Doświadczenie pokoleniowe a perspektywa osobista

Pokolenie jako kategoria pojęciowa w praktyce interpretacyjnej historyków może prowadzić do uproszczeń, a nawet do nadużyć, gdy oceny postaw oraz działań indywidualnych podmiotów nie dokonuje się z uwzględnieniem ich intencji, kontekstu sytuacyjnego oraz nie poszukuje się subiektywnej racjonalności i nie analizuje motywów działań podejmowanych przez owe podmioty, ale usiłuje się je wtłoczyć w z góry ustanowiony schemat, w którym operuje się kategorią zbiorowej świadomości pokolenia jako bytem obiektywnym. W tym ujęciu pokolenie, złożone z jednostek zrodzonych w podobnym miejscu i czasie, cechować ma względnie homogeniczna świadomość, określana przez wspólne dla tej grupy doświadczenie inicjacyjne. Należące do jednego pokolenia jednostki mają jedynie odzwierciedlać w swojej praktyce życiowej, postawach i poglądach charakterystyczny dla tej generacji typ świadomości, a nie być samodzielnym kreatorem własnej biografii, ustanawiającym własną perspektywę poznawczą w ocenie zjawisk otaczającego świata, lub też (co najmniej) posiadającym zdolność dokonania takiego wyboru wśród perspektyw ustanowionych wcześniej przez innych. Niniejsza książka, jak wszystkie poprzednie tomy serii Antropologia Wiedzy, ma na celu wzbogacenie świadomości metodologicznej młodego pokolenia polskich historyków. Umożliwia im bowiem uczestniczenie w dyskusjach i zapoznanie się z przykładami praktyki interpretacyjnej dotyczącymi użyteczności kategorii pokolenia, występującymi w praktyce badawczej przedstawicieli innych nauk humanistycznych, takich jak antropologia kulturowa, socjologia, historia sztuki, filozofia oraz filologia. Zamieszczone tu artykuły doświadczonych autorów stwarzają historykom możliwość zapoznania się nie tylko z argumentami o charakterze teoretycznym, lecz także interpretacjami konkretnych zjawisk społecznych i historycznych. Zebrane w książce teksty mogą być wykorzystane w dydaktyce na wydziałach historycznych polskich uczelni, inicjując wśród młodego pokolenia historyków refleksję nad użytecznością kategorii pokolenia w interpretacjach źródeł historycznych. Dr hab. Bożena Płonka–Syroka