Takie własności przedmiotu naszego poznania jak piękny, wzniosły, tragiczny czy śmieszny zasadniczo różnią się od własności w rodzaju: obszerny, szeroki, ciężki itp. Te drugie dają się zmierzyć i obliczyć, te pierwsze, jak się wydaje, nie. Mimo to używamy określeń typu: piękniejszy, większa lub mniejsza tragedia. Cechy te nazywamy wartościami estetycznymi, co w zgodzie z greckim sensem tego słowa znaczy, że są to takie wartości, których prawdziwość lub fałszywość sądu zawiera się już w samym oglądzie, a nie dopiero w pomiarze lub obliczeniu. W trakcie swych 30 wykładów dla studentów kognitywistyki staram się wyjaśnić, jakie miejsce sądy o owych wartościach estetycznych zajmują w aktywności umysłu rozważanej z pozycji teoriopoznawczej. Przede wszystkim zaś próbuję wykazać, że w obrębie ludzkiej percepcji świata nie odgrywają one roli „kwiatka do kożucha”, ale pełnią bardzo istotną, by nie powiedzieć fundamentalną funkcję. Uświadomienie sobie tego faktu nakierowuje nas z kolei na pytanie, w jakiej formie przeżyciom estetycznym towarzyszą pewne korelaty w obrębie procesów zachodzących w mózgu, a tak że kieruje naszą uwagę na zagadnienia celowości przeżyć estetycznych w perspektywie całokształtu aktywności człowieka jako istoty fizycznej i psychicznej.

Przedstawiamy Państwu pierwszy tom monografii Dziedzictwo rzemiosła artystycznego – tradycyjne techniki oraz nowoczesna konserwacja i restauracja będącej zbiorem dziesięciu artykułów, napisanych przez uczestników I edycji Konferencji Naukowej pod tym samym tytułem. Stanowią one cenne źródło wiedzy. W poszczególnych rozdziałach prezentowanych jest wiele nowych rozwiązań zarówno materiałowych, jak i metodologicznych z zakresu badań oraz konserwacji i restauracji różnorodnych obiektów rzemiosła artystycznego, które nie były jak dotąd tak szczegółowo omawiane w literaturze. Tematyka monografii stanowi odbicie zainteresowań autorów i jednocześnie wpisuje się w aktualne trendy i zagadnienia podejmowane nie tylko w kraju, ale także na świecie.

Niniejsze opracowanie jest przewodnikiem pomocnym studentom kierunków medycznych w realizacji ćwiczeń laboratoryjnych z zakresu fizykochemicznych metod rozdzielania. Według koncepcji autorów zaproponowane ćwiczenia stanowią przegląd najczęściej stosowanych technik i metod rozdzielania stosowanych w laboratoriach analitycznych. Zakres ćwiczeń obejmuje zarówno metody przygotowania próbki, jak i techniki chromatograficzne i spektroskopowe, które znajdują zastosowanie w analityce leków, związków biologicznie czynnych oraz zanieczyszczeń. W opracowaniu uwzględniono opis procesów adsorpcji wykorzystywanych w metodach przygotowania próbki, głównie w układzie ciało stałe–ciecz, a także podstawy teoretyczne wybranych technik chromatograficznych (TLC, GC). Zaprezentowane metodyki mają charakter poglądowy i mogą być wykorzystywane przez analityków pracujących zarówno w laboratoriach medycznych, jak i w laboratoriach kontroli jakości w przemyśle farmaceutycznym oraz kosmetycznym.

„Jednemu się zmiele, drugiemu się skrupi”. Młynarze i młyny w pamięci zbiorowej mieszkańców pogranicza mazowiecko-dobrzyńskiego to książka o miejscach, przedmiotach i ludziach. Nie jest ona pracą, która odtwarza z historyczną drobiazgowością świat dawnego młynarstwa i młynarzy na pograniczu mazowiecko-dobrzyńskim. To raczej subiektywna wędrówka bezdrożami pamięci i zapominania. Powstała z zasłuchania w szept opowiadanych wspomnień pełnych emocji i wzruszeń, wspomnień o świecie sprzed lat – wyidealizowanym i wzbudzającym emocje. To etnologiczna podróż, w której przewodnikami są mieszkańcy wsi, a mapą miejsca – często już puste i zapomniane, oraz obiekty – wiatraki i młyny wodne, które inspirowały do rozmów o tym, co nieuniknione.

Lech Miłosz Giziński, Beata Kowalewska, Wiktor Dróżdż, Badania nad współczesnymi strategiami augmentacyjnymi terapii farmakologicznej depresji lekoopornej Justyna Kalisz, Martyna Sysakiewicz, Gammapatia monoklonalna z powikłaniami nerkowymi (MGRS) – definicja, patomechanizm, objawy, diagnostyka i leczenie Bartosz Malinowski, Katarzyna Kwiatkowska, Adrian Kozłowski, Grzegorz Chojnacki, Mateusz Ozorowski, Grzegorz Liczner, Karolina Długi, Aleksander Marciniak, Monika Szambelan, Maria Tomczak, Zbigniew Tomczak, Paweł Szyperski, Sebastian Rewerski, Ewelina Sawicka, Mateusz Szostak, Monika Sypniewska, Dawid Adamkiewicz, Jakub Ohla, Lilianna Baran, Małgorzata Gołębiewska, Małgorzata Kacprzak, Mariola Kulczyńska, Donata Schmidt, Maciej Socha, Katarzyna Pawlak-Osińska, Michał Wiciński, Enzymy bakteryjne jako potencjalny mechanizm oporności na leczenie gemcytabiną Aleksander Marciniak, Grzegorz Chojnacki, Monika Szambelan, Dawid Adamkiewicz, Monika Sypniewska, Ewelina Sawicka, Paweł Szyperski, Tomczak Maria, Zbigniew Tomczak, Anna Domanowska, Łukasz Oksik, Joanna Kwaśniewska, Elżbieta Kowal, Anna Kopczyńska, Jakub Ohla, Dominika Tomaszewska, Lilianna Baran, Małgorzata Gołębiewska, Małgorzata Kacprzak, Mariola Kulczyńska, Donata Schmidt, Bartosz Malinowski, Michał Wiciński, Promotory sekrecji hormonu wzrostu – aktualny stan wiedzy ze szczególnym uwzględnieniem ibutamorenu w potencjalnych zastosowaniach klinicznych Katarzyna Sierakowska, Robert Bułtowicz, Paweł Flisiński, Karol Soszyński, Tamara Kołakowska, Marlena Jakubczyk, Marcin Owczarek, Dagmara Szołna-Klufczyńska, Hanna Wajs-Kawczyńska, Dobrosław Tarka, Innowacje w intubacji, wentylacji mechanicznej i anestezjologii regionalnej Katarzyna Pawlak-Osińska, Henryk Kaźmierczak, Wojciech Kaźmierczak, Stanisław Osiński, Maria Marzec, Michał Osiński, Badanie stanu czynnościowego receptora otolitowego błędnika Henryk Kaźmierczak, Wojciech Kaźmierczak, Michał Osiński, Maciej Śniegocki, Stanisław Osiński, Maria Marzec, Zaburzenia okulomotoryczne i posturalne w ośrodkowych uszkodzeniach narządu przedsionkowego Klaudia Mikołajczyk, Alina Janiak, Alina Kiestrzyn-Wójcik, Mariola Rzeszowska, Alina Grzanka, Entoza jako typ śmierci komórki i jej znaczenie w nowotworzeniu. Różnorodność entozy Joanna Maciejewska, Ewa Domanowska, Natalia Skoczylas-Makowska, Dariusz Grzanka, Chłoniak Hodgkina – molekularne aspekty etiopatogenezy Joanna Wolska, Magdalena Tworkiewicz, Aneta Krogulska, Nieswoiste zapalenia jelit u dzieci – aktualne poglądy na temat klasyfikacji, diagnostyki i leczenia Celestyna Mila-Kierzenkowska, Radosław Ceraficki, Paweł Sutkowy, Karolina, Szewczyk-Golec, Roland Wesołowski, Marta Pawłowska, Ewa Czarnecka-Żaba, Małgorzata Sopońska, Michał Chaberski, Gabriela Barlik, Ewelina Marciniak, Małgorzata Wenda, Kamil Sokołowski, Andrzej Wdzięczny, Agata Motyka, Artur Arutjunjan, Alina Woźniak, Stężenie białek ostrej fazy oraz aktywność wybranych enzymów lizosomalnych jako markery nadużywania alkoholu i monitorowania jego odstawienia u pacjentów uzależnionych od alkoholu Maria Pilarska-Deltow, Anna Junkiert-Czarnecka, Marta Heise, Aneta Bąk, Katarzyna Osmańska, Olga Haus, Poszukiwanie mutacji genu MFAP5 u polskich pacjentów z zespołem Marfana i zespołami marfanoidalnymi – wyniki wstępne Michał Wiciński, Grzegorz Chojnacki, Bartosz Malinowski, Mateusz Ozorowski, Grzegorz Liczner, Karolina Długi, Aleksander Marciniak, Monika Szambelan, Mateusz Szostak, Maciej Wołkowiecki, Sebastian Rewerski, Dawid Adamkiewicz, Monika Sypniewska, Paweł Szyperski, Maciej Socha, Katarzyna Pawlak-Osińska, Potencjalne mechanizmy działania ulipristalu a nowe kliniczne zastosowanie Anna Grabas, Jarosław Nuszkiewicz, Marlena Markiewicz, Daria Kupczyk, Rafał Bilski, Karolina Szewczyk-Golec, Nadciśnienie tętnicze a otyłość: mechanizmy powstawania nadciśnienia tętniczego u osób otyłych – nowe perspektywy Marlena Markiewicz, Anna Grabas, Jarosław Nuszkiewicz, Marta Pawłowska, Karolina Szewczyk-Golec, Wpływ melatoniny na karcynogenezę – onkostatyczne mechanizmy działania Anna E. Radziszewska, Anna Duleba, Urszula Rogalla-Ładniak, Jacek Swobodziński, Aneta Jakubowska, Ewa Lewandowska, Mariola Mrozek, Marcin Woźniak, Analiza związku polimorfizmów RS1 i RS3 receptora wazopresyny 1a w populacji polskiej z zachowaniami agresywnymi i samobójczymi Joanna Górska, Dariusz Mątewski, Marek Jedwabiński, Jakub Ohla, Współczesne poglądy na diagnostykę i leczenie zakażeń po zespoleniach złamań Anna Pniewska, Krzysztof Domagalski, Małgorzata Pawłowska, Ocena zależności pomiędzy polimorfizmami interleukiny 28B a występowaniem działań niepożądanych terapii interferonem pegylowanym i rybawiryną u pacjentów z przewlekłym zapaleniem wątroby typu C Magdalena Wiśniewska, Nowości w leczeniu raka nerki Karolina Tkaczyk, Maciej Słupski, Marlena Jakubczyk, Przemysław Baranowski, Piotr Kośliński, Katarzyna Sierakowska, Aminokwasy rozgałęzione i ich znaczenie w chorobach wątroby Karolina Długi, Maria Tomczak, Grzegorz Chojnacki, Bartosz Malinowski, Mateusz Ozorow¬ski, Grzegorz Liczner, Aleksander Marciniak, Monika Szambelan, Sebastian Rewerski, Mateusz Szostak, Maciej Wołkowiecki, Dawid Adamkiewicz, Monika Sypniewska, Anna Domanowska, Jakub Ohla, Paweł Szyperski, Michał Wiciński, Analgezja pooperacyjna w zabiegach ortopedycznych – porównanie efektu przeciwbólowego blokad regionalnych oraz morfiny spinal Natalia Bartoszewicz, Ewa Demidowicz, Monika Richert-Przygońska, Marika Reszczyńska-Domagała, Adam Wilczyński, Krzysztof Narębski, Ilona Olszak-Szot, Mariusz Wysocki, Cewniki centralne u dzieci – powikłania w świetle nowych doniesień Zygmunt Siedlecki, Sebastian Grzyb, Karol Nowak, Mateusz Szostak, Maciej Śniegocki, Chłoniak podstawy czaszki i pogranicza czaszkowo-kręgosłupowego – opis przypadku ze strategią postępowania neurochirurgicznego Monika Siekierka, Joanna Fanslau, Małgorzata Nadolska, Daria Miklas, Beata Matuszak, Aspekty regulacji oddychania Tadeusz Tadrowski, Maciej Bzdawski, Kinga Ścibior, Czanita Cieścińśka, Małgorzata Grochocka, Polimorfizm 148 Ala/Thr genu CDKN2A w raku podstawnokomórkowym i rogowaceniu słonecznym Mateusz Jagielski, Wojciech Kupczyk, Grzegorz Jarczyk, Marek Jackowski, Leczenie endoskopowe trzustkowych zbiorników płynowych Robert Włodarski, Wioleta Pisarczyk, Marlena Jakubczyk, Krzysztof Kusza, Magdalena Michalaska, Katarzyna Sierakowska, Analiza wydatku energetycznego mierzonego kalorymetrią pośrednią w zależności od stanu pacjenta w ciężkiej sepsielub wstrząsie septycznym przebywającego na Oddziale Intensywnej Terapii / 377 Przemysław Grudzka, Maurycy Araszkiewicz, Elektrowstrząsy i przezczaszkowa stymulacja magnetyczna – alternatywy dla psychofarmakoterapii Katarzyna Piec, Małgorzata Burzyńska-Makuch, Grzegorz Kozera, Samoistne podciśnienie śródczaszkowe – rzadko rozpoznawana przyczyna bólów głowy. Objawy neurologiczne i diagnostyka obrazowa Marzena Sykutera, Magdalena Cychowska, Aleksandra Milewicz-Lissewska, Teresa Nowacka, Ewa Lewandowska, Mariola Mrozek, Jacek Swobodziński, Elżbieta Bloch-Bogusławska, Struktura zatruć substancjami toksycznymi na podstawie oznaczeń toksykologicznych wykonanych w Katedrze Medycyny Sądowej w Bydgoszczy w latach 2008–2017 Wiktor Dróżdż, Lech Miłosz Giziński, Beata Kowalewska, Inwazyjne metody neurostymulacji w terapii depresji lekoopornej / 445 Przemysław Bławat, Maciej Dancewicz, Mariusz Bella, Aleksandra Chrząstek, Łukasz Żołna, Janusz Kowalewski, Zabiegi małoinwazyjne w chirurgii klatki piersiowej – VATS lobektomia Przemysław Gałązka, Alicja Rymaszewska, Adam Wilczyński, Marika Reszczyńska-Domagała, Krzysztof Dymek, Irena Daniluk-Matraś, Aktualności i postępy w chirurgii onkologicznej dzieci i młodzieży w 2018 r. Beata Kukulska-Pawluczuk, Magdalena Nowaczewska, Obrazowanie krwotoku śródmózgowego i jego powikłań za pomocą przezczaszkowej ultrasonografii z kodowaniem przepływu w kolorze (TCCS) Aleksandra Różowicz, Krzysztof Kusza, Marlena Jakubczyk, Piotr Kośliński, Paulina Szatkowska-Wandas, Marcin Koba, Katarzyna Sierakowska, Wpływ zabiegu operacyjnego na stężenie glutaminy w surowicy krwi Sebastian Grzyb, Zygmunt Siedlecki, Karol Nowak, Mateusz Szostak, Maciej Śniegocki, Wybrane urazy złącza czaszkowo-kręgosłupowego (C0–C2) oraz metody ich leczenia Blanka Dwojaczny, W zdrowym ciele zdrowy mózg. Aktywność fizyczna: wybór czy konieczność? Wiktor Dróżdż, Kinga Kończak-Czarnoczyńska, Sara Tomczak, Adam Brzeski, Dialog motywujący w medycynie – charakterystyka metody i przegląd badań klinicznych Anna Bączkowska, Automatyczna analiza dyskursu medycznego

„Przygotowany przez Ryszarda Mączyńskiego i Ewę Doleżyńską-Sewerniak tom pt. "Twórczość malarska Szymona Czechowicza i jej znaczenie dla kultury Rzeczypospolitej Obojga Narodów" z całą pewnością zasługuje na wydanie drukiem. To szereg niezwykle ważnych studiów, niosących nowe ustalenia związane z życiem i oeuvre tego wyjątkowego polskiego malarza doby baroku. Przygotowane do druku teksty, opatrzone bogatym materiałem ilustracyjnym, chociaż wciąż nie odpowiadają na szereg pytań, to w sposób znaczący zmieniają stan naszej wiedzy na temat Czechowicza i jego twórczości. Tom ten stanowi ważny wyraz współpracy różnych środowisk, nie tylko polskich, nad spuścizną malarską tego artysty, rozproszoną dziś w różnych krajach. Prezentuje on nadto, prócz konwencjonalnych metod badawczych, nowe obszary związane z rozwojem technologii i techniki, pozwalające spojrzeć na konkretne dzieło sztuki pod kątem materialnym, co nierzadko umożliwia definitywne potwierdzenie lub odrzucenie autorstwa oraz bardziej precyzyjne datowanie. U progu przygotowywanej wielkiej wystawy prac Czechowicza przez Muzeum Narodowe w Krakowie, książka powstała w Toruniu stanowić będzie ważny głos w dyskusji nad jego twórczością i, jak ufamy, pozwoli nam jeszcze lepiej go poznać jako człowieka i artystę”. Ks. prof. dr hab. Andrzej Witko Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Oddajemy do rąk Państwa dziewiąty tom serii Mons Sancti Laurentii – syntetyczne opracowanie pióra doktora Jacka Bojarskiego, który podjął się próby wyjaśnienia kwestii obrzędowości pogrzebowej w północno-zachodniej części strefy chełmińsko-dobrzyńskiej, z uwzględnieniem całej złożoności tego zagadnienia (…). Książka – dobrze przemyślana pod względem swojej struktury i podejmowanych tematów, solidnie osadzona w realiach źródłowych – bez wątpienia wpisuje się w główny nurt studiów archeologicznych poświęconych tej sferze kultury duchowej Słowian. Sformułowane w niej wnioski pozwalają lepiej zrozumieć procesy społeczno-kulturowe w przedlokacyjnym Chełmnie oraz zinterpretować jego regionalne i ponadregionalne znaczenie. Fragment tekstu Od redakcji

Badania operacyjne proponują metodologię umożliwiającą wyznaczenie takiego wariantu decyzyjnego, który jednocześnie spełnia wszystkie ograniczenia zadania i realizuje najlepiej postawiony cel. Współcześnie formułowane zadania decyzyjne są wzbogacone o warunki ryzyka czy niepewności. Stają się one istotnym elementem rozwiązywania problemów ekonomii i zarządzania. W bardzo bogatej literaturze można znaleźć wiele szczegółowych rozwiązań. Bardzo często używa się sformułowania „wspieranie decydenta w procesie znajdowania optymalnego rozwiązania”. Oczywiście rozwiązanie takie jest w istotny sposób zależne od sformułowania modelu, a ten zależy w dużym stopniu od postawy decydenta, jego predyspozycji psychicznych oraz okoliczności towarzyszących temu procesowi. Okoliczności te są rozpoznawane na każdym etapie podejmowania decyzji. W pracy przedstawiono tylko niektóre dylematy związane z postawionym problemem. Poznanie postawy decydenta staje się podstawą wsparcia przez analityka odpowiednimi narzędziami analizy decyzyjnej.

Przekład, wstęp i opracowanie – Adam Grzeliński i Krzysztof Wawrzonkowski Niniejsza rozprawa George’a Santayany (1863–1952), należącego do najważniejszych amerykańskich filozofów XX wieku, stanowi trzecią część cyklu The Life of Reason (1905–1906), jednego z dwóch, obok późniejszych Realms of Being (1927–1940), monumentalnych dzieł myśliciela. W kolejnych tomach składających się na Życie Rozumu Santayana śledzi stopniowe wyłanianie się refleksyjności, a przez to wzrastanie rozumności i obiektywizację przedmiotów ludzkich dążeń – ideałów w ustanawianiu świata codziennego doświadczenia, w racjonalnie funkcjonującej i opartej na zasadach prawa społeczności, w sztuce w symboliczny sposób ukazującej istotne kwestie ludzkiego życia, w postępie nauk, a wreszcie w religii. Zawarty w tomie opis religii ma dwojaki charakter. Po pierwsze Santayana spisuje w nim swoistą historię systemów religijnych, wyłanianie się politeizmu i jego przekształcenie w największe religie monoteistyczne. Pisze o judaizmie, religiach Indii, buddyzmie i islamie, choć najwięcej miejsca poświęca chrześcijaństwu i jego rozwojowi. Z drugiej, bardziej systematycznej strony analizuje religię jako samoistną i niesprowadzalną do innych, ludzką formację duchową oraz jej najważniejsze składowe. Są to: myślenie mityczne, pobożność, duchowość, miłosierdzie i wiara w życie przyszłe.

Przekład – Adam Grzeliński, Dariusz Kucharski, Monika Kwiecińska-Zdrenka, Marta Łagosz, Marta Szymańska-Lewoszewska, Marta Śliwa Wprowadzenie i redakcja naukowa – Adam Grzeliński, Dariusz Kucharski, Marta Szymańska-Lewoszewska Choć najważniejsze i najbardziej znane dzieła Berkeleya niemal w całości zostały poświęcone problematyce ściśle filozoficznej, ich zawartość nie pozostawiała wątpliwości co do ich apologetycznego celu. W przypadku publikowanych w niniejszym tomie esejów i kazań sytuacja jest jednak odwrotna. Bezpośrednio bowiem dotyczą one problemów religijnych i teologicznych, a ich celem jest ugruntowanie wiary słuchaczy. Przy okazji jednak zawierają cenne wskazówki interpretacyjne dotyczące Berkeleyowskiego systemu filozoficznego. (…) Jednakże ostry podział na dzieła filozoficzne i niefilozoficzne (religijne czy publicystyczne) byłby błędny. Wystarczy chociażby przypomnieć, że Bierne posłuszeństwo (1712), wczesna praca Berkeleya zawierająca istotne treści z zakresu jego filozofii moralnej, to poprawiona wersja trzech kazań, które Berkeley wygłosił w kaplicy Trinity College w Dublinie, z kolei przedstawiony przezeń w Jubileuszowym kazaniu wygłoszonym w Towarzystwie dla Krzewienia Ewangelii projekt założenia kolegium na Bermudach nie tylko należy do grupy pism o charakterze społecznym (jak Propozycja lepszego obsadzenia kościołów w naszych zagranicznych koloniach), ale ów plan owych praktycznych działań odsyła do moralistyki przedstawionej w Alkifronie, a pośrednio zapowiada nową wizję natury ukazaną w Siris.

Jest to interdyscyplinarna publikacja łącząca informacje o profilaktyce i terapii muzycznej z wychowaniem muzycznym na bazie popularnej techniki, jaką jest Mobilna Rekreacja Muzyczna. Dr Michalina Radzińska w przystępny i oryginalny sposób pogłębia wiedzę czytelnika (pedagoga, terapeuty, studenta) zainteresowanego tą starą, ale nadal stosowaną techniką, mającą u podstaw dwa rytmy biologiczne: oddechu i akcji serca człowieka. Zwrócenie na nie uwagi ma szczególną wartość w obecnym czasie. Rozdziały traktują o muzykoterapii, przydatności techniki oraz o sytuacji, w wyniku której lekarz anestezjolog w 1970 roku zainteresował się wykorzystaniem muzyki w medycynie. Autorka czyni ukłon w stronę antycznego rodowodu muzykoterapii, który podnosił wartości muzyki sacrum wyzwalającej katharsis. Powoduje to głównie muzyka poważna, docierająca do najgłębszych warstw emocjonalnych człowieka. Dodatkowym atutem książki jest fakt, że autorka umożliwia czytelnikowi pogłębienie wiedzy o kompozytorach, których utwory są od lat stosowane podczas zajęć z pacjentami.

Funkcjonowanie przedsiębiorstw sieciowych jest zagadnieniem stosunkowo nowym, a literatura przedmiotu jest bardzo rozproszona i niespójna. Ogranicza się ona głównie do badania przedsiębiorstw sieciowych na gruncie nauk o organizacji i zarządzaniu. Brak również całościowych prac prezentujących zagadnienie w wymiarze zarówno teoretycznym, jak i empirycznym. Podstawowym motywem podjęcia tematu stała się zatem eksploracja dotychczas mało rozpoznanej problematyki oraz badanie natury przedsiębiorstwa sieciowego. W monografii podjęto próbę analizy przedsiębiorstwa sieciowego na gruncie nauk ekonomicznych oraz przy wykorzystaniu dorobku innych dyscyplin naukowych. Ze Wstępu do książki

Przekład – Adam Grzeliński, Dominika Kosiewicz-Wawrzonkowska, Anna Markwart, Marta Szymańska-Lewoszewska, Justyna Van den Abbeel, Marcin T. Zdrenka, Daniel Żuromski Wstęp i opracowanie – Adam Grzeliński, Krzysztof Wawrzonkowski, Marcin T. Zdrenka Prezentowane w tym tomie eseje można podzielić na kilka grup. Do pierwszej z nich należą trzy teksty o tematyce historycznej i moralizatorskiej: O ludności starożytnych narodów, O uprzedzeniach moralnych, O kilku godnych uwagi zwyczajach, w których Hume wyraża przekonanie o stałości zasad ludzkiej natury; ta jednak, poddana różnym okolicznościom, prowadzi do odmiennych zjawisk historycznych czy politycznych. Przeświadczenie o istnieniu owej stałości, a także o stopniowym rozwoju ludzkości każe autorowi esejów przeciwstawić się panującej w jego czasach opinii, wedle której w starożytności ludność była bardziej liczna niż w jego czasach. Druga grupa tekstów jest poświęcona filozofii politycznej oraz współczesnej filozofowi sytuacji w Wielkiej Brytanii; składają się na nią eseje: Idea doskonałego państwa, O partiach w Wielkiej Brytanii, O koalicji partii oraz O sukcesji protestanckiej. Wreszcie pięć ostatnich esejów prezentuje poglądy ekonomiczne Hume’a. Szkocki filozof przedstawia w nich zarówno ogólne zasady rządzące gospodarką, jak i praktyczne wnioski, mające zapewnić rozwój gospodarczy kraju (są to eseje: O pieniądzu, O procencie, O bilansie handlowym, O kredycie publicznym, O zawiści w handlu). Taka różnorodność tematyki wynika zarówno z rozległości zainteresowań samego Hume’a, jak i z tego, że przygotowując tłumaczenia, chcieliśmy zwiększyć dostępność dzieł szkockiego filozofa w Polsce – większość z nich pojawia się w polskim przekładzie po raz pierwszy. Prezentowany tom dopełnia publikacje wcześniejsze, gdyż czytelnik ma obecnie możliwość zapoznania się z polskimi przekładami wszystkich esejów, które wyszły spod pióra autora Traktatu o naturze ludzkiej. Z tego powodu zdecydowaliśmy się zatytułować niniejszy tom Eseje pozostałe.

Redakcja i wprowadzenie – Piotr Roszak Tłumaczenie – Wiesław Dąbrowski Lectura super Psalmos nie jest „sumą egzegetyczną” Akwinaty, choć podobnie jak jej odpowiednik teologiczny również pozostała niedokończona i będąc jednym z ostatnich świadectw aktywności św. Tomasza nosi na sobie ślady wielu lat jego doświadczeń wypływających z pracy egzegetycznej prowadzonej w różnych kontekstach akademickich i pastoralnych. Egzegetyczny styl Akwinaty łączy w sobie zamiłowanie do prostoty i bogactwa, pedagogiczne podejście ukierunkowane na „pożytek” (duchowy, duszpasterski) i delikatność w wyjaśnianiu wielkich tematów teologicznych. Akwinata bowiem przekonuje, że w przypadku Księgi Psalmów nie chodzi o pewien szczegółowy temat Pisma Świętego, lecz treścią tej księgi jest cała teologia do tego stopnia, że bardziej przypomina Ewangelię niż księgę Starego Testamentu. Tym samym mamy sposobność odkryć nie tyle jakieś wybrane punkty nauki Akwinaty, ile przede wszystkim św. Tomasza jako teologa, który – wyjaśniając sens psalmów – ujawnia swoją hermeneutykę biblijną i tak właściwą jego uprawianiu teologii tendencję do ujęć syntetycznych. Ks. Piotr Roszak, Między analizą a syntezą…, fragm. wprowadzenia

Książka, oparta na księgach sądowych z XVI–XVII wieku, przedstawia wielowymiarowy obraz społeczności wiejskiej na Mierzei Wiślanej w epoce nowożytnej. W życiu dawnej wsi przemoc była stałym elementem relacji międzyludzkich – rodzinnych, towarzyskich, zawodowych. Wachlarz zachowań agresywnych obejmował wyzwiska, plotki, groźby, pobicia, oplucia czy rwanie włosów. Interpretacja dotąd ignorowanych w historiografii jako „mniejszej wagi” codziennych konfliktów między jednostkami jest kluczem do zrozumienia ówczesnej struktury społecznej i norm zachowania na nowożytnej wsi oraz tożsamości jej mieszkańców. Autorka zadaje pytania o formy przemocy, jej funkcje społeczne, okoliczności jej stosowania, motywacje sprawców, akceptowane granice. Społeczność wiejska na Mierzei Wiślanej należała do tzw. kultur honoru, gdzie honor jednostki był czynnikiem decydującym o jej tożsamości i przynależności do grupy. W książce przyjrzymy się sposobom i konsekwencjom utraty honoru, zadamy pytanie o społeczne funkcje zasad honorowych i o to, jak wpływały one na relacje międzyludzkie. Autorka stawia sobie za cel zrozumienie zależności między honorem a przemocą.

Z posłowiem Bernda Schneidmüllera Jedzenie i picie jako integralna część historii społecznej? Rozczaruję Was od razu, szanowni Czytelnicy, zanim później sami poczujecie się oszukani. W mojej książce nie znajdziecie średniowiecznych przepisów kulinarnych. Wynika to z doświadczenia, które dzielę z moimi kolegami. „Mediewiści z Ameryki Północnej, którzy od wielu lat badają średniowieczne przyjemności kulinarne, zapewniają wciąż, że w przypadku niewielu polecanych wówczas potraw życzyć można było smacznego”. Przezornie zapobiegam niebezpieczeństwu dalszego rozczarowania i oczekiwaniom, że znajdą się tu opisy radujących zmysły smaków i radości przy stole, jakie zawarte są w scenkach chłopskich Bruegla. To, co chcę przedstawić, to świat żywności, której brakowało nawet w normalnych czasach. Uważny czytelnik zapyta, czy wziąłem pod uwagę wiele świadectw, które nieustannie cytowane, zdają się potwierdzać wyobrażenia o średniowiecznym przepychu. Świadectwa te odwołują się do uroczystości, w przypadku których gospodarz nie skąpił niczego. „W Miśni, Szwabii i Frankonii jest historia żywienia w zwyczaju mówić do gości: bądźcie zadowoleni, że nie zjedliście wiele, wypijcie za to więcej […]. W Saksonii mówi się z kolei: najedzcie się do syta, drodzy przyjaciele. Item, pozostańcie w pokoju, jedzcie każdego dnia do syta”. Do dziś w Konstancji „tłusty czwartek” przed środą popielcową stanowi główne święto karnawału. Przypomina on także średniowieczną radość z ucztowania: w końcu do potraw dodadzą smalec. Słowo „tłusty” odnosi się bowiem do smalcu. Przysłowia mówią, że uroczystości były niegdyś limitowanym zwycięstwem nad pełną trosk codziennością. Fragment Wprowadzenia

Z satysfakcją oddajemy do rąk Czytelników wznowioną w nieco zmienionej postaci książeczkę wydaną z okazji przyznania Pani Profesor Barbarze Skardze tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w roku 2000. Jak świadczą przytaczane tu recenzje w przewodzie i laudacja, było to wydarzenie dla wielu osób niezwykle ważne. Na sympozjum zorganizowane w przeddzień uroczystości przybyło liczne grono uczniów i przyjaciół Pani Profesor z całej Polski, dla wielu bowiem była i dla wielu pozostała do dziś wzorem humanisty i człowieka. Z przedmowy Rektora UMK prof. Andrzeja Tretyna Pomysł ponownego wydania niniejszej książeczki powstał w gronie osób oraz instytucji zaangażowanych w organizację uroczystości związanych ze stuleciem urodzin Pani Profesor Barbary Skargi. Niemal dwadzieścia lat temu Pani Profesor uzyskała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Było to bez wątpienia wydarzenie ważne zarówno dla Pani Profesor, jak i dla toruńskiego środowiska filozoficznego. […] Fakt zaś nakładania się różnych czasowości – rocznicy urodzin, niemal okrągłej rocznicy nadania tytułu doktora honoris causa – jest dobrym pretekstem, by zwrócić uwagę na znaczenie tego wydarzenia, a zwłaszcza jego seminaryjnej części udokumentowanej w niniejszym wydawnictwie. Z przedmowy do drugiego wydania dyrektora Instytutu Filozofii UMK w Toruniu dra hab. Krzysztofa Abriszewskiego, prof. UMK

Wstęp (Aleksander Smoliński, Jarosław Durka) / 9 Szefostwa wojskowe Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego (Aleksander Smoliński) / 17 Józef Piłsudski a polsko-rumuńskie rozmowy sztabowe w 1928 i 1930 r. (Henryk Walczak) / 75 Z postacią Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w tle. Założenia i kierunki rozwoju wychowania państwowego w II Rzeczypospolitej (Elżbieta Magiera) / 101 Kult Józefa Piłsudskiego w szkołach województwa wołyńskiego (Maria Radziszewska) / 167 Współczesne pomniki Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego (Przemysław Słowiński) / 199 Aparat bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeciw próbom kultywowania pamięci Józefa Piłsudskiego – kilka wybranych przykładów (Jarosław Durka) / 247 Czy współczesna szkolna edukacja historyczna w Polsce buduje kult Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego? Casus podręczników i zadań egzaminacyjnych (Marek Białokur, Dariusz Gołębiowski, Agnieszka Misiurska) / 281 Postać Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego we współczesnej popkulturze i kontrkulturze (Patryk Tomaszewski) / 321 Wykaz ilustracji / 345

Motywem podjęcia badań nad tematem, jakim jest niepublikowana wcześniej twórczość George’a Enescu, była chęć przybliżenia biografii oraz sylwetki twórczej tego niezwykłego i niedocenionego artysty. Działalność artystyczna Enescu dalece wykraczała poza ramy poszczególnych specjalizacji muzycznych. W sposób niezwykle harmonijny łączył on w sobie cechy wirtuoza skrzypiec i fortepianu, dyrygenta, kompozytora oraz nieocenionego pedagoga, będącego wzorem dla rzesz wybitnych wychowanków. Pomimo tak wielu dziedzin, w których przodował, oraz orędowników jego talentu, z uczniem Yehudim Menuhinem na czele, Enescu, a wraz z nim znaczna część jego twórczości kompozytorskiej i dorobku wykonawczego popadły w zapomnienie po śmierci artysty. Pomimo działań promocyjnych prowadzonych przez rumuńskie instytucje kultury, w wielu krajach, m.in. w Polsce, jego twórczość wciąż jest mało znana. Mam nadzieję, że książka George Enescu. Sylwetka artysty i analiza wybranych utworów skrzypcowych zapełni istniejącą lukę wydawniczą i zainspiruje czytelników do dalszych muzycznych poszukiwań.

Tematem książki jest myśl polityczna i społeczna Kajetana Koźmiana (1771–1856) po powstaniu 1830–1831 roku. W tym czasie Koźmian, wcześniej wysoki urzędnik w Warszawie, wycofał się z życia publicznego. Z doświadczeniem powstania, któremu był zdecydowanie przeciwny, rozliczał się w rozprawie i wierszach pisanych w latach trzydziestych. Katastrofa powstańcza, która pozostawiła pytania o społeczne i psychologiczne mechanizmy polityki, o rolę jednostek i elit, zasadniczo wpłynęła też na najwybitniejsze dzieło Koźmiana – pamiętniki spisane w latach 1850–1853. Ale pisanie wspomnień nie oznaczało prostej kodyfikacji wcześniejszych przemyśleń Koźmiana; pamiętniki były osobnym etapem jego ewolucji ideowej. Pojawiły się w nich nowe, dotychczas nieobecne w jego twórczości wątki i pytania, np. ocena społeczeństwa polskiego drugiej połowy XVIII wieku. Pamiętnikarz odnosił się często do piśmiennictwa połowy XIX wieku, przede wszystkim do powieści. Wbrew stereotypowemu wizerunkowi dogmatycznego klasyka i konserwatysty, Koźmian wyłaniający się z pisanych po powstaniu tekstów wydaje się postacią złożoną, uwikłaną w ciekawe paradoksy ideowe.