Rośliny w kosmetyce i kosmetologii... PZWL

Nowa, niezwykle cenna publikacja na rynku wydawniczym.
W pierwszej części omówiono zagadnienia ogólne dotyczące budowy skóry i jej starzenia, część druga zawiera charakterystykę surowców farmakognostycznych z uwzględnieniem mechanizmów działania składników roślinnych i ich zastosowania w kosmetykach przeciwstarzeniowych, w części III przedstawiono produkty i półprodukty kosmetyczne stosowane w kosmetykach przeciwstarzeniowych oraz w leczeniu dermatologicznym.

Kosmetyka i kosmetologia stanowią coraz ważniejszą dziedzinę medycyny, a zarazem coraz istotniejszą gałąź przemysłu. Coraz częściej stają się też przedmiotem zainteresowania naukowców: poszczególne uczelnie powołują zakłady, katedry, a nawet wydziały kosmetyki i kosmetologii. W Polsce Departament Nauki i Szkolnictwa Wyższego ds. Nadawania Stopni i Tytułów Naukowych wprowadził tytuł magistra kosmetologii dla absolwentów wyższych studiów z zakresu kosmetyki i kosmetologii, a także absolwentów szkolenia podyplomowego (dla farmaceutów, lekarzy dermatologów, biologów i biotechnologów).
W kosmetyce i kosmetologii ważną rolę odgrywają wyciągi roślinne oraz substancje pozyskiwane z roślin. Niniejszy podręcznik jako pierwszy na polskim rynku wydawniczym omawia surowce roślinne i substancje naturalne stosowane w kosmetologii geriatrycznej i w kosmetykach przeciwstarzeniowych.
W części pierwszej książki opisano budowę i czynności skóry oraz procesy starzenia się, np. wolnorodnikowe procesy komórkowe, zaburzenia melanogenezy czy alergie i fotoalergie. Część druga podręcznika zawiera szczegółową charakterystykę podstawowych surowców farmakognostycznych ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów działania farmakologicznego najważniejszych składników roślinnych i możliwości ich zastosowania w kosmetykach przeciwstarzeniowych. W części trzeciej podano przykłady handlowych produktów i półproduktów kosmetycznych (kosmeceutyki, dermokosmetyki).
Książka adresowana jest do studentów kosmetologii, farmacji, medycyny, biotechnologii oraz biologii. Będzie przydatna również dla specjalistów pracujących w tych dziedzinach, zwłaszcza lekarzy dermatologów.
Autorzy – przedmowa

---

Rośliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej

Początki kosmetyki i sztuki makijażu

Kosmetyka istnieje od niepamiętnych czasów. Sam termin pochodzi prawdopodobnie od greckiego „kosmeo", co oznacza „zdobić", a wywodzący się od tego czasownika przymiotnik „cosmeticos" określa „kosmetice techne", czyli sztukę upiększania i porządkowania.
Według niektórych filozofów i estetyków kosmetyka wiąże się z kosmosem w rozumieniu ładu, porządku, harmonii. Również polski filozof, estetyk i historyk sztuki profesor Władysław Tatarkiewicz uważał, że piękno polega na ładzie, harmonii, na właściwej proporcji i zgodności części.

Historia kosmetyki sięga początków cywilizacji. Już w jaskiniach z epoki lodowcowej znaleziono pierwsze, wykonane z barwnika roślinnego, barwidła służące do malowania ciała i twarzy. Jedną z najstarszych kultur, w których umiejętność upiększania wyglądu odgrywała dużą rolę, była kultura sumeryjska. Świadczy o tym wymodelowana na podstawie znalezisk w grobach królewskich w Ur głowa ówczesnej królowej - widać, że nie była jej obca sztuka makijażu. Wykopaliska sumeryj-skie pochodzące sprzed 3000 lat p.n.e. zawierają m.in. klejnoty, ozdoby i przedmioty do pielęgnowania urody. Najstarszym z dotychczas znalezionych dokumentów medycznych i kosmetycznych jest tabliczka zapisana przez lekarza sumeryjskiego pismem klinowym. Jest to właściwie podręcznik leczenia za pomocą różnych środków pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i mineralnego. Niektóre z nich miały znaczenie wybitnie kosmetyczne, jak muł ze świętych rzek, z którego wykonywano upiększające okłady na twarz, czyli dzisiejsze maseczki kosmetyczne!

Starożytne ludy Azji najwcześniej poznały i wykorzystywały liczne gatunki roślin leczniczych, używając ich także do celów kosmetycznych. Świadczą o tym najstarsze traktaty filozoficzno-medyczne związane z początkami tradycyjnej medycyny chińskiej, japońskiej medycyny Kampo czy indyjskiej Ayurwedy, które sięgają kilku tysięcy lat przed urodzeniem Chrystusa. Równie starożytne korzenie ma lecznictwo ludów zamieszkujących dorzecza azjatyckich rzek Tygrysu i Eufratu. Stamtąd wiedza medyczna rozprzestrzeniała się na inne terytoria, także południowej Europy, docierała do starożytnej Grecji i Rzymu. Część tej wiedzy medycznej dotyczyła również kosmetyki. Ludy znad Eufratu i Tygrysu znały dobroczynne działanie rumianku, kopru, piołunu, nagietka, mirtu, tymianku czy szałwii w leczeniu i usuwaniu defektów skóry oraz włosów.
Do najstarszych produktów kosmetycznych, będących zarówno lekami, jak i pożywieniem, należą proste przetwory, np. soki czy przeciery, sporządzane z miejscowych owoców jadalnych: daktyli, jabłek, pigwy, fig, granatów czy moreli. Wykorzystywano też w starożytnych kosmetykach inne surowce roślinne, np. w aromatycznych balsamach służących do nacierania ciała, włosów, paznokci czy zębów - wonne surowce olejkowe pozwalające przez drugie lata zachować zdrowy i piękny wygląd, jak drewno sandałowe lub żywice niektórych drzew (mirra, galbanum, olibanum). Spośród surowców pochodzenia zwierzęcego stosowano skórę węża, skorupę żółwia, róg nosorożca, piżmo i cybet (wydzieliny gruczołów niektórych zwierząt), a także mleko oślic, wielbłądów, kóz czy owiec. W celach kosmetycznych stosowano je w postaci wywarów (z których robiono okłady lub które wlewano do kąpieli odmładzających), maści i kremów. Jako podstawy kremów używano przede wszystkim tłuszczów zwierzęcych oraz sproszkowanego (po wysuszeniu) mułu rzecznego i bliżej niezidentyfikowanego, pływającego po wodzie „oleju rzecznego" (być może była to nafta i jej oleiste pochodne, do dzisiaj sporadycznie używane w kosmetyce włosów i skóry głowy).

Z braku lepszych środków oczyszczających skórę, takich jak mydła, lekarze babilońscy początkowo polecali do mycia (a właściwie szorowania) ciała piasek rzeczny zwilżony wodą zwykłą lub aromatyzowaną pachnącymi kwiatami; później — różne pasty, np. z popiołu i tłuszczu. Do pielęgnacji skóry podrażnionej owym „myciem" i wysuszonej gorącym powietrzem konieczne było stosowanie środków nawilżających i natłuszczających skórę. Tak prawdopodobnie odkryto pierwsze mazidła i maści kosmetyczne.
Babilończycy jako pierwsi zastosowali tłuszcz wielbłądzi i tłuszcz z dzika, perfumowane płatkami róż, jako maści pielęgnujące skórę. Z czasem do wyrobu mazideł i maści oraz pierwszych kremów kosmetycznych zaczęto używać i innych tłuszczów zwierzęcych — cielęcego i koziego — oraz różnorodnych ziół o właściwościach leczniczych, np. usuwających szpecące wypryski na twarzy i ciele, gojących drobne i większe zranienia skóry, w tym rany po ukąszeniach węży czy skorpionów, a także powstrzymujących „więdnięcie" skóry w starości. Kobiety w starożytnym Babilonie upiększały też swoje paznokcie, barwiąc je na purpurowo lub na czarno, wydłużały „szminkami" brwi i rzęsy, używały pudru i różu (z wysuszonych i roztartych kolorowych kwiatów czy owoców) oraz farb do włosów pochodzenia roślinnego (henny).

O równie starej kosmetyce starożytnego Egiptu, w tym o sztuce mumifikacji i upiększania zmarłych, czyli tzw. nekrokosmetyce, dowiadujemy się z malowideł naskalnych wewnątrz grobowców faraonów oraz z samych zmumifikowanych zwłok (np. analiza pyłku kwiatowego wykazała, że jednym z głównych składników mazidła do balsamowania ciała faraona Ramzesa II, zmarłego w 1224 r. p.n.e., był rumian szlachetny Chamaemelum nobile). Szczególnie bogatym źródłem wiedzy o roślinach używanych w medycynie i kosmetyce starożytnego Egiptu jest tzw. papirus Ebersa (pochodzący z około 2000 r. p.n.e.). W nim właśnie znajduje się wiele przepisów dermatologiczno-kosmetycznych, m.in. sposoby wygładzania skóry i usuwania zmarszczek przy zastosowaniu pumeksu (specjalnych porowatych kamieni wyciąganych z wody morskiej), alabastru (białego marmuru), mleka (najlepiej kobiecego) oraz miodu. Widzimy więc, że współczesna metoda złuszczania naskórka, czyli peeling, miała swój początek już w starożytności. [...]

---

Mapy myśli w biznesie
Spis Treści

• Wykaz skrótów
• Wstęp
• Początki kosmetyki i sztuki makijażu
• CZĘŚĆ PIERWSZA
• Skóra i jej starzenie się
• 1. Budowa skóry, błony śluzowej i przydatków
• Cezary Chwała
• Budowa naskórka
• Budowa skóry właściwej
• Budowa tkanki podskórnej
• Budowa błony śluzowej
• Budowa przydatków skóry
• 2. Czynności skóry
• Cezary Chwała
• Funkcje oraz metabolizm białek, cukrów i lipidów skóry
• 3. Procesy komórkowe starzenia się skóry
• Eliza Lamer-Zarawska, Cezary Chwała, Antoni Gwardys
• Starzenie się organizmu
• Starzenie się skóry – rola czynników endogennych i egzogennych
• Procesy komórkowe związane z fotostarzeniem się skóry. Ochrona skóry przeciwpromieniowa
• Kliniczne i epidemiologiczne aspekty oddziaływania promieniowania ultrafioletowego
• 4.   Alergia
• Cezary Chwała
• 5. Melanogeneza i jej regulacja
• Cezary Chwała, Eliza Lamer-Zarawska
• CZĘŚĆ DRUGA
• Surowce i substancje naturalne w kosmetyce i kosmetologii
• 6. Węglowodany i surowce węglowodanowe
• Eliza Lamer-Zarawska
• Lamer-Zaraw-Rosl w kosmetyce.indd
• Polisacharydy
• Substancje bioaktywne w algach
• Substancje i produkty kosmetyczne z glonów stosowane w kosmetyce
• Substancje i surowce polisacharydowe o działaniu immunomodulacyjnym i przeciwstresowym
• Śluzy i pektyny
• Gumoza i gumy roślinne
• Żywice, gumożywice i balsamy
• 7. Lipidy i woski
• Eliza Lamer-Zarawska
• Tłuszcze roślinne
• Ceramidy. Budowa i właściwości
• Lipidy oraz witaminy występujące w glonach
• Oleje kosmetyczne o wysokich właściwościach promieniochronnych
• Fosfolipidy
• Oleje roślinne stosowane w kosmetyce i kosmetologii
• Woski roślinne i zwierzęce stosowane w kosmetyce
• 8. Aminokwasy, peptydy i białka
• Eliza Lamer-Zarawska
• Aminokwasy
• Peptydy i białka
• 9. Polifenole i surowce polifenolowe
• Eliza Lamer-Zarawska
• Flawonoidy
• Fenolokwasy (kwasy fenolowe)
• Organiczne kwasy roślinne
• Garbniki
• 10. Saponozydy i surowce saponinowe
• Eliza Lamer-Zarawska
• 11. Olejki eteryczne i surowce olejkowe
• Eliza Lamer-Zarawska
• 12. Witaminy i surowce witaminowe
• Eliza Lamer-Zarawska
• Witamina A
• Prowitamina A
• Witaminy z grupy B
• Witamina C
• Witamina E
• Witamina F
• Witamina P
• 13. Hormony roślinne (fitoestrogeny)
• Eliza Lamer-Zarawska
• Lamer-Zaraw-Rosl w kosmetyce
• CZĘŚĆ TRZECIA
• Wybrane handlowe produkty i półprodukty kosmetyczne – kosmetyki, kosmeceutyki i dermokosmetyki
• 14. Kosmeceutyki
• Eliza Lamer-Zarawska
• 15. Dermokosmetyki
• Eliza Lamer-Zarawska
• 16. Preparaty kosmetyczne z glonów i roślin nasiennych z europejskiego wybrzeża morskiego
• Eliza Lamer-Zarawska
• 17. Handlowe kosmeceutyki – substancje aktywne otrzymane z roślin, ekstrakty, hydrolaty, witaminy, preparaty biotechnologiczne
• Eliza Lamer-Zarawska
• 18. Handlowe preparaty kosmetyczno-dermatologiczne (dermokosmetyki) stosowane w chorobach skóry, włosów i paznokci
• Eliza Lamer-Zarawska
• 19. Balneoterapia – kąpiele lecznicze i kosmetyczne (przeciwświądowe)
• Eliza Lamer-Zarawska
• Aneks. Zastosowania w kosmetyce krajowych roślin leczniczych
• Słownik terminów kosmetycznych
• Skorowidz

---