Prezentowana monografia stawia sobie za cel ukazanie literackich wizerunków Arabek i Persjanek z IV–VIII w., które odnaleźć można w utworach cerkiewnosłowiańskich (przede wszystkim – proweniencji staroruskiej) z XI–XVI w. W trzech pierwszych rozdziałach znajdzie Czytelnik omówienie obrazu kobiet, żyjących na Bliskim Wschodzie w erze przedmuzułmańskiej: mieszkanek perskiego imperium Sasanidów (224–651), ale nade wszystko – członkiń wielu plemion arabskich, znajdujących się we wspomnianym okresie na różnym stopniu rozwoju społecznego i cywilizacyjnego, będących wyznawczyniami tradycyjnych bóstw pogańskich, chrześcijaństwa, judaizmu lub zoroastryzmu. Rozdział czwarty poświęcony został pierwszym muzułmankom, tj. żonom i córkom proroka Mahometa, a piąty – małżonce jednego z kalifów z dynastii Umajjadów (661–750).
Materiał badawczy stanowią teksty, powstałe kilka stuleci po opisywanych w nich wydarzeniach i na odmiennym kulturowo obszarze, tj. w środowisku Słowian, którzy przyjąwszy chrześcijaństwo w obrządku wschodnim, weszli w sferę bezpośredniego oddziaływania cywilizacji bizantyńskiej (Bułgarzy, Serbowie, Rusini). Podstawą analizy są przede wszystkim teksty staroruskie, zebrane przez autorkę w znacznej mierze w latach 2017–2021, w toku bezpośrednich badań nad materiałem rękopiśmiennym, prowadzonych w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w St. Petersburgu oraz w zbiorach trzech instytucji moskiewskich: Rosyjskiej Biblioteki Państwowej, Państwowego Muzeum Historycznego i Rosyjskiego Państwowego Archiwum Akt Dawnych.
*
Książka Zofii A. Brzozowskiej odsłania przed Czytelnikiem praktycznie nieznany świat literackiego postrzegania – przez chrześcijańskich, średniowiecznych greckich i ruskich pisarzy – kobiet kręgu orientalnego w okresie poprzedzającym nastanie islamu oraz po jego ukształtowaniu na Półwyspie Arabskim i poza nim. Historie tych kobiet, pod piórami greckich i ruskich pisarzy miały posiadać także walor dydaktyczny dla ówczesnego czytelnika lub słuchacza. I niewątpliwie posiadały, Autorka to właściwie wydobyła. Transmisja tych przekazów źródłowych – nierzadko zdeformowanych z różnych względów – do Bizancjum, potem na Ruś, ukazuje stopień zainteresowania zdawałoby się egzotycznym, odmiennym wyznaniowo, odległym światem.
Dr hab. Zdzisław Pentek, prof. UAM Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
Pierwszy polskojęzyczny przewodnik po Nowogrodzie Wielkim. Zaprezentowano w nim około czterdziestu pięciu zabytków historycznych miasta i okolic, ułożonych w porządku geograficznym, np. nowogrodzkiego kremla, soboru katedralnego Sofii, siedziby arcybiskupów nowogrodzkich, Dworu Jarosławowego, Targu, siedzib kupców hanzeatyckich, Grodziszcza Rurykowego. Czytelnik znajdzie tu syntetyczny opis dziejów miasta i związanego z nim bytu politycznego – średniowiecznej republiki kupieckiej, a także najważniejszych zagadnień z zakresu jego specyfiki kulturowej i religijnej, ukształtowanej pod wpływem cywilizacji bizantyńskiej, choć rozwijającej się samodzielnie.
Nowogród Wielki, jedno z wielu miast w europejskiej części współczesnej Rosji, położone – jak śpiewał Jacek Kaczmarski – „wśród pól i rozlewisk”, to prawdziwa enigma. Od wielu wieków nieprzerwanie fascynuje twórców kultury i badaczy do tego stopnia, że w powszechnym wyobrażeniu na jego temat prawda historyczna często nierozłącznie splata się z mitem. Nowogród Wielki od średniowiecza rozpalał wyobraźnię swoim bogactwem prężnego ośrodka handlowego, utrzymującego już od schyłku XII wieku kontakty z Hanzą, a tym samym będącego – na wiele wieków przed założeniem Sankt Petersburga – swego rodzaju ruskim oknem na Europę. Unikalna kultura miasta nad Wołchowem, rozkwitająca najpełniej w XIII—XV wieku, a następnie brutalnie zdławiona przez władców moskiewskich, zadaje kłam stereotypowemu wyobrażeniu, że Słowianie Wschodni nie są zdolni do życia w ustroju demokratycznym.
Z Przedmowy
Książka przedstawia losy Piotra, cara Bułgarii (927-969) i Marii Lekapeny (927-?963), jego małżonki, bizantyńskiej cesarzówny, córki Krzysztofa Lekapena, na tle dziejów rządzonego przez nich państwa. Ich wspólne panowanie trwało ok. 35 lat, a pośmierci żony Piotr sprawował władzę jeszcze ok. 7 lat. Mimo tak długich rządów ich postacie, a szczególnie Marii, nie są dobrze oświetlonew źródłach. Jest też znamienne, że zarówno Piotr, jak i Maria najczęściej nie są dobrze oceniani przez współczesnych uczonych. Piotr jest uznawany za władcę słabego, koncentrującego uwagę na sprawach Kościoła, pozbawionego większych ambicji. Czyni się go odpowiedzialnym za kryzys i upadek państwa bułgarskiego, który nastąpił raptem w dwa lata po jego smierci (971 r.). Z kolei w Marii uczeni, szczególnie bułgarscy, widzą reprezentantkę bizantyńskich interesów i propagatorkę bizantyńskiej kultury, a niektórzy wręcz określali ją mianem biznatyńskiego agenta na bułgarskim tronie. Autorzy książki – pierwszej w światowej literaturze monografii poświęconej Piotrowi i Marii – dzięki gruntownej analizie źródeł, znakomitej znajomości literatury przedmiotu, budują wywazony, pozbawiony negatywnych emocji obraz roli swoich bohaterów w dziejach państwa bułgarskiego w X w.
The presented publication is a type of bibliographic dictionary, compiled by an interdisciplinary team of authors (Byzantynists and Paleoslavists), containing an overview of medieval texts referring to the person of Muhammad, the Arabs, and the circumstances of the birth of Islam, which were known in the Slavia Orthodoxa area (especially in its eastern part, i.e. in Rus’). Therefore, it presents the works written in the Church Slavic language between the 9th and the mid-16th centuries. As the Old Rus’ discourse on Islam was shaped under the overwhelming influence of Byzantine literature, the majority of the presented sources are Byzantine texts from the 6th–14th centuries, translated into the literary language of the Orthodox Slavs. The reader will also find here a discussion on several relics, originally created in other languages of the Christian East (Syriac, Arabic) and the West (Latin), which – through the Greek – were assimilated on the Slavic ground.
This book aims to fill a gap in previous studies on inter-religious polemics in the Middle Ages, which has usually focused on Christian-Muslim cultural relations, analyzing Greek and Latin texts or the works written in one of the Middle Eastern languages, almost completely ignoring the Church Slavic heritage. It is worth noting that a number of the texts presented here (as well as Slavic translations of Byzantine sources) have not been published so far. The information on them, provided in this monograph, is therefore the result of research conducted directly on the manuscript material.
*
This publication represents a very high professional level. It is a unique, pioneering achievement that raises the level of knowledge about the reception of Old Rus’ literature until the mid-16th century in the context of what had been written about the prophet Muhammad and the birth of Islam in the 7th century. The discourse is very specific, consistent, diligent, meticulous, yet not “verbose”. The analysis of the cited literature clearly shows that the state of research on individual works is well known to the authors and that this review includes the most recent findings.
Prof. Zdzisiaw Pentek
Adam Mickiewicz University in Poznan
he book presents the biography of Maria, daughter of Christopher Lekapenos (the eldest son of emperor Romanos I). For about 35 years, she was the tsaritsa of the Bulgarians at the side of her husband, tsar Peter (927969). Her character is but dimly visible in the sources; interestingly, the few sources that do mention her are almost exclusively of Byzantine provenance. Most scholars who have dealt with her life usually, we may add, as a side note to their studies on Peter's reign saw in her a representative of the interests of Constantinople and a propagator of Byzantine culture. Some have gone so far as to call her a Byzantine agent at the Bulgarian court.Through their meticulous analysis of the primary sources and profound knowledge of the literature on the subject, the authors of the book the first monograph on Maria ever to have been written are able to construct a balanced narrative of the tsaritsa's life and her role in 10th century Bulgaria, putting aside biases and negative emotions.The publication is supplemented by a translation of the fragments of the Hellenic and Roman Chronicle of the second redaction devoted to Maria and Peter.
Ten produkt jest zapowiedzią. Realizacja Twojego zamówienia ulegnie przez to wydłużeniu do czasu premiery tej pozycji. Czy chcesz dodać ten produkt do koszyka?
