Zapobieganie chorobom cywilizacyjnym otyłości i niedoborowi jodu

Choroby o znaczeniu społecznym charakteryzują: wysoka częstość występowania, spełniająca kryterium epidemii, wysoka śmiertelność - jak w wypadku skutków otyłości - oraz poważne, nieodwracalne konsekwencje kliniczne - na przykład w ciężkim niedoborze jodu. Otyłość została określona przez Światową Organizację Zdrowia jako wiodący czynnik ryzyka tak zwanych chorób cywilizacyjnych - niezakaźnych: chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy typu 2, raków oraz przewlekłych chorób układu oddechowego. Szybki wzrost częstości występowania chorób niezakaźnych wiąże się z postępującą globalizacją, dynamicznym rozwojem urbanizacji, któremu towarzyszą obniżenie codziennego wysiłku fizycznego i tak zwany siedzący tryb życia. Spowodowało to określenie w roku 1992 przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia strategicznych celów prewencji tej grupy chorób. Schorzeniem niedoborowym o znaczeniu społecznym jest niedobór jodu. Polska należy do obszarów niedoboru jodu, co grozi poważnymi konsekwencjami na poziomie populacyjnym, gdyż jod stanowi podstawowy składnik hormonów tarczycy regulujących wszystkie szlaki przemiany materii i wywierających ochronny wpływ w procesach zapalnych i nowotworowych. Głównym nośnikiem jodu w systemach profilaktyki niedoboru jodu stosowanych na świecie jest sól. Biorąc pod uwagę stopień spożycia soli w Europie oraz w Polsce, redukcja w następnych latach powinna wynieść około 50%, co może spowodować znaczne ograniczenie spożycia jodu. Wyzwanie to podjęła Komisja Europejska i utworzona przez nią Grupa Wysokiego Szczebla ds. Żywienia i Aktywności Fizycznej. Szczególnie niebezpiecznym zjawiskiem na poziomie populacyjnym jest połączenie nadwagi i otyłości z niedoborem jodu u tej samej osoby. Celem niniejszej monografii jest przedstawienie obecnego stanu endemii tych schorzeń w populacji polskiej na tle sytuacji międzynarodowej, realnych możliwości rozwoju programów prewencyjnych oraz eliminacji ich czynników ryzyka.