykład refleksję o dramacie, która w obręb analizy tekstu włącza również perspektywę wykonawczą i performatywną. Zgromadzone w tomie różnorodne artykuły, świadczące o sporym zainteresowaniu problematyką dramatu i doświadczenia, stanowić mogą punkt wyjścia do podjęcia dalszej dyskusji na ten temat, do której redaktorzy i autorzy tomu zapraszają również czytelnika.
Wychodząc z założenia, że już samo pojęcie tekstu zakłada jego lekturę - praktykę czytania jako podejmowanie wysiłku rozumienia oraz wpisywania w pewien horyzont kulturowego doświadczenia celem przyswojenia sobie tekstu i nadawania mu sensu - równie istotny jak sam tekst (w tym przypadku - dzieło filmowe) staje się problem praktykowania lektury, opatrywania filmu sensotwórczym komentarzem. Wybrane filmy (reprezentatywne dla poszczególnych nurtów, zjawisk i tendencji w kinie XX i XXI wieku) czyta się tu jako dzieła sztuki multimedialnej i intermedialnej - łączące elementy literatury, teatru, malarstwa, fotografii tak w planie treści, jak i struktury oraz estetyki, integrujące różnorodne sztuki oraz własności odmiennych przekaźników. Szkice pomieszczone w książce nie składają się na jakiś pełny, spójny obraz - czy to dwudziestowiecznej kultury filmowej, czy choćby zjawiska intermedialności. Pełnią funkcję raczej wstępnych rozpoznań ustanawiających pewien kulturowy (tekstowy) horyzont, w którym dopiero możliwe staje się czytanie filmu, jego interpretacja oraz autentyczna refleksja. Szkice te zostały tak pomyślane i zredagowane, by mogły służyć jako pomoc naukowa nauczycielom przedmiotów humanistycznych w zajęciach szkolnych nt. kultury XX i XXI wieku czy edukatorom zajmującym się kulturą medialną.
Celem niniejszej publikacji jest poszukiwanie i opisanie różnorakich mechanizmów odpowiedzialnych za uruchamianie zachowań człowieka, które mogą być postrzegane jako mniej lub bardziej etyczne. Autorzy zbioru w swych tekstach ukazują społeczne, psychologiczne i moralne aspekty współdziałania jednostki z innymi. Koncentrują się również na różnorodnych etycznych pułapkach współczesności, czyhających na jednostkę w ciągle zmieniającym się świecie. W centrum zainteresowania znalazły się zagadnienia związane z moralnością i niemoralnością, wyrażone w pytaniach: Kiedy i jakie zachowanie własne lub drugiego człowieka spostrzegane jest jako etyczne lub nieetyczne? Jakie mechanizmy rządzą percepcją zachowania własnego i innych ludzi? Co prowokuje osobę do takich zachowań, jak one przebiegają, jaką przyjmują postać i wreszcie - jakie skutki zachowania te za sobą pociągają? Uwagą objęto także źródła zachowań moralnych: osobowościowe, społeczne, duchowe, światopoglądowe, te wynikające z biologii, z posiadanych przez jednostkę cech, jak i te związane z przyjętym przez osobę systemem wartości, z reakcją na czyjeś zachowanie czy z kulturą oraz warunkami życia. W publikacji ukazano również różne dziedziny życia społecznego, w których istotne są etyczne wybory człowieka, co stanowi dodatkową zaletę zbioru. Książka może służyć jako materiał dydaktyczny dla studentów kierunków humanistycznych, w szczególności dla pedagogów różnych specjalności, socjologów, psychologów, pracowników socjalnych - dla osób, które wykonują zawód opierający się na kontaktach z drugim człowiekiem lub przygotowują się do takiej pracy. Jednym słowem, publikacja ta przeznaczona jest dla wszystkich, których interesuje moralność człowieka i mechanizmy rządzące ludzkim postępowaniem w sytuacji dylematu etycznego.
Celem książki pod naukową redakcją Urszuli Swadźby i Daniela Topinki jest prezentacja zmian w świadomości społecznej, które zaszły i nadal zachodzą po obu stronach granicy polsko-czeskiej (na Śląsku i Morawach). Owe zmiany dotyczą nie tylko młodego pokolenia, lecz także pokolenia realnego socjalizmu, znajdując swoje odzwierciedlenie zarówno w ekonomii, jak i w innych wymiarach życia społecznego, takich jak: religia, rodzina, a także stosunek do środowiska naturalnego i zróżnicowania etnicznego. Changes in social awareness on both sides of the border to pozycja wyjątkowa, ponieważ analizą zmian kulturowych spowodowanych transformacją ekonomiczną w Polsce i Czechach zajmują się socjolodzy. Autorami artykułów są bowiem pracownicy Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Wydziału Socjologii Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu. Zaproponowane tematy (m.in. tożsamość etniczna, religijność i sekularyzacja, świadomość historyczna, zmieniająca się rola kobiety w rodzinie) pozwolą czytelnikowi na zapoznanie się z różnymi punktami widzenia na temat zmian zachodzącących równolegle w obydwu społeczeństwach.
Publikacja Between History and the Theory of Education. Methodology, Traditions, Quest jest zbiorem tekstów pracowników Zakładu Podstaw Pedagogiki i Historii Wychowania Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, podejmuje rozważania nad potrzebą obecności w refleksji pedagogicznej dorobku historii myśli pedagogicznej. W pierwszej części zawiera analizy metodologicznych aspektów omawianych zagadnień, których Autorzy sytuują pedagogikę i historię wychowania wśród nauk o kulturze. W drugiej części znajdują się teksty ukazujące różne sposoby prezentowania i narracji problematyki pedagogicznej w perspektywie historycznych analiz, będące ilustracją odmiennego doświadczania przez Badaczki przeszłych rzeczywistości. W części trzeciej, Autorki poszukują odpowiedzi na nurtujące współczesnych pedagogów pytania dotyczące istotnych kategorii pedagogicznych: kompetencji i autorytetu, które wręcz nie są możliwe do odnalezienia bez dialogu toczącego się w szerszej perspektywie kulturowej, humanistycznej, historycznej. Praca kierowana jest do szerokiego kręgu odbiorców zainteresowanych historycznymi aspektami pedagogiki.
Książka zawiera cykl artykułów, których autorzy podejmują próbę wskazania sensu w procesie twórczym, kontaktach z otoczeniem, wyborach drogi życiowej. Pytania o sens bywają dziś bagatelizowane, relatywizowane albo zastępowane stwierdzeniem bezsensowności wszystkiego. W tak niesprzyjających okolicznościach autorzy, wśród których znaleźli się nie tylko teoretycy i komentatorzy cudzej twórczości, ale również artyści-praktycy, zdobyli się na odwagę poważnej refleksji o paradygmatach wartości, świadomości celu, porażkach, przezwyciężaniu trudności.
Książka Zdania warunkowe w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych. Analiza funkcjonalna ma charakter teoretyczno-empiryczny. Główny przedmiot badań, zdania warunkowe, wchodzą w zakres zainteresowania wielu dyscyplin naukowych, stąd książka ma interdyscyplinarny charakter. Zdania warunkowe usytuowane zostały w siatce pojęciowej dydaktyki ogólnej, logiki, semiotyki, modalności. Analizy teoretyczne korespondują bezpośrednio z badaniami empirycznymi zdań warunkowych; badaniami przeprowadzonymi na obszernym materiale badawczym: 300 protokołów z obserwacji zajęć w klasach I-III i 77 podręcznikach do klas edukacji wczesnoszkolnej. Wypowiedzi warunkowe nauczycieli, uczniów, autorów podręczników stały się podstawą do wyznaczenia czterech modeli funkcjonalnych zdań warunkowych: poznawczego (model I); wychowawczo-praksyjnego (model II); zadaniowego (model III) oraz polifunkcyjnego (model IV). Książka adresowana jest do pracowników uczelni wyższych przygotowujących studentów do pracy w zawodzie nauczyciela klas wczesnoszkolnych, studentów o specjalności edukacja wczesnoszkolna i wychowanie przedszkolne, nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, autorów podręczników i przewodników metodycznych, osób zainteresowanych analizą semiotyczną języka naturalnego.
Przedmiotem publikacji Macieja Bernasiewicza są globalne style życia. Jest to książka wyjątkowa, ponieważ na polskim rynku wydawniczym tematykę nowoczesnych stylów życia podejmuje się w sposób marginalny i raczej dygresyjny. Procesami, które kształtują dziś życie każdej istoty ludzkiej funkcjonującej w kręgu kultury Zachodu, są globalizacja, indywidualizacja. Triumfuje konsumpcyjny styl życia. Na opisywane w książce style życia spojrzeć można jako na przeciwstawność kultury dominującej (reprezentowanej przez styl życia yuppie - sukces, pieniądze) oraz kultury alternatywnej (reprezentowanej przez styl życia squatterów - sprawiedliwość społeczna, autonomia osobista i lokalna). Publikacja stanowi studium wybranych stylów życia ze szczególnym uwzględnieniem kontekstów życia rodzinnego oraz zawodowego, w jakie każdy z przedstawicieli analizowanego ruchu squatter i kategorii społecznej yuppie angażuje się z różną intensywnością. Yuppie, jak tego dowodzą omawiane w książce badania, żyje aktywnością zawodową, dlatego też nie ma trudności z identyfikacją swoich autorytetów, mistrzów, ludzi, którzy osiągnęli biegłość w tym, co robią, i którzy przewodzą na ścieżkach kariery. Paradoksalnie funkcjonowanie yuppie zorientowane jest również na pielęgnowanie życia rodzinnego, mimo poświęcania niewielkiej ilości czasu dla rodziny. Squatter żyje rzeczywistością globalnych krzywd, korporacyjnych niesprawiedliwości, sprzeciwu wobec prawa, w którego majestacie eksmituje się ubogich ludzi na bruk. Uwagę squattera absorbują kapitalistyczne mechanizmy wyrzucające ludzi na margines społeczny w imię zysku akumulowanego w rękach nielicznych beneficjentów neoliberalizmu. W brutalnym świecie kapitalizmu squatter nie widzi żadnych autorytetów. Niewiele dbając o rozwój swojej kariery zawodowej, całkowicie marginalizuje sprawy życia rodzinnego. Całość jego energii życiowej pochłaniają kwestie społeczne. Książka zainteresuje z pewnością wszystkich tych, którzy są bacznymi obserwatorami przemian współczesnego świata oraz tworzenia się nowych stylów życia w nowej, globalnej rzeczywistości.
W pracy podjęto próbę usystematyzowania idei i poglądów dotyczących edukacji nauczycielskiej. Analizowane koncepcje i modele kształcenia nauczycieli ukazane zostały na tle nowych wyzwań stawianych nauczycielowi i współczesnej szkole, będących wynikiem zmian cywilizacyjnych i toczących się procesów transformacji. Na kanwie tych rozważań zarysowano "autonomiczny" - niezależny od kontekstów ideologiczno-politycznych czy społeczno-gospodarczych - wizerunek współczesnego nauczyciela i jego edukacji. Skonkretyzowano eutyfroniczny (zrównoważony) model kształcenia nauczycieli. Podkreślano następujące jego walory: równoprawność sfery emocjonalno-woluntarystycznej i racjonalistycznej w kształceniu nauczyciela i realizowanych przezeń działaniach; sojusz kompetencji i wartości; szeroka perspektywa poznawcza i aksjologiczna, pozwalająca na wieloaspektowy ogląd i wartościowanie zawodu nauczyciela i jego pracy. Wiele uwagi poświęcono kwestii istniejących w procesach edukacyjnych niewspółmierności, implikujących m. in. rozbieżności miedzy teorią a praktyką pedagogiczną.
Miasta, od chwili ich założenia przed wiekami, zawsze były przestrzeniami działań społecznych, masowych aktywności i zbiorowych zachowań. Wynikało to z ich niezwykłej siły przyciągania. Były - i są nadal - wpływowe, inspirujące i wzbudzają zainteresowanie. Z wielu powodów miasta są ważne zarówno dla zwykłych mieszkańców, jak i artystów i myślicieli. W 20. wieku Louis Wirth opisał zurbanizowane przestrzenie w kategoriach intensywnej gęstości zaludnienia, zróżnicowania społecznego i znacznych rozmiarów populacji - cech, które wydają się oczywiste i naturalne. W książce Urbanism as a way of life. Trying to rediscover autorzy podjęli próbę rozważenia, czy idee Louisa Wirtha nadal są żywe. Podjęli próbę odpowiedzi na pytanie, czy idee te - jeżeli poddane koniecznym modyfikacjom - mogą być użyteczne podczas analizy współczesnych miejskich przestrzeni.
Współczesne teatry - zwłaszcza w mniejszych ośrodkach - coraz częściej angażują się w życie lokalnych społeczności. W proponowanych spektaklach chętnie podejmują tematy związane z historią oraz kulturową i etniczną tożsamością miejsca, w którym działają. Twórcy teatralni poddają refleksji działanie mechanizmów pamięci, przywołują przeżycia indywidualne i zbiorowe, nieuwzględnione w ogólnodostępnej wersji historii. Zazwyczaj jest to tzw. historia lokalna, przyspieszona historia wydarzeniowa, najczęściej powiązana jednak (bo trudno przecież te nurty od siebie oddzielić) z dziejami o ponadlokalnym znaczeniu, które biegły trajektorią wojen, upadku i powstawania mocarstw, kształtowania się politycznych makrostruktur - oglądanymi z pozycji miejscowej społeczności. I jest też historia codzienna, w której czas płynął powoli, w rytmie "długiego trwania"; scena, na której rozgrywały się niezauważalnie procesy zmiany i rozwoju, rodziły się niedostrzegalne zrazu wzorce i praktyki wspólnotowe, nigdy w kronikach nie odnotowane. W rzeczywistości zdominowanej przez procesy globalizacyjne, działalność teatrów - polegająca na odkrywaniu miejscowych legend i budowaniu wspólnotowych narracji - okazuje się istotnym elementem w tworzeniu tożsamości grupy, miejsca czy regionu. W pewnym sensie wpisuje się również w odżywające ideologie narodowościowe. Twórcy teatralni nie tylko podejmują tematy związane z kulturową i etniczną tożsamością miejsca, ale również wprowadzają do teatru problematykę społeczną, ekonomiczną czy polityczną. Tym samym spektakle stają się forum dla mniejszości etnicznych i narodowych. Artyści za pośrednictwem sztuki udzielają głosu grupom marginalizowanym ze względów ekonomicznych czy społecznych. Teatr związany z miejscem zaczyna więc odgrywać istotną rolę w życiu społecznym. Tej szeroko rozumianej lokalności i związkom teatru z miejscem, w którym funkcjonuje, była poświęcona międzynarodowa konferencja naukowa "Teatr historii lokalnych w Europie Środkowej", zorganizowana przez Zakład Teatru i Dramatu Instytutu Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego we wrześniu 2014 r., której książka jest pokłosiem. Partnerami projektu, wspartego finansowo przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki, byli: Instytut Wiedzy Filmowej i Teatralnej Słowackiej Akademii Nauk, Katedra Studiów Teatralnych, Filmowych i Medialnych Uniwersytetu im. Palackiego w Ołomuńcu oraz Węgierskie Muzeum i Instytut Teatru w Budapeszcie. W rozmowie o współczesnym teatrze, który zajmuje się lokalnością, zaproponowaliśmy zagadnienia związane z teatrem jako formą manifestowania zarówno kultury mniejszości, jak i tożsamości miejsca - w opozycji do mechanizmów globalizacji; poświęcone budowaniu i odzyskiwaniu przez teatr utraconej tożsamości grupy; polityce pamięci i praktykom upamiętniającym, a także formom przywracania pamięci miejsca, ludzi i społeczności, co jednocześnie czyni z teatru archiwum alternatywne do archiwów oficjalnych, pozwalające na rewizję oficjalnej historii wpajanej w procesie edukacji. Ostatnią grupę zagadnień stanowiły zjawiska związane z zaangażowaniem teatru w działalność terapeutyczną oraz jego uwikłaniem w lokalną historię i politykę. (Fragment Wstępu).
Książka Bogdana Toszy jest publikacją poświęconą dwóm przedstawieniom (Akropolis i Chryje z Polską), które autor wyreżyserował i wystawił na deskach Teatru Śląskiego im. S. Wyspiańskiego w Katowicach. Sam autor przyznał, "Obejmując w 1992 roku dyrekcję Teatru Śląskiego w Katowicach miałem świadomość, że to jedyny w Polsce teatr, noszący imię Stanisława Wyspiańskiego. Osoba patrona i jego myślenie o sztuce, a zwłaszcza charakteryzująca go interdyscyplinarność, narzuciły projekt programu artystycznego tej sceny na jedenaście lat". Inscenizacja Akropolis - tej, przez wielu uznawanej za najtrudniejszą w dorobku autora Wesela, sztuki stała się wielkim wyzwaniem dla śląskiej sceny na koniec pierwszego stulecia jej istnienia. Wpływ na decyzję o wyborze tej właśnie sztuki miał fakt wstąpienia Polski do Unii Europejskiej i intensyfikacja rozmów o korzeniach cywilizacyjnych naszego kraju. Obszar biblijny i świat mitologii Greków i Rzymian, obecne jako dwie podstawowe konstytuanty Akropolis, pozwalał teatrowi na włączenie się w istotny dialog społeczny. Przed realizatorami, a zwłaszcza reżyserem, stanęło pytanie: jak dziś wystawić ten dramat? Podstawową koncepcję rozwiązano przez budowę postaci Poety, głównie z didaskaliów utworu, inspirowanego osobą autora w okresie pisania Akropolis, jego zmaganiami z chorobą i zafascynowaniem polskością. W następnej kolejności postać Poety stała się źródłem inspiracji do napisania sztuki o Wyspiańskim. Chryje z Polską Macieja Wojtyszki zostały oparte na mało znanym fakcie z historii ojczystej, jedynego spotkania Stanisława Wyspiańskiego z Józefem Piłsudskim, które odbyło się 1 marca 1905 roku. Jego motywem przewodnim było poparcie dla idei skarbu na rzecz przyszłej armii polskiej. W nawiązanie kontaktu obu rozmówców zaangażowany był Stefan Żeromski. Wyspiański w tym okresie rozważał możliwość objęcia dyrekcji Teatru Miejskiego. Piłsudski chciał wykorzystać rewolucję lutową w Rosji dla wzniecenia kolejnego powstania w Polsce. Sztuka Macieja Wojtyszki, przedstawiając konfrontację obu bohaterów, pokazuje możliwości dialogu sztuki i polityki, ujawnia bolesne rany w historii mentalności Polaków.
Prezentowane w pracy badania stanowiły próbę holistycznego ujęcia autoedukacji studentów studiów pedagogicznych i niepedagogicznych. Przyjęto przy tym szerokie rozumienie autoedukacji jako autonomicznego procesu, w którym jednostka jest aktywnym podmiotem kierującym własnym rozwojem, zgodnie z uznawanymi przez siebie wartościami. W badaniach wykorzystano perspektywę triangulacyjną, która polegała na zastosowaniu odmiennych podejść metodologicznych na poszczególnych etapach przeprowadzonych badań. W etapie pierwszym - ilościowym - zmierzano do określenia stopnia aktywności autoedukacyjnej studentów z uwzględnieniem uwarunkowań związanych z płcią, kierunkiem, rodzajem, rokiem studiów i samooceną. W wyniku badań ilościowych wyłoniono dwie grupy problemowe: studentów o najwyższym i najniższym stopniu aktywności autoedukacyjnej. Kolejny - jakościowy etap badań, oparty na biografii podmiotowej - polegał na ukazaniu indywidualnych, osobistych doświadczeń i przeżyć osób badanych w zakresie autoedukacji, co umożliwiło odkrycie osobowych uwarunkowań tego procesu, sformułowanie określonych prawidłowości oraz uogólnień dotyczących podjętej problematyki. Publikacja jest adresowana do wszystkich osób zainteresowanych samodzielną pracą nad własnym rozwojem, zawarte w niej treści mogą stanowić podstawę do autorefleksji i inspirować do podejmowania własnego wysiłku autoedukacyjnego, niezbędnego dla ukształtowania tożsamej i autonomicznej osobowości oraz rozwoju zdolności twórczych. Wskazania praktyczne, dotyczące przebiegu autoedukacji, jej dynamizacji, optymalnych warunków dla zaistnienia i efektywności tego procesu mogą mieć szczególne znaczenie dla osób studiujących oraz nauczycieli akademickich, którzy zechcą podjąć trud wspomagania studentów w ich aktywności autoedukacyjnej.
Publikacja stanowi socjologiczne spojrzenie na problematykę zagrożenia zachowaniami korupcyjnymi w instytucjach państwowych na przykładzie Służby Celnej RP. Istotą pracy jest ukazanie problemu ryzyka korupcyjnego z możliwie szerokiej, wielopłaszczyznowej perspektywy, w której zawierają się organizacyjne, podmiotowe oraz kulturowe uwarunkowania tego złożonego zjawiska społecznego. Przyjęcie takiej optyki badawczej umożliwia jednocześnie wpisanie niniejszej pracy w te nurty myli socjologicznej, w których przyjmuje się założenie o konieczności wychodzenia poza sztywne ramy metodologii tradycyjnej, która opiera się na rozgraniczeniu między podmiotowością jednostek a strukturalno-systemowymi wymiarami życia społecznego. Książka jest adresowana do wszystkich osób, które są zainteresowane socjologią pracy, socjologią przestępczości, czy też ogólnie pojmowaną socjologią empiryczną. Wydanie publikacji w języku angielskim oznacza również, że tezy i obserwacje w niej zawarte mogą okazać się przydatne dla profesjonalistów badających problemy korupcji w ramach struktur Unii Europejskiej.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
