Aleksandra Piekarniak, ur. w Warszawie, italianistka literaturoznawczyni, doktor Uniwersytetu Warszawskiego, były pracownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych, jest autorką artykułów naukowych, m.in.: Malaparte – antipolacco? Lo scrittore pratese nei documenti d'archivio del Ministero degli Affari Esteri Polacco; Raccontare l'Olocausto: la visione letteraria polacca dell'Olocausto nella traduzione italiana di Medaliony di Zofia Nałkowska; La letteratura italiana in Polonia negli anni 1945-1989. W latach 2013-2017 przeprowadziła badania w Archiwum MSZ w Warszawie, odkrywając tam w dużej mierze nieznane i niezwykle ciekawe materiały, na podstawie których powstała niniejsza publikacja. Badania uzupełniła w Rzymie, przeprowadzając kwerendę w Bibliotece Senatu Republiki Włoskiej „Giovanni Spadolini”, której wizerunek widnieje na okładce oraz w Stacji Naukowej PAN w Rzymie, inicjując tam również serię wywiadów naukowych ze znanymi osobami, w większości bezpośrednimi uczestnikami opisywanych wydarzeń. Z przyjemnością oddajemy do rąk czytelników książkę o polsko-włoskich kontaktach kulturalnych z lat 1945-1980, które ukazane w świetle dokumentów archiwalnych polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, układają się w zajmującą opowieść, uwidaczniając jednocześnie rolę kultury w stosunkach międzypaństwowych i międzyludzkich.
Cztery eseje zebrane w tym tomie, Emergencja, Pustynia, Cyrkulacja i Topologie, składają się na próbę zakreślenia horyzontu humanistyki transkulturowej. Jest to studium tego, co w aktywności człowieka skłonnego do przekraczania granic wytwarza z jednej strony zupełnie nowy poziom złożoności, przerastający bogactwo kultur wziętych z osobna, a z drugiej pustkę powstałą po załamaniu się sprzecznych wymagań stawianych przez każdą z nich. Opis tej nowej sytuacji wymaga teoretycznej inwencji, a ta z kolei – przemyślenia dziedzictwa ponowoczesnego. Między Miastem i Pustynią, Europą i Śródziemnomorzem, filozofią i erotyzmem, słowem i milczeniem, intelektualistą i mistykiem wyłania się nowy, choć zarazem tak dawny rodzaj cyrkulacji, tworzący przestrzeń symboliczną o szczególnej, wielowymiarowej topologii.
Ewa Łukaszyk (1972), komparatysta, profesor Wydziału „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, łączy kompetencje romanistyczne i orientalistyczne. Autorka ponad 200 publikacji, w tym kilku książek o tematyce luzytanistycznej, takich jak Imperium i nostalgia. „Styl późny” w kulturze portugalskiej (Warszawa, DiG, 2015), kontynuuje zarysowane już poprzednio rozważania nad kondycją transkulturową, tym razem za główną oś tematyczną obierając relacje między Europą i światem orientalnym.
To rzeczywiście silva rerum. „Spotkania dawnych kultur" muszą mieć taki charakter, ale nie są pretekstem do uprawiania dyletantyzmu. Wszyscy bowiem dzisiaj jesteśmy świadomi, że istnieje strukturalne podobieństwo zachowań człowieka w różnych kulturach. Czym innym jednak jest ogólna świadomość, czym innym — możliwość przyglądania się szczegółowym sytuacjom komentowanym przez fachowców i czerpanie satysfakcji z odkrywania, że tak jest rzeczywiście. To coś jak wakacje dla zmęczonego specjalisty: wycieczka w czasie i przestrzeni.
Jerzy Axer
Zasadniczym celem moich poszukiwań jest określenie wzorca osobowego kobiety ukształtowanego przez literaturę parenetyczną reprezentowaną przez polskie drukowane oracje pogrzebowe oraz próba jego weryfikacji w zderzeniu z możliwą do określenia przez historyka rzeczywistością społeczną baroku w Rzeczypospolitej.
Bohaterkami niniejszego studium są siedemnastowieczne szlachcianki, o których pamięć przetrwała na kartach polskich drukowanych mów pogrzebowych; często są to jedyne źródła, z których czerpiemy wiedzę na ich temat.
z Wprowadzenia
Służba domowa, choć jeszcze sto lat temu powszechnie zatrudniana, nie budziła jak dotąd dużego zainteresowania polskich historyków, którzy jeśli już o niej pisali, to sporadycznie i raczej w odniesieniu do domów arystokracji lub bogatej burżuazji. Prezentowana tu książka stanowi pierwszą monografię poświęconą służbie funkcjonującej w polskich miastach w XVIII i XIX wieku. Jej podstawę źródłową stanowią spisy ludności, akty normatywne, materiały sądowe, poradniki i publicystyka, dzięki którym przedstawiono liczebność służby domowej w dawnych populacjach miejskich, jej strukturę demograficzną, rolę odgrywaną w funkcjonowaniu gospodarstw domowych. Praca służącego została zanalizowana w kontekście wieku wykonujących ją jednostek, kwestii takich, jak: podejmowanie i opuszczanie zawodu, zmiany miejsca zatrudnienia, migracje. Wiele uwagi poświęcono przemianom zachodzącym w omawianym okresie, nowym regulacjom prawnym, feminizacji, kształtowaniu się nowego sposobu postrzegania służby domowej. Otrzymane wyniki zostały porównane z danymi dotyczącymi innych państw europejskich.
Książka stanowi uzupełnienie analiz poświęconych stereotypom i wzorcom kobiecości. W tym tomie badaniom poddano kulturową kategorię męskości, przedstawiając ją w szerokiej perspektywie porównawczej, sięgającej starożytności i wybiegającej poza horyzont kultury europejskiej. W każdej z omawianych społeczności męskość definiowana bywała w sposób zróżnicowany, inaczej wyznaczano też jej atrybucje. Biologiczna natura mężczyzny bywała w opisywanych społecznościach w rozmaity sposób ograniczana przez kulturę, która wyznaczała pożądane społecznie wzorce męskich zachowań i określała zarazem sankcje dotykające jednostkę niezdolną im się podporządkować lub w sposób otwarty kontestującą wyznaczane przez kulturę normy.
Historia Zakonu Maltańskiego na ziemiach polskich od średniowiecza do współczesności. Udział Polaków w pracach Zakonu w XIX w. i po jego reaktywowaniu w okresie międzywojennym po dzień dzisiejszy (pełna lista kawalerów). Publikacja bogato ilustrowana.
Autorzy zawartych w tym tomie tekstów zwracają uwagę iż sama ideologia tubylczości jest w znacznym stopniu zależna od tendencji panujących w kulturze zachodniej i uzmysławiają nam, jak w istocie bliskie sobie i wzajemnie od siebie zależne są współcześnie takie wytwory wyobraźni i ideologii, jak europejski wizerunek "tubylca" i "rdzenna" idea tubylczości. W tym zapętleniu kodów i przetworzeniach obrazów i wyobrażeń ujawniają się przesądy jednych i dążenia drugich.
Praca będąca rezultatem badań nad stosunkami interetnicznymi, stanem zachowania kultury tradycyjnej i nową świadomością etniczną, prowadzonych na obszarze byłego ZSRR.
"Regestr Diecezjów" powstał w związku z ankietą rozesłaną do proboszczów kilku diecezji na polecenie arcybiskupa gnieźnieńskiego Michała Poniatowskiego. Jest to wykaz miejscowości należących do poszczególnych parafii z podaniem nazwisk i ich właścicieli lub nazw instytucji - posesorów. Ponieważ rejestry podatkowe z czasów Stanisława Augusta uległy zagładzie w 1944 r. jest jedynym źródłem o charakterze masowym dostarczającym informacji o własności osad w końcu XVIII w., wyjątkowym ze względu na wiarygodność, szczegółowość i masowość. Wszechstronna przydatność badawcza czyni "Regestr" bardzo atrakcyjnym dla historyków zajmujących się własnością ziemską oraz innymi zagadnieniami społecznymi i gospodarczymi, geografią historyczną, biografistyką, dla językoznawców, regionalistów i badaczy przeszłości rodzin może stać się swoistym przewodnikiem po dawnych majątkach.
Choć w oficjalnych wypowiedziach średniowiecznego Kościoła postać Szatana nie zajmuje wiele miejsca, to jednak zarówno literatura, jak i sztuka tego wieku często niesie ze sobą wyobrażenie "siewcy zła". Autorka podąża ich tropem.
(...) Jest swoistym, ale jakże wymownym paradoksem, że to wyjazdy na wschód stały się klamrą wcześniejszych działań i pasji Mariana Pokropka. Łączą one najgłębiej sens i konsekwencje wszystkiego, czym zajmował się wcześniej, tropowi pasji, badań Mazowsza i Podlasia, Kurpiów i Suwalszczyzny, aktywności muzealniczo-skansenologi-cznej, tworzenia katalogów sztuki ludowej, gromadzenia dzieł sztuki nieprofesjonalnej, tworzenia własnego muzeum, a także badania pograniczy kulturowych. To wszystko zbiegło się teraz w jego niezwykłej ruchliwości, w zapamiętaniu naukowo-badawczym, dokumentacyjno-kolek-cjonerskim i muzealniczo-wystawienniczym na styku kultur i etnosów. Dlatego też ten tom tekstów poświęconych profesorowi Marianowi Pokropkowi jest tak rozmaity. Jego uczniowie, współpracownicy, przyjaciele, naśladowcy, czasami realizujący wspólne z nim przedsięwzięcia, czasami zainspirowani jego pracami (...) przygotowali dla niego teksty. Tak rozmaite, tak wielu wątków dotyczące, jak wielowątkowa jest działalność, jak rozmaita aktywność profesora Mariana Pokropka.
Lech Mróz
O różnorodnych problemach rodzących się w relacji między pacjentem a jego terapeutą, ukazanych w szerokiej perspektywie historycznej. Przedstawione zostały relacje nawiązywane z osobą leczoną (uzdrawianą) przez księdza, egzorcystę, szamana, hipnotyzera i lekarza, od epoki średniowiecznej i nowożytnej aż po czasy współczesne, także refleksje teoretyczne dotyczące tej problematyki, ujmowane z perspektywy filozofii, etnologii i nauki o komunikacji społecznej. Książka dostarcza też dokumentację praktycznych działań podejmowanych przez reprezentantów XX-wiecznej medycyny akademickiej, zmierzających do zapewnienia osobie leczonej poczucia bezpieczeństwa i godności osobistej.
Opactwo cystersów w Rudach Wielkich stanowiło w latach 1648-1810 jeden z najważniejszych ośrodków życia religijnego na Górnym Śląsku. Świadectwem owej rangi, a także kontrreformacyjnego zapału, byty artystyczne przedsięwzięcia podejmowane w murach kościoła konwentualnego oraz klasztoru.
Formuła sztuki dojrzałego baroku pojawiła się w rudzkim cenobium wraz z obrazami ołtarzowymi osiadłego w dolnośląskim Lubiążu Michaela Will-manna, jednego z najwybitniejszych malarzy środkowoeuropejskich drugiej połowy XVII stulecia.
Na snycerskim wystroju świątyni z około 1700 r. swe znamię odcisnęła sztuka również związanego z lubiąskim klasztorem Matthiasa Steinla, znakomitego rzeźbiarza, który po opuszczeniu Śląska kontynuował swą karierę w Wiedniu.
W górnośląskim pejzażu kulturowym szczególne miejsce zajmują także dzieła kolejnej generacji artystów. Znakomite prace rzeźbiarza Johanna Melchiora Ósterreicha, nowa fasada kościoła i kaplica Mariacka to czołowe dzieła italianizującego baroku, powstałe w regionie. Zachowany w kaplicy zespół fresków, w których odniesiono się do sytuacji politycznej około 1725 r., należy przy tym do najciekawszych przykładów aktualizacji w śląskim malarstwie tego czasu.
Największy rozmach charakteryzuje ostatnią modernizację wnętrza klasztornego kościoła, podjętą w latach 1785-1790, zrealizowaną przez morawski warsztat Johanna Schuberta. Przedsięwzięcie to nie miało analogii w innych opactwach cysterskich Dolnego i Górnego Śląska. Wystrój i wyposażenie utrzymane w tradycjach sztuki wiedeńskiej łączą stylistykę rokoka z elementami klasycyzmu.
Książka umożliwia prześledzenie zmian, jakim podlegała sztuka Górnego Śląska w drugiej połowie XVII i w XVIII w. Pozwala uchwycić rozmaite konfiguracje artystycznych oddziaływań, znaczenie zakonnej tradycji i politycznych przemian, które wiodły od tryumfu cesarskiego katolicyzmu epoki habsburskiej, przez niepewność czasów wojen śląskich, po demontaż sojuszu tronu i ołtarza w dobie pruskiego panowania.
Druga część nagrodzonej przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej trylogii omawiającej początki piśmiennictwa kobiet. „Rozkwit” skupia się na okresie pełnego średniowiecza (XI–XIII w.), prezentuje różnorodność i rozwój tej twórczości na tle procesów społecznych i kulturowych. Choć nadal przeważa w niej tematyka religijna (m.in. w poezji Pani Avy, wizjach mistyczek czy uznanych za heretyckie pismach Małgorzaty Porete), często natrafiamy na odważne wątki miłosne (Heloiza, trobairitz i troveresses). Autor postuluje docenienie kulturotwórczej roli kobiet i odkrywa przed nami nowe obszary piśmiennictwa, takie jak epistolografia, memuarystyka, hagiografia czy piśmiennictwo medyczne. Dużo uwagi poświęca charyzmatycznej Hildegardzie z Bingen oraz bizantyjskiej porfirogenetce Annie Komnenie opisującej dzieje współczesnego jej Cesarstwa Bizantyjskiego. Książkę wzbogacają rozdziały poświęcone autorkom Dalekiego Wschodu oraz kobietom w medycynie.
Zbiór materiałów z konferencji historyków z 1999 r.
Autorzy rozpatrują szeroko pojęte relacje między człowiekiem a przyrodą w okresie od XII do XVII w., m.in. odczuwanie przyrody we wczesnym średniowieczu, elementy natury na wybranych średniowiecznych pieczęciach śląskich.
Zbiór rozpraw, artykułów i esejów poświęcony sztuce orientalnej, historii malarstwa i historii uzbrojenia od końca XV do XX w., z lat 1956-1990, pióra niestrudzonego badacza historii sztuki i jej wielkiego miłośnika. Większość tekstów, zwłaszcza wcześniejszych, opatrzona została przez autora komentarzem, odnoszącym się czy to do dzisiejszego stanu badań, czy to do dziejów samego obiektu.
Autorka, opisując pozycję kobiety w społeczeństwie Indii na przestrzeni wieków, omawia ideał kobiecej urody wykształcony w sztuce, przedstawia stroje, biżuterię i makijaż. Wyczerpująco ukazuje zagadnienie portretu, kreśli obraz życia dam z wyższych sfer, które znalazło odbicie w malarstwie, prezentuje typy rodzajowe kobiet, tak różnych jak ascetki i kurtyzany, czy też motywy o długiej tradycji, np. wizerunek kobiety z drzewem. Pierwsza tego rodzaju publikacja w literaturze polskojęzycznej.
Tom jest wspólnym dziełem polskich i indyjskich historyków sztuki i orientalistów. Zawarte w nim artykuły zostały poświęcone sztuce, mitologii i ikonografii oraz technikom artystycznym Azji Południowej od czasów starożytnych, przez epokę Wielkich Mogołów, do współczesności. W omawianych w tej książce dziełach architektury, rzeźbach, miniaturach, tkaninach i biżuterii oraz malarstwie XX wieku ujawnia się różnorodność wątków religijnych i literackich, typów sztuki dworskiej i ludowej, tradycji regionalnych i kontaktów ze światem z Persją, Azją Południowo-Wschodnią, Europą, w tym z Polską.
Tom zbiera zmodyfikowane wersje referatów wygłoszonych na konferencji naukowej zorganizowanej w 2007 roku w klasztorze na Św. Krzyżu. Prace koncentrują się na problematyce kontynuacji miejsc kultu w okresie chrześcijańskim w dawnych miejscach kultu pogańskiego (szczególnie w odniesieniu do świętych gór i wód). Na tom składają się teksty historyków, którzy wskazują na złożoność omawianej problematyki i przydatność analiz źródłoznawczych w tym zakresie oraz prace archeologów, w których odnaleźć można informacje o najnowszym stanie badań w tej dziedzinie.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
